Asta Nielsen
| Asta Nielsen | |
|---|---|
| glumica | |
 | |
| Biografske informacije | |
| Rođenje | Asta Sofie Amalie Nielsen 11. 9. 1881. Vesterbro, Danska |
| Smrt | 24. 5. 1972. (dob: 90) Frederiksberg, Danska |
| Pseudonim | Die Asta |
| Supružnik |
|
| Profesionalne informacije | |
| Zanimanje | glumica |
| Znamenite uloge | |
Asta Nielsen (11. septembar 1881 – 24. maj 1972) je bila danska glumica, poznata kao jedna od najvećih evropskih zvijezdi nijemog filma, odnosno kao jedna od prvih filmskih zvijezda uopće. Posebnu popularnost je uživala u Njemačkoj gdje se za nju koristio jednostavni nadimak Die Asta. Nesklonost Hollywoodu i zvučnom filmu su doveli do njenog povlačenja u privatni život 1930-ih.
Biografija[uredi | uredi kod]
Asta Sofie Amalie Nielsen se rodila u Vesterbrou kao dijete kovača i pralje. Roditelji su joj zbog siromaštva i potrage za poslom često morali seliti. U dobi od 18 godina je primljena kao studentica u danski Kraljevski teatar. Godine 1901. je zatrudnjela i rodila kćer po imenu Jesta, kojoj nikada nije otkrila ime oca, i koju su odgajali njena majka i starija sestra. Diplomirala je 1902. i započela kazališnu karijeru. Pažnju je privukla svojim neobičnim licem kojim su dominirale velike crne oči i dječačkim stasom; međutim, njen uspjeh na pozornici je bio ograničen onime što dio biografa i historičara smatra neprivlačnim, previše dubokim i neravnomjernim glasom.
Nielsen je, s druge strane, te svoje kvalitete mogla daleko bolje koristiti u mediju nijemog filma, a već u svom prvijencu Afrgrunden Urbana Gada je razvila i novi, daleko realističniji glumački stil. Film je doživio ogroman uspjeh i Astu Nielsen učinio popularnom ne samo u domovini nego i u Rusiji i Njemačkoj. Nakon samo četiri filma joj je njemački filmski producent Paul Davidson pozvao nju i Gada (s kojim se vjenčala 1912. godine) da se priključi njegovoj kompaniji. Tada je dobila novi studio.
U Njemačkoj je ostala i radila na filmu sve dok se nisu počeli praviti zvučni filmovi. Nova tehnologija se pokazala nekompatibilnim njenom stilu, te je nakon samo jednog zvučnog filma Unmögliche Liebe odlučila prestati snimati. Nakon dolaska na vlast ju je pokušali angažirati nacisti; ministar propagande Joseph Goebbels joj je aranžirao audijenciju s Hitlerom koji joj je ponudio vlastiti filmski studio. Nielsen je to odbila i vratila se u domovinu 1936. Tamo se posvetila izradi kolaža i pisanju. Tokom drugog svjetskog rata je nastojala svoj ugled i popularnost iskoristiti kako bi financijski i na drugi način pomogla progonjenim Jevrejima; među njima se našao i znameniti književnik Viktor Klemperer.
Izabrani filmovi[uredi | uredi kod]
- Afgrunden (The Abyss) rež. Urban Gad, 1910
- Balletdanserinden (The Ballet Dancer) rež. August Blom, 1911
- Engelein (The Angel), 1914
- Intoxication (1919)
- Reigen, 1920 (Eng. Merry-Go-Round)
- Mata Hari, 1920
- Die Spionin, 1921 (uloga Mate Hari)
- Fräulein Julie, 1921 (Gospođica Julija)
- Hamlet, 1921
- Wandering Souls (1921)
- I.N.R.I. (1923)
- Earth Spirit (1923)
- Die freudlose Gasse, 1925 (Ulica bez veselja), rež. Georg Wilhelm Pabst
- Dirnentragödie, 1927 (Eng. Tragedy of the Street)
- The Vice of Humanity (1927)
Literatura[uredi | uredi kod]
- Morris, Gary (April 1996). „Asta Nielsen”. Bright Lights Film Journal (16). Pristupljeno 2011-11-04.
- DFI. „Asta Nielsen”. Det Danske Filminstitut. Arhivirano iz originala na datum 2009-01-25. Pristupljeno 10. 10. 2008.
- Klemperer, Victor (2001). „Die Tagebücher 1933–1945”. I Will Bear Witness 1942–1945: A Diary of the Nazi Years. Modern Library. ISBN 978-3-89853-550-2.
- Malmkjær, Poul (2000). Asta: Mennesket, Myten, og Filmstjernen. P Haase & Sons. str. 343.
- Neiiendam, Robert (1939). „Asta Nielsen”. Dansk Biografisk Leksikon.
- Fonseca, M. S. (1988). „Asta Nielsen”. u: Vinson, James. The International Dictionary of Films And Filmmakers: Actors and Actresses. London: Papermac.
