1972

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | 2000-e | >
<< | < | 1968. | 1969. | 1970. | 1971. | 1972. | 1973. | 1974. | 1975. | 1976. | > | >>

1972. po kalendarima

Gregorijanski	1972. (MCMLXXII)
Ab urbe condita	2725.
Islamski	1391–1392.
Iranski	1350–1351.
Hebrejski	5732–5733.
Bizantski	7480–7481.
Koptski	1688–1689.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	2027–2028.
• Shaka Samvat	1894–1895.
• Kali Yuga	5073–5074.
Kineski
• Kontinualno	4608–4609.
• 60 godina	Yang Voda Miš (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11972.
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1972 (MCMLXXII) je po gregorijanskom kalendaru prijestupna godina koja počinje u subotu, do sada jedina godina sa dve prestupne sekunde.

Događaji

Januar/Siječanj

HP-35

• 1. 1. - Kurt Waldheim postao novi generalni sekretar UN.
• 31. 12./1. 1. - Počelo emitovanje Drugog programa TV Beograd i to u boji; istog dana prva emisija sa špicom TV Novi Sad (u okviru novogodišnjeg programa TV Sarajevo).
• 1. 1. - Uspostavljena Federacija Arapskih Republika (Libija, Egipat i Sirija, raspuštena 1977), jedan od Gadafijevih pokušaja ujedinjenja Arapa.
• 4. 1. - Predstavljen prvi naučni džepni kalkulator HP-35 (zamena za šiber tj. logaritmar).
• 5. 1. - Od pošiljke-bombe u prostorijama "Borbe" u Zagrebu poginuo kurir Ivan Gluić.
• 7. 1. - Premijera izuzetno gledane predstave "Jalta, Jalta" (Milan Grgić – Alfi Kabiljo, praizvedba prošlog 28. 12.)
• 11. 1. - Uhićeno deset (jedanaest?) sudionika Hrvatskog proljeća, među kojima Franjo Tuđman, Marko Veselica, Šime Đodan, Vlado Gotovac, Vlatko Pavletić, većinom povezanih sa Maticom hrvatskom (ove godine zabranjena). Čistka se širi iz partijskih i intelektualnih na neke druge sfere društva.
• 13. 1. - Puč u Gani, u odsustvu zbačen premijer Kofi Abrefa Busia.
• 14. 1. - Umro danski kralj Frederik IX, nasleđuje ga kćerka Margareta II.
• januar? - Danilo Kiš dobio NIN-ovu nagradu za "Peščanik".
• 17 - 19. 1. - Pojedini udari košave u Beogradu dostižu 38 m/s tj 137 km/h.
• 19. 1. - Na Tihom oceanu proglašena libertarijanska Republika Minerva (Tonga prisvaja područje u junu i zauzima ga).
• 20. 1. - Zasedanje CK SKH, promene kadrova - Jakov Blažević napušta savezno partijsko predseništvo, u hrvatski CK dolaze, između ostalih, Stipe Šuvar i Ivica Račan.
• 20. 1. - Broj nezaposlenih u UK prevazišao 1.000.000, prvi put od Drugog svetskog rata.
• 21. 1. - U New Yorku održana prva konvencija fanova kultne serije Star Trek.

Sećanje na Krvavu nedelju

• 25 - 27. 1. - Druga konferencija SKJ u Beogradu - osuda "kapital-odnosa", za prenos društvenih sredstava na organizacije udruženog rada (SKJ usvaja "akcioni program" protiv nacionalizma i "tehnokratizma" tj. liberalizma). Tito najavljuje reorganizaciju SK i ispravljanje slabosti, traži se . Izabran novi Izvršni biro, manji i s mlađim članovima, iz svih republika i pokrajina, sa zaduženjima po oblastima: Kiro Gligorov, Jure Bilić, Krsta Avramović, Stane Dolanc, Budislav Šoškić, Todor Kurtović, Stevan Doronjski, Fadilj Hodža.
• 26. 1. - Zrakoplovna nesreća JAT-a pri kojoj je eksplodirao zrakoplov McDonnell Douglas DC-9 u vlasništvu JAT-a (Jugoslovenski Aerotransport) (Registracija: YU-AHT) eksplodirao na relaciji Stockholm-Kopenhagen-Zagreb-Beograd u blizini sela Srpska Kamenica. Od 28 osoba - 23 putnika i 5 članova posade - svi su poginuli osim stjuardese Vesne Vulović.
• 27. 1. - Bomba eksplodirala u ekspresu Beč-Zagreb, šest povređenih.
• 27. 1. - Operacija Gemstone: operativac Bele kuće G. Gordon Liddy izlaže u kancelariji državnog tužioca planove za remećenje Demokratske konvencije i osiguranje Republikanske, još jedan sastanak 4. februara - geneza skandala Watergate.
• 28. 1. - Prvi jugoslovenski ambasador u Severnoj Koreji, Bogdan Oreščanin, predao akreditive.
• 30. 1. - Krvava nedelja: britanski vojnici ubili 13 demonstranata u Londonderiju.
• 31. 1. - Umro nepalski kralj Mahendra, nasleđuje ga sin Birendra.

