1881
Prijeđi na navigaciju
Prijeđi na pretragu
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek |
| Decenija: | 1850-e 1860-e 1870-e – 1880-e – 1890-e 1900-e 1910-e |
| Godine: | 1878 1879 1880 – 1881 – 1882 1883 1884 |
| Gregorijanski | 1881. (MDCCCLXXXI) |
| Ab urbe condita | 2634. |
| Islamski | 1298–1299. |
| Iranski | 1259–1260. |
| Hebrejski | 5641–5642. |
| Bizantski | 7389–7390. |
| Koptski | 1597–1598. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1936–1937. |
| • Shaka Samvat | 1803–1804. |
| • Kali Yuga | 4982–4983. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4517–4518. |
| • 60 godina | Yin Metal Zmija (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11881. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1881 (MDCCCLXXXI) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
Događaji[uredi | uredi kod]
Januar/Siječanj[uredi | uredi kod]
- 13. 1. i 15. 1. - Pacifički rat: u bici kod San Juana i Chorrillosa i u bici kod Mirafloresa, čileanske trupe porazile prvu odn. drugu liniju odbrane peruanske prestonice Lime.
- 17. 1. - Čileanska vojska ušla u Limu - okupacija traje do oktobra 1883, grad je opljačkan i pre i posle ulaska Čileanaca.
- 20. 1. (8. 1. po j.k.) - Prvi broj novina "Samouprava", sa programom novoosnovane Narodne radikalne stranke (prva formirana stranka u Srbiji, čine je sledbenici Sv. Markovića koji su odustali od socijalizma).
- 22. 1. - Konzervativci u Srbiji osnivaju Naprednu stranku.
- 24. 1. - Ahal-tekinska ekspedicija: ruske trupe Mihaila Skobeljeva pobedile Turkmene u opsadi Göktepea.
- 25. 1. - Thomas Edison i Alexander Graham Bell osnovali Oriental Telephone Company, licenciranu za prodaju telefona u Aziji, uključujući Tursku.
- 28. 1. - U Požegi osnovana gradska glazba "Trenkovi panduri".
Februar/Veljača[uredi | uredi kod]
- 1. 2. - Srpska vlada obaveštena da je američka vlada prihvatila "njenu želju da u Beogradu ima predstavnika SAD" - ovo se uzima kao datum uspostavljanja diplomatskih veza između Kneževine Srbije i SAD.
- 2. 2. - Zakonom o prinudi, po predlogu ministra za Irsku W.E. Forstera, privremeno suspendovan habeas corpus radi borbe sa Zemljišnom ligom u Irskoj.
- 3. 2. - Tri ugovora srpske vlade sa Eženom Bontuom, predsednikom Generalne unije, za zajam, građenje i korišćenje železnice u Srbiji (sa Generalnom unijom sklopljen i nepovoljan "lutrijski zajam" od realnih 24,585 miliona dinara za vraćanje dugova iz '60-ih i '70-ih).
- 9. 2. (28. 1. po j.k.) - Ruski ministar unutrašnjih poslova Loris-Melikov predao caru Aleksandru II projekt političke reforme.
- 10. 2. - Praizvedba "Hofmanovih priča" kompozitora Žaka Ofenbaha, četiri meseca nakon njegove smrti.
- 10. 2. - Osnovana prva škola igranja u Beogradu.
- 13. 2. - Hubertine Auclert izdala radikalno feminističke novine La Citoyenne u Parizu (izlaze do 1891).
- 14. 2. - U Ugarskoj uvedena žandarmerija (Csendőrség) umesto pandura.
- 16. 2. - Inkorporirana Canadian Pacific Railway, za četiri godine će napraviti prvu transkontinentalnu železnicu u Kanadi.
- 16. 2. - Francuski oficir Paul Flatters ubijen u Sahari prilikom pokušaja trasiranja predložene Transsaharske železnice.
- 19. 2. - Kanzas je prva američka država koja je uvela prohibiciju alkoholnih pića (do 1948.)
- 21. 2. - Novi Zakon o sudijama u Srbiji - uvedena sudska nezavisnost.
- 24. 2. - Sanktpeterburški ugovor: Rusi vraćaju Kini istočni deo basena reke Ili.
- 25. 2. - Inkorporiran Phoenix, Arizona.
- 27. 2. - Bitka na Majuba Hill je odlučujući britanski poraz u Prvom burskom ratu.
