1991

**1991. po kalendarima**
Gregorijanski	1991. (MCMXCI)
Ab urbe condita	2744.
Islamski	1411–1412.
Iranski	1369–1370.
Hebrejski	5751–5752.
Bizantski	7499–7500.
Koptski	1707–1708.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	2046–2047.
• Shaka Samvat	1913–1914.
• Kali Yuga	5092–5093.
	Kineski
• Kontinualno	4627–4628.
• 60 godina	Yin Metal Koza; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11991.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	19. vijek – 20. vijek – 21. vijek
Decenija:	1960-e 1970-e 1980-e – 1990-e – 2000-e 2010-e 2020-e
Godine:	1988 1989 1990 – 1991 – 1992 1993 1994

Godina 1991 (MCMXCI) bila je, po gregorijanskom kalendaru, redovna godina koja počinje u utorak, 991. godina po redu u 2. mileniju, 91. godina u 20. veku i 2. godina u deceniji 1990-ih godina. Ova se godina obično smatra poslednjom godinom Hladnog rata, koji je počeo 1940-ih. Te godine Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika raspao se na petnaest nezavisnih država. Uz dozvolu Ujedinjenih nacija, koalicione snage sastavljene od 34 države vodile su rat protiv Iraka, koji je 1990. napao i okupirao Kuvajt. Taj će se sukob nazvati Prvim zalivskim ratom i označiće početak dugotrajnog i snažnog vojnog prisustva Sjedinjenih Američkih Država na Bliskom Istoku.

U jugoistočnoj Evropi, konflikt između vlasti različitih jugoslovenskih republika prerastao je u oružane sukobe i rezultirao raspadom. Hrvatska i Slovenija proglasile su nezavisnost, a Makedonija i Bosna i Hercegovina objavile su da ih u tome nameravaju slediti. Krajem godine poslednji jugoslovenski premijer Ante Marković podneo je ostavku. U međuvremenu su se dogodili i prvi ratni zločini, koji su te godine kulminirali nakon pada Vukovara.

Na polju filma, 1991. godina donijela je nekoliko znakovitih ostvarenja. Film The Silence of the Lambs s Anthonyjem Hopkinsom i Jodie Foster pomeo je konkurenciju na dodjeli Oscara te je postao prvi horor film u historiji nagrađen nagradom za najbolji film. Iste godine, Oliver Stone izdaje svoj kultni film JFK, koji analizira situaciju nakon atentata na predsjednika Kennedyja, s Kevinom Costnerom, braća Coen ostvaruju svoj prvi pravi uspjeh s filmom Barton Fink dok je na polju animiranog filma nesumnjivo najznakovitije izdanje Disneyjev Beauty and the Beast. Najuspješnije muzičko ostvarenje te godine bila je balada "(Everything I Do) I Do it For You" Bryana Adamsa, a među pet najuspješnijih pjesama te godine spadaju i "Wind of Change" grupe Scorpions i alternativna rock pjesma "Losing My Religion" benda R.E.M. Na Eurosongu održanom u Rimu pobjedila je Švedska.

1991:
1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12
Rođenja • Smrti

Događaji[uredi - уреди | uredi kôd]

Januar/Siječanj[uredi - уреди | uredi kôd]

1. 1. - Devalvacija dinara sa 7 na 9 za nemačku marku.
1. 1. - Prvog dana Nove godine u Jugoslaviji poskupeo benzin.^[1]
4. 1. - Osnovan Sekretarijat unutrašnjih poslova Krajine, na čelu sa Milanom Martićem.
6. 1. - Sadam Husein pozvao sve Arape i Muslimane u sveti rat. Badnjak na Crvenom trgu u Moskvi.^[1]
8. 1. - Savezni zvaničnici izjavili da je srpska skupština 28. 12. odobrila upad u monetarni sistem (izdavanje novog novca u vrednosti 1,8 milijardi dolara), Svetska banka upozorava da bi zemlja mogla ostati bez kredita^[2]^[3].
8. 1. - Zagrebačka "Astra" uvezla 36 000 kalašnjikova.^[1]
9. 1. - Predsjedništvo SFRJ usvojilo Naredbu kojom izričito naređuje rasformiranje svih nelegalnih oružanih sastava na teritoriji Jugoslavije (prvi rok 19. 1., zatim 21, Slovenija i Hrvatska kažu da su njihovi sastavi legalni).
9. 1. - Rezolucija muslimanskih intelektualaca Bosne i Hercegovine - ističe se "zasebnost i suverenost" Muslimana i "posebni značaj" SDA^[4].
10. 1. - Na sastanku Predsedništva, republičkih lidera i saveznog premijera, Slobodan Milošević zvanično izjavio da će zahtevati promenu granica ako Jugoslavija postane konfederacija nezavisnih republika^[5].
11. 1. - Slobodan Milošević položio zakletvu i postao predsednik Republike. Najtopliji dan u Beogradu za poslednje 103 godine - 18°C.^[1]
11. 1. - Konstituisana višestranačka skupština u Srbiji.
11 - 13. 1. - Siječanjski događaji u Litvi - u neuspjeloj intervenciji sovjetske vojske gine 14 civila.
12. 1. - Kongres SAD predsjedniku George H.W. Bushu odobrio upotrebu vojne sile u svrhu istjerivanja iračkih snaga iz Kuvajta, čime su stvoreni preduvjeti za formalni početak zaljevskog rata.
13. 1. - Jugoslovenski vaterpolisti osvojili svetsko zlato u Pertu, Australija.
14. 1. - Savezni ustavni sud poništio ključne delove slovenačke deklaracije suvereniteta i srbijanski zakon kojim se uvode prepreke na trgovinu sa Slovenijom i Hrvatskom.
17. 1. - Zaljevski rat počinje intenzivnim bombardiranjem iračkih ciljeva ("Pustinjska oluja"); istog dana Irak ispaljuje prve Scudove na Izrael.
17. 1. - Harald V je novi kralj Norveške.
19. 1. - Povišena gotovost slovenačke i hrvatske policije/redarstva i teritorijalne obrane, raspoređeni oko ključnih objekata.
20. 1. - Prijedlog "vojnog pakta" između Slovenije i Hrvatske^[6] - u slučaju intervencije JNA u bilo kojoj republici, obe će proglasiti nezavisnost (objavljeno 8. 2.).
21. 1. - Film "Ples sa vukovma" dobitnik "Zlatnog globusa".^[1]
22. 1. - Irak bombardovao Tel Aviv. Žestoke borbe u Zalivu.^[1]
22. 1. - Pošto je rok za predaju oružja prošao, Predsedništvo SFRJ kaže da su neosnovani strahovi od sukoba vojske i Slovenije i Hrvatske - ovlašćuje vojne sudove da sprovode odluku, prema pojedincima.^[7]
23. 1. - Savezni sekretarijat narodne odbrane upozorava Hrvatsku da će povisiti borbenu gotovost za sprovođenje naređenja vojnih sudova, ako se ne raspuste specijalne jedinice.
24. 1. - Hrvatska odbija razoružati svoju paravojnu policiju, uprkos prijetnji JNA^[8], vojska je navodno već u povišenoj gotovosti, Tuđman je otkazao sastanak sa Miloševićem, zakazan za sutradan.^[9]
24. 1. - Tajni sastanak Milošević-Kučan - Slovenija može napustiti SFRJ^[10], Srbi imaju pravo živjeti u jednoj državi^[11].

Martin Špegelj (2011)

25. 1. - TV Beograd emitovala tajni film u kome se iznose tvrdnje o ilegalnom uvozu oružja u Hrvatsku, planiranju napada na oficire JNA i vođenju nemilosrdnog rata ("afera Špegelj")^[12].
25. 1. - Makedonsko Sobranje usvojilo deklaraciju o suverenosti.
25 - 26. 1. - U Beogradu održan sastanak saveznog Predsedništva i hrvatskog vođstva - obostranim ustupcima izbegnut konflikt^[13] - "demobilizacija" rezervne hrvatske policije i snižavanje gotovosti JNA.^[14] Miting podrške vladi u Zagrebu.
26. 1. - Monika Seleš najmlađa pobednica Australian Open-a (ovo je godina njene dominacije).
27. 1. - Boris Beker pobednik "gren slem" turnira u Australiji.^[1]
26. 1. - U Somaliji zbačen Mohamed Siad Barre - ovo je i pad Somalske Demokratske Republike, nacionalne vlade praktično neće biti do 2006.
30. 1. - Vojni sud izdao nalog za privođenje Martina Špegelja, hrvatskog ministra obrane; Hrvatska smatra da su optužbe isfabrikovane.
30. 1. - Puštene u opticaj novčanice od 1000 dinara. Rat u Zalivu se nastavlja.^[1]
31. 1. - Hrvatska delegacija napustila proširenu sednicu Predsedništva SFRJ jer se "nastavlja pritisak JNA".

Februar/Veljača[uredi - уреди | uredi kôd]

Zalivski rat

1. 2. - Iz Sabora Hrvatske se povuklo 11 zastupnika srpske nacionalnosti.
2. 2. - JNA i Predsedništvo, odnosno predsedavajući Jović, kažu da Hrvatska nije ispunila obećanje da će razoružati policijsku rezervu i uhapsiti Špegelja. Mitinzi Srba u Kninu i Belom Manastiru, zabranjen u Vukovaru. Tuđman mu odgovara 5-og, naziva ga "
2. 2. - Kancelarija mađarskog premijera potvrdila da je jedna mađarska firma isporučila malu pošiljku mašinki u Jugoslaviju (Hrvatsku) prethodnog oktobra, prema porudžbini iz treće zemlje^[15]^[16]. Mađarski parlament 12-tog odbija dalje ispitivanje stvari.
4. 2. - U Beogradu osnovana Delta holding.
7. 2. - Mađarska priznala isporuku "kalašnjikova" Hrvatskoj.^[1]
7. 2. - Na sednici proširenog Predsedništva SFRJ u Beogradu Janez Drnovšek izjavio da će Slovenija i formalno pokrenuti postupak "razdruživanja" od Jugoslavije. Na primedbu Vasila Tupurkovskog da "u slučaju izlaska iz Jugoslavije makar jedne republike, SFRJ više ne postoji", Milošević odgovara "Malo morgen!"^[17].
7. 2. - Položio zakletvu Jean-Bertrand Aristide, prvi demokratski izabran predsednik Haitija.
7. 2. - Privremena IRA izvela minobacački napad na 10 Downing Street, sedište britanskog premijera, tokom zasedanja vlade - niko od njih nije povređen.
8. 2. - Treća runda međurepubličkih razgovora okončana bez rezultata, Tuđman i Mesić bojkotovali zbog mitinga žena ispred zgrade u kojem su održavani. Slovenački predsednik napustio sastanak, zahteva razgovore o razdruživanju federacije - napušta koncept konfederacije.^[18]
9. 2. - U Litvaniji glasali za nezavisnost.
11. 2. - Dragutin Zelenović postao predsednik Vlade Srbije.^[1]
12. 2. - U bombardovanjima Bagdada poginule hiljade ljudi.^[1]
13. 2. - Na četvrtoj rundi međurepubličkih pregovora Slovenija i Hrvatska traže transformaciju u savez suverenih država u roku od četiri meseca.
13. 2. - Pametnim bombama uništeno sklonište sa više stotina ljudi u Bagdadu - mislilo se da je to vojni objekt.
14. 2. - Hrvatski mupovci upali u Titovu Korenicu.^[1]
15. 2. - Osnovana Višegradska grupa - Mađarska, Čehoslovačka i Poljska.
16. 2. - Dolazak specijalnih jedinica MUP Hrvatske na podrucje Plitvičkih jezera izazvao brojne proteste i negodovanje lokalnog srpskog stanovništva^[17].
16. 2. - Komentator Dnevnika TV Beograd, Slavko Budihna, optužio SPO da sarađuje i "sa krajnjom profašističkom i proustaškom Hrvatskom" (na osnovu Vukovog pisma Tuđmanu)^[19].
20. 2. - Slovenački parlament usvojio amandmane koji mu omogućuju preuzimanje saveznih funkcija i Rezoluciju o disocijaciji od Jugoslavije (prvi konkretni koraci ka nezavisnosti)^[20].
20. 2. - Pošto TV Beograd nije želela dati demanti na komentar od 16. 2., SPO poziva na okupljanje 9. marta ("TV Bastilju moramo da oslobodimo"); pridružiće se i druge stranke, glavni zahtevi nepristrasnost TV Beograd i smena Dušana Mitevića, Sergeja Šestakova, Predraga Vitasa, Slavka Budihne i Ivana Kriveca^[19].
20. 2. - Oko 100.000 ljudi u Tirani podržava studente koji štrajkuju glađu, srušena statua Envera Hodže.
21. 2. - Bajaga, Hari Mata Hari, Dragana Mirković, Haris Džinović dobitnici "Oskara popularnosti" RTV revije.^[1]
21. 2. - Hrvatski sabor jednoglasno za Rezoluciju o razdruživanju Republike Hrvatske i SFR Jugoslavije i prednost republičkih nad saveznim zakonima.
22. 2. - Peta runda jugoslovenskih razgovora, u Sarajevu.
23. 2. - Iran na kolenima. Buš dao ultimatum Sadamu Huseinu.^[1]
23. 2. - Osnovana Srpska radikalna stranka (Šešeljev Srpski četnički pokret i Nikolićeva frakcija Narodne radikalne stranke).
24 - 28. 2. - Operacija Pustinjska sablja ili "100-časovni rat" - oslobođenje Kuvajta.
25. 2. - Od komada iračkog skada poginulo 29 američkih vojnika u kasarni u Dhahranu, Saudi Arabija.
26. 2. - Irački predsjednik Saddam Hussein objavio povlačenje iračkih snaga iz Kuvajta - u povlačenju se pale naftne bušotine.
26. 2. - Hrvatski ministar obrane gen-puk. Martin Špegelj optužen pred zagrebačkim vojnim sudom za oružanu pobunu - hrvatske vlasti odbijaju saradnju^[21].
27. 2. - U parlamentu BiH srpski poslanici ne dozvoljavaju donošenje "Deklaracije o državnoj suverenosti i nedjeljivosti Republike Bosne i Hercegovine"; Izetbegović izjavio da bi "zbog suverene Bosne žrtvovao mir"^[22].
28. 2. - Srpsko nacionalno vijeće i Izvršno vijeće SAO Krajine usvojili Rezoluciju o razdruživanju Republike Hrvatske i SAO Krajine i ostanku u Jugoslaviji, "odnosno u zajedničkoj državi sa republikom Srbijom i Crnom Gorom, kao i sa srpskim narodom u republici Bosni i Hercegovini"^[17].

Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi kôd]

Pakrac, mjesto okršaja

1. 3. - Sastanak u Beogradu, Tuđman nije došao jer kaže da mu se preti hapšenjem (savezni tužilac je protumačio Tuđmanovo pismo Bushu od 24. 1. kao poziv stranoj sili, što bi omogućilo optužbu za veleizdaju).^[23]
2. 3. - Okršaj u Pakracu: hrvatski specijalci povratili kontrolu nad policijskom stanicom u Pakracu, u Beogradu se izveštava o poginulima; JNA poslata da razdvaja strane.
2. 3. - Nakon okupljanja podjeljeno oružje iz policijske stanice u Bileći Srbima koji su registrirani kao pripadnici pričuvnog sastava^[24].
3. 3. - U Los Angelesu bijeli policajci premlaćuju crnog prijestupnika Rodneya Kinga, a što je zabilježeno video-kamerom.
3. 3. - Hrvatske snage se povlače iz Pakraca.
3. 3. - Letonija i Estonija glasaju za nezavisnost od SSSR.
7. 3. - Slovenački zakon omogućuje tamošnjim regrutima da izbegnu službu u JNA^[25].
8. 3. - Albanci beže brodovima za Italiju.^[1]
9. 3. - Velike demonstracije u Beogradu, u organizaciji SPO i ostale opozicije protiv Miloševićevog režima, povodom pristrasnosti TV Beograd. SUP nije dozvoljavao okupljanje na Trgu Republike (već na Ušću). Dolazi do nereda na više mesta u gradu u kojima su dve osobe izgubile život. Uveče je uhapšen lider SPO-a Vuk Drašković (pušten 12. 3.), na gradske ulice izašli tenkovi JNA.
10. 3. - Okupljanje u beogradskom Studentskom gradu, studenti uveče krenuli u stari Beograd, na Brankovom mostu bačen suzavac na njih. Demonstracije studenata kod Terazijske česme traju do 13-tog.
10. 3. - Izbor za predstavnika za "Pesmu Evrovizije" na poslednjoj "Jugoviziji" održanoj u Sarajevu.^[1]

Terazijska česma, Beograd

11. 3. - SPS organizovao miting na beogradskom Ušću. Studenti i građani i dalje na Terazijama.

Monika Seleš

11. 3. - Monika Seleš prvi put na vrhu WTA liste - smenjuje se sa Štefi Graf do juna 1993.
11 - 12. 3. - Vanredno zasedanje Skupštine Srbije, koje je opozicija napustila; smenjeni Mitević, Šestakov i Vitas, podneli ostavke Budihna i Krivec, anegdota o dedi i unuku...^[26]; izabran Anketni odbor u vezi 9. marta (prihvaćena većina studentskih zahteva).
13. 3. - Veliki miting opozicije na beogradskom Trgu Republike, koji prenosi televizija; oslobođeni Vuk Drašković prvi put pokreće skandiranje "Svi! Svi! Svi!" (uhapšeni da budu pušteni), zahteva se i ostavka vlade; studenti okončali proteste iza ponoći, nakon što je ministar policije Radmilo Bogdanović podneo ostavku.
13. 3. - Eksplozija ispod novinskog kioska u Kninu rano ujutro,^[27] i još nekoliko narednih dana.
13. 3. - Američki ambasador Warren Zimmerman izjavljuje da SAD podržavaju ujedinjenu i demokratsku Jugoslaviju, ali "apsolutno ne" putem vojne intervencije i sile.^[28]
14. 3. - Okupljanje studenata i opozicije u Novom Sadu, traže ostavku pokrajinskog premijera Radomana Božovića i šefova pokrajinskih medija.^[28]
15. 3. - Sednica Predsedništva SFRJ 12. marta 1991.: posle trodnevne rasprave, Predsedništvo SFRJ, u funkciji Vrhovne komande oružanih snaga, sa 5:3 odbilo predlog vrha JNA o zavođenju vanrednog stanja na teritoriji SFRJ (ovlašćenje za gušenje etničkih konflikata, mobilizacija i poništavanje republičkih zakona protivnih saveznim).
15. 3. - Zbog odbijanja plana JNA, Borisav Jović, predsednik Predsedništva SFRJ, podneo ostavku (sutradan i predstavnici Crne Gore (Nenad Bućin) i Vojvodine (Jugoslav Kostić).
15. 3. - Međustranačko vijeće Republike Hrvatske donijelo zaključak o osnivanju Narodne zaštite.
15. 3. - Nemačka i formalno nezavisna, nakon što su se četiri sile odrekle svih preostalih prava.
16. 3. - Slobodan Milošević izjavio da Srbija neće priznavati savezno predsedništvo, zbog "antisrpske koalicije" drugih republika^[29]. Na zatvorenom sastanku sa predsednicima opština iz Srbije izjavio: "Vlada je dobila zadatak da pripremi odgovarajuće formacije koje će nas učiniti... bezbednim..."^[30] ("...A, ako treba da se tučemo, bogami ćemo da se tučemo!..."^[31]).
16. 3. - U Srbiji, Sloveniji i Hrvatskoj mobilizacija rezervne milicije i TO.
16. 3. - Izvršno vijeće SAO Krajine donelo formalnu odluku o odvajanju iz Republike Hrvatske i poštovanju saveznih zakona^[32].
17. 3. - Referendum o očuvanju SSSR: učestvuje 9 od 15 republika, ubedljiva većina je "za".
18. 3. - Skupština Srbije, umesto raspuštene kosovske skupštine, smenila Riza Sapunxhiu-a, kosovskog predstavnika u saveznom predsedništvu (koje time ostaje sa četiri člana i gubi kvorum).
19. 3. - Slobodan Milošević razgovara sa studentima u Rektoratu. Peticija 200 srpskih glumaca, pisaca i filmskih radnika traži Miloševićevu ostavku, jer je "odabrao ratnu politiku".
19. 3. - Saopštenje Vrhovne komande JNA: vojska se neće mešati u političke dogovore, niti dozvoliti međuetničke konflikte i promenu granica SFRJ.

Hrvatski željeznički muzej

19. 3. - Osnovan Hrvatski željeznički muzej.
20. 3. - Borisav Jović povukao ostavku (tj. srbijanska skupština je nije prihvatila^[21]).
20. 3. - Savezni parlament privremeno smanjio saveznu potrošnju sa 40 na 34% GNP, što je bio MMF-ov uslova za stendbaj kredit od 1 milijarde dolara, deo paketa od 3,4 milijarde pomoći za reforme.^[33]
21. 3. - Proširena sednica Predsedništva SFRJ (pored Miloševića, tu su i Kučan i Tuđman koji su pristali doći u Beograd).
21. 3. - Za nove članove Predsedništva izabrani Branko Kostić (CG) i Sejdo Bajramović (Kosovo) umesto smenjenog Sapundžiua (oni i vojvođanski predstavnik potvrđeni 16. 5.).
23. 3. - Srbija donela Zakon o vraćanju zemlje seljacima.^[1]
24. 3. - Koncert Majlsa Dejvisa u Centru "Sava".^[1]
25. 3. - Sastanak u Karađorđevu Miloševića i Tuđmana.
25. 3. - 63. dodjela Oscara: najbolji film je Dances with Wolves, ukupno sedam nagrada od 12 nominacija.
26. 3. - Osnovan Mercosur, zajedničko tržište juga Južne Amerike.
27. 3. - Miting SPO i Ujedinjene opozicije u Beogradu, povodom 50-godišnjice puča 27. marta i protiv Miloševićevog režima.
27. 3. - Krajinska milicija stigla u Plitvice.
28. 3. - Sastanak republičkih lidera u Splitu, u vili Dalmacija. Tuđman se zalaže za labavi savez suverenih država ili razlaz, Milošević bi samo federaciju.
mart, krajem - Inicijativa za Srpski nacionalni savet (neki akademici, intelektualci, predstavnici stranaka iz Srbije, BiH), sastavljena Deklaracija o srpskom nacionalnom jedinstvu^[34] (neuspešno, u septembru će biti osnovan Srpski sabor^[35]).

Spomenik Josipu Joviću na Plitvicama

31. 3. - Incident na Plitvičkim jezerima - oružani sukob specijalaca MUP Hrvatske i milicajaca samoproglašene SAO Krajine; prvi u kome su zabilježene ljudske žrtve. Uhapšeni krajiški policajci, kao i Goran Hadžić. Simbolični početak Domovinskog rata. Pucnjava i kod Titove Korenice. JNA razdvaja strane.
31. 3. - U džamiji na Souk-bunaru osnovana Patriotska liga, vojno krilo SDA^[36].
31. 3. - U Albaniji održani prvi višestranački izbori, na kojima pobjeđuju reformirani komunisti.
31. 3. - Gruzija glasa za nezavisnost od SSSR.
31. 3. - Raspušten Varšavski pakt.^[1]
31. 3. - Izdate nove novčanice od 100 dinara (djevojka sa maramom), 500 dinara (odrastao mladić) i 1000 dinara (Nikola Tesla) za vanredne potrebe zemlje.
mart - Održan Popis stanovništva u SFRJ - oko 23,5 miliona stanovnika; u Bosni i Hercegovini 4.377.033 stanovnika, 43,47% Muslimana, 31,21% Srba, 17,38% Hrvata, 5,54% Jugoslavena (→ popisi u Srbiji i u Hrvatskoj).

April/Travanj[uredi - уреди | uredi kôd]

Etnički sastav BiH

1. 4. - Izvršno vijeće SAO Krajine donijelo u T. Korenici odluku o prisajedinjenju SAO Krajine Srbiji i mobilizaciji (Skupština u Srbiji nije prihvatila odluku o priključenju)^[21].
3. 4. - Vijeće sigurnosti UN izglasalo rezoluciju o prekidu vatre u Zaljevskom ratu i zatražilo od Iraka da uništi oružje za masovno razaranje.
5. 4. - Dan nakon dolaska iz Beograda sa Frankom Simatovićem, Kapetan Dragan preuzima komandu nad bazom krajiške milicije u Golubiću kod Knina (nastanak "Knindži", začetak JSO)^[30].
8. 4. - U Zagrebu, usled protesta ispred vojnog suda, odloženo suđenje u Martinu Špegelju, u odsustvu, i još sedmorici (počinje 18-og, sledećeg dana se proces Špegelju odvaja od ostalih, šest presuda 20. 5.).
9. 4. - Gruzija proglašava nezavisnost od SSSR-a.
9. 4. - Na Borovo Selo ispaljeno nekoliko raketa. Ostavka Radmila Bogdanovića ministra MUP-a Srbije.^[1]
11. 4. - Sastanak republičkih lidera na Brdu kod Kranja - dogovoreno da se do kraja maja sprovedu referendumi u republikama, osim Slovenije gde je on već sproveden (nije se došlo do datuma glasanja)^[21].
11. 4. - Veliki štrajk JAT-ovih radnika.^[1]
15. 4. - U Londonu osnovana Evropska banka za obnovu i razvoj. Savezni premijer Marković je razgovarao sa zapadnim liderima i dobio podršku za reforme i opstanak Jugoslavije.^[37]
16. 4. - U Srbiji zbog neisplaćenih plata štrajkuje 700.000 radnika; traže garantovani minimalac i ukidanje novih poreza - vlada odmah ispunjava zahteve^[21].
17. 4. - Slobodan Milošević posetio Hilandar uz hladan doček^[38].
18. 4. - Sastanak republičkih lidera u Ohridu: dogovoreno je referendumsko pitanje, ali sumnja se u korisnost istog.
19. 4. - Marković pred Saveznom skupštinom: devalvacija dinara sa 9 na 13 za nemačku marku, predlaže plan reformi "11+3" koji podržava Zapad, ali ga odbacuju republike (Srbija, Hrvatska, Slovenija).^[39]

Zbor narodne garde

20. 4. - Osnovan Zbor narodne garde, prethodnik Hrvatske vojske.
20. 4. - Prvi Kros Radio Beograda, danas Kros RTS-a.
24. 4. - Fudbal: U Beogradu na stadionu Marakana Crvena Zvezda pobedila Bajern 2:2(1:0)^[1]
25. 4. - Srbi osnivaju Zajednicu opština Bosanske krajine.
25. 4. - Predsednik Jović pred Skupštinom okrivljuje Markovićeve reforme za ekonomske probleme.