Februar/Veljača

Nixonov posjet Kini 1972.

• 2. 2. - Britanska ambasada u Dublinu uništena je u prosvjedima nakon Bloody Sunday.
• 3 - 13. 2. - Zimske olimpijske igre u japanskom Saporou.
• 4. 2. - Mariner 9 šalje slike sa Marsove orbite.
• 14. 2. - Luna 20 krenula ka Mesecu po uzorke tla.
• 15. 2. - Predsednik Ekvadora José María Velasco Ibarra zbačen po četvrti put.
• 21 - 28. 2. - Nixonov posjet Kini 1972. - Richard Nixon je prvi predsjednik SAD u posjetu Narodnoj Republici Kini.
• 26. 2. - Edmund Muskie, jak kandidat u demokratskim predizborima u SAD, navodno plakao držeći protestni govor pred zgradom novina koje su objavile "Kanučko pismo" (Muskie navodno vređao franko-kanadske Amerikance) i tvrdnje o ponašanju njegove žene - kampanja mu je upropašćena a pismo je bilo falsifikat.
• 28. 2. - U Japanu okončan Asama-Sansō incident - u okršaju Ujedinjene crvene armije i policije poginula dva policajca i jedan civil.

Mart/Ožujak

• 1. 3. - Savezna skupština SFRJ odbila predlog zakona kojim bi se pojačala kontrola nad štampom i izdavaštvom.
• 1. 3. - Rimski klub objavio studiju "Granice rasta".
• 2. 3. - Lansiran Pionir 10.
• 6. 3. - Dogovoren petogodišnji kredit od 100 miliona dolara između međunarodnog konzorcija banaka i Narodne banke Jugoslavije, najveći kredit za neku istočnoevropsku zemlju.
• 9. 3. - Volkswagen objavio da će u Vogošći kod Sarajeva napraviti pogon (→ Tvornica Automobila Sarajevo).
• 15. 3. - Premijera filma The Godfather u New York City-ju.
• 15. 3. - Na beogradskom institutu "Torlak" potvrđena pojava velikih boginja (u Beogradu prisutne od 9. 3.).
• 16. 3. - Srušena prva zgrada blokovskog kompleksa Pruitt–Igoe u Saint Louisu, Missouri, koji je postao simbol neuspešnog planiranja grada.
• 19. 3. - JAT-ov avion iznajmljen EgyptAir-u udario u brdo kod Adena u Jemenu, poginulo svih 22 u avionu.
• 22. 3. - Nakon što je izglasan i u Senatu SAD, Amandman o jednakim pravima žena (Equal Rights Amendment - ERA), predat državama na ratifikaciju - do isteka roka 1982. ratifikovalo 35 država od potrebnih 38. Uspešnu kampanju protiv amandmana je povela Phyllis Schlafly.
• 23. 3. - Valjaonica bakra Sevojno ušla u džoint venčr sa američkom firmom Bieler National Industries
• 25. 3. - Pesma Evrovizije: prva Vicky Leandros (Après toi), Tereza Kesovija 9.
• 27. 3. - Otkazani svi sportski događaji u SFRJ, naređeno da se sportisti vakcinišu.
• 28. 3. - Britanska vlada uvela direktnu upravu u Severnoj Irskoj.
• 30. 3. - 22. 10. - Vijetnamski rat: severnovijetnamske snage izvode "Uskršnju ofanzivu" (ili Nguyen Hue ofanziva).
• mart - maj - Epidemija velikih boginja od Kosova do Beograda - zaraženo 175, umrlo 35 ljudi.

April/Travanj

• 9. 4. - U Bagdadu potpisan ugovor o saradnji i prijateljstvu Iraka i SSSR.
• 10. 4. - Otvorena za potpisivanje Konvencija o biološkom oružju.
• 10. 4. - Zemljotres u iranskoj provinciji Fars, 5000 mrtvih.
• 10. 4. - 44. dodjela Oscara, najbolji film je "Francuska veza", ukupno pet nagrada od osam nominacija.
• 16. 4. - Lansiran Apollo 16, peta misija na Mesecu.
• 27. 4. - Genocid u Burundiju: pobuna nekih hutuskih pripadnika žandarmerije Burundija dovodi do ubistva oko 1000 Tutsija, na šta ovi odgovaraju masakrom 80 - 210.000 Hutua.
• 27. 4. - Disident Mihajlo Mihajlov kaže da ga je vojvođanski sud osudio na 30 dana zatvora zbog članka i pisma u New York Timesu 1970-71.