- 27. 2. - Nemački princ Wilhelm II se oženio Augustom Viktorijom (carski par 1888-1918).
Mart/Ožujak[uredi | uredi kod]
.jpg)
- 1. 3. - Firma Cunard porinula putnički brod novog tipa SS Servia ("Srbija") - napravljen od čelika umesto gvožđa, prvi Cunardov brod sa električnim osvetljenjem (prvo putovanje 26. 11., služi do 1902).
- 4. 3. - Inauguriran predsjednik SAD James A. Garfield.
- 12. 3. - Francisco García Calderón izabran za privremenog predsednika Perua u Limi - Nicolás de Piérola se nalazi u Ayacuchu gde pokušava da nastavi rat.
- 13. 3. - Šesti atentat na ruskog cara Aleksandra II: dvojica pripadnika "Narodne volje" bacila bombe na carevu kočiju - teško povređen, umire ubrzo zatim.
- Novi car je Aleksandar III - vlada do 1894, odustaje od očevih planova za reformu (izabrana Duma će biti uvedena tek 1906.), pojačava represiju, stvara Ohranu.
- Na mestu ubistva će biti podignuta Crkva Spasa na krvi.
- 16. 3.? - Osnovana železničko-saobraćajna škola u Beogradu.
- 19. 3. (kal.?) - U Srbiji donesen Zakon o Narodnoj biblioteci i Muzeju, predlagač je bio Stojan Novaković.
- 22. 3. - "Bontuov ugovor": posle burnih diskusija, srpska skupština je, pretpostavlja se uz podmićivanje, usvojila nepopularni ugovor sa Generalnom unijom o zajmu sredstava, kao i gradnji i eksploataciji pruge Beograd-Vranje (97 za, 57 protiv, 5 uzdržanih) - Generalna unija bankrotirala sledeće zime.
- 23. 3. - Požar u Operi u Nici usled curenja gasa, 200 mrtvih.
- 23. 3. - Prvi burski rat okončan Burskom pobedom - Britanska Imperija je prvi put od Američke revolucije izgubila neki rat.
- 26. 3. (14. 3. po j.k.) - Kneževina Rumunija proglašena kraljevinom (vladar Karol I krunisan 22. 5.).
- mart/april? - Bečka vlada objavila poziv za vojsku u Boki Kotorskoj[1]
April/Travanj[uredi | uredi kod]
- 9. 4. - Novi Zakon o štampi u Srbiji - slobodna štampa.
- 13. 4. - Donet Zakon o zborovima i udruženjima (prvi ikad u Srbiji) - omogućeni zborovi i ranije zabranjena udruženja.
- april - Turska vojska Derviš-paše guši ustanak Prizrenske lige.
- 14. 4. - Revolveraški obračun "Četvorica mrtvih za pet sekundi" u El Pasu.
- 15. 4. - Počinju antisemitski pogromi u Rusiji, prvo u gradu Jelizavetgradu (Kropivnicki). Do 1884. biće preko 200 antisemitskih događaja u Rusiji.
- 15. 4. - Zakonom o taksama uvedene taksene marke u Srbiji.
- 18. 4. - Londonski Natural History Museum otvoren u novoj zgradi.
- 27. 4. - Ustanak šeiha Buamame na zapadu Francuskog Alžira (u tri etape do 1899).
- 28. 4. - Francusko osvajanje Tunisa, izgovor je akcija protiv bandita koji upadaju u Francuski Alžir. Italija protestuje.
- 28. 4. - Billy the Kid beži iz zatvora u Mesilla, New Mexico gde je čekao vešanje, ubio je dvojicu čuvara.
Maj/Svibanj[uredi | uredi kod]
- 1. 5. - Uspostavljena prva telefonska centrala u Budimpešti, Nikola Tesla je glavni tehničar; ove godine mu se javila ideja rešenja motora na naizmeničnu struju bez komutatora.
- 5. 5. - Louis Pasteur prikazao svoju vakcinu protiv antraksa (ispostavlja se da je Henry Toussaint imao prvenstvo). Pasteur je kasnije tokom godine izabran u Francusku akademiju (stolica 17).
- 6. 5. (24. 4. po j.k.) - Srbija potpisuje trgovinski ugovor sa Austrougarskom (ratifikovan u Srbiji 17. 6.) - povoljan za austrougarsku industriju i srpsku poljoprivredu, bez uzajamnosti po pitanju statusa najpovlašćenije nacije.