"Kijevski strijeljani Isus"

28. 4. - JNA blokira Kijevo pošto je hrvatska policija stigla sinoć - želi sprečiti sukobe sa susednim selima.
29. 4. - Sastanak republičkih lidera na Cetinju, ne mogu se dogovoriti o načinu sprovođenja referenduma.
29. 4. - Počela s emitovanjem beogradska Radio Politika.
29. 4. - Ciklon pogađa Bangladeš, poginulo skoro 139 hiljada ljudi.
30. 4. - Konstitutivna sednica skupštine SAO Krajine u Kninu, izabrana vlada, zakazan referendum.^[40]

Maj/Svibanj[uredi - уреди | uredi kôd]

Spomenik žrtvama Sukoba u Borovom Selu

2. 5. - Sukob u Borovom Selu u kome je ubijeno 12 hrvatskih policajaca i trojica Srba. JNA razdvaja strane ovde i u okolnim selima. Policajac Franko Lisica ubijen u Polačama kod Benkovca.
2. 5. - Pucano je na helikopter potpredsednika Sabora Vladimira Šeksa, nakon posete Kijevu. Eksplozije u Pakracu.
2. 5. - U Zadru i Šibeniku vandalizovana srpska imovina.
3. 5. - Mošti Nikolaja Velimirovića iz SAD donesene u Beograd, a u Lelić kod Valjeva 12. 5.
4. 5. - U Sotinu, sa barikade, ubijen jedan Srbin^[41]. Niz incidenata sa pucnjavom i eksplozijama u više gradova Hrvatske sledeće noći, postavljaju se barikade po selima; Tanjug prenosi da je 200 izbeglica prešlo Dunav u Srbiju.^[42]
4. 5. - Šešeljevi četnici demonstriraju ispred Kuće cveća.
4. 5. - Zvaničan datum nastanka JSO (Crvene beretke).
4. 5. - Pesma Evrovizije u Rimu: poslednje učešće SFR Jugoslavije, Bebi Dol sa pesmom "Brazil" uzima pretposlednje mesto (pobedila Carola iz Švedske).
5. 5. - Croatia Airlines ima prvi putnički let, na liniji Zagreb-Split.
6. 5. - Na velikim demonstracijama u Splitu ispred tadašnje Komande Vojnopomorske oblasti, povodom blokade Kijeva, ubijen vojnik JNA Sašo Gešovski. SSNO Veljko Kadijević izjavljuje da je zemlja u stanju građanskog rata i proglašava borbenu gotovost^[43], izjavljuje da će vojska odgovoriti na svaki napad, daje ultimatum saveznim i republičkim vlastima za očuvanje mira.
6. 5. - Zamrznuta američka ekonomska pomoć Jugoslaviji i podrška za kredite u međunarodnim institucijama, povodom "oštre represije" albanske manjine i "destabilizacije Predsedništva" (na osnovu zakona od prošlog novembra)^[43]; pomoć uslovno nastavljena 24. 5. uz upozorenja Srbiji.
7. 5. - U Beogradu pozvani rezervisti^[43]. Demonstranti u BiH i Makedoniji traže da se vojni rok služi u sopstvenoj republici.
7 - 9. 5. - Kod Pologa blokirana motorizirana brigada JNA iz Mostara, propuštena nakon posredovanja predsednika Izetbegovića^[44]. Jedna kolona je bila blokirana i kod Šuice.
7. 5. - U Splitu masovne demonstracije hrvatskih nacionalista protiv JNA. Ubijen vojnik Saša Gešovski. ^[1]
8. 5. - Hajduk osvaja posljednji Kup Jugoslavije u nogometu, pobjedom u Beogradu od 1-0 nad Crvenom zvezdom.
8. 5. - Slovenački zakon zahteva od svojih građana da služe u Teritorijalnoj odbrani umesto u JNA.
9. 5. - Treći dan sednice Predsedništva SFRJ sa republičkim liderima - JNA ovlašćena da sprovodi odluke za uspostavljanje mira i zaustavljanje etničkog nasilja: razoružavanje paravojnih jedinica i hrvatske rezervne policije. Tuđman, koji nije bio prisutan, odbija razoružanje policije i pregovore sa "teroristima".
9. 5. - Patrijarh Pavle u Jasenovcu. Finale 43. YU kupa: Hajduk - Crvena Zvezda 1:0.^[1]
11. 5. - Osnovano Bošnjačko nacionalno vijeće Sandžaka (kasnije Dan Bošnjačke nacionalne zastave).

† Rajiv Gandhi

12. 5. - Referendum o statusu SAO Krajine, tj. o priključenju Srbiji i ostanku u Jugoslaviji. Krajiška skupština potom donosi odluku da je "teritorija Krajine deo državne teritorije Srbije".
15. 5. - Utopio se Vukašin Šoškoćanin ratni komandant Srba u Hrvatskoj.^[1]
15. 5. - "Srpski blok" u Predsedništvu SFRJ glasa protiv toga da Stjepan Mesić preuzme predsedavanje, Crna Gora uzdržana, četiri za (ponovo odbijeno 17-og).
15. 5. - Édith Cresson prva žena premijer Francuske (do 1992).
16. 5. - Savezna skupština odobrava nove članove Predsedništva SFRJ (Crna Gora, Vojvodina, Kosovo). Kosovsko-albanski, slovenački i hrvatski delegati napustili zasedanje zbog Sejde Bajramovića.
17. 5. - Sejdo Bajramović, predstavnik Kosova, imenovan za koordinatora Predsedništva SFRJ. Predsednik SIV Ante Marković imenovao specijalni panel (kojeg Hrvatska odbacuje)^[45].
17. 5. - Skupština SAO Krajne donela odluku o prisajedinjenju Srbiji.^[1]
18. 5. - Somaliland se otcepio od Somalije (ostaje nepriznat).

Referendum o hrvatskoj samostalnosti

19. 5. - Referendum o hrvatskoj samostalnosti - odziv 83,56%, "za" glasalo 94,17%.
21. 5. - U SAD-u usvojen Niklsov amandman protiv Srbije.^[1]
21. 5. - Bombašica-samoubica na skupu u gradu Sriperumbudur ubija bivšeg indijskog premijera Rajiva Gandhija.
21. 5. - Bijegom marksističkog predsjednika Mengistu Haile Mariama iz Etiopije završava Etiopski građanski rat. Na vlast dolazi Revolucionarni demokratski front etiopskih naroda koji je i 2014. vladajuća koalicija.

Konfrontacija JNA i TO u Pekrama

23. 5. - Incident u slovenačkom kampu za obuku u Pekrama kod Maribora - nakon što su zadržana dvojica vojnika JNA, vojska tokom pregovora upala u bazu i odvela dvojicu slovenačkih oficira (ili oficira i trojicu pripadnika TO, u Mariboru^[46]), koji su pušteni sutradan, nakon što su kasarnama isključeni struja i telefon^[47]. (→ Pekrski dogodki (sl))
23. 5. - Odluka predsjednika Republike Tuđmana, na osnovu rezultata referenduma: Republika Hrvatska ne ostaje u Jugoslaviji kao jedinstvenoj saveznoj državi (objavljeno 27. 5.)^[48].
24. 5. - Državni sekretar SAD Baker objavljuje nastavak pomoći SAD Jugoslaviji, ali osuđuje Srbiju zbog "gaženja prava" Albanaca na Kosovu i blokade Mesićevog izbora, otkazuje se osiguranje novih investicija u Srbiji.^[49]
24. 5. - Počinje Operacija Solomon - 14.325 etiopskih Jevreja prevezeno u Izrael.
24 - 25. 5. - Tuđman u Rimu, susreti sa talijanskim liderima i kratka audijencija kod pape.
25. 5. - Na saboru Srpske pravoslavne crkve: prevazilaženje raskola.^[1]
25. 5. - Policija likvidirala zagorskog ubojicu i odmjetnika Vinka Pintarića.
26. 5. - Lauda Air let 004: u padu austrijskog aviona u Tajlandu poginulo 223 putnika i članova posade, uključujući troje Jugoslovena. Lokalci opljačkali poginule.
27. 5. - Osnovana Zajednica opština istočne i stare Hercegovine (v. SAO Hercegovina).
28. 5. - Prva smotra Zbora narodne garde na Stadionu NK Zagreb.

Pehar Kupa šampiona - FK Crvena Zvezda šampion Evrope

29. 5. - FK Crvena Zvezda postala prvak Evrope u fudbalu u Bariju pobedivši Olimpik iz Marseja sa 5:3 posle izvođenja jedanaesteraca.
29. 5. - Skupština SAO Krajine izabrala prvu vladu: premijer Milan Babić, ministar unutrašnjih poslova Milan Martić.
29 - 30. 5. - Predsednik Komisije EZ Jacques Delors i Jacques Santer, luksemburški premijer i predsedavajući Saveta ministara EZ, u Beogradu - EZ je spremna da pomogne demokratizovanoj i reformisanoj Jugoslaviji^[43] (navodno Slobodan Milošević i Franjo Tuđman odbili sporazum).
30. 5. - Prva velika smjena straže na Markovu trgu - Predsjednička garda u stiliziranim povijesnim odorama. Sabor glasa za proglašenje pune nezavisnosti ako se do 30. juna ne nađe sporazum.

Jun/Juni/Lipanj[uredi - уреди | uredi kôd]

1. 6. - Otvoren tunel Karavanke.
1. 6. - Poskupelo 1.500 proizvoda.^[1]
2. 6. - Crna Gora se proglasila ekološkom državom.^[1]
3. 6. - Četiri Sterijine nagrade "Kneževoj večeri".^[1]
5. 6. - Pobuna u zatvoru Lepoglava, traže bolji tretman i amnestije - specijalci povratili kontrolu dva dana kasnije.
5. 6. - Ostavka predsednika Skupštine Srbije Slobodana Unkovića. Novi predsednik Aleksandar Bakočević.^[1]
6. 6. - Samit šefova republika u Stojčevcu kod Sarajeva. Izetbegović i Kiro Gligorov predložili asimetrični savez suverenih republika.
8. 6. - Milicionari SAO Krajine iz Knina održavaju smotru u Drvaru i Bosanskom Grahovu^[44].
9. 6. - Opozicija demonstrira u Beogradu, traže Miloševićevu ostavku i nove izbore. Vuk Drašković traži srpsku nacionalnu gardu (SPO doneo odluku o osnivanju Srpske garde 27. 6. - ne mešati sa Arkanovom gardom).

Pinatubo

10. 6. - U Sarajevu osnovano Vijeće nacionalne obrane muslimanskog naroda s Patriotskom ligom kao svojim vojnim krilom^[50].
10. 6. - Darko Pančev sa 32 gola prvi strelac Evrope.^[1]
11. 6. - Koncert Boba Dilana u Zemunu.^[1]
12. 6. - Boris Jeljcin izabran za predsjednika Rusije (RSFSR).
12. 6. - Tuđman, Izetbegović i Milošević razgovaraju u Splitu (i u Beogradu 19-og). Kadijević kaže da vojska hoće federaciju sa nepromenjenim granicama i ekonomskim reformama.
13. 6. - Dobroslav Paraga u Ljubuškom proglasio "Nezavisnu državu Hrvatsku"^[50].
14. 6. - Željko Ražnatović Arkan osuđen u Hrvatskoj na pet godina zatvora i pušten da se do pravosnažnosti presude brani sa slobode - odlazi u Beograd^[51].
15. 6. - Ultraplinijska erupcija vulkana Pinatubo na Filipinima, druga najveća na kopnu u 20. veku - stradalo 800 ljudi, smatra se da je srednja temperatura na severnoj polulopti snižena za 0,5–0,6 stepeni.
15. 6. - Nestašica nafte u svim rafinerijama.^[1]
16. 6. - Italija silom vraća albanske izbeglice.^[1]
17. 6. - Najtopliji jun u ovom veku - 35°C. Invazija komaraca u Beogradu.^[1]
19-20. 6. - Sastanak KEBS-a u Berlinu - traži se mirno rešenje nesuglasica u Jugoslaviji, podržava se njen integritet^[43].
21. 6. - Američki državni sekretar James Baker u poseti Jugoslaviji, čiji integritet podržava, razgovara sa saveznim i republičkim liderima - obeshrabren je; SAD neće priznati Sloveniju i Hrvatsku,^[43] čiji lideri ne odustaju od nezavisnosti.
24. 6. - Evropska zajednica i KEBS podržavaju jedinstvo Jugoslavije.
24. 6. - Predsednik SIV Ante Marković pred Hrvatskim saborom poziva Sloveniju i Hrvatsku da zaustave planove za proglašenje nezavisnosti (opasnost "kolapsa društva").

Rat u Sloveniji

25. 6. - Hrvatska i Slovenija proglašavaju nezavisnost od SFRJ, ostavljena mogućnost saveza sa ostalim republikama, kao nezavisnim državama (slovenački rok za proglašenje bio 26. 6.). Najavljeno povlačenje delegata iz Saveznog veća, ne i Veća republika i pokrajina. Srbija ne priznaje otcepljenje.
26. 6. - Slovenačka milicija zauzela granične prelaze, tenkovi JNA su na putevima, avioni preleću gradove, aerodromi su zatvoreni. Savezna vlada smatra odluke o otcepljenju ništavnim, naređuje zauzimanje graničnih prelaza.
26. 6. - Srpske snage napale stanicu milicije u Glini, poginuo policajac i dvojica civila, sukob i u Dvoru na Uni, JNA interveniše - narednih dana napeto na Baniji i Kordunu. U Bršadinu poginuo savezni policajac.^[52]
26. 6. - SPO odlučio da osnuje Srpsku nacionalnu gardu^[53].
27. 6. - Započinje Rat u Sloveniji. JNA krenula u oružanu akciju preuzimanja kontrole jugoslovenskih graničnih prelaza. Nad ljubljanskim naseljem Rožna dolina oboren helikopter JNA (prve žrtve - Toni Mrlak i Bojanče Sibinovski). U desetodnevnom ratovanju sa pripadnicima slovenačke teritorijalne odbrane poginule 62 osobe.