Maj/Svibanj

• 7. 5. - Izbori u Italiji - demohrišćani 38,7% glasova, komunisti 27,1% (slično kao i na prošlim).
• 8. 5. - 28. sednica CK SK Hrvatske - iz članstva SK isključeni Savka Dabčević-Kučar, Miko Tripalo, Pero Pirker i Marko Koprtla.
• 9. 5. - Operacija Pocket Money: Amerikanci izručili mine u glavnu severnovijetnamsku luku Haiphong (postale aktivne pet dana kasnije); Nixon se istovremeno obraća naciji. Takođe i operacija Custom Tailor, bombardovanja okoline Haiphonga.
• 9. 5. - 23. 10. - Vijetnamski rat: Operacija Linebacker - vazdušne operacije protiv Severnog Vijetnama, odgovor na Uskršnju ofanzivu.
• 15. 5. - Guverner Alabame i kandidat na demokratskim predizborima George Wallace upucan na mitingu, ostaje paralizovan.
• 15. 5. - Okinawa vraćena Japanu nakon 27 godina američke okupacije.

Završena Hidroelektrana Đerdap

• 16. 5. - Posle 8 godina izgradnje, u prisustvu jugoslovenskog odn. rumunskog predsednika Tita i Čaušeskua, u rad svečano pušten HEPS Đerdap (hidroenergetski i plovidbeni sistem).
• 19. 5. - Eksplodirale tri od šest bombi u zgradi izdavačke firme Axel Springer AG - 17 povređenih, odgovornost preuzima Frakcija Crvene Armije.
• 22. 5. - Cejlon postaje Republika Sri Lanka.
• 22 - 30. 5. - Moskovski samit: Brežnjev i Nikson potpisali ugovore SALT I (o ograničenju strateškog oružja) i ABMT (o antibalističkim raketama); ovo je bila prva poseta nekog američkog predsednika Moskvi (→ Detant).
• 24. 5. - Predsedniku Titu uručen Orden narodnog heroja i Povelja naroda i narodnosti Jugoslavije povodom 80. rođendana; 30. maja je promivisan za počasnog doktora nauka na Beogradskom univerzitetu.
• 24. 5. - Bomba "Crvene armije" u Heidelbergu ubila trojicu američkih vojnika.
• 28. 5. - Prva provala u sedište Demokratske stranke SAD u kompleksu Watergate - postavljeni prisluškivači u dva telefona, ali je zbog problema izvedena i druga provala sledećeg meseca.
• 30. 5. - Tri člana Japanske Crvene armije ubila 24 osobe na aerodromu Lod u Izraelu.
• 30. 5. - Predsednik SAD Richard Nixon stigao u posetu Iranu, sutradan u Teheranu eksplodiralo nekoliko bombi.

Jun/Juni/Lipanj

Zagrebački Dom sportova

• 1. 6. - Irak nacionalizovao Iračku naftnu kompaniju.
• 2. i 15. 6. - U Zapadnoj Nemačkoj uhapšeni Andreas Baader, Ulrike Meinhof i još neki članovi Crvene armije.
• 4. 6. - Vjesnik izabrao dnevnik Karla Štajnera "Sedam hiljada dana u Sibiru" za knjigu godine
• 5 - 10. 6. - Titova poseta SSSR-u.
• 5. 6. - U Stokholmu prva konferencija UN posvećena okolišu. Na predlog jugoslovenske delegacije, 5. jun proglašen Svetskim danom čovekove okoline (Tanjug).

Kompleks Watergate

• 17. 6. - Skandal Watergate: petorica operativaca Bele kuće uhapšena tokom druge provale u Demokratski nacionalni komitet.
• 17. 6. - Čile: Salvador Allende formira novu vladu.
• 17. 6. - U Zagrebu otvoren Dom sportova.
• 18. 6. - U Belgiji okončan završni turnir UEFA Euro 1972 - Zapadna Nemačka - SSSR 3:0.
• 19 - 23. 6. - Tito u poseti Poljskoj.
• 20. 6. - 19 pripadnika ekstremne hrvatske emigrantske organizacije Hrvatsko revolucionarno bratstvo, kasnije poznatih kao Bugojanska grupa, prelazi jugoslavensko-austrijsku granicu s ciljem dizanja ustanka koji bi srušio SFRJ i obnovio NDH.
• 24. 6. - Na ostrvu Krk otvoren "Penthouse Adriatic", Pet of the Month je Nevenka Dundek.
• 27. 6. - U Kaliforniji osnovan Atari.
• 28. 6. - Predsednik Nixon objavljuje da regruti više neće biti slani u Vijetnam.
• 29. 6. - U slučaju Furman v. Georgia Vrhovni sud SAD presudio da je smrtna kazna neustavna - moratorijum na istu u SAD će trajati do 1976.