- 7. 5. - Počinje Kijevski pogrom, najgori ove godine.
- 9. 5. (27. 4. po j.k.) - Bugarski knez Aleksandar I Batenberg smenjuje liberalnu vladu Petka Karavelova, postavlja ministra vojnog, ruskog generala Kazimira Ernrota (do jula) i najavljuje sazivanje Velikog narodnog sabranija.
- 10. 5. - Venčanje austrougarskog prijestolonasljednika Rudolfa i belgijske princeze Stephanie.
- 11. 5. (29. 4.) - "Kontrareforme Aleksandra III": donesen je Manifest nepovredivosti samodržavlja - apsolutna careva vlast; pretpostavlja se da je inspirator manifesta Konstantin Pobedonoscev. Ministar unutarnjih poslova Mihail Loris-Melikov i vojni ministar Dmitrij Miljutin napuštaju rusku vladu ovog meseca.
- 12. 5. - Ugovor iz Barda: Begluk Tunis, formalno pod osmanskim sizerenstvom, postaje francuski protektorat (do 1956).
- 12. 5. - U Ugarskoj osnovana Rumunska nacionalna partija Transilvanije i Banata.
- 13. 5. - Pacifičko ostrvo Rotuma se predalo Velikoj Britaniji (deo kolonije Fidži).
- 16. 5. - Firma Siemens & Halske pustila u Berlinu prvi električni tramvaj na svetu (linija Lichterfelde–Kadettenanstalt).
- 17. 5. - Mithat Paša, bivši veliki vezir i guverner Sirije uhapšen pod optužbom za ubistvo sultana Abdulaziza - osuđen na smrt u junu, ali je pod pritiskom Britanaca poslat u iznanstvo u Taif.
- 22. 5. (10. 5. po j.k.) - Krunisanje Karola I, kralja Rumunije.
- 29. 5. - Agostino Depretis po treći put premijer Italije (do 1887, vodiće politiku trasformismo).
Jun/Juni/Lipanj[uredi | uredi kod]
- 1. 6. - U Srbiji Zakon o krčmarini (taksa na alkoholna pića).
- 7. 6. - Prvi sastanak Socijaldemokratske federacije Henryja Hyndmana, prve organizovane socijalističke stranke u Britaniji.
- 8. 6. - Ugovor o Bosni i Hercegovini između Svete stolice i Austrougarske vlade o uvođenju svjetovne katoličke hijerarhije, car dobija pravo imenovanja nadbiskupa i biskupa (ranije su franjevci bili nosioci katoličanstva u BiH).
- 18. 6. - Muslimanska pobuna u Tunisu, marabuti proglašavaju džihad u Sfaxu, Gabèsu i Kairouanu, otpor traje do oktobra, kod plemena na krajnjem jugu do 1883.
- 11. 6. - Otvoreno Narodno kazalište u Pragu (Národní divadlo), izgorjelo već u kolovozu (ponovo otvoreno 1883).
- 13. 6. - Brod USS Jeannette smrvljen ledom - James Gordon Bennett, Jr. pokušavao da stigne do severnog pola, prošlog meseca je našao ostrva Henrietta i Jeannette u Istočnosibirskom moru.
.webp)
- jun - Knez Milan u poseti Berlinu, Sankt Petersburgu i Beču, u Rusiji hladno primljen[1].
- jun - Kurdski pobunjenik šeih Ubeydallah, koji je ratovao u Persiji, predao se osmanskom sultanu.
- 16. 6. - Usvojen prvi set Ferryjevih zakona u Francuskoj: besplatno osnovno obrazovanje, subvencionišu ga komune i departmani.
- 18. 6. - Obnovljen "Trojecarski savez" Nemačke, Austrougarske i Rusije - Austrougarima priznato pravo na aneksiju Bosne i Hercegovine, kao i pravo Bugarske na ujedinjenje sa Istočnom Rumelijom (savez traje do 1887).
- 24. 6. - 3. 7. - Izbori za Ugarski sabor, nova pobeda vladajućih Liberala.
- 28. 6. (16. 6. po j.k.) - U Beogradu potpisana Tajna konvencija (ino. ministar Čedomilj Mijatović po volji kneza Milana, bez znanja vlade) - Srbija praktično zavisna od Austro-Ugarske, u zamenu za proglašenje kraljevine i mogućnost širenja u Makedoniji (objavljena 1893)[1].
- 28. 6. - Kodeks domorodaca (Code de l'Indigénat) ozvaničuje diskriminaciju starosedelaca u Francuskom Alžiru.
- 29. 6. - Muhamed Ahmed se proglasio za mahdija u Sudanu, protiv turko-egipatskih vlasti - počinje Mahdijev rat (do 1899).
Jul/Juli/Srpanj[uredi | uredi kod]
- 2. 7. - Advokat Charles Guiteau revolverom pogađa američkog predsjednika Jamesa Garfielda, koji umire u septembru od infekcije.
- 2. 7. - Carigradska konvencija: Grčka dobija Tesaliju (Volos, Larisa, Trikala), u Epiru dobija Artu a Janjina ostaje Turskoj (→ karta).
- 24. 6. - 3. 7. - Održani izbori za Ugarski sabor, vladajući liberali zadržavaju većinu.
- 4. 7. - U Srbiji Zakon o trošarini na duvan.
- 4. 7. - U Tuskegee, Alabama osnovana Normalna škola za obojene učitelje, na čelu je Booker T. Washington (kasnije Univerzitet Tuskegee).
- 5. 7. - Bula Ex hac Augusta pape Lava XIII. uspostavlja redovnu katoličku hijerarhiju u Bosni i Hercegovini - jedna nadbiskupija (Vrhbosanska) i tri biskupije (Banjolučka, Mostarsko-duvanjska, te Trebinjsko-mrkanska pod privremenom upravom dubrovačkog biskupa). Prvi vrhbosanski nadbiskup je Josip Stadler (do 1918).
- 7. 7. - Objavljen prvi nastavak Collodijevih Le avventure di Pinocchio.
- 13. 7. - U Svištovu se sastalo bugarsko Drugo veliko narodno sabranije - dominiraju konzervativci izabrani uz pomoć nasilja i falsifikata, daju punomoćje knezu Aleksandru da sedam godina vlada dekretima, početak Režima punomoćja (→ bg, samo do 1883).
- 14. 7. - Pat Garrett ubio Billy Kida kod Fort Sumnera u Novom Meksiku.
- 15. 7. - Knez Milan Obrenović srebrnim budakom udario temelj Srpskim državnim železnicama na Mokroluškom potoku, nedaleko od današnje Gazele (prvi voz Beograd-Niš krenuo 1884).
- 15. 7. - Proglas o sjedinjenju Vojne krajine i banske Hrvatske.
- 19. 7. - Bik Koji Sjedi se vratio iz Kanade i predao američkim vlastima u Montani sa svojom porodicom i još 186 Sijuksa.
- 23. 7. - Granični sporazum: Čile i Argentina potpisali ugovor o razgraničenju u Ognjenoj zemlji i Patagoniji: Čileu potvrđen Magellanov tjesnac, Argentini Patagonija.
- 23. 7. - U Liježu osnovana Evropska gimnastička federacija, od 1921. Međunarodna gimnastička federacija.
- leto - Ustanak u Krivošijama (Boka Kotorska) zbog austrougarske vojne obaveze, koji će se proširiti i na Hercegovinu početkom sledeće godine.
Avgust/August/Kolovoz[uredi | uredi kod]
- 3. 8. - Potpisana Pretorijska konvencija: puna autonomija Južnoafričke Republike (Transvaala) uz nominalno britansko sizerenstvo.
- 4. 8. - U Sevilji navodno izmereno 50 °C što bi bio evropski rekord (potvrđeno 46,6°).
- 4. 8. - U zadarskom srezu za Dalmatinski sabor izabran Ljubomir Vujnović, srpsko-autonomaški kandidat (pogoršanje srpsko-hrvatskih suprotnosti).
- 12. 8. - Bitka na Abi: dve egipatske čete pokušale uhvatiti Mahdija na adi Aba, južno od Kartuma, ali razbijene. Mahdi se zatim udaljava u Kordofan.
- 15. 8. - 15. 11. - Prva Međunarodna izložba elektriciteta u Parizu - prikazane nove naprave, održani i kongres na kome su definisani volt, om i amper.
- 26. 8. - North Borneo Chartered Company dobila na upravu Severni Borneo (današnji Sabah, Malezija).
- 30. 8. - Britanski parobrod RMS Teuton naleteo na greben kod Južne Afrike, 236 mrtvih.