Desetodnevni rat

27. 6. - Tenk gazi fiću u Osijeku (→ Fićo gazi tenka!).
27. 6. - U Bosanskom Grahovu donesena Deklaracija o ujedinjenju Zajednice opština Bosanske krajine i SAO Krajine.
27 - 28. 6. - Slučaj Holmec: okršaj JNA i TO Slovenije kod graničnog prelaza Holmec i mogući ratni zločin slovenačke strane.
28. 6. - Dejstva Ratnog vazduhoplovstva u Sloveniji.
28. 6. - Tenkovi JNA u Sloveniji. U borbama više mrtvih sa obe strane.^[1]
28. 6. - Za uveče dogovoreno primirje u Sloveniji, povratak u kasarne JNA (koja objavljuje da je ispunila zadatke), ali pucnjava se nastavlja.^[54]^[53]^[43]. Poručnik JNA Dragan Bubalo ranjen i umro jer TO nije dozvolila prevoz helikopterom.
28. 6. - Trojka EZ uveče u Jugoslaviji (Poos, de Michelis, Broek):^[55] Stjepan Mesić da bude izabran za predsednika predsedništva SFRJ, odluke o nezavisnosti će biti zamrznute^[56]. Petogodišnji program pomoći vredan 1,155 milijardi dolara će biti zamrznut ako ne bude sprovedeno primirje^[57].
29. 6. - Papa se izjašnjava protiv kršenja legitimnih aspiracija vojnom silom.
29. 6. - Sukobi kod Osijeka i Mirkovaca.
29. 6. - Ultimatum JNA Sloveniji, plan od 12 tačaka^[58] - primirje, napuštanje graničnih prelaza i deblokada kasarni.
29. 6. Eurobasket 1991. u Rimu - Jugoslavija prvak, Vlade Divac i Toni Kukoč u timu prvenstva.
30. 6. - Vojislav Šešelj (SRS) izabran za narodnog poslanika (Borislav Pekić iz DS ostao u prvom krugu 16. 6.)^[56].
30. 6. - JNA poziva rezerviste,^[56] u Sloveniji i Hrvatskoj se ne odazivaju.
30. 6. - Premijer Marković objavljuje da je vojsci naređen povratak u kasarne.

Jul/Juli/Srpanj[uredi - уреди | uredi kôd]

1. 7. - Stjepan Mesić, pod pritiskom Evropske zajednice, rano ujutro izabran za predsednika Predsedništva SFRJ^[59]. Branko Kostić potpredsednik.^[1]
1. 7. - Ubijen Josip Reihl-Kir, šef osiječke policije.
1. 7. - Formalno ukinut Varšavski pakt.
1. 7. - Holandija predsedava Savetom Evropske zajednice (ministar ino. poslova Hans van den Broek).
2. 7. - Nove borbe u Sloveniji, slovenačka TO napada JNA, Vazduhoplovstvo gađalo nekoliko ciljeva; načelnik generalštaba Adžić preti odmazdom za napade na vojsku; Mesić i Tupurkovski u Ljubljani: vojska će napasti ako trupe ne budu deblokirane; uveče primirje.
2. 7. - Gomila u Zagrebu pokušava da zaustavi tenkovski konvoj, najmanje troje mrtvih (jedna tenkovska kolona se sutradan vratila).
2. 7. - Roditelji vojnika JNA u Sloveniji upali u Narodnu skupštinu Srbije - traže da se regruti ne šalju u Sloveniju i Hrvatsku, sutradan putuju u Sloveniju^[56]^[60]. "Vratite nam Decu!".^[1]
2. 7. - Evakuacija stranaca sa Jadrana.^[1]
3. 7. - Rano ujutru tenkovska kolona iz Beograda kreće auto-putem (do hrvatske granice)^[60], na područje Belog Manastira i mađarske granice. U Sloveniji je primirje, većina JNA se vratila u kasarne, Slovenci zauzimaju napuštene granične prelaze.
3. 7.? - Pismo predsednika SAD Dž. Buša predsedniku predsedništva Mesiću: SAD ne podržavaju upotrebu sile za očuvanje integriteta Jugoslavije, prihvatiće nezavisnost Slovenije i Hrvatske ako budu postignute mirno^[57].

Hrvatska 1991.

4. 7. - Hrvatske snage u Topuskom. Okršaj sa mrtvima u Ćelijama blizu Vukovara.
4. 7. - Partrijarh Pavle poziv stranke na izmirenje.^[1]
5. 7. - Evropska zajednica uvodi Jugoslaviji embargo na oružje, zamrzava finansijsku pomoć od 807 miliona ekija (915 mil. dolara), za sada odbijaju priznati nezavisnost dve republike. KEBS odlučio poslati posmatračku misiju u Jugoslaviju (SAD podržavaju embargo na oružje 8. 7.)^[57].
5. 7. - Predsedništvo SFRJ predlaže da Slovenci zadrže kontrolu nad prelazima, ali da se prihodi uplaćuju u saveznu kasu. Slovenija demobilisala deo svojih snaga, oslobođeno je 2.000 zarobljenih pripadnika JNA.
6. 7. - Milošević: ko ne želi da ostane u federaciji, može da ide; Srbija će zaštititi Srbe koji žive u drugim republikama. Borisav Jović kaže dva dana kasnije da će doći do rata ako Hrvatska bude insistirala da se otcepi sa srpskim enklavama.^[61]

SDG

7. 7. - Okršaj u Tenji, kod Osijeka, prvi put upotrebljena hrvatska artiljerija, mrtvi na obe strane (najmanje osam), JNA razdvaja (Srpska dobrovoljačka garda ima prve borbe u ovom mestu^[51]). Srbi zauzeli i spalili Ćelije.
7. 7. - Štefi Graf - vimbldonska pobednica.^[1]
7 - 8. 7. - Brionska deklaracija na sastanku trojke EZ i predstavnika Slovenije, Hrvatske i saveznih vlasti - kraj rata u Sloveniji, objave nezavisnosti Slovenije i Hrvatske zamrznute na tri meseca, predviđen povratak JNA u kasarne u Sloveniji i Hrvatskoj.
9. 7. - E3 šalje posmatračku misiju u Hrvatsku.^[1]
11. 7. - Oružani okršaj na periferiji Osijeka (susedi tvrdili da se u jednoj kući okupljaju četnici). Pucnjava i eksplozije i u Tenji, Mirkovcima i Borovu Selu. Kod Zadra sinoć ubijen hrvatski policajac.^[62]
12. 7. - Zemljotres u rumunskom delu Banata (M 5.6, I VIII).
13. 7. - Savezno predsedništvo naređuje demobilizaciju TO i etničkih oružanih grupa, Mesić kaže da se to ne odnosi na ZNG. Potpisan memorandum o razumevanju sa EZ o slanju posmatrača.
14. 7. - Borbe na Baniji: hrvatske snage povratile sela Kraljevčani i Dragotinci kod Petrinje, napadnuta postaja hrvatske policije u Glini (par dana kasnije i u Topuskom i Kozibrodu).
14. 7. - Franjo Tuđman u intervjuu Frans presu: o razgraničenju u BiH bi se moglo dogovoriti "mirno za zelenim stolom"^[63], kasnije demantovano^[64].
14. 7. - U Beogradu na Adi Ciganliji rekordnih 350.000 kupača.^[1]
15 - 17. 7. - Samit G7 u Londonu na koji je pozvan i Mihail Gorbačov iz SSSR - ne uspeva dobiti ekonomsku pomoć.
16. 7. - Franjo Gregurić je na čelu treće Vlade Republike Hrvatske (do 1992).
18. 7. - Predsedništvo SFRJ usvojilo odluku o povlačenju snaga JNA iz Slovenije u roku od tri meseca: 31. korpus u Srbiju a 14. u BiH^[64] (Mesić protiv, Bogićević uzdržan).
20. 7. - Ubijena trojica policajaca u Daruvaru.
22. 7. - Sastanak saveznih i republičkih čelnika u Ohridu, predlog razoružanja paravojski i demobilizacije,, poziv posmatračima EZ. Ante Marković upozorava na "kataklizmu"; Tuđman napustio sastanak zbog jakih borbi u Mirkovcima (20-tak mrtvih). Hrvatske snage i avioni JNA razmenili vatru iznad Vinkovaca.
22. 7. - JNA počela blokadu Vukovara.^[1]
22. 7. - Mike Tyson uhapšen pod optužbom silovanja Desiree Washington.
23. 7. - JNA: hrvatske snage napale srpsko selo Palača kod Osijeka i vojnu jedinicu na mostu "25. maj" između Bačke Palanke i Iloka (okršaj kod mosta i 25. i 27. 7.).
23. 7. - U Srbiji usvojen Zakon o teritorijalnoj organizaciji i lokalnoj samoupravi, Užice, Vrbas i (Kosovska) Mitrovica više nisu "Titovi". Nema više Međuopštinskih regionalnih zajednica a okruzi su uvedeni sledećeg januara.
24. 7. - Deo opozicije delimično izlazi iz Skupštine Srbije. Dragan Stojković Piksi i Robert Prosinečki u timu sveta.^[1] Srpski zvaničnici kažu da je iz Hrvatske stiglo 26.400 izbeglica, juče 3.000. Borbe kod Plastova, severno od Šibenika.
25. 7. - Borbe između tenkova JNA i hrvatskih snaga u Erdutu, Dalju i Aljmašu, u Erdutu poginula šestorica hrvatskih "Tigrova".
25. 7. - Dva "jastreba" JNA uništila hrvatski raketni poligon.^[1]
26. 7. - Akcija "Žaoka"^[65]. Srpska paravojska u Struzi kod Dvora na Uni koristila hrvatske civile kao živi štit (JNA kasnije zaštitila civile)^[66]. Tenk JNA kod Siska pregazio hrvatski policijski automobil, poginula dvojica policajaca.
26. 7. - 38. Pulski filmski festival otkazan na dan otvaranja^[67].
27. 7. - JNA i srpske snage izbacile hrvatsku policiju iz Gline (Knindže nakon ove bitke dobile poznate crvene beretke). Sunja je opkoljena nakon granatiranja.
28. 7. - Koncert "Yutel za mir" u sarajevskoj Zetri.
28. 7. - Pulska "Zlatna arena" Džonu Malkoviču, za učešće na festivalu koji se ne održava.^[1]
29. 7. - Šef policije u Vrginmostu poručuje da se priključuje Krajini.
31. 7. - Hrvatske snage i civili napuštaju Kostajnicu; juče su srpske snage napadale grad, uz dejstvovanje dva aviona JNA^[68] (hrvatske snage se vraćaju dva dana kasnije). Policija u Vojniću se izjašnjava za Krajinu.
31. 7. - SSSR i SAD u Moskvi potpisuju START I, ugovor o redukciji strateškog naoružanja.
31. 7. - Hrvatska istupa iz FSJ.^[1]

Avgust/August/Kolovoz[uredi - уреди | uredi kôd]

1. 8. - Hrvatska strana gubi Erdut, Dalj i Aljmaš uz nekoliko desetina ubijenih (→ Pokolj u Dalju).
3. 8. - Hrvatski napad na Dalj, borbe kod Tenje, Predsedništvo naređuje primirje.
3. 8. - Usled borbi, Hrvatska prekida sve odnose sa Srbijom^[57].
3. 8. - Gorbačov najavljuje da će deo republika SSSR 20. avgusta potpisati novi savezni dogovor kojim bi nastao Savez Suverenih Država (konačni tekst ugovora objavljen 15. 8.).
4. 8. - U Prebilovcima kod Čapljine sahranjeni posmrtni ostaci Srba ubijenih 1941.
4. 8. - Neuspeh mirovne misije EZ (primirje sa posmatračima), srpska delegacija nije došla na sastanak, navodno "trik" oko termina. Hans-Dietrich Genscher sutradan najavljuje da će EZ razmotriti sankcije protiv Srbije i priznanje Slovenije i Hrvatske.
4. 8. - U Beogradu ubijen Branislav Matić Beli, finansijer SPO, zapovednik Srpske garde.
5. 8. - Srpski napad na Lovinac kod Gračaca.
5. 8. - U Srbiji objavljen Zakon o radio-televiziji - RTV-e Beograd, Novi Sad i Priština spojeni u državnu Radio-televiziju Srbije.
6. 8. - Dogovoreno primirje u Hrvatskoj, od sutra ujutru, sporadično se krši.
6. 8. - Tim Berners-Lee objavio sažetak projekta World Wide Web na njuzgrupi alt.hypertext - time WWW postaje javno dostupni servis na internetu.
7. 8. - Makedonija odlučila da održi referendum 8. septembra.
10. 8. - Kod Kostajnice ubijen snimatelj HTV Gordan Lederer.
11. 8. - Avioni JRV greškom ubili četvoricu srpskih pobunjenika kod Topuskog - odgovor na raniji hrvatski napad na helikopter. Srbi i Hrvati su juče i danas razmenili 25 zarobljenika.^[69]
12. 8. - Beogradska inicijativa na sastanku Slobodana Miloševića sa predsjednicima skupština Srbije, Crne Gore i BiH (Krajišnik) za očuvanje Jugoslavije^[70]; predloženo da se sastavi novi ustav za republike koje žele ostati u Jugoslaviji, predsednik BiH Alija Izetbegović protestuje jer sastanak nije bio reprezentativan^[71].
12. 8. - Osnovana SAO Zapadna Slavonija.
13. 8. - U okršaju kod Belog Manastira poginula trojica hrvatskih policajaca, u Kninu razmenjeno 75 zarobljenih.
14. 8. - U Hrvatskoj, BiH i Makedoniji odbijaju regrutaciju za JNA, a Slovenci oslobođeni vojne obaveze.^[1]
14. 8. - Pokolj u Kraljevčanima kod Petrinje, ubijeno pet starijih seljana Hrvata.
14. 8. - Vlada Srbije naredila bankama da daju 22 dinara za marku, umesto zvaničnih 13 (crni kurs je 50-80% viši, u Sloveniji i Hrvatskoj se od ranije daje 50% više od kursa).
16. 8. - Dvojica hrvatskih policajaca poginula u Okučanima, helikopter sa posmatračima EZ se spustio kod Novske nakon što je pogođen. Srpska strana kaže da se hrvatske snage gomilaju i opkoljavaju srpska sela.
16. 8. - Izetbegović: o sudbini BiH će se odlučiti na referendumu čiji će datum odrediti skupština, poziv Turskoj i EZ za pomoć protiv srpskih i hrvatskih planova za podelu BiH^[71].
16. 8. - Automobil sa tablicama iz BiH eksplodirao u Herceg Novom, dvoje poginulih.^[72]
16. 8. - Demokratski savez Kosova najavljuje referendum.
17. 8. - Papa Jovan Pavle II u Pečuju kaže da su hrvatska htenja legitimna.
17/18. 8. - Tenkovi JNA u Okučanima, nakon što je zauzet most na Savi; avioni gađali hrvatske položaje u Staroj Gradiškoj, nakon borbi prethodnog dana.