Jul/Juli/Srpanj

• 2. 7. - Indija i Pakistan potpisuju Sporazum iz Simle, kojim obećavaju da će nesporazume rešavati mirno.
• 3. 7. - Na pruzi Beograd - Bar, predata u saobraćaj deonica Valjevo - Užice (cela pruga 1976).
• 8. 7. - SAD prodaju žita SSSR-u u vrednosti 750 miliona dolara.
• 8 - 22. 7. - Jane Fonda u poseti Severnom Vijetnamu: istražuje gađanje nasipa, ostala je zloglasna fotografija na protivvazdušnom oružju.
• 9. 7. - Državni sekretar SAD William P. Rogers posetio SFRJ.
• 12. 7. - Zajednička sednica Predsedništava CK SKJ i SFRJ na Brionima; Rato Dugonjić novi potpredsednik. Razgovaralo se o izazovu nacionalizma i potrebi da se u svim republikama i pokrajinama povrati kontrola partije za njegovo prevazilaženje.
• 14. 7. - Senator George McGovern imenovan za demokratskog kandidata na izborima za predsednika SAD - zalaže se za neodložno i potpuno povlačenje iz Vijetnama.
• 18. 7. - Anwar Sadat proterao 20.000 sovjetskih savetnika iz Egipta - moglo se raditi o varci, u svakom slučaju sledećeg oktobra Egipat i SSSR su sklopili ugovor o naoružanju.
• 21. 7. - "Krvavi petak" u Belfastu - Privremena IRA detonirala 22 bombe, poginulo devet osoba.
• 26. 7. - 2. 8. - 19. Filmski festival u Puli, Velika zlatna arena za film "Maestro i Margarita".
• 28. 7. - Jugoslavenska vojska i snage sigurnosti likvidiraju posljednjeg pripadnika Bugojanske grupe.
• 31. 7. - Severna Irska: britanska armija rano izjutra ulazi u "zabranjena područja" a nešto kasnije eksplodiraju tri auto-bombe u Claudy-ju, sa devet poginulih (kasnije se saznalo da je lokalni katolički sveštenik radio za IRA-u).

Avgust/August/Kolovoz

Vjesnikov neboder

• 1. 8. - McGovernov kandidat za potpredsednika Thomas Eagleton prinuđen da se povuče zbog nekadašnjih hospitalizacija usled depresije, iako ga je McGovern pre neki dan "podržavao 1000%".
• kolovoz - Preko 100.000 ljudi na sprovodu "proljećara" Pera Pirkera.
• 4. 8. - Idi Amin objavljuje da će proterati 50.000 Azijata sa britanskim pasošem.
• 4. 8. - Ogromna sunčeva baklja preopteretila kablovske veze u SAD.
• 6. 8. - Elizabeth Taylor i Richard Burton na Vangi i Brionima.
• 10. 8. - Iz Vijetnama povučene poslednje borbene američke trupe (pominje se i 23. 8.).
• 4. 8. - Meteor (Earth-grazing fireball) preleteo 57 kilometara iznad Severne Amerike.
• avgust - Prva igraća konzola ulazi u prodaju u Severnoj Americi - Magnavox Odyssey.
• kolovoz? - XIII. svjetski kongres naturista u Vrsaru.
• kolovoz - U tijeku je suđenje studentskim liderima Hrvatskog proljeća - Dražen Budiša, Ivan Zvonimir Čičak, Goran Dodig i Ante Paradžik.
• 16. 8. - Pokušaj puča u Maroku: neki pripadnici vazduhoplovstva pucali na avion kralja Hasana II.
• 26. 8. - 11. 9. - XX. olimpijske igre u Minhenu, upamćene po napadu pripadnika terorističke palestinske organizacije „Crni septembar“ na Olimpijsko selo i ubistvu 11 izraelskih sportista. Učinak Jugoslavije: 2 zlatne medalje (Mate Parlov i rukometaši), 1 srebrna i 2 bronzane.

