Ili (rijeka)

Ili
Іле
Ili; Іле;
Lokacija
Države	Kina; Kazahstan
Hidrografija
Izvor ; – aps. visina	Gorje Tanšan (Sikjang) ; 750 m
Ušće ; – aps. visina ; – vrsta	Balhaško jezero (Kazahstan) ; 340 m ; delta
Dužina	1439 km
Pritoke	Harin, Kaš
Hidrologija
Protok ; – srednji	; 480 m³/s
Sliv ; – površina	; 140.000 km²
Ulijeva se u	Balhaško jezero

Ili (kineski: Yīlí Hé, kazaški: Іле, ruski: Или) je velika rijeka na sjeverozapadu Kine i jugoistoku Kazahstana duga 1001 km,^[1] ali ako se uzme da je njen izvor njena najduža pritoka Tekes, tada je duga 1439 km.^[1]

Hidrografija[uredi | uredi kôd]

Ili se formira kad se spoje rijeke Tekes i Kunges na nadmorskoj visini od 750 m, koje izviru na obroncima masiva Tanšan (dio tibetanske visoravni) na sjeverozapadu kineske autonomne regije Sikjang.^[2] U svom gornjem toku Ili teče prema zapadu, u uskom kanjonu, stisnut između visokih planina. Nešto prije kinesko-kazahstanske granice, kod grada Yining dolina rijjeke se širi u plodnu ravnicu. Nakon što uđe Kazahstan i nadalje teče prema zapadu, sve do grada Kapčagaja, kod kog zaokreće prema sjeverozapadu i nakon nekoliko stotina kilometara počinje formirati svoju deltu, sa kojom utječe u Balhaško jezero na njegovom krajnjem jugozapadu. Od njegovih 1001 km dužine, 815 km se nalazi u Kazahstanu.

Karta sliva rijeke Ili

Ili ima sliv velik oko 140.000 km², i prosječni istjek od 480 m³/s na svom ušću u Balhaško jezero.^[1] Dolina rijeke je puno vlažnija od ostalog dijela tog polupustinjskog kraja Centralne Azije, pa je izuzetno gusto naseljena. Stanovništvo se bavi poljoprivredom, pretežno uzgojem pšenice.^[2] Vode Ilija se od davnina koriste za intenzivno navodjavanje, a tokom 1960-ih podignuta je brana s akumulacijom za potrebe navodnjavanja i za pokretanje Hidroelektrane Kapčagaj.

Sve do sredine 20. vijeka delta rijeke počinjala je 340 km od ušća u Balhaško jezero, meliracionim radovima pomaknuta je 100 km bliže ušću.^[1] Ili se ledi od decembra do marta.^[1]