Boris Jeljcin ima stvarnu vlast u Rusiji

19. 8. - Raspad SSSR: pokušaj državnog udara u Sovjetskom Savezu, tj. zbacivanja Mihaila Gorbačova sa vlasti, sledi niz proglašenja nezavisnosti.
19. 8. - Borbe oko Pakraca i Okučana - napadnute su hrvatske policijske stanice. Granatiranje Osijeka. Milan Martić u intervjuu "Borbi" kaže da je JNA uz Srbe i da će uskoro biti zauzeti Petrinja, Karlovac i Zadar, jer je "potrebna luka".
19. 8. - Eksplozije ispred dva jevrejska zdanja u Zagrebu (→ Operacija Labrador).
20. 8. - U SSSR-u uvedeno vanredno stanje. Smenjen Mihail Gorbačov.^[1]
20. 8. - Protesti protiv puča u Moskvi, na čelu kojih se nalazi Boris Jeljcin.
20. 8. - Estonija proglašava nezavisnost od SSSR-a.
20. 8. - Vlada SAO Krajine odlučila da uspostavi jedinstvenu Teritorijalnu odbranu, u sklopu Oružanih snaga SFRJ.
20. 8. - Granatiranje Osijeka, pogođeni tramvaj (dvoje mrtvih) i katedrala - sutradan isključeni voda i struja kasarnama JNA na istoku Slavonije.
21. 8. - Boris Jeljcin i građani Moskve zaustavili tenkove poslate na ruski parlament.^[1]
21. 8. - Kninski korpus JNA na domaku Zadra, Novosadski korpus ušao u Beli Manastir. MiG-21 pao kod Plitvica, pilot poginuo.
21. 8. - Latvija proglašava nezavisnost od SSSR-a, pokušaj puča u Moskvi okončan.
21 - 22. 8. - Vazduhoplovstvo raketira položaje ZNG u Sarvašu.
22. 8. - Tuđmanov ultimatum saveznom predsedništvu: JNA će biti smatrana okupacionom vojskom i biće proglašena opšta mobilizacija, ako se do 31. 8. ne uspostavi primirje i pobunjenici ne polože oružje.
22. 8. - Mihail Gorbačov se vratio u Moskvu. Trijumf Borisa Jeljcina: vojska se skrenula protiv generala - pučista.^[1]
24. 8. - Ukrajina proglašava nezavisnost od SSSR-a.
24. 8. - Boris Jeljcin zabranio rusku KP.^[1]
24. 8. - Kod Žute Lokve blizu Brinja ubijena četvorica hrvatskih policajaca. Oboren avion JRV iznad Borova, pilot se spasao.
24. 8. - Hans Dietrich Genscher upozorava da bi Nemačka mogla priznati Sloveniju i Hrvatsku ako se borbe nastave.
24. 8. - U Atini završeno Evropsko prvenstvo u vaterpolu: Jugoslavija prva.
24. 8. - UEFA odlučila da se mečevi evropskih kupova igraju van Jugoslavije.

Promjene režima u svijetu 1989-91

25. 8. - Počinje Opsada Vukovara: napadi JNA i srpskih paravojnih jedinica sa zemlje, reke i vazduha.
25. 8. - Belorusija proglasila nezavisnost.
25. 8. - Student Linus Torvalds piše na newsgroupi o jezgru novog operativnog sistema koji razvija.
26. 8. - Hrvatske snage napale JNA oko Vukovara. Grad i dalje pod blokadom. JNA zauzima Kijevo.
27. 8. - Moldavija proglašava nezavisnost od SSSR.
27. 8. - Ministri inostranih poslova u Briselu smatraju da je Srbija odgovorna za konflikt (dva dana kasnije State Department misli isto)^[71]; EZ predlaže mirovni plan (primirje uz posmatrače i mirovna konferencija), Srbija okleva da prihvati.
27. 8. - Na Kosovu je otpušteno 6.000 srednjoškolskih nastavnika koji nisu prihvatali novi nastavni program.
29. 8. - Roditelji vojnika JNA iz svih republika, uglavnom majke, pokušavaju protestovati ispred Generalštaba JNA; hrvatske majke dočekane sutradan u Zagrebu ("Bedem ljubavi").
29. 8. - Komunistička partija Sovjetskog Saveza zabranjena na sovjetskoj teritoriji, u novembru i u Rusiji.
29. 8. - Susret Slobodana Miloševića i Fransoa Miterana, predsednika Francuske^[1] (Mitterrand se juče sastao i sa Tuđmanom).
30. 8. - Artiljerijski napad na Gospić (→ Bitka za Gospić), okršaj i kod Kostajnice, nastavlja se kod Vukovara.
30. 8. - Azerbejdžan proglašava nezavisnost.
31. 8. - Uzbekistan i Kirgistan proglašavaju nezavisnost od SSSR-a.
31. 8. - Vazduhoplovstvo JNA prisilno spustilo ugandski avion sa oružjem na zagrebački aerodrom Pleso, uhapšen Anton Kikaš (razmjenjen 25. 11.).
31. 8. - Srbija prihvata mirovni plan EZ, nakon pretnji ekonomske i diplomatske izolacije.
31. 8. - Majk Pauel strušio 23 godine star rekord Boba Dimona skokom udalj 8,95 metara.^[1]

Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi kôd]

Bitka za Vukovar, septembar - novembar

1. 9. - U Panjanima kod Kostajnice ubijena su dvojica ruskih novinara.
1. 9. - Granatiranje Gospića i Daruvara.

1. 9. - U Sendaiu, Japan, završena statue boginje Nyoirin Kannon - sa 100 metara najviša statua do 1993.
2. 9. - Uz posredstvo EZ, Predsedništvo i republički lideri dogovorili prekid vatre (ne drži se - borbe oko kasarne u Petrinji, Pakrac, Osijek, Vukovar, Berak...) i raspoređivanje 200 posmatrača iz Evrope na liniji razdvajanja.
2. 9. - SAD priznale nezavisnost baltičkih republika, četiri dana kasnije to čini i SSSR.
3. 9. - Hrvati zauzeli vojno skladište Barutana u Sisku (prva osvojena vojarna). Pokolj u Četekovcu, Čojlugu i Balincima kod Podravske Slatine.
3. 9. - Ministri EZ zakazali za 7. 9. mirovnu konferenciju u Hagu; pojačane borbe (JNA i lokalne snage drže pod kontrolom oko jedne trećine Hrvatske, mada je JNA oslabljena dezertiranjem i neodazivanjem na mobilizaciju)^[71].
4. 9. - Borbe kod Okučana (prekinut autoput, a kod Novske i pruga), Petrinje, Sunje, Kostajnice, Gospića, Zadra, Vukovara, Bilja kod Osijeka. Granate na Željezaru u Sisku (dva dana ranije i na Rafineriju). Pokolj u Četekovcu: ubijen 21 hrvatski civil kod Podravske Slatine.
5. 9. - U Zagreb stigli prvi posmatrači EZ i KEBS^[71].
6. 9. - Lenjingrad je opet Sankt Peterburg.
6. 9. - Presečen jugoslovenski naftovod.^[1] Pančevačka rafinerija, koja daje većinu goriva za Srbiju, Crnu Goru i JNA, prekida rad 11-og.
7. 9. - Početak dvomesečne mirovne konferencije o Jugoslaviji u Hagu, pod vođstvom lorda Karingtona.
8. 9. - Referendum o nezavisnosti Makedonije ("s pravom na ulaz u savez suverenih država Jugoslavije") - 95% za, uz odziv 75% (mnogi Albanci bojkotovali; kasnije Dan nezavisnosti Makedonije).
8. 9. - Granatiranje Novske, borbe za Kostajnicu. Pokolj u Kusonjama pripadnika HV i policije u zasjedi kod Pakraca. Bombardovani Glina, Gospić, Sinj ,Osjek, Vukovar, Karlovac.
8. 9. - Milan Martić nakratko pritvoren u Bosanskoj Otoci, naoružani Muslimani sutradan bili opkolili policijsku stanicu u kojoj je držan, ispaljen suzavac.
9. 9. - Tadžikistan proglašava nezavisnost od SSSR-a.
9. 9. - Uvodi se policijski čas od 23 do 05 sati u 29 od 102 opštine u Hrvatskoj. Trojica albanskih graničara ubijena nakon ulaska na jugoslovensku teritoriju.
10. 9. - Rasturene albanske demonstracije u Prištini.
10. 9. - Počinje višednevno granatiranje Osijeka. Danas su gađani centar grada, industrijsko područje, oštećen i franjevački samostan. Granatirani i Kruševo kod Zadra, Karlovac, Sunja i Otočac.
10. 9. - Objavljen Nirvana-in singl Smells Like Teen Spirit koji im donosi svetsku popularnost, naročito od 29. 9. kada je video prvi put prikazan na MTV.
11. 9. - Srbi zauzeli Maslenički most - prekinuta kopnena veza Hrvatske i Dalmacije (most razoren u novembru, → Bitka za Dalmaciju).
11. 9. - Pucano na helikopter JNA sa posmatračima EZ kod Okučana, prinuđen na spuštanje.
11. 9. - Savezni predsednik Mesić naredio SSNO Kadijeviću da se JNA povuče u kasarne u roku od 48 sati - Kadijević odbija, jer sluša naređenja samo celog predsedništva.
11. 9. - Nema benzina. Džejms Bejker u Moskvi napao Srbiju i JNA zbog upotrebe sile.^[1]
12. 9. - Srpske snage zauzele Kostajnicu, granatiranje Osijeka.
12. 9. - Konferencija u Hagu zaključena deklaracijom: unutrašnje granice se ne mogu menjati silom, prava manjina se moraju poštovati, moraju se uzeti u obzir "sve legitimne brige i htenja".

Srpske autonomne oblasti u BiH

Pretenzije Herceg-Bosne (proglašena u novembru)

12. 9. - Osnovana SAO Hercegovina.
13. 9. - Kod Karlovca zarobljen general JNA Milan Aksentijević. JNA uveče zatvorila sve civilne aerodrome u Hrvatskoj.
14. 9. - Hrvatska vlada donela odluku o blokadi garnizona i objekata JNA u celoj republici, uz isključenje vode i struje, što dovodi do odmazde; u nekim gradovima (Varaždin, Zagreb, Split) blokada počela i pre odluke hrvatske vlade. To je početak Bitke za vojarne - hrvatske snage ih zauzimaju i naoružavaju se. Operacija Zelena tabla - Mala bara u Pločama i okolici.
14. 9. - Prva vojna oblast JNA objavila da započinje operaciju spasavanja vukovarskog garnizona, koji je već 20 dana u blokadi.
14. 9. - SAD i SSSR se dogovorili o okončanju pomoći afganskim stranama u ratu od kraja godine.
15. 9. - Početak granatiranja Zadra; prve sirene u Zagrebu, zbog nadletanja aviona JNA, naređeno zamračivanje; Mornarica i avijacija JNA bombarduje vojno skladište u Pločama, koje su zauzele hrvatske snage. Zauzeto skladište JNA u Selskoj ulici u Zagrebu, uključujući stare haubice od 203 mm.
15. 9. - Đorđe Božović Giška iz Srpske garde ubijen kod Gospića.
15. 9. - Potpun prekid železničkog saobraćaja.^[1]
septembar - U BiH osnovane Srpske autonomne oblasti - Bosanska Krajina, Hercegovina, Romanija i Severoistočna Bosna (Semberija); takođe i Sjeverna Bosna.
septembar - Neuspela mobilizacija u Srbiji.
septembar - Otkriven srpski plan RAM - priprema za rat u BiH.
16. 9. - Gađan toranj na Sljemenu, Mađarska optužuje Jugoslaviju za kršenje vazdušnog prostora (protivrečne vesti o obaranju jednog aviona kod Donjeg Miholjca, zatvoren prelaz Dravasabolč).
16. 9. - Osnovana SAO Bosanska Krajina. JNA vrši mobilizaciju u Srbiji, Crnoj Gori i okolini Banja Luke, mobilizacija proglašena i u Kninu. Kninski korpus pokrenuo ofanzivu za deblokadu objekata u Drnišu, Sinju, Zadru, Šibeniku i Splitu.
17. 9. - Holandska inicijativa za slanje evropske vojne misije u Jugoslaviju (V. Britanija nije spremna).
17. 9. - Mornarica JNA blokira hrvatske luke (do 22. 9.), granatira izgubljene objekte.
17. 9. - Milošević, Tuđman i Kadijević potpisuju primirje u Igalu; pucnjava, granatiranje i udari avijacije u Zagrebu tokom noći. Hrv. snage zauzele kasarne u Osijeku.
17. 9. - Makedonija izjavljuje da neće slati regrute u JNA, nakon upada roditelja u Sobranje.
18. 9. - Artiljerijske borbe oko Splita i Šibenika, kao i Vukovara i Osijeka. Gojko Šušak je novi hrvatski ministar obrane (do 1998).
18. 9. - Hrvati napali transport JNA u Vinjanima kod Posušja, poginuli stariji vodnik Vojko Čeh i "Bugojanac" Ludvig Pavlović^[73].
18. 9. - Izveštava se da je savezni premijer Marković zahtevao ostavku Kadijevića i njegovog zamenika Broveta.
19. 9. - Razaranje Šibenika. Vukovar u plamenu. Potpun prekid telefonskih veza.^[1]
19. 9. - Duga kolona JNA (tenkovi, transporteri, autobusi sa vojnicima, kamioni, topovi) otišla iz Beograda u Slavoniju i Bosnu (incidenti u Bosni tokom njenog kretanja) - famozno "cveće na tenkovima". Nastavlja se pozivanje rezervista, odziv je slab.
19. 9. - Odbijen napad JNA na Gospić, nakon što su zauzeti tamošnja kasarna i drugi vojni objekti.

Spomenik Oetziju

19. 9. - Na granici Austrije i Italije pronađena mumija kasnije nazvana Oetzi.
20. 9. - JNA kreće u ofanzivu za deblokadu kasarni. Borbe između Osijeka, Vukovara i Vinkovaca. Stjepan Mesić poziva vojnike na dezertiranje jer vojno vođstvo "deluje bez civilne kontrole".
20. 9. - Prepreke kretanju JNA kod Čapljine i Višegrada, vlasti BiH proglasile mobilizaciju rezervnog sastava, pucnjava kod Mostara (zaustavljena još jedna kolona JNA).
20. 9. - Crna Gora proglašena za ekološku državu na zasedanju parlamenta na Žabljaku.
21. 9. - JNA i Srbi zauzeli Petrinju. Kadijević izjavio da više ne priznaje osmočlano predsedništvo.
21. 9. - Pokolj srpskih rezervista na Koranskom mostu. Pravaš Ante Paradžik ubijen na punktu u Sesvetama.
21. 9. - Oborena dva jugoslovenska MiG-a kod Šibenika ("Obadva, obadva su pala!").
21. 9. - Skupština Saveta Evrope izglasala da članice "predvide" priznanje Slovenije i Hrvatske.
21. 9. - Jermenija proglašava nezavisnost od SSSR.
22. 9. - Tuđman i Kadijević naredili primirje (koje u Beogradu neki kritikuju), popuštena blokada garnizona. Sporadično kršenje, bez većih borbi do 29-og.
22. 9. - Kako bi spasao 300 vojnika i oficira, general Vladimir Trifunović predao kasarnu u Varaždinu, sa velikom količinom naoružanja, uključujući tenkove (zbog čega će 1994-95 biti osuđen u Beogradu); Rezervisti iz Srbije masovno napuštaju front.
22. 9. - Vanlegalna skupština Kosova proglasila nezavisnu Republiku Kosova (uspostavljaće paralelne strukture vlasti u srpskoj pokrajini).
23. 9. - Hrvatska vlada zahteva povlačenje JNA iz republike, uz ostanak opreme i oružja.
25. 9. - Rezolucija SB UN 713: embargo na oružje i vojnu opremu Jugoslaviji, odobreno slanje posmatrača i inicijativa za posredovanje. SAD optužuju Srbiju i JNA da snose glavnu odgovornost za nasilje, protive se teritorijalnim promenama silom.
25. 9. - Radio Sarajevo javlja da je u Čapljini ubijen policajac Hrvat i da je iz tog mesta i okoline pobeglo 3.000 Srba.
26. 9. - Vojska pristala da se u BiH povuče u kasarne, u zamenu za obećanje razoružanja paravojski. JNA takođe pristala da se povuče iz kasarne u Vinkovcima, optužuje hrvatsku stranu da minira vode kod Splita.
26. 9. ? - Iz Zbora narodne garde formirane Oružane snage Republike Hrvatske.
26 - 30. 9. - Kosovski Albanci organizovali nezvanični referendum o nezavisnosti.
27. 9. - Izbili teški sukobi kod Dubrovnika: 60 ranjenih vojnika.^[1]
27. 9. - U Sarajevu dogovoreno slanje posmatrača EZ u BiH. JNA napušta objekte u Sinju. Vladimir Šeks kaže u "Globusu" da će velika većina Srba morati da ode ako Hrvatska pobedi.^[74]
27. 9. - Bushova inicijativa: smanjenje vojnog budžeta, broja vojnika i naoružanja - Gorbačov odgovara na isti način - "najdramatičniji preokret trke u naoružanju"^[75], Doomsday Clock je ove godine bio najdalji od ponoći.
28. 9. - Artiljerijska razmena oko Pakraca.
29. 9. - Napad na garnizon JNA u Bjelovaru: major Milan Tepić se digao u vazduh zajedno sa skladištem municije kod Bjelovara (posthumno odlikovan ordenom narodnog heroja). Kasarna u gradu se predala nakon borbe.
30. 9. - Granatiran Zadar, pomorska blokada Dubrovnika od strane JNA. 50.000 ljudi bez vode, struje i hrane.

Oktobar/Listopad[uredi - уреди | uredi kôd]

Opsada Dubrovnika

1. 10. - JNA objavljuje da će uništiti neki ključni objekt u svakom gradu gde bude napadnut ili zauzet vojni garnizon.
1. 10. - Tenkovi JNA krenuli na Vukovar. Raspad jugoslovenskog elektrosistema.^[1]
1. 10. - Počinje opsada Dubrovnika. Hercegovačko selo Ravno razoreno do 13-og.
1. 10. - Osnovano Javno preduzeće "Srbijašume".
3. 10. - Predsedništvo SFRJ proglasilo stanje neposredne ratne opasnosti na teritoriji Jugoslavije, i prešlo u rad u četvoročlanom sastavu - tzv. krnje predsedništvo s predstavnicima Srbije i Crne Gore, na čelu s Brankom Kostićem. I druga polovina predsedništva se smatra legitimnim. SAD odbacuju legitimnost krnjeg predsedništva.
3. 10. - Kadijević, Milošević i Tuđman postigli u Hagu dogovor o deblokadi kasarni JNA.^[1]
3. 10. - Hrvatske trupe se povlače sa Banije, JRM blokira Dubrovnik i ponovo Pulu, Rijeku, Šibenik, Zadar i Ploče.
3. 10. - U beogradskom kafiću trojica poginula od kašikare - ovog meseca se dogodilo pet takvih eksplozija, sa šest mrtvih i osam ranjenih.
3. 10. - Bill Clinton službeno objavio početak kampanje za predsjednika SAD.
4. 10. - Granatiranje Karlovca. Dovršeno opkoljavanje Dubrovnika (blokiran put kod Slanog).
4. 10. - Vazdušne uzbune u celoj Hrvatskoj. Raketirano Sljeme. Bombardovani Osjek, Vukovar, Vinkovci, Trsteno, Kupari i Cavtat.^[1]

Iz Banskih dvora

5. 10. - Linus Torvalds objavio prvu zvaničnu verziju Linux kernela.
5. 10. - Odbijen drugi srpski pokušaj zauzimanja Nuštra.
5. 10. - Bitka za Zadar: grad je i pod kopnenom opsadom, u narednim danima dogovoreno primirje i povlačenje JNA iz kasarne (od 11-og).
6. 10. - U Hrvatskoj objavljena mobilizacija.
6. 10. - Premijerno emitovana prva epizoda kultne američke tinejdžerske serije "Beverli Hils 90210" na Radio Televiziji Srbije 1, u terminu nedeljom od 13:05.^[76]
6. 10. - Krunski princ Aleksandar Karađorđević pred velikom masom ispred Hrama Svetog Save (juče stigao u prvu posetu zemlji).
7. 10. - Raketiranje Banskih dvora. SAD osuđuju napad i prvi put kažu da će biti razmotrene sankcije Jugoslaviji. MUP zauzeo zgradu Vojnog suda u Zagrebu.
7. 10. - Preds. Tuđman naređuje da se sa blokade kasarni pređe na artiljerijske napade.

Slovenija

Hrvatska

8. 10. - Istekom suspenzije odluke o nezavisnosti, Hrvatska i Slovenija i formalno prekidaju sve državnopravne veze s ostatkom SFRJ (Dan neovisnosti u Hrvatskoj 2002-19). Uveden slovenski tolar (1:1 za dinar, zamenjen eurom početkom 2007).
8. 10. - Hrvatski predstavnici i general Andrija Rašeta potpisali sedmo primirje (deblokada garnizona i luka itd., borbe malo smanjene, nastavljene na istoku Slavonije).
8. 10. - Cyrus Vance postao specijalni izaslanik generalnog sekretara UN za Jugoslaviju, stiže u posetu Beogradu 12-og.
9. 10. - U mestu Gornja Mokrica na putu Glina-Petrinja, poginula četvoročlana ekipa dopisništva TV Beograd iz Šapca, među kojima urednik Zoran Amidžić, otac Ognjena Amidžića.
10. 10. - Milošević, Tuđman i Kadijević u Hagu - pod okriljem EZ verbalno dogovoreno povlačenje JNA iz Hrvatske u roku od mesec dana - krnje predsedništvo sutradan odbacuje povlačenje iz krajeva naseljenih Srbima.^[77]
10. 10. - JNA i srpske formacije zauzeli Lovas, do 18. 10. traje Masakr u Lovasu. Dva jaka napada na Vukovar.
10. 10. - Uklonjena zvezda sa zastave Srbije. Skupština Srbije ne može da se odluči za grb, zastavu i himnu.
12. 10. - Granatiranje zaustavlja humanitarni konvoj EZ za Vukovar, vraćaju se 14-og. Oko 50 vozila napustilo kasarnu u Borongaju.
13. 10. - Na Kordun došla Zaječarska brigada JNA.
13. 10. - Bugarska socijalistička partija (bivši komunisti) izgubila izbore.

Dubrovnik, oktobar - januar

14/15. 10. - Skupština BiH donijela Akt o reafirmaciji suverenosti Republike Bosne i Hercegovine. Tim činom odlučeno je da se povuku predstavnici BiH iz rada saveznih organa dok se ne postigne dogovor između svih republika koje sačinjavaju Jugoslaviju. Akt doneli predstavnici SDA i HDZ, nakon što su poslanici SDS napustili skupštinu.
15. 10. - JNA zauzela Cavtat. Jak napad na Sisak, borbe i kod Nove Gradiške.
15. 10. - Milošević i Tuđman u Moskvi, potpisali deveto primirje, bez efekta.
listopad - Ubojstva u Pakračkoj Poljani (zločini nad Srbima).
16. 10. - Hrvatska suspenduje deblokiranje baza JNA, traži da se prvo povuku trupe priodošle iz Srbije i BiH.
16. 10. - Masakr u Gospiću: hrvatske snage na području Gospića započinju trodnevni masakr nad tamošnjim žiteljima srpske nacionalnosti. U Vukovaru poginuo Blago Zadro.
17. 10. - Pojačanje borbi: jak napad na Vukovar, hrvatske izbeglice napuštaju Ilok i okolinu, dejstva kod Dubrovnika. Hrvatska vlada traži od JNA da napusti republiku do 10. novembra, bez oružja i opreme.
18. 10. - Karingtonov plan na konferenciji u Hagu - konfederacija suverenih država, zajedničko tržište, poštovanje manjina; Milošević protiv, Momir Bulatović prvo pristaje, pa odustaje. Zajednička izjava SAD, SSSR, i E3: "Užasnuti smo nasiljem u Jugoslaviji". Dogovoreno 10. primirje. Bombardovan Dubrovnik.
18. 10. - Avionska paljba izazvala požar u rafineriji Sisak.
18. 10. - Televizija Beograd počela da emituje program preko satelita.
17 - 19. 10. - Bitka za Novi Farkašić kod Petrinje hrvatski je uspjeh.
19. 10. - Privremena vlada samoproglašene Republike Kosovo, na čelu Bujar Bukoshi (Parlament Albanije 29. 10. priznaje "Republiku Kosovo").
21. 10. - Srpske paravojne snage u Hrvatskoj počinile Baćinski masakr.
22. 10. - Granatiranje Babinog Kuka u Dubrovniku. Napad na Vukovar. Objavljena nova mobilizacija na područjima pod srpskom kontrolom, "radi sprečavanja neprihvatljivih rešenja".
22. 10 - U Moskvi raspušten KGB. Na Durmitoru pao prvi sneg. ^[1]
23. 10. - JRM prvi put granatira istorijski deo Dubrovnika (JNA demantuje, srpski mediji kažu da se Hrvati sami granatiraju). Izbeglice napuštaju grad ovih dana brodovima.
23. 10. - Vlada Srbije podržava plan za novu (krnju) Jugoslaviju.
23. 10. - JNA menja znak, sada je bez zvezde.

Novi znak JNA

24. 10. - Osnovana Skupština srpskog naroda BiH, zakazan referendum o ostanku u Jugoslaviji.
24. 10. - Desant JNA na Kupare kod Dubrovnika. SAD osuđuju "besmislene i neopravdane" napade na Dubrovnik.
25. 10. - Konferencija u Hagu, krnje Predsedništvo bojkotuje (zbog blokiranih kasarni i kršenja primirja), Milošević odbija predlog EZ za ograničenu autonomiju i demilitarizaciju srpskih krajeva u Hrvatskoj, ali i autonomiju Kosova i Vojvodine. Oštri protesti UNESCO-a, E3 i niza zemalja zbog bombardovanja Dubrovnika. Više od 300.000 izbeglica.
25. 10. - Crnogorska skupština podržala plan EZ od 18-og i Bulatovićev predlog za referendum (održan u martu 1992), takođe je pozvao crnogorske vojnike u JNA da se vrate kući.^[78]
25. 10. - JNA zauzela Tordince. Rudolf Perešin preletio s MiG-21 u Klagenfurt. JNA stiže na 2 km od Dubrovnika, dogovoreno je primirje.
25 - 27. 10. - U Sandžaku se glasa o autonomiji, protivno zabrani.

JNA napušta Sloveniju

26. 10. - Poslednji vojnici JNA napuštaju Sloveniju, preko luke Koper.
27. 10. - Razgovori dubrovačkih vlasti i JNA u Cavtatu: traži se povlačenje hrvatskih snaga.
27. 10. - Turkmenistan proglašava nezavisnost od SSSR-a.
27. 10. - Prvi potpuno slobodni izbori u Poljskoj - bez apsolutne većine.
28. 10. - Ministri EZ prete sankcijama Srbiji ako ne prihvati mirovni plan do 5. 11.
28. 10. - 2. 11. - Peti Kongres narodnih deputata Ruske SFSR: Boris Jeljcin izlaže Gajdarov ekonomski program koji kreće iza Nove godine ("šok terapija"), postavljen je i na čelo vlade, dobija vanredna ovlašćenja sledećih 13 meseci.
29. 10. - Počinje hrvatska Operacija Orkan '91. u zapadnoj Slavoniji (do primirja siječnja 1992)
31. 10. - "Konvoj Libertas", u kome su i jugoslovenski predsednik Stjepan Mesić i hrvatski premijer Franjo Gregurić, stiže u Dubrovnik.
31. 10. - 4. 11. - Operacija Otkos 10 - hrvatske snage zauzimaju 270 kv. km u zapadnoj Slavoniji.

Novembar/Studeni[uredi - уреди | uredi kôd]

Zapadna Slavonija, sept-jan.

1. 11. - Jugoslovenske vojne vlasti ograničile putovanje vojnih obveznike u inostranstvo (problemi sa mobilizacijom). JNA kaže da je bez otpora ušla u mesta Orašac i Zaton Mali sz. od Dubrovnika i da odustaje od plana za mirnu predaju Dubrovnika. Egzodus Srba iz zapadne Slavonije.^[1] Ofanziva JNA u Vukovaru.
2. 11. - JNA zauzela zapadni deo Vukovara, vode se borbe za svaku kuću (pojačanje borbi u celoj Hrvatskoj pred konferenciju 5. 11.). Zagreb bez struje nakon dejstava JRV kod Velike Gorice.
2. 11. - Ustoličen Vaseljenski patrijarh Vartolomej I.
3. 11. - Zauzeta srpska sela između Daruvara i Slavonske Požege, talas izbeglica.
3. 11. - 65 borbenih letova JNA. Uništena rafinerija u Sisku.^[1]
4. 11. - Operacija Logorište: kasarna JNA u Karlovcu evakuisana uz mrtve i ranjene. Prva gardijska motorizovana brigada JNA saopštava da su počele završne operacije za proterivanje hrvatskih paravojnih formacija iz Vukovara.
5. 11. - Haška konferencija: Milošević opet odbija mirovni plan, jer ne daje "zaštitu elementarnih prava srpskog naroda" u Hrvatskoj; objavljeno 11. primirje.
5. 11. - Hrvatske snage po prvi put gađale teritoriju Srbije (Šid, izvešteno o četiri poginula, sutradan i Apatin). Zauzeli su kasarnu u Delnicama i okolne objekte s velikom količinom naoružanja.
5. 11. - U Atlantiku nađeno telo izdavačkog magnata Roberta Maxwella.
6. 11. - JNA zahteva predaju Dubrovnika (odn. brda Srđ, Bosanka and Nuncijata). Tuđman traži intervenciju SAD. Eksplozija oštetila most na pruzi Beograd-Bar.
6. 11. - KPSS i KP RSFSR zabranjeni u Rusiji.
7. 11. - Tenkovske borbe oko Vukovara, Okučana, Gradiške, Daruvara, Pakraca, Petrinja.^[1] Uveče, paljba iz opkoljenih kasarni u Zagrebu.

Istočna Slavonija, septembar - januar

7. 11. - Magic Johnson objavio da ima virus HIV.
8. 11. - Paški most obranjen od zračnih napada JNA. Danas su se sirene za zračnu opasnost čule u 34 grada, pogođena je trafostanica u Kupinečkom Kraljevcu blizu Zagreba. Počinje višednevno granatiranje Dubrovnika.
8. 11. - Evropska zajednica uvela ekonomske sankcije Jugoslaviji (suspenzija sporazuma o trgovini i saradnji, ograničen uvoz nekih proizvoda u EZ, naročito tekstila, tražiće se embargo nafte od UN), sutradan ih najavljuju i SAD. JRM ponovo blokira hrvatske luke.
9. 11. - Mudžahedinska delegacija Burhanudina Rabanija u poseti Moskvi, koja se slaže da je neophodno preneti vlast u Afganistanu na prelaznu islamsku vladu.

Vukovarski vodotoranj

9 - 10. 11. - SDS (BiH) organizovao plebiscit za ostanak Srba u Jugoslaviji.
11. 11. - Pešadija JNA napreduje severno od Dubrovnika (Tanjug).
12. 11. - U Hrvatskoj oštećeno 317 naselja i 358 kulturno-istorijiskih spomenika. Nestašica 250 najneophodnijih lekova.^[1]
12. 11. - HDZ BiH proglasio Hrvatsku zajednicu Bosanska Posavina.
12. 11. - Veliki mirovni miting u Sarajevu, u organizaciji sindikata (etničke tenzije su visoke, kao i efekti od rata u Hrvatskoj, npr. nestašica je goriva).
12. 11. - Jako granatiranje Dubrovnika, pogođen i hotel "Argentina" gde borave posmatrači EZ.
14. 11. - Dogovor o "plavim šlemovima" u Hrvatskoj - JNA i Srbija prvi put pristaju na čuvare mira; pitanje je na kojoj liniji a potreban je i prestanak dejstava. Primirje u Dubrovniku radi evakuacije posmatrača EZ i preko dve hiljade izbeglica na brodu "Slavija".


Bitka u Splitskom kanalu		... i kod Korčule

14/15. 11. - Rat u Hrvatskoj: U napadu JRM na Split, nakon potapanja patrolnog čamca, sudjeluje razarač Split, što je jedini slučaj u historiji da neki ratni brod bombardira grad po kome je dobio ime; blokada hrvatske obale je do sutradan ipak okončana. Dogovoreno 13-to primirje u Hrvatskoj: podizanje hrvatske blokade kasarni u zamenu za evakuaciju svih saveznih trupa. Jedno veće savezne skupštine izglasalo nepoverenje saveznom premijeru i sekretaru inostranih poslova.
14. 11. - Fudbal: Jugoslavija - Austrija 2:0.^[1]
16. 11. - Srpske snage zauzimaju Slunj, teško oštećeno HNK u Osijeku. Dogovoreno 13. primirje.
16. 11. - Veće Republika i pokrajina, samo 31 delegat, izglasavaju nepoverenje vladi Ante Markovića, nakon što je Branko Kostić pozvao na smenu A. M. i Budimira Lončara.
17. 11. - Sobranje Makedonije usvojilo Ustav koji je tu bivšu jugoslovensku republiku označio kao nezavisnu državu u postojećim administrativnim granicama. Od 120 poslanika za Ustav su glasala 92.
17. 11. - Srpske snage zauzele Borovo Naselje i većinu Vukovara.
18. 11. - Posle tromesečne opsade, Vukovar pao u ruke JNA i raznim srpskim paravojnim jedinicama. 12.000 ljudi preživelo 86 dana u podrumima.
18. 11. - Počinjen je masakr u Škabrnji, sutradan pada i Nadin.
18. 11. - Vlada Krajine oglasila da se međunarodne snage mogu razmestiti samo na liniji razgraničenja.
18. 11. - Proglašena Hrvatska Zajednica Herceg-Bosna u BiH (preimenovana u Republiku 28. 8. 1993., de facto glavni grad: Grude).
18. 11. - Napadnute prostorije "Jutela" u Beogradu (takođe i sedišta reformista i prostorije Pokreta za mirovnu akciju).
18. 11. - Izaslanik Cyrus Vance i podsekretar UN Marrack Goulding stigli u sedmodnevnu posetu zaraćenim zemljama.

Banija, Kordun, Lika, okt.-jan.

20. 11. - Rat u Hrvatskoj: Predajom hrvatskog garnizona prestaje oružani otpor u Vukovaru. Dio zarobljenika masakriran na Ovčari. Počinje višednevno granatiranje Osijeka. JNA ušla u Mokošicu kod Dubrovnika.
20. 11. - Makedonija proglasila nezavisnost.^[1]
21. 11. - Mile Paspalj predsednik skupštine SAO Krajine umesto Velibora Matijaševića.
21. 11. - Razoren Maslenički most, Zadar je granatiran. JNA javlja da je zauzela Laslovo (ili 24.) i Ernestinovo kod Osijeka.
21. 11. - Associated Press javlja da je u Vukovaru pronađeno 41 zaklano srpsko dete, što se ubrzo ispostavlja netačnim^[79].
22. 11. - JNA počinje povlačenje iz baza u Splitu, Divuljama i Šibeniku prema jučerašnjem sporazumu. Uveče postignut sporazum o povlačenju zagrebačkog garnizona.
22. 11. - Lideri HSP Dobroslav Paraga i Milan Vuković pritvoreni pod optužbom da su planirali oružanu pobunu (HSP je 14. 11. proglasila "mobilizaciju" i pretila građanskim ratom ako bi to vlasti ometale).
22. 11. - E3 preti naftnim embargom.^[1]
23. 11. - Dogovoreno 14. primirje, prvo posredovanjem UN, na sastanku Tuđmana, Miloševića i Kadijevića sa Vensom i Karingtonom u Ženevi.
23. 11. - Freddie Mercury, pjevač grupe Queen, objavljuje kako boluje od AIDS-a.
24. 11. - Izdata novčanica od 5.000 dinara (Ivo Andrić).
24. 11. - U Cavtatu proglašena "Dubrovačka Republika".
24. 11. - Tenis: Monika Seleš pobedila Martinu Navratilovu i time u 1991. zaradila 2.7 miliona USD.^[1]
25. 11. - Registrovano 500.000 izbeglica.^[1]
25. 11. - Amnesty International optužuje sve strane u jugoslovenskom sukobu za mučenje i ubistva civila; Savet Evrope ukida specijalni status Jugoslavije. Razmenjeni gen. Milan Aksentijević i biznismen Antun Kikaš.
26. 11. - JNA napušta zagrebačku vojarnu “Maršal Tito” (do 30-og).
27. 11. - Rezolucija 721 SB UN - podržavaju se napori generalnog sekretara i njegovog izaslanika za okončanje borbi, spremnost za slanje mirotvoraca ako se primirje održi.
27. 11. - Kancelar Helmut Kohl obećava da će Nemačka priznati Sloveniju i Hrvatsku "pre Božića".
28. 11. - Hrvatska prihvata raspoređivanje snaga UN unutar republike. Srpske snage zauzele Lipik kod Pakraca.
28. 11. - Južna Osetija proglasila neovisnost od Gruzije.
29. 11. - U Baranji naređeno porodicama pripadnika hrvatskih snaga da napuste domove u roku od pet dana - u oblast je stiglo 3.000 srpskih izbeglica iz Hrvatske.

Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi kôd]

1. 12. - Ukrajina na referendumu izglasala neovisnost od SSSR-a sa 92%, iz odziva od 84%.
1. 12. - Cyrus Vance u misiji u Jugoslaviji (do 8. 12.).
1. 12. - Nagrada "Felix Romuliana" glumici Marti Keler i scenografu Miljenu Kljakoviću. Partizan jesenji fudbalski prvak.^[1]
2. 12. - Ministri EZ ukinuli sankcije jugo republikama, osim Srbije i Crne Gore. Procureli izveštaj posmatrača EZ optužuje JNA da je "kukavička" i odgovorna za eskalaciju rata, sugeriše se vojna intervencija.
2. 12. - Jak zemljotres u rumunskom Banatu, mala šteta i u Beogradu.
2. 12. - Ukrajina se otcepila od SSSR-a.^[1]
3. 12. - Rusija priznala Ukrajinu.^[1] JRM prekida blokadu hrvatskih luka, osim Gruža (9-og). U Hrvatskoj objavljena radna obaveza za muškarce od 18 do 60.
4. 12. - Hrvatski sabor usvojio Ustavni zakon o ljudskim pravima i slobodama i pravima etničkih ili nacionalnih zajednica ili manjina - predviđa kulturnu autonomiju, proporcionalno sudjelovanje u tijelima, autonomne kotareve Glina i Knin.
4. 12. - Nemačka prekilula saobraćaj sa Srbijom.^[1]
5. 12. - Hrvatski sabor i formalno povlači Stjepana Mesića iz saveznog predsedništva ("Mislim da sam obavio zadatak, Jugoslavije više nema"). Granate kod Stona i Gospića.

Dubrovnik

6. 12. - Rat u Hrvatskoj: najveći artiljerijski napad JNA za vrijeme opsade Dubrovnika, 24 mrtvih, oštećeno 400 zgrada. UNESCO, UN i E3 oštro protestuju. Jako granatiranje Osijeka - pogođena bolnica tokom posete posmatrača EZ.
6. 12. - Operacija Orada: hrvatske snage povratile Lipik kod Pakraca - prvo oslobođeno mjesto u Hrvatskoj. Borbe u tom kraju se nastavljaju sledećih dana.
6. 12. - SAD uvele ekonomske sankcije za celu Jugoslaviju (oduzeti carinski preferencijali itd.).
6. 12. - KGB, tajna policija Sovjetskog Saveza, službeno prestaje s radom.
7. 12. - Ubojstvo obitelji Zec u Zagrebu, među kojima i Aleksandre (12).
7. 12. - Mišljenje br. 1 Badinterove komisije: SFRJ je u procesu raspada (sve države naslednice imaju ista prava).
7. 12. - Svadba najveće jugoslovenske pevačke zvezde Lepe Brene i proslavljenog tenisera Slobodana Bobe Živojinovića u beogradskom hotelu "Interkontinental" na kojoj je prisustvovalo 600 zvanica. Mnogi novinari su ovaj događaj nazvali i "Svadbom decenije".^[1]^[80]
8. 12. - FK Crvena Zvezda u Tokiju pobedila čileanski klub Kolo-Kolo rezultatom 3-0 i postala klupski prvak sveta.
8. 12. - Sporazum Hrvarske i JNA o dovršenju deblokiranja vojnih baza u Zagrebu i njihovom povlačenju - zapadni diplomati pripisuju napade JNA hrvatskom odugovlačenju u deblokadi. Dogovorena i razmena 1.600 zarobljenika.
8. 12. - U Pločama prisižu prvi ročnici Hrvatske vojske (Prva satnija mornaričko-desantnog pješaštva osnovana 5. 10.).

Zajednica Nezavisnih Država

8. 12. - Bjelovješki sporazumi: predsjednici Rusije, Bjelorusije i Ukrajine dogovaraju formalni nestanak SSSR-a i njegovu zamjenu Zajednicom nezavisnih država (ZND).
9. 12. - U Mastrihtu osnovana Evropska Unija.^[1]
10. 12. - Sastavljen Mastrihtski ugovor kojim je iz Evropske zajednice stvorena Evropska unija i predviđena monetarna unija (potpisan u februaru, stupio na snagu 1. 11. 1993).
10-12. 12. - Razmjene zarobljenika u Jelaši kod Karlovca, Bosanskom Šamcu i na primorju.
11. 12. - Premijer Srbije Dragutin Zelenović dao ostavku.^[1]
12. 12. - Počela Operacija Orkan '91 - novi hrvatski uspesi u zapadnoj Slavoniji (protivno primirju od 23. 11.).
12. 12. - Generalni sekretar UN de Kueljar u pismu nemačkoj vladi "zabrinut" zbog nemačke namere da prizna dve republike (priznanju se protive i SAD i većina evropskih zemalja, zbog straha od eskalacije).
12. 12. - Crvena Zvezda - Anderleht 3:2. Ukrajina priznala Hrvatsku i Sloveniju.^[1]
13. 12. - Operacija Strijela: Beli Orlovi napustili Voćin nakon ubistva nekoliko desetina civila (Strijela završena 26. 12., uz Voćin oslobođeno još 23 naselja). Istog dana poražena hrvatska Operacija Vihor, pokušaj prelaska Kupe.
13. 12. - U Srbiji hladnoće do minus 20°C.^[1]
13. 12. - JNA produžuje rok regrutima sa 11 na 14 meseci i rezervistima sa 45 dana na 4 meseca (rezervisti u Kraljevu su juče protestovali protiv novog poziva, neki su napustili položaje kod Vukovara).^[81]
14. 12. - 550.000 izbeglica (u Srbiji 145.000, jedan broj i u BiH). U Hrvatskoj nestalo 30.000 ljudi.
15. 12. - Rezolucija 724 SB UN - proslediće se predlozi za planiranu mirotvoračku operaciju u Jugoslaviji, misija od 18 članova će pripremiti slanje plavih šlemova.
decembar - Osnovan Savet severnoatlantske saradnje, konsultativni forum zemalja NATO i istočne Evrope (od 1997. Savet evroatlantskog partnerstva).
16. 12. - Kazahstan proglasio nezavisnost od SSSR.
16. 12. - Masakr u Joševici, kod Gline ubijen 21 hrvatski civil. JNA optužuje da su hrvatski poljoprivredni avioni gađali kolonu srpskih izbeglica kod Pakraca.
17. 12. - Nemačka izdejstvovala da Evropska zajednica prizna Sloveniju i Hrvatsku do 15. 1., uz definisane kriterije za priznavanje novih država (prava manjina, nepovredivost granica itd.) - republike da se prijave do 23. decembra. U Srbiji je odluka zajednice nazvana „agresijom na SFRJ”. Radoman Božović postao je novi predsednik srpske vlade.^[1]
17. 12. - SSSR definitivno prekida slanje oružja afganistanskoj vladi Mohameda Nadžibulaha.
18. 12. - Akcija "Đavolja greda" ("Kopački rit"), hrvatski uspjeh kod Osijeka.
19. 12. - Rat se nastavlja. 1 DEM - 70 dinara.^[1]
19. 12. - Ustavotvorna skupština SAO Krajine u Kninu usvojila Ustav i proglasila Republiku Srpsku Krajinu; prvi predsednik Milan Babić (međunarodno neće biti priznata).
19. 12. - Jako granatiranje Nove Gradiške.
19. 12. - Glavni odbor SDS BiH doneo Uputstvo o organizovanju i djelovanju organa srpskog naroda u BiH u vanrednim okolnostima.
19. 12. - Makedonsko Sobranje ovlastilo vladu da zatraži priznanje od EZ.
19. 12. - Island je prva zemlja koja je priznala Hrvatsku (ranije priznale Slovenija i neke bivše republike SSSR).
20. 12. - Predsjedništvo BiH traži priznanje od EZ, srpski članovi protiv^[82].
20. 12. - Ante Marković, posljednji premijer SFRJ, podneo ostavku (predloženi savezni budžet naziva ratnim; Lončar dao ostavku 11. 12.).
21. 12. - Skupština srpskog naroda u Sarajevu odobrila predlog da pet srpskih oblasti do 13. 1. postane Republika Srpska Bosna i Hercegovina u okviru Jugoslavije.

50 godina JNA

23. 12. - Nemačka priznala Sloveniju i Hrvatsku (efektivno od 15. 1.) - prva unilateralna akcija Nemačke od rata.
23. 12. - Uveden hrvatski dinar: 1:1 za jugoslavenski; novčanice od 1, 5, 10, 25, 100, 500 i 1000 dinara; Ruđer Bošković i Zagrebačka katedrala (zamjenjen kunom 1994).
23. 12. - Vlada Srbije predložila skupštini da prizna Republiku Srpsku Krajinu. Savezni potpredsednik Branko Kostić kaže u "Narodnoj armiji" da će JNA osigurati srpske krajeve BiH za novu federaciju, ako ne bude sporazuma.
23. 12. - Slovenija, Hrvatska, BiH, Makedonija i kosovski Albanci traže priznanje nezavisnosti od EZ; BiH traži i plave šlemove, "naročito na granici".^[83]
23. 12. - Radoman Božović novi premijer Srbije (do 1993), nakon što je Zelenović podneo ostavku 11-og (ekonomska situacija je loša).
24. 12. - Obnovljeno Hrvatsko domobranstvo, kao rezervni sastav vojske.
24. 12. - JNA i lideri BiH u Sarajevu dogovaraju raspuštanje etničkih milicija.
25. 12. - Mihail Gorbačov podneo ostavku na mesto predsednika SSSR. Boris Jeljcin je dobio punu predsedničku vlast u Rusiji, rezidenciju u Kremlju i nuklearni kofer. Zastava Sovjetskog Saveza na Kremlju je zamenjena ruskom.
25. 12. - Božić u podrumima u više gradova Hrvatske, neke zgrade u Dubrovniku ponovo imaju struju.
26. 12. - Zvanični raspad SSSR: Vrhovni sovjet SSSR konstatovao da zemlja više ne postoji, nakon što su sve republike proglasile nezavisnost.
26. 12. - U Alžiru su održani prvi višepartijski parlamentarni izbori od sticanja nezavisnosti od Francuske 1962 - najviše glasova za Front islamskog spasa u prvom krugu. Otkazivanje drugog kruga je uvod u Alžirski građanski rat.
27. 12. - Srpsko-makedonski razgovori u Ohridu.
27. 12. - Jako granatiranje Karlovca sinoć, uzbuna i u Zagrebu.
28. 12. - Pokrenuta Operacija Papuk '91. - HV napreduje do primirja 3. siječnja.
29. 12. - Avioni JRV gađali Daruvar i aerodrom kod Čakovca, granatiranja se nastavljaju na više mesta - Karlovac deveti dan, Sisak, Pakrac, Lipik, Nova, i Bosanska, Gradiška, Novska.

Amfilohije

30. 12. - Amfilohije Radović ustoličen za mitropolita crnogorsko-primorskog (do 2020).
30. 12. - Prvi okršaj Adema Jašarija u Prekazu na Kosovu sa srpskim snagama (izbegao hapšenje).
30. 12. - Do sada najjače granatiranje Karlovca, poginuo kamerman WTN Živko Krstičević; JRV gađala Otočac.

Severna Dalmacija, jan. 1992

30. 12. - "Savezna" skupština usvojila budžet od oko 3 milijarde dolara, od čega 75% za JNA; očekuje se da će manjak novca biti nadoknađen štampanjem. Inflacija je već preko 200%.
31. 12. - Specijalni izaslanik UN Cyrus Vance dobio u Beogradu pristanak za povlačenje JNA i paravojnih formacija iz Hrvatske i postavljanje snaga UN.
31. 12. - 3. 1. - Operacija Udar-91: JNA i TO zauzimaju Novigrad i još tri sela u zadarskom zaleđu. Granatiranja od Jadrana do Drave tokom novogodišnje noći.

Kroz godinu[uredi - уреди | uredi kôd]

Raspad SFRJ
Slučaj "Selotejp" (zločini nad Srbima u Osijeku).
Ubojstva Srba u Sisku 1991-1992

1991. u temama[uredi - уреди | uredi kôd]

Televizija. TV serije: "Zaboravljeni" (TV Beograd, snim. 1988-90), "Top lista nadrealista 3", "Sarajevske priče" (TV Sarajevo); "U ime zakona" (snim. 1990, TV Beograd).
Neki domaći filmovi: "Virdžina", "Praznik u Sarajevu", "Čaruga", "Đuka Begović", "Mala", "Moj brat Aleksa", "Original falsifikata", "Noć u kući moje majke". (vidi i Kategorija:Filmovi 1991.)

Neki domaći muzički/glazbeni albumi (Jugoslavija^[84], Hrvatska^[85]) (→ Kategorija:Albumi 1991.):
- Pop/rock: Ekatarina Velika: "Dum dum"; Bajaga i instruktori: "Četiri godišnja doba"; Galija: "Istorija, ti i ja" i "Ni rat ni mir"; Crvena jabuka: "Nekako s proljeća"; Obojeni program: "Ovaj zid stoji krivo"; Vampiri: "Rama lama ding dong" i "Tačno u ponoć"; Tonny Montano: "Lovac na novac"; Disciplina kičme: "Nova iznenađenja za nova pokolenja"; Regina: "Ljubav nije za nas!"; Zana: "Nisam, nisam..."; Van Gogh: "Svet je moj"; Vlada, Gile, Piko & Švaba: "Lutka koja kaže ne"; Rambo Amadeus: "Psihološko propagandni komplet M-91";
- Zabavni: Đorđe Balašević: "Marim ja..."; Plavi orkestar: "Simpatija"; Đani Maršan: "Bože, čuvaj Hrvatsku";
- Folk: Ceca: "Babaroga"; Dragana Mirković: "Dobra devojka"; Legende: "Ne veruj"; Haris Džinović: "Poznaćeš me"; Džej: "Ko se s nama druži"; Sneki: "Hopa-cupa";
- Debitantski albumi (ne mora biti početak karijere): Zuzi Zu, Vampiri, Gibonni, Bajone, Jasna Milenković Jami, Dragica Radosavljević Cakana...

Neka vozila uvedena 1991:

VW Golf III (Evropski auto godine '92)
Opel Astra F
Citroën ZX
Peugeot 106

Rođenja[uredi - уреди | uredi kôd]

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1991.

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj[uredi - уреди | uredi kôd]

7. 1. - Eden Hazard, belgijski fudbaler
9. 1. - Amel Tuka, atletičar
12. 1. - Pixie Lott, pevačica
19. 1. - Petra Martić, tenisačica
17. 2. - Ed Sheeran, kantautor, producent
14. 3. - Emir Bekrić, atletičar
21. 3. - Antoine Griezmann, francuski fudbaler
8. 4. - Melanie Rios, erotska glumica
13. 4. - Brankica Mihajlović, odbojkašica
9. 5. - Majlinda Kelmendi, džudoka
16. 5. - Grigor Dimitrov, teniser
23. 5. - Lena Meyer-Landrut, njemačka pjevačica
25. 5. - Claire Sinclair, Playmate of the Year
7. 6. - Emily Ratajkowski, model, glumica
19. 6. - Andrej Kramarić, nogometaš

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi kôd]

10. 8. - Pratyusha Banerjee, glumica († 2016)
11. 8. - Milica Pavlović, pevačica
28. 8. - Andrej Pejić, maneken
28. 8. - Marko Vešović (fudbaler)
7. 9. - Amar Garibović, skijaški trkač († 2010)
9. 9. - Aleksandar Kukolj, džudista
27. 9. - Simona Halep, teniserka
29. 9. - Adem Ljajić, fudbaler
10. 10. - Gabriella Cilmi, australska kantautorka
10. 10. - Xherdan Shaqiri, švajcarski fudbaler
13. 10. - Darko Lazić, pevač, zvezda Granda
16. 10. - Jedward, irski pop duo
4. 12. - Zoey Kush, erotska glumica
6. 12. - Milica Mandić, tekvondašica
31. 12. - Bojana Jovanovski, teniserka

Smrti[uredi - уреди | uredi kôd]

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1991.

Januar/Siječanj[uredi - уреди | uredi kôd]

4. 1. - Zvonko Lepetić, hrvatski glumac (* 1928.)
5. 1. - Vasko Popa, srpski pesnik (*1922)
5. 1. - Jug Grizelj, beogradski novinar (* 1926)
6. 1. - Marko Nikezić, srpski političar (* 1921)
8. 1. - Steve Clark, gitarista Def Leppard-a (* 1960)
11. 1. - Ratko Sarić, srpski glumac (* 1916)
11. 1. - Carl David Anderson, pronalazač pozitrona, nobelovac (* 1905)
14. 1. - Mihailo Stevanović, srpski filolog, akademik (* 1903)
17. 1. - Olav V, kralj Norveške (* 1903)
26. 1. - Zvane Črnja, hrvatski književnik (* 1920.)
30. 1. - John Bardeen, supronalazač tranzistora, dvostruki nobelovac (* 1908)