Septembar/Rujan

Spomenik Revoluciji na Kozari (novčanica iz 1989)

• 1. 9. - Bobby Fischer pobedio Borisa Spaskog i postao prvi Amerikanac svetski šahovski šampion.
• 1. 9. - Počeo drugi "bakalarski rat" između V. Britanije i Islanda.
• 5 - 6. 9. - Minhenski masakr: upad palestinskih terorista iz organizacije Crni rujan u olimpijsko selo i talačka kriza - ubijeno 11 izraelskih atleta, petorica gerilaca i jedan policajac.
• 10. 9. - Tito otkrio spomenik bitke na Kozari povodom 30. godišnjice; Veliki narodni zbor Krajine i Potkozarja u Prijedoru.
• 14. 9. - Zapadna Nemačka i Poljska uspostavili diplomatske odnose.
• septembar - Kampanja protiv gomilanja bogatstva - u SFRJ ima 200.000 privatnika.
• 15 - 16. 9. - Otmica zrakoplova Scandinavian Airlines Systema, let br. 130: pripadnici Hrvatskog narodnog odpora oteli avion u Švedskoj, traže puštanje kolega, uključujući Miru Barešića, predali se u Španiji. Događaj izaziva pojačanu osudu ustašva u SFRJ, što je ranije bilo izbegavano zbog unutrašnjih odnosa.
• 16. 9. - Dve eksplozije u centru Sydneya, pretpostavlja se da je to delo ustaša.
• 18. 9. - Sednica Izvršnog biroa Predsedništva SKJ - Pismo poziva na beskompromisnu borbu protiv "štetnih pojava". Kraj "liberalnog" perioda, partija želi povratak kontrole nad svim aspektima društva.
• 20. 9. - Jugoslovenska delegacija u Moskvi pregovara o uslovima sovjetskog kredita od 1,3 milijarde dolara.

TI-2500 Datamath

• 21. 9. - Predsednik Ferdinand Marcos zaveo ratno stanje na Filipinima (traje do 1981).
• 21. 9. - Džepni kalkulator TI-2500 Datamath ulazi u prodaju.
• 25. 9. - Norveška na referendumu odbila ulazak u Evropsku zajednicu.
• 29. 9. - Japan uspostavio diplomatske odnose sa NR Kinom, nakon što ih je prekinuo sa Republikom Kinom (Tajvanom).
• septembar-oktobar - Napadi na dvojezične slovensko-njemačke table u austrijskoj Koruškoj (→ sl).

Oktobar/Listopad

• 1. 10. - Objavljen bestseler Alexa Comforta The Joy of Sex.
• 2. 10. - Danska odlučila ući u Evropsku zajednicu (bez Farskih Otoka).
• 5. 10. - Potpisan Generalni sporazum o učešću: Saudijska Arabija, Kuvajt, Katar i UAE će dobiti 25% učešća u Aramco-u za 500 miliona dolara od 1973. i 51% od 1983.
• 6. 10. - Pokrenuta akcija "Knjiga solidarnosti" Prvog programa Radio Beograda.
• 8. 10. - Henry Kissinger i Le Duc Tho se sastali u Parizu, pregovaraju o okončanju Vijetnamskog rata.

Marko Nikezić		Latinka Perović

• 8. 10. - Titov intervju u "Vjesniku": "nama treba avangardna partija", "mi moramo očistiti našu partiju" od karijerista, "sa demokratijom smo išli u preveliku širinu", "Nikakav liberalizam i nikakva bolećivost tu nemaju mjesta" - "moramo biti nemilosrdni" u borbi za interese radničke klase. Partija mora biti kohezivna sila u svakoj republici, "rado bih se odmorio, ali... moram raditi" kako bi konsolidovao zemlju.
• 10. 10. - Titov razgovor sa društveno-političkim aktivom SR Srbije.
• 10. 10. - SIV odlučio da nakon višemesečnih nestašica podigne cene nekih prehrambenih artikala, uprkos protestima šefova sindikata (cene su prošlog novembra bile zvanično zamrznute).
• 10. 10. - U ponoć počeo štrajk kamiondžija u Čileu, zatim im se pridružuju i neke druge profesije i studenti.
• 12/13. 10. - Antiratni i rasni neredi na američkom nosaču aviona USS Kitty Hawk.
• 13. 10. - Let 571 Fuerza Aérea Uruguaya: pad urugvajskog aviona u Andima, preživeli spašeni 20. 12., u međuvremenu morali pribeći kanibalizmu.
• 15. 10. - Umro gen-puk. Viktor Bubanj, načelnik generalštaba JNA, sledi gen-puk. Stane Potočar (do 1979).
• oktobar - Stane Kavčič odstupa s položaja predsednika Republičkog izvršnog veća Slovenije.
• oktobar - Na torinskom sajmu automobila predstavljen Fiat 126 "peglica", zamena za Fiat 500.
• 17. 10. - Poseta kraljice Elizabete Jugoslaviji.
• 18. 10. - U medijima objavljeno "Pismo" Tita i SKJ - poziv na borbeniju partiju, "demokratski centralizam" i veći nadzor SKJ nad društvom.
• 21 - 25. 10. - Na srednjem Jadranu se održava združena vežba "Podgora 72", nastavak "Slobode 71".
• 26. 10. - Podneli ostavke visoki funkcioneri CK SK Srbije: Marko Nikezić (predsednik) i Latinka Perović (sekretar), kao i Bora Pavlović (sekretar GK SK Beograda). Sledi čistka "liberala" u Srbiji i drugim republikama. Novi šef srpske partije je Tihomir Vlaškalić (do 1982)
• 26. 10. - Državni sekretar SAD Kissinger sugeriše u vezi Vijetnamskog rata da je "mir pri ruci".

Novembar/Studeni

Arkada sa igrom Pong (model iz 1973)

• 1. 11. - Mirko Tepavac, savezni sekretar inostranih poslova, daje ostavku (ili 28. 10.?).
• 2. 11. - U Beogradu potpisan sporazum o sovjetskom kreditu Jugoslaviji - dve rate od 540 i 450 miliona dolara u periodu 1973-76. i 1976-80.
• 2. 11. - Koča Popović daje ostavku u saveznom Predsedništvu i povlači se iz političkog života.
• 4. 11. - Radnici Ei Niš štrajkuju i šetaju gradom, kritikuju upravu i partijske zvaničnike, traže "radikalne mere" za poboljšanje rada fabrike.
• 7. 11. - Ubedljiva pobeda Ričarda Niksona na predsedničkim izborima - 41,2 prema 29,2 miliona glasova, George McGovern pobedio samo u Masačusetsu i Vašingtonu DC.
• 24. 11. - Dr prof. Marko Veselica osuđen u Zagrebu na sedam godina zatvora za kontrarevolucinarne aktivnosti, takođe i Joze Ivičević-Bakulić (4 godine) i Zvonimir Komarica (2).
• 27. 11. - Sednica CK SK BiH: Osman Karabegović isključen iz partije, Avdo Humo, Čedo Kapor i Hajro Kapetanović "upozoreni".
• 29. 11. - Atari predstavio arkadnu verziju Ponga, čime je pokrenuo prvu generaciju video igara.
• novembar - Beogradski "anarho-liberalni" profesori pod napadom vlasti.

Decembar/Prosinac

"Plavi kliker", 7. dec/pros. 1972.

• 2. 12. - Gough Whitlam postaje prvi laburistički premijer Australije posle 23 godine - prva odluka mu je da povuče ljudstvo iz Vijetnama.
• 6 -8. 12. - Treća konferencija SKJ, tema je ideološko mobilizovanje omladine (NYT)
• 7. 12. - Lansiran Apollo 17, poslednja misija sa posadom na Mesec.
• 8. 12. - Završen Most iznad Male rijeke na budućoj pruzi Beograd-Bar.
• 16. 12. - Prekinuti mirovni pregovori između Severnog Vijetnama i SAD.
• 18 - 29. 12. - Operacija Linebacker II, nazvana i "Božićno bombardovanje" Severnog Vijetnama, najjači udari USAF od Drugog svetskog rata.
• 14. 12. - Ljudi poslednji put hodaju Mesecom (tokom 2012. nema planiranih misija do 2020.).
• decembar - Čileanski predsednik Allende u poseti Moskvi, ne dobija očekivanu pomoć.
• decembar - Ostavke podneli Mirko Čanadanović (predsednik SK Vojvodine) i Miloš Radojčin (sekretar SKV).
• 19. 12. - Austrijski kancelar Bruno Kreisky optužio Jugoslaviju za zveckanje oružjem nakon što je govor sekretara za odbranu Ljubičića shvaćen kao prikrivena pretnja.
• 21. 12. - Dve Njemačke, Demokratska i Savezna Republika, odlučile uspostaviti diplomatske odnose.
• 23. 12. - Razoran zemljotres pogodio Managvu, glavni grad Nikaragve - 5.000 mrtvih.
• 24. 12. - Švedski premijer Olof Palme uporedio "božićno bombardovanje" sa nacističkim zločinima - SAD prekidaju diplomatske odnose (bombardovanje izaziva dosta kritika i u SAD).
• 29. 12. - Puštene u promet prve prave auto-ceste u Jugoslaviji, Zagreb-Karlovac i Vrhnika-Postojna.

Kroz godinu

• Ekonomija SFRJ:
  • U Jugoslaviju ušlo 21,5 miliona stranaca, od čega pet miliona turista, ukupna potrošnja blizu milijardu dolara.
  • Prema dokumentu sa Desetog kongresa SKJ iz 1974, nacionalni dohodak 1947-72 je povećan za 4,5 puta.
  • U prvih devet meseci, preduzeća su imala gubitke od 140 miliona dolara, od čega 58% u industriji i rudarstvu (električna energija 20 miliona dolara gubitaka); inflacija 17%.
  • Po "najboljim procenama", u SFRJ ima nekoliko stotina ljudi sa imovinom ili gotovinom i do pola miliona dolara, jedna trećina radnika zarađuje manje od 84 dolara mesečno, prosečna plata oko 100 dolara, tj. 1.670 novih dinara (1 dolar iz 1972 = oko 5,9 dolara iz 2017).
  • Polovina domaćinstava ima frižider, četvrtina veš-mašinu (u poređenju sa 1% pre 15 godina); mali automobil košta dvogodišnju platu, više od 1,5-mesečne, muško odelo dvonedeljnu.
• Branko Ćopić dobio "Njegoševu nagradu" za "Baštu sljezove boje".
• Oko 8.000 stanovnika Kosova je zatvoreno u svojim domovima iz straha od krvne osvete (u 1969. bilo je 100 ubistava iz 147 pokušaja).
• Jugoslaviju posetili Anwar Sadat (4 - 5. 2.), Jean-Bédel Bokassa (3 - 6. 5.), Haile Selasije (25 - 30. 6., proglašen je počasnim građaninom SFRJ), predsednik Indije V. V. Giri (5 - 9. 7.), Norodom Sihanouk (14 - 23. 7.), gen. sekr. UN Kurt Waldheim (1. 9.), predsednik Austrije Franz Jonas (13. 9.), holandska kraljica Julijana i princ Bernard (20 - 23. 9.), kraljica Elizabeta II i princ Filip (17 - 21. 10.).
• Huang Ho presušio prvi put u istoriji, usled pojačanog navodnjavanja njiva.

1972. u temama

• Televizija. TV Serije: "Pozorište u kući 1" (1972-73), "Građani sela Luga", "Izdanci iz opaljenog grma", "Majstori", "Selo bez seljaka", "Ću, ćeš, će", "Obraz uz obraz" (1972-74), "Ženski razgovori", "Lutka opereta", "Kako", "Glumac je, glumac" (TV Beograd); "Klupa u Jurjevskoj".
• Neki domaći filmovi: "I Bog stvori kafansku pevačicu", "Pukovnikovica", "Majstor i Margarita", "Valter brani Sarajevo", "Vuk samotnjak" (→ Kategorija:Filmovi 1972.).

Rođenja

Januar/Siječanj

• 1. 1. - Lilian Thuram, fudbaler
• 1. 1. - Milena Pavlović, glumica
• 5. 1. - Sakis Ruvas, kantautor, plesač, glumac...
• 8. 1. - Boško Grubić, hrvatski redatelj, producent, pjevač i skladatelj

Februar/Veljača

• 1. 2. - Dejan Zečević, filmski i TV režiser
• 2. 2. - Dana International, pevačica
• 11. 2. - Steve McManaman, fudbaler
• 14. 2. - Drew Bledsoe, igrač američkog fudbala
• 14. 2. - Saša Ćurčić Đani, fudbaler
• 15. 2. - Gerasim (Popović), episkop gornjokarlovački
• 16. 2. - Jerome Bettis, The Bus, igrač američkog fudbala
• 17. 2. - Billie Joe Armstrong, američki muzičar (Green Day)
• 22. 2. - Michael Chang, teniser
• 26. 2. - Dejan Mihajlov, srpski političar

Mart/Ožujak

• 1. 3. - Jug Radivojević, filmski i pozorišni reditelj
• 2. 3. - Rene Bitorajac, hrvatski glumac
• 2. 3. - Tvrtko Jakovina, suvremeni hrvatski povjesničar
• 3. 3. - Yasmine, belgijska pevačica
• 4. 3. - Jos Verstappen, vozač F1
• 6. 3. - Shaquille O'Neal, košarkaš
• 10. 3. - Timbaland, reper, producent
• 11. 3. - Tarik Filipović, filmski i kazališni glumac, tv voditelj
• 14. 3. - Stevan Pletikosić, strelac
• 15. 3. - Nina Violić, hrvatska glumica
• 25. 3. - Zrinka Blažević, hrvatska povjesničarka
• 29. 3. - Rui Costa, fudbaler
• 30. 3. - Karel Poborský, fudbaler
• 31. 3. - Alejandro Amenábar, španski reditelj
• 31. 3. - Dejan Koturović, srpski košarkaš

April/Travanj

• 3. 4. - Jennie Garth, glumica
• 3. 4. - Đula Mešter, odbojkaš
• 4. 4. - Maja Nekić, hrvatska glumica
• 4. 4. - Marko Živić, glumac
• 5. 4. - Ivan Jevtović, glumac, rok-muzičar
• 9. 4. - Željko Rebrača, srpski košarkaš
• 9. 4. - Linda Begonja, glumica
• 10. 4. - Mario Stanić, hrvatski nogometaš
• 16. 4. - Conchita Martínez, teniserka
• 17. 4. - Jennifer Garner, glumica
• 18. 4. - Aco Pejović, pevač
• 19. 4. - Rivaldo, fudbaler
• 20. 4. - Carmen Electra, američka glumica i pjevačica
• 20. 4. - Marko Kon, srpski kompozitor, producent i pevač
• 20. 4. - Željko Joksimović, srpski pevač
• 21. 4. - Severina Vučković, hrvatska pjevačica zabavne muzike

Maj/Svibanj

• 2. 5. - Dwayne Johnson, glumac, zabavni rvač
• 7. 5. - Asgar Farhadi, iranski filmski režiser i scenarist
• 9. 5. - Lisa Ann, glumica
• 10. 5. - Katja Seizinger, skijašica
• 20. 5. - Busta Rhymes, reper, glumac
• 21. 5. - The Notorious B.I.G., reper († 1997)
• 23. 5. - Rubens Barrichello, brazilski automobilist
• 24. 5. - Greg Berlanti, američki producent i scenarista
• 25. 5. - Jules Jordan, režiser, glumac
• 31. 5. - Nikola Lončar, srpski košarkaš
• 31. 5. - John Godina, bacač kugle

Jun/Juni/Lipanj

• 2. 6. - Wentworth Miller, englesko-američki filmski i TV glumac
• 3. 6. - Julie Gayet, glumica
• 4. 6. - Stoja, pevačica
• 10. 6. - Saša Dragin, srpski političar
• 23. 6. - Zinedine Zidane, francuski nogometaš
• 25. 6. - Sejf el Islam Gadafi, drugi Moamerov sin
• 29. 6. - Samantha Smith, mirovna aktivistkinja († 1985)

Jul/Juli/Srpanj

• 3. 7. - Vladimir Kecmanović, književnik
• 3. 7. - Maja Petrin, glumica († 2014)
• 4. 7. - Nina Badrić, pjevačica
• 10. 7. - Sofía Vergara, glumica, model
• 12. 7. - Nenad Jezdić, glumac
• 17. 7. - Andy Whitfield, velški glumac († 2011)
• 22. 7. - Nataša Ninković, glumica
• 28. 7. - Elizabeth Berkley, glumica
• 29. 7. - Wil Wheaton, glumac

Avgust/August/Kolovoz

• 6. 8. - Geri Halliwell, pevačica, glumica
• 7. 8. - Goran Vlaović, hrvatski nogometaš
• 7. 8. - Brad Patton, australijsko-švedski porno glumac
• 15. 8. - Ben Affleck, glumac
• 17. 8. - Ken Ryker, američki porno glumac
• 17. 8. - Mirvad Kurić, glumac
• 22. 8. - Nikša Radovanović, hrvatski operni pjevač
• 24. 8. - Srdan Golubović, filmski režiser
• 25. 8. - Siniša Mali, gradonačelnik Beograda
• 30. 8. - Cameron Diaz, glumica
• 30. 8. - Pavel Nedvěd, fudbaler

Septembar/Rujan

• 2. 9. - Sergej Trifunović, glumac
• 9. 9. - Goran Višnjić, hrvatski glumac
• 15. 9. - Letizia, kraljica-supružnica Španije
• 15. 9. - Jimmy Carr, komičar
• 16. 9. - Dejan Mirović, srpski političar
• 18. 9. - Ana Sofrenović, glumica
• 21. 9. - Liam Gallagher, muzičar, kantautor
• 21. 9. - Milan Kalinić, TV voditelj, glumac
• 22. 9. - Matthew Rush, američki porno glumac
• 27. 9. - Gwyneth Paltrow, glumica
• 28. 9. - Dita Von Teese, burlesque umetnica
• 30. 9. - Aleksandra Kovač, kompozitor, pevačica, aranžