Na ovoj stranici nalazi se popis svih izabranih članaka za 2019. godinu, od 1. siječnja2019. do 31. prosinca2019. godine. Sustav izbora ostao je nepromijenjen u odnosu na prethodnu godinu, tako da su se birala tri članka svaki mjesec. Izabrano je ukupno 36 članaka.
Howard Phillips Lovecraft (Providence, RI, 20. kolovoza1890. – Providence, RI, 15. ožujka1937.) bio je američki pisac koji je posthumno stekao slavu kao jedan od najcijenjenijih i najutjecajnijih horor autora. Za života je bio praktički nepoznat i objavljivao je isključivo u šund časopisima, međutim danas ga se smatra jednim od najvažnijih i najznačajnijih horor autora XX. vijeka.
Rođen je u Providenceu, RI, gdje je i proveo većinu svog života. Uglavnom je pisao kratku prozu (kratke priče i novele), a među njegovim najznačajnijim djelima su priče "The Rats in the Walls" i "The Call of Cthulhu" te novele At the Mountains of Madness, The Shadow over Innsmouth i The Shadow Out of Time; sve su one dio tzv. Cthulhu mitova, koji čine okosnicu Lovecraftovog fiktivnog univerzuma. Lovecraft nikada nije uspio, kao pisac i urednik, zarađivati toliko da se može uzdržavati. Komercijalni uspjeh mu je uglavom bježao, djelomično i zato što nije imao snage i samopouzdanja da se promovira. Kako su godine odmicale, živio je u sve lošijim uvjetima, a do svoje smrti u 46. godini života, svo nasljedstvo što ga je bio dobio je potrošeno. (Čitav članak...)
Synthpop (skraćeno od synthesizer pop), znan još i kao techno-pop, bio je podžanr novog vala koji se pojavio tokom 70-ih godina, a vrhunac popularnosti ostvario je tokom 80-ih godina; glavna karakteristika synthpopa kao pravca bilo je korištenje sintesajzera kao dominantnog instrumenta. Korijeni synthpopa mogu se naći već u 60-im i 70-im godinama, kada se sintesajzer postepeno koristio u progresivnom rocku, elektronici, art rocku i discu, a posebice u opusu tzv. "krautrock" bendova poput Kraftwerka, koji se smatraju pionirima u korištenju sintesajzera u muzici. Kao zasebni žanr, synthpop se razvio u kontinentalnoj Europi, Ujedinjenom Kraljevstvu i Japanu kao dio šireg, post-punk pokreta, odnosno kao podžanr novog vala, krajem 70-ih i tokom cijelih 80-ih godina.
Kambodžanski genocid (kmerski: របបប្រល័យពូជសាសន៍) je bio autogenocid nad stanovništvom tadašnje Demokratske Kampućije (danas Kambodža) što su ga od 1975. do 1979. godine sustavno provodili Crveni Kmeri, koji su imali apsoultnu vlast u državi. Precizan broj žrtava genocida nije utvrđen, ali se pretpostavlja da je ubijeno između 1,500,000 i 3,000,000 ljudi, odnosno četvrtina tadašnje populacije zemlje.
Crveni Kmeri su željeli Kambodžu pretvoriti u socijalističko agrarno društvo, što je bila ideološka osnova za provođenje genocida. Kako bi realizirali svoj cilj, Crveni Kmeri su odmah po dolasku na vlast 1975. godine započeli s evakuacijom gradova i prisilnom deportacijom stanovnika u ruralna područja. Tamo je narod bio izložen teškom, prisilnom radu, fizičkom maltrerianju, a ubrzo i suočan s glađu, koja je bila posljedica promašene gospodarske politike. Ostatak žrtava režima bio je izložen sustavnom progonu od strane sigurnosne službe, Santebala, te je bio mučen i ubijan u sklopu brojnih sigurnosnih zatvora diljem zemlje ili, pak, na zloglasnim poljima smrti. Vijetnamska invazija zemlje dokinula je provođenje genocida u siječnju 1979. godine. (Čitav članak...)
Šesnaesta epizoda direktno se nastavlja na prethodnu i donosi rezoluciju Makishimina velikog okršaja sa Sibylom. Uz to, epizoda je predstavila i dio posvećen povijesti Enforcera Shūseija Kagarija, ali i donijela neka nova i šokantna otkrića o prirodi samog Sibyla, ali i o nekim od likova u animeu. Epizoda je ostvarila enormnu popularnost među fanovima te ju se redovito ubraja među najbolje epizode cjelokupnog serijala, a znakovita je po tome što je originalni produkcijski tim nakon ove napravio pauzu u trajanju od dvije epizode zbog zasićenja i potrebe za odmorom. Sljedeće dvije epizode odradio je vanjski tim, što je uzrokovalo određene probleme s animacijom, a koji su korigirani za kućna izdanja tih epizoda. (Čitav članak...)
Sukob je duguje naziv sukobima s kvalifikacijskih utakmica dvaju reprezentacija
Fudbalski rat (ili Nogometni rat), znan još i kao Stosatni rat (španjolski: La guerra del fútbol) bio je kratkotrajni rat između Salvadora i Hondurasa, koji se vodio 1969. godine. Iako su uzroci sukoba bili mnogo dublji, rat se poklopio održavanjem kvalifikacijskih utakmica za FIFA Svjetsko prvenstvo 1970. između dvaju reprezentacija, po čemu je rat i dobio ime; termin ratu dali su poljski novinar Ryszard Kapuściński i jamajčanski novinar Bob Dickens. Rat je formalno započeo 14. srpnja1969. godine, kada je Salvador napao Honduras, a završen je četiri dana kasnije, nakon što je Organizacija američkih država ispregovarala mirovni sporazum između dvaju zemalja; službeni mir na snagu je stupio 20. srpnja1969. godine. Salvadorske trupe koje su ostale u Hondurasu konačno su se povukle početkom kolovoza.
Iako naziv rata sugerira kako je uzrok bila nogometna utakmica, uzroci konflikta idu mnogo dublje, odnosno tiču se zemljišne reforme koja je bila u tijeku u Hondurasu, odnosno demografskih i imigracijskih problema u Salvadoru. (Čitav članak...)
Regionalno porijeklo Vikinga nalazi se na Skandinavskom poluotoku, najsjevernijem poluotoku kontinetalne Evrope, a naziv "Viking" dolazi iz izvornog pojma na jeziku skandinavskih naroda za obalne pljačke, aktivnost od koje su strepili mnogi njima susjedni narodi. Drugo ime Vikinga, "Norsemen" ili "Norse" ("Sjeverni ljudi") jasno oslikava njihovo porijeklo iz sjevernih krajeva. Vikinški su pljačkaši napadali bogata naselja na obalama sjeverozapadne Evrope od kasnog 8. do sredine 11. vijeka. Kao predkršćanski trgovci i morski pljačkaši, Vikinzi prvi puta ulaze u historijske zapise 793. godine nakon napada na hrišćansku zajednicu na otoku Lindisfarne. (Čitav članak...)
Šerlok Holms (ruski: Шерлок Холмс) je bila ruska televizijska serija inspirirana pričama o Sherlocku Holmesu, čiji je autor Arthur Conan Doyle, a koja je emitirana u studenom 2013. godine. Seriju je producirala kompanija Centralni partneršip za kanal Rusija-1, a radilo se o ruskom odgovoru na popularnu BBC-jevu seriju Sherlock, koja je premijerno emitirana 2010. godine. Snimljeno je ukupno osam 90-minutnih epizoda, koje su produkcijski prikazane kao 16 epizoda u trajanu od 45 minuta.
Seriju je režirao Andrej Kavun, koji je ujedno bio i jedan od scenarista. Inicijalno je najavljena još 2009. godine, ali je prodkucija zbog raznoraznih odgoda započela tek 2011. godine. U glavnim ulogama igrali su Igor Petrenko, kao Sherlock Holmes, te Andrej Panjin, kao doktor Watson; Panjinu je rad na ovoj seriji bio posljednji glumački angažman, s obzirom da je iznenada preminuo u ožujku 2013. godine, tokom postprodukcije serije. Od ostalih važnijih uloga, Mihail Bojarski je tumačio inspektora Lestradea, Ljanka Griu se pojavila u nekoliko epizoda kao Irene Adler, dok je glavnog antagonista serije, Moriartyja, tumačio Aleksej Gorbunov. Sedam od osam epizoda temeljeno je na Doyleovim pričama, mada se tu radilo o dosta slobodnim adaptacijama; neke od tih priča već su ranije ekranizirane, dok su neke po prvi puta prikazane na filmu. Jedna od epizoda, "Ljubovnici lorda Maulberja", originalna je priča, a ne adaptacija nekog od Doyleovih uradaka. (Čitav članak...)
IHF Svjetsko prvenstvo je međunarodno rukometno natjecanje u kojem se natječu muške rukometne reprezentacije. Prvo svjetsko prvenstvo organizirano je 1938. godine u Trećem Reichu, nakon čega je uslijedila pauza do 1954. godine, kada je Švedska organizirala drugo po redu prvenstvo. Službeni organizator turnira je IHF, međunarodna organizacija osnovana 1946. godine, a isti se, od 1993. godine održavaju svake dvije godine; do tada su se turniri održavali u neravnomjernim razmacima koji su varirali od tri do četiri godine.
Aktualni sustav turnira uključuje kvalifikacije i završni turnir, na kojemu sudjeluju 24 reprezentacije. Kvalifikacije se načelno odvijaju kroz kontinentalna prvenstva, s tim da europske reprezentacije (EHF) prolaze kroz dodatni kvalifikacijski ciklus zbog velikog broja mjesta dodijeljenog reprezentacijama iz te kontinentalne federacije; domaćin(i) i branitelj naslova imaju direktan plasman na sljedeće natjecanje. (Čitav članak...)
Ti kalendari su mogli sinkronizirani i spajani na razne složene načine, pa su njihove kombinacije omogućavale stvaranje većih i širih ciklusa.
Osnove kalendarskog sistema Maya se temelje na sistemu koji je bio u širokoj upotrebi u cijeloj regiji, a čiji poceci datiraju najkasnije od 6. vijeka pne.. On dijeli mnoge karakteristike s kalendarima koje su koristile ranije mezoameričke civilizacije kao što su Zapoteci i Olmeci, odnosno koje su koristile novije civilizacije kao Mixteci i Asteci. Iako mezoamerički kalendari nisu nastali zajedno s Mayama, njihovo naknadno proširenje i rafiniranje ih je učinilo najsofisticiranijama. Zajedno s astečkim, kalendari Maya su najbolji dokumentirani i najbolje shvaćeni. (Čitav članak...)
Ian Lancaster Fleming (28.5.1908. – 12.8.1964.) je bio engleski pisac i novinar, najpoznatiji kao tvorac serije špijunskih romana o britanskom tajnom agentu James Bondu, koji su 1950-ih i 1960-ih stekli reputaciju najvećih bestselera u tadašnjem svijetu te potakli snimanje jedne od najuspješnijih i najdugovječnijih filmskih serija. Radnja romana je velikim dijelom bila inspiriana Flemingovim iskustvima iz Drugog svjetskog rata u kojem je sudjelovao kao mornarički obavještajac, a sam lik Bonda je dijelom stvorio prema samom sebi, uključujući plejbojevski životni stil i masovno konzumiranje duhana i alkohola, kojem se pripisuje njegova smrt od srčanog udara u 57. godini života.
Ten Little Niggers (srpskohrvatski: Deset malih crnaca), danas tiskan pod naslovom And Then There Were None, kriminalistički je romanAgathe Christie izdan 6. studenog1939. od strane Collins Crime Cluba. Roman govori o deset stranaca, ljudi koji naizgled nemaju nikakve veze jedan s drugim, ali su zapravo svi krivi za neko ubojstvo za koje nisu oduđeni i/ili procesuirani. Iako su njih 10 jedini gosti na otoku, jedan po jedan počinje umirati, a uzrok njihove smrti prati stihove poznate pjesmice "Ten Little Niggers".
Ovaj je roman daleko najpopularniji roman Agathe Christie, te ujedno i njezin najprodavaniji. Prodan je u više od 100 milijuna primjeraka, čime je ujedno sedma najpopularnija knjiga svih vremena. Ekranizirana je i dramatizirana u nekoliko navrata, a izašla je i u obliku video igre te ima više adaptacija nego ijedno drugo djelo Agathe Christie. No, zbog tematike izvornog romana, brojne su adaptacije koristile alternativni kraj iz dramske adaptacije iz 1943. (koju je također napisala Agatha Christie), te su često mijenjali imena i lokaciju radnje. (Čitav članak...)
Smrt Edgara Allana Poea od 7. listopada1849. godine i do danas ostaje misterij. Okolnosti koje su dovele do iste, kao i njezin uzrok, nepoznati su i danas. Dana 3. listopada1849. godine, Joseph W. Walker je pronašao Poea na ulici u Baltimoreu u potpuno deliričnom stanju, navodeći kasnije de je bio "u velikoj opasnosti te... mu je hitno bila potrebna pomoć". Poe je ubrzo odveden na Medicinski koledž Washington, gdje je preminuo 7. listopada1849. godine u 5:00 sati ujutro. Imao je 40 godina. Poe ni u kojem trenutku nije bio dovoljno lucidan da objasni okolnosti svog stanja.
Većina dostupnih informacija o posljednjim danima Edgara Allana Poea dolazi od liječnika koji ga je nadzirao, dr. Johna Josepha Morana, međutim njegov kredibilitet je upitan. Poe je pokopan nakon skromnog sprovoda na omanjem crkvenom groblju u Baltimoreu, međutim 1875. godine su njegovi ostaci preseljeni u novu grobnicu s većim spomenikom. Novi spomenik je također označio i mjesto pokopa Poeove supruge Virginije te njezine majke, Marije. Teorije o uzroku Poeove smrti navode suicid, ubojstvo, koleru, hipoglikemiju, bjesnoću, sifilis, gripu, kao i to da je Poe bio žrtva coopinga. Dokazi o utjecaju alkohola su snažno opovrgavani. (Čitav članak...)
Premijerno prikazana u siječnju 2015. godine, pilot epizoda je bila Amazonova "najgledanija otkad je počela proizvodnja originalnih serija". Sljedećeg mjeseca, Amazon je naručio punu desetoepizodnu sezonu, koja je izašla u studenome i naišla na pozitivne kritike. (Čitav članak...)
IHF Svjetsko prvenstvo 2019. godine bilo je 26. izdanje Svjetskog prvenstva u rukometu, koje se od 10. do 27. siječnja2019. godine održalo u Danskoj i Njemačkoj. Bio je to prvi put u historiji turnira da su dvije zemlje dobile organizaciju turnira, nakon što je IHF obznanio svoju odluku u listopadu 2013. godine. Turnir se igrao u šest dvorana u šest gradova (četiri u Njemačkoj i dva u Danskoj), s tim da su se polufinala igrala u Hamburgu, a završne utakmice za plasman (uključujući i finale) u Herningu.
Nakon 96 odigranih utakmica, domaćin Danska je po prvi puta u svojoj historiji postala svjetski prvak, pobjedivši Norvešku uvjerljivim rezultatom 31:22; Norveškoj je to bilo drugo uzastopno srebro na svjetskim prvenstvima. U utakmici za broncu, Francuska je golom Nikole Karabatića sekundu prije kraja utakmice pobijedila drugog domaćina, Njemačku, rezultatom 26:25. Na kraju turnira, najboljim igračem proglašen je danski reprezentativac Mikkel Hansen, koji je sa 72 gola bio i najbolji strijelac turnira. Danski kapetan, Niklas Landin, proglašen je golmanom turnira. S ukupno 906,283 gledatelja na svim utakmicama, ovo je prvenstvo oborilo dotadašnji rekord gledanosti. (Čitav članak...)
Šijiti tumače kako se hadis realizirao kroz njihovih dvanaest imama
Hadis o dvanaest nasljednika (arap. حديث الاثني عشر خليفة; hadis al-ithna ašar halifah, dosl. hadis o dvanaest kalifa) je islamskoproročanstvo koje se pripisuje Muhamedu, a prenosi ga više sakupljača hadisa u tri osnovna oblika. Prema ovom hadisu, Muhamed će imati dvanaest nasljednika i svi će biti iz redova njegovog plemena Kurejša. Sadržaj i egzegeza istog su među centralnim elementima sunitsko-šijitske debate. Hadis je naročito popularan među imamitskimšijitima koji ga tumače kao potvrdu njihovog koncepta dvanaest imama, dok ga suniti i drugi pravci uvelike smatraju vjerodostojnim, ali tumače različito.
Magnetna rezonantna tomografija (MRT) (engl.Magnetic Resonance Imaging - MRI), je radiološka metoda koja se zasniva na primeni jakog magnetnog polja i savremene računarske tehnike za obradu slike u cilju sagledavanja unutrašnjih struktura i funkcionisanja tela. Magnetna rezonancija (MR) je jedan od poslednjih revolucionarnih pronalazaka u radiološkim dijagnostičkim metodama. MRT se zasniva na principima nuklearne magnetne rezonancije (NMR) tehnike spektroskopije koju koriste naučnici za dobijanje podataka o hemijskim i fizičkim svojstvima molekula.
Ofenziva je trajala od 20. siječnja do kraja ožujka1943. godine. Velika nemačko-italijanska operacija je pokrenuta sa namerom okruženja i uništenja Bihaćke republike i glavnine ustaničkih snaga u Jugoslaviji. Sile osovine su okupile devet divizija, šest njemačkih, tri talijanske, te dvije hrvatske divizije i velik broj četničkih i ustaških formacija. Procjenjuje se da je preko 150 000 osovinskih vojnika napalo znato malobrojnije partizanske snage, uz koje su bili i ranjenici. Glavni osovinski pravci napada bili su usmereni na Liku, Kordun, Baniju i Bosansku Krajinu. Najpoznatija bitka četvrte neprijateljske ofanzive je Bitka na Neretvi, kojom su partizani potpuno preokrenuli tok ove operacije. Tokom februara oni su naneli teške gubitke Italijanima u dolini Neretve, nakon čega su početkom marta izvršili proboj iz osovinskog obruča, rasturivši četničke snage. (Čitav članak...)
Rimska mitologija naziv je za skupinu tradicionalnih priča o osnutku grada Rima i njegovih najstarijih religijskih ustanova, kako su te priče prikazane u rimskoj književnosti i likovnoj umjetnosti. Rimljani su uglavnoj vjerovali da njihova predanja govore o povijesnim činjecama, čak i kad su bila ispunjena čudesnim i natprirodnim elementima. Te se priče vrlo često tiču politike, patriotizma, moralnih osjećanja, odnosno, općenito govoreći, povezanosti osobnog integriteta pojedinca s njegovom odgovornošću prema zajednici i rimskoj državi, pa jednu od važnijih tema čini heroizam. Kad rimska predanja govore o osnutku kakvih religijskih običaja, uglavnom se više bave ritualom, proricanjem i vjerskim ustanovama nego teologijom ili kozmogonijom.
Lipidi(masti) su jedinjenja lepe supstance vodi, a rastvorna u organskim rastvaračima. Biološki su veoma značajna jedinjenja. Oni su osnovna komponenta bioloških membrana i utiču na njihovu propustljivost, učestvuju u predaju nervihimpulsa, stvaraju kontakte među ćelijama, čine energetske rezerve, štite organizam od mehaničkih povreda i formiraju termoizolacionu sloj.
Zbog specifične hemijske strukture, lipidi se sastoje od nepolarnog i polarnog dela. Lipide karakterizira velika grupa raznorodnih jedinjenja sa zajedničkom odlikom – nerastvorljivost u vodi, a rastvorljivosti u organskim otapalima: benzolu, hloroformu, acetonu, vrelom alkoholu. Inače u biljnim i životinjskim organizmima učestvtvuju kao gradivne i rezervne matetije. U metabolizmu lipida značajnu ulogu ima aktivirana sirćetna kiselina (ili acetil-koenzim-acetil-KoA). (Čitav članak...)
Na Trinity Collegeu u Cambridgeu studirao je filozofiju i matematiku, gdje po završetku studija 1895. počinje sveučilišnu karijeru, ali je 1916. udaljen zbog borbene proturatne agitacije, a 1918. je iz istog razloga zatvoren na šest mjeseci. Potomak je ugledne plemićke obitelji, ali ubrzo i sam stječe glas slobodnog mislioca, pacifista, kritičara građanskog morala i borca za ljudsku jednakost. Politički se angažira na lijevom krilu laburističke stranke, ali na zastupničkim izborima 1922. i 1923. nema uspjeha. Od 1938. do 1944. predavao je na različitim sveučilištima u SAD-u, a tek je 1944. ponovno izabran za profesora na Trinity Collegeu. I nakon Drugog svjetskog rata nastavlja s političkim aktivnošću humanista: bori se protiv "ludila hladnog rata", predsjedava Međunarodnom sudu za utvrđivanje ratnih zločina u Vijetnamu, pa je u 89. godini drugi put zatvoren kao vođa i sudionik antinuklearnih demonstracija. (Čitav članak...)
Snježni leopard (Panthera uncia syn. Uncia uncia) je vrsta velike mačke koja nastanjuje planinske predjele Centralne i Južne Azije. Svrstan je kao ugrožen na IUCN-ovom crvenom popisu ugroženih vrsta, zato što se procjenjuje da je 2003. globlalna populacije iznosila između 4080 i 6590 odraslih jedinki, od kojih se manje od 2500 razmnožava u prirodi.
Snježni leopardi nastanjuju planinske i potplaninske zone na nadmorskoj visini od 3000 do 4500 metara. U sjevernom dijelu svog areala također se javljaju na manjim visinama. Snježni leopard se još od ranih 30-ih taksonomski klasificira kao Uncia uncia. Na osnovu istraživanja genotipa, od 2008. se smatra pripadnikom roda Panthera. Postoje dvije podvrste, ali genetske razlike među njima još uvijek nisu sigurno ustvrđene. (Čitav članak...)
Studirao je od 1892. na akademiji u Amsterdamu. Obuzet religioznim problemima, proučava teozofske spise i postaje član sekte. Iz ovoga razdoblja potječu platna prožeta mistikom, s motivima osamljenih kuća u dubokim tonalitetima i neobičnim osvjetljenjima.
Početak rata 1914. zatekao ga je u Amsterdamu. Oko 1915. napušta motiv kao ishodište; plohu komponira slobodno u preglednom i smirenom ritmu obojenih kvadratnih površina obrubljenih rasterom crnih linija. Koloristička skala reducirana je na tri osnovne boje: žutu, modru i crvenu. Godine 1917. jedan je od osnivača pokreta „De Stijl“ i formulira principe neoplasticizma. (Čitav članak...)
Benin, službeno Republika Benin (francuski: République du Bénin) je država u Zapadnoj Africi. Na zapadu graniči s Togom, na istoku s Nigerijom, a na sjeveru s Nigerom i Burkinom Faso. Većina populacije Benina živi na omanjem obalnom pojasu na jugu zemlje, uz Beninski zeljev, koji čini dio većeg Gvinejskog zaljeva. Službeni glavni grad je Porto-Novo, međutim sjedište vlade nalazi se u gradu Cotonou, koji je najveći grad u zemlji i njezin gospodarski centar. Benin ima površinu od 114,763 km2, dok je procijenjena populacija za 2016. godinu iznosila nešto više od 10,800,000 ljudi. Benin je zemlja u tropskom pojasu, a njezino je gospodarstvo uvelike temeljeno na poljoprivredi; glavni izvozi su pamuk i palmino ulje.
Dromeosauridi (Dromaeosauridae) su porodica pticama sličnih teropoda. Bili su male do srednje veličine, imali su perje i bili su mesožderi. Najviše su se raširili u periodu krede. Često se nazivaju raptorima (po Velociraptoru), terminom populariziranom u filmu Jurski park. Naziv Dromaeosauridae znači "trčeći gušteri", od grčkogdromeus (δρομευς) - "trkač" i sauros (σαυρος) - "gušter".
Fosili dromeosaurida su pronađeni u Sjevernoj Americi, Europi, Africi, Japanu, Kini, Mongoliji, na Madagaskaru, Argentini i na Antarktiku. Prvi put su se pojavili sredinom perioda jure, prije 167 milijuna godina i preživjeli su do kraja perioda krede prije 65,5 milijuna godina, što znači da su preživjeli preko 100 milijuna godina dok nisu izumrli zajedno sa ostalim dinosaurima. Prisustvo dromeosaura čak sredinom jure potvrđeno je otkrićem izoliranih fosilnihzuba, ali ni jedan potpun skelet dromeosaurida iz ove epohe nikada nije pronađen. (Čitav članak...)
Francuska Zapadna Afrika (francuski: Afrique-Occidentale française, A.-O.F.) bila je velika kolonijalna federacija Francuske na području Zapadne Afrike, koja je postojala od 1895. godine do potpunog ukidanja kolonija 1958. godine.
Portugalska renesansa odnosi se na kulturološki i umjetnički pokret u Portugalu tokom 15. i 16. vijeka. Iako se taj pokret desio u isto vrijeme kao i španska i talijanska renesansa, portugalska renesansa bila je velikim dijelom odvojena od ostalih evropskih renesansi i umjesto toga bila izuzetno važna u otvaranju Evrope nepoznatome i dovođenju svjetovnijeg pogleda evropskim renesansama, budući da se tada portugalsko kolonijalno carstvo prostiralom širom svijeta.
Kao pionir doba velikih geografskih otkrića, Portugal je procvjetao u 15., 16. i 17. vijeku, sa putovanjima u Indiju, Orijent, Amerike i Afriku. Ta ogromna trgovačka mreža stvorila je izuzetno bogatu portugalsku vlastelu i monarhiju, koji su postali pokrovitelji izuzetnog procvata kulture, umjetnosti i tehnologije u Portugalu i širom svijeta. (Čitav članak...)
Dengu prenosi nekoliko vrsta komaraca iz rodaAedes, uglavnom Aedes aegypti. Virus obuhvaća 4 serotipa; svaki serotip nakon infekcije ostavlja doživotnu imunost na isti serotip, ali samo kratkotrajnu križnu imunost. Reinfekcija drugim serotipom povećava rizik od teških komplikacija. Kako ne postoji cjepivo, mjere zaštite uključuju suzbijanje staništa i same populacije komaraca, te zaštitu od ugriza. (Čitav članak...)
Roman Ten Little Niggers je još od svog izdavanja bio izrazito popularno djelo "Kraljice krimića" te je doživjelo nekoliko ekranizacija prije ove, međutim sve su se one držale promijenjene radnje istoimene drame, adaptacije romana za teatar koju je također napisala Christie. S druge strane, Govoruhinova je adaptacija bila ne samo prva direktna adaptacija koja nije bila na engleskom jeziku (ranije azijske adaptacije su bile samo temeljene na romanu, ali nisu ga direktno adaptirale), već i prva adaptacija romana uopće koja je zadržala originalni naslov knjige, imena likova te mračni završetak po kojemu je roman i postao popularan. Tako ova adaptacija zauzima izrazivo važno mjesto u historiji adaptacija Agathe Christie; prva engleska adaptacija koja je zadržala originalni kraj bila je BBC-jeva miniserijaAnd Then There Were None iz 2015. godine. (Čitav članak...)
Hominizacija ili hominacija (lat. homo = čovjek) je proces očovječavanja. Ovaj termin se često poistovjećuje sa pojmom antropogeneza. Međutim, antropogeneza obuhvata proces cjelokupnog morfološko-anatomskog i funkcijskog, etološkog, društvenog i duhovnog očovječavanja, dok se hominizacija, u užem smislu, iz tog kompleksa odnosi na proces sticanja isključivo ljudskih specifičnosti kojih nema u ostatku živog svijeta. U engleskom jezičkom području oba pojma su najčešće obuhvaćena sadržajem definicije termina evolucijačovjeka.
Osnovno obilježje ljudske adaptivne zone je egzistencija pomoću rada, odnosno proizvodnje sredstava kojima se obezbjeđuju potrebni uslovi za život. Prirodni okviri ljudskog života su tokom procesa antropogeneze doživljavali krupne promjene, ali su rad, razvoj složenog sistema radnih odnosa i društvena podjela rada permanentno bili jedini suštinski uslov i način njegovog opstanka na našoj planeti. (Čitav članak...)
NZD dva broja je najveći broj koji istovremeno deli oba bez ostatka. Euklidov algoritam je zasnovan na principu da se najveći zajednički delilac dva broja ne menja ukoliko se manji broj oduzme od većeg, pa se zatim odredi NZD novodobijenog broja i manjeg od prethodna dva. Na primer, 21 je NZD za 252 i 105 (252 = 21 × 12; 105 = 21 × 5); pošto je 252 − 105 = 147, NZD za 147 i 105 je takođe 21. Kako je veći od dva polazna broja na ovaj način smanjen, ponavljanjem postupka dobijaće se sve manji brojevi, dok se jedan od njih ne svede na nulu. U tom trenutku, drugi broj je jednak najvećem zajedničkom deliocu dva polazna broja. Ukoliko se obrne redosled koraka u Euklidovom algoritmu, NZD se može izraziti kao zbir dva polazna broja od kojih je svaki pomnožen nekim celim brojem, u prethodnom primeru je
21 = 5 × 105 + (−2) × 252. Ova važna osobina je poznata kao Bezuov identitet. (Čitav članak...)
U Kini je tradicionalni kalendar poznat kao "poljoprivredni kalendar" (pojednostavljeni kineski: 农历, pinyin: nónglì) a gregorijanski kao "obični" ili "opšti" kalendar (公历, gōnglì). Kineski kalendar se još naziva i "Yin kalendar" (阴历, yīnlì) zbog svojih lunarnih aspekata, a čisto solarni gregorijanski kalendar se onda naziva "Yang kalendar" (阳历, yánglì). Kineski kalendar je takođe nazivan "stari kalendar" (jìulì), nakon što je usvojen gregorijanski kao "novi kalendar" (xīnlì). Na kraju, kalendar je nazivan "Xia /Šja/ kalendar" po dinastiji Xia po navodu da je u to vreme godina počinjala drugim mladim mesecom posle zimske kratkodnevice (kao i danas). (Čitav članak...)
.jpg)
.png)
.gif)
.JPG)