Septembar/Rujan[uredi | uredi kod]
- 5. 9. - Veliki požar u regionu Thumb američke države Mičigen, izgorelo 4.000 km2 šume nakon čega su otkriveni indijanski petroglifi u okrugu Sanilac.
- 9. 9. - Pobuna Ahmeda Urabija i oficira u Egiptu, zahtevaju smenu ministara, novi ustav i veću vojsku, protive se mešanju od strane evropskih sila.
- 11. 9. - Eksploatacija škriljca izazvala klizište od koga je poginulo 114 ljudi u švajcarskom selu Elm.
- 19. 9. - Nakon smrti predsjednika Garfielda na čelo SAD dolazi dotadašnji potpredsjednik Chester Arthur (do 1885).
- 21. 9. - Potpisan Ahalski ugovor: Persija priznaje rusku aneksiju Horezma, granica je reka Atrek.
- 25. 9. - Ferdinand Adolf Kehrer izveo u Meckesheimu prvi moderni (konzervativni) carski rez.
- 26. 9. - Engleski grad Godalming dobio električnu energiju ("prvi grad na svetu sa javnim snabdevanjem električnom energijom" - vratiće se na gas 1884, struja definitivno od 1904).
Oktobar/Listopad[uredi | uredi kod]
- 1. 10. - Počinje feljtonsko objavljivanje R. L. Stevensonovog "Otoka s blagom".
- oktobar - Mitropolit beogradski Mihailo saopštio vladi da crkva ne može primenjivati Zakon o taksama jer bi to predstavljalo simoniju.
- 10. 10. - Umro austro-ugarski ministar ino. poslova Heinrich Karl von Haymerle, naslediće ga grof Gustav Kálnoky (do 1895).
- 10. 10. - U Londonu otvoren Savoy Theatre, prva javna zgrada u potpunosti osvetljena elektrikom (Swanove žarulje).
- 10. 10. - Charles Darwin objavio svoje poslednje naučno delo, o kišnim glistama.
- 13. 10. - Oživljavanje hebrejskog jezika: smatra se da je Eliezer Ben-Yehuda održao prvi razgovor na hebrejskom jeziku sa prijateljima u Parizu; kasnije tokom meseca se seli u Palestinu.
- 14. 10. - Zaključen Trgovinski ugovor između Kneževine Srbije i SAD, takođe i Konvencija o pravima, imunitetima i privilegijama konzularnih agenata (prva trgovina: šljive za kerozin).
- 14. 10. - Eyemouthska katastrofa: 189 ribara iz jugoistočne Škotske stradalo u oluji, najviše iz varoši Eyemouth.
- 24. 10. - Tony Pastor priredio u Njujorku uglađenu verziju varijetea, što se smatra rođenjem vodvilja.
- 26. 10. - U Tombstone, Arizona se dogodio Obračun kod O.K. Corrala, najčuveniji revolveraški sukob Divljeg zapada.
- 26. 10. - Francuske trupe zauzele Kairuan.
- 27. 10. - Izbori za Rajhstag u Nemačkoj: najviše mandata ima katolička Partija centra.
- 28. 10. - Tuniski beg Muhammad III as-Sadiq abdicirao, nasleđuje ga Ali III ibn al-Husayn (do 1902).
- 30. 10. (18. 10. po j.k.) - Srpska vlada iz političkih razloga smenila mitropolita Mihaila, privremeno postavljen episkop negotinski Mojsej.
- oktobar - Razrešena kriza srpske vlade nastala potpisivanjem Tajne konvencije - Čedomilj Mijatović prepustio inostrani resor predsedniku vlade Milanu Piroćancu.
Novembar/Studeni[uredi | uredi kod]
- 1. 11. (20. 10. po j.k.) - Kalaj - Piroćančeva deklaracija (ublažavanje člana IV Tajne konvencije, koji govori da Srbija neće sklapati političke ugovore bez sporazuma sa Austrougarskom).
- 3 - 11. 11. - Okupacija Araukanije — ustanak Mapuchea je poslednja veća pobuna tih Indijanaca u Čileu.
- 4. 11. - Objavljen Privremeni odbrambeni zakon za BiH - uvedena vojna obaveza u okupiranoj BiH što izaziva veliko nezadovoljstvo stanovništva i ustanak u januaru.
- 5. 11. (24. 10. po j.k.) - Tajna izjava kneza Milana da će se pridržavati konvencije sa AU bez ikakvih dodataka.
- 6. 11. - U Beogradu osnovano Srpsko novinarsko društvo (pravila usvojena 21. 12.).
- 7. 11. (26. 10. po j.k.) - Testament Ilije Milosavljevića Kolarca postao pravosnažan, tako da Kolarčeva zadužbina može raspolagati novcem[2].
- 14. 11. - Léon Gambetta postaje francuski premijer (pada već u januaru).
- 19. 11. - Veliki meteorit pao kod Odese, kod sela Gross Liebenthal (Velikodolinske).
- 26. 11. - Louis Tirman postaje generalni guverner Alžira (do 1891), promovisaće politiku naseljavanja Francuza.
Decembar/Prosinac[uredi | uredi kod]
- 4. 12. - Izašao prvi broj Los Angeles Times (pod imenom Los Angeles Daily Times ).
- 8. 12. - Bečki Ringtheater izgoreo zbog curenja gasa, poginule najmanje 384 osobe - katastrofe izazvane gasom su podstrek za uvođenje električnog osvetljenja, kao i sigurnosnih zavesa.
- 15. 12. - Srušila se brana kod Perrégauxa u Francuskom Alžiru (današnja Mohammadia), 150 mrtvih.
- 20. 12. - Osnovana Administracija osmanskog javnog duga, kontroliše skoro 30% državnih prihoda, garantuje za osmanske zajmove na evropskim berzama.
- 25. 12. - Stampedo u Bazilici Svetog Križa u Varšavi izazvan lažnim upozorenjem na požar odnosi 29 žrtava - glasine dovode do napada na Jevreje i trodnevnog Varšavskog pogroma.
- 28. 12. - Virgil Earp teško povređen u zasedi (osveta za O.K. koral).
Kroz godinu[uredi | uredi kod]
- Austrijski car postavio Germana Anđelića za patrijarha srpskog i mitropolita karlovačkog, protivno većinskoj volji narodnog sabora.
- U Rumi (tada Kraljevina Hrvatska i Slavonija) osnovana Srpska samostalna stranka.
- Laza Lazarević osniva možda prvo gerijatrijsko odeljenje na svetu (odeljenje za lečenje staraca sa 13 postelja)[3][4].
- Mitropolit Ilarion izvršio kadrovsku smjenu sveštenstva u Crnoj Gori, uzima mlađe i školovanije sveštenike[5].
- Zabranjeno učenje srpske istorije u BiH[6].
- Henry Morton Stanley osnovao Léopoldville, današnja Kinshasa.
- Stočari osnovali Abilene, Texas.
- Nauka i tehnika
- Vatikanski tajni arhivi otvoreni za istraživače.
- Clément Ader izmislio Théâtrophone, stereofonski prenos zvuka opere.
- U Švajcarskoj probijen železnički tunel Gotthard dužine 15 km.
- Émile Brugsch evakuirao ostavu kraljevskih mumija DB320.
- Gaston Maspero pronašao Piramidske tekstove u Saqqari.
Rođenja[uredi | uredi kod]
Januar/Siječanj – Mart/Ožujak[uredi | uredi kod]
- 4. 1. (23.12.1880. po j.k.) - Nikolaj Velimirović, srpski pravoslavni teolog i svetac († 1956.)
- 18. 1. - Gaston Gallimard, francuski izdavač († 1975)
- 21. 1. - Ivan Ribar, predsednik Skupštine u KSHS i FNRJ († 1968)
- 31. 1. - Irving Langmuir, hemičar, nobelovac († 1957)
- 4. 2. - Fernand Léger, slikar, skulptor († 1955)
- 4. 2. - Kliment Vorošilov, maršal SSSR, predsednik Prezdijuma VS († 1969)
- 12. 2. - Ana Pavlova, balerina († 1931)
- 22. 2. - James Reese Europe, ragtime i jazz muzičar († 1919)
- 25. 2. - Aleksej Rikov, predsednik Saveta narodnih komesara SSSR († 1938)
- 25. 2. - William Z. Foster, generalni sekretar KP SAD († 1961)
- 1. 3. - Petar Skok, hrvatski jezikoslovac († 1956.)
- 4. 3. - Todor Aleksandrov, pripadnik VMRO († 1924)
- 5. 3. - Sreten Vukosavljević, sociolog, političar († 1960)
- 6. 3. - Delfa Ivanić, srpska slikarka († 1972)
- 9. 3. - Ernest Bevin, britanski političar († 1951)
- 12. 3.? - Mustafa Kemal Ataturk, "otac Turske" († 1938)
- 20. 3. - Fritz Pfleumer, izumitelj magnetne trake za snimanje zvuka († 1945)
- 22. 3. - Hans Wilsdorf, časovničar, osnivač Rolex-a († 1960)
- 25. 3. - Béla Bartók, mađarski skladatelj († 1945.)
- 26. 3. - Guccio Gucci, modni kreator, osnivač Gucci-a († 1953)
April/Travanj – Jun/Lipanj[uredi | uredi kod]
- 1. 4. - Octavian Goga, rumunski književnik i političar († 1938)
- 3. 4. - Alcide De Gasperi, premijer Italije († 1954)
- 9. 4. - Veselin Čajkanović, srpski filolog, akademik († 1946)
- 16. 4. - Lord Halifax, britanski političar († 1959)
- 16. 4. - Leontina Kraus, učiteljica, streljana u Jajincima († 1943)
- 22. 4. - Ksenija Petrović Njegoš, crnogorska princeza († 1960)
- 1. 5. - Mary MacLane, kanadsko-američka spisateljica († 1929)
- 4. 5. - Aleksandar Kerenski, ruski premijer († 1970)
- 11. 5. - Theodore von Kármán, fizičar aerodinamike († 1963)
- 13. 5. - Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji († 1914)
- 17. 5. - Gavrilo Dožić, srpski patrijarh († 1950)
- 19. 5. - Ivo Kerdić, hrvatski medaljer i kipar († 1953.)
- 20. 5. - Władysław Sikorski, poljski general i premijer († 1943)
- 27. 6. - Petar Perica, katolički svećenik († 1944)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan[uredi | uredi kod]
- 27. 7. - Hans Fischer, hemičar, nobelovac († 1945)
- 6. 8. - Alexander Fleming, britanski biolog, izumitelj penicilina († 1955)
- 7. 8. - François Darlan, francuski admiral († 1942)
- 8. 8. - Ewald von Kleist, nemački feldmaršal († 1954)
- 12. 8. - Cecil B. DeMille, američki filmski redatelj i producent († 1959.)
- 19. 8. - George Enescu, rumunski kompozitor († 1955)
- 24. 8. - Vincenzo Lancia, automobilista, inženjer, osnivač firme Lancia († 1937)
- 5. 9. - Otto Bauer, austrijski političar († 1938)
- 5. 9. - Henry Maitland Wilson, britanski feldmaršal († 1964)
- 11. 9. - Asta Nielsen, glumica nemog filma († 1972)
- 14. 9. - Krsto Popović, crnogorski brigadir, kolaborant u II sv. ratu († 1947)
- 15. 9. - Ettore Bugatti, dizajner i proizvođač automobila († 1947)
- 25. 9. - Lu Xun, književnik († 1936)
- 26. 9. - Ernst Gräfenberg, ginekolog († 1957)
- 29. 9. - Ludwig von Mises, ekonomista Austrijske škole († 1973)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac[uredi | uredi kod]
- 1. 10. - William Boeing, dizajner i proizvođač aviona († 1956)
- 4. 10. - Walther von Brauchitsch, nemački feldmaršal († 1948)
- 6. 10. - Ljudevit Jurak, profesor patologije († 1945)
- 8. 10. - Vincenzo Peruggia, kradljivac "Mona Lize" († 1925)
- 15. 10. - P. G. Wodehouse, književnik († 1975)
- 20. 10. - Božin Simić, srpski pukovnik, diplomata FNRJ († 1966)
- 25. 10. - Pablo Picasso, španjolski slikar († 1973.)
- 9. 11. - Hinko Würth, hrvatski nogometaš († 1964)
- 12. 11. - Maximilian von Weichs, nemački feldmaršal († 1954)
- 14. 11. - Nicholas Schenck, šef filmskog studija († 1969)
- 22. 11. - Enver-paša, osmanski general, politički lider († 1922)
- 23. 11. - Milica Janković, srpska književnica († 1939)
- 25. 11. - Angelo Giuseppe Roncalli, papa Ivan XXIII. († 1963.)
- 28. 11. - Stefan Zweig, austrijski književnik († 1942.)
- 29. 11. - Artur Phleps, general SS († 1943)
- 6. 12. - Milan Predić, književnik i pozorišni kritičar († 1972)
- 9. 12. - Vojin Popović - Vojvoda Vuk - komitski vojvoda († 1916)
- 23. 12. - Aleksa Ivić, srpski istoričar († 1948)
Kroz godinu[uredi | uredi kod]
- Vasilije Trbić, četnički vojvoda, političar († 1962)
- Ilija Šumenković, četnik, političar, diplomata
- Slobodan Šiljak, četnik u II sv. ratu, svetac SPC († 1943)
Smrti[uredi | uredi kod]
Januar/Siječanj – Jun/Lipanj[uredi | uredi kod]
- 1. 1. - Louis Auguste Blanqui, francuski socijalista (* 1805)
- 19. 1. - Auguste Mariette, egiptolog (* 1821)
- 5. 2. - Thomas Carlyle, književnik, istoričar (* 1795)
- 9. 2. - Fjodor Dostojevski, ruski književnik (* 1821.)
- 13. 3. - Aleksandar II., ruski car (* 1818)
- 26. 3. - Aleksa Bačvanski, srpski glumac, reditelj, osnivač glumačke škole (* 1832)
- 28. 3. - Modest Musorgski, ruski skladatelj (* 1839)
- 17. 4. - Matija Mažuranić, hrvatski književnik (* 1817)
- 19. 4. - Benjamin Disraeli, bivši britanski premijer (* 1804)
- 27. 4. - Ludwig von Benedek, austrijski general (* 1804)
- 1. 5. - Romolo Gessi, istraživač Afrike (* 1831)
- 11. 5. - Patrijarh srpski Prokopije (* 1808)
- 2. 6. - Émile Littré, francuski leksikograf i akademik (* 1801)
- 13. 6. - Tomanija Obrenović, udovica Jevrema Obrenovića (* 1796)
- 13. 6. - Lavoslav Hartman, knjižar, tiskar, nakladnik, urednik (* 1812)
- 15. 6. - Franjo Krežma, hrvatski violinist i skladatelj (* 1862.)
- 15. 6. - Marie Laveau, vudu sveštenica (* 1794)
- 23. 6. - Matthias Jakob Schleiden, botaničar, suosnivač ćelijske teorije (* 1804)
Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac[uredi | uredi kod]
- 14. 7. - Billy Kid, odmetnik, revolveraš (* 1859)
- 17. 7. - Jim Bridger, istraživač, traper (* 1804)
- 3. 8. - William Fargo, suosnivač American Express i Wells Fargo (* 1818)
- 8. 8. - Pellegrino Matteucci, istraživač Afrike (* 1850)
- 11. 8. - Jane Digby, engleska aristokratkinja (* 1807)
- 23. 8. - Josip Platzer, tiskar i nakladnik (* 1798)
- 13. 9. - Ambrose Burnside, američki general, političar (* 1824)
- 19. 9. - James A. Garfield, predsednik SAD (* 1831)
- 10. 10. - Heinrich Karl von Haymerle, austrougarski ministar ino. poslova (* 1828)
- 30. 10. - George Washington De Long, američki istraživač (* 1844.)
- 5. 11. - Danilo Medaković, srpski istoričar (* 1819)
- 21. 11. - Ami Boué, austrijski geolog, putopisac (* 1794)
- 2. 12. - Jenny von Westphalen, supruga Karla Marxa (* 1814)
- 5. 12. - Nikolaj Pirogov, pionir vojne hirurgije (* 1810)
- 13. 12. - August Šenoa, hrvatski književnik (* 1838.)
- 23. 12. - Georgije Vojnović, episkop temišvarski
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda - Austro-ugarska prevlast. rastko.rs
- ↑ Sofronijević, Mira (1995). Ilija Milosavljević Kolarac - Dobrotvor srpske prosvete i Predgovor. rastko.rs
- ↑ Janković, Slavko; Kostić, Vladimir S. Лаза К. Лазаревић и неурологија. rastko.rs
- ↑ Despotović, Nebojša. Др Лаза К. Лазаревић – идејни творац геријатрије. rastko.rs
- ↑ Stamatović, mr Aleksandar. Mitropolija Crnogorsko - primorska od 1851. do 1991. godine. rastko.rs
- ↑ Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda - Poslednji Obrenović. rastko.rs
.PNG){kind=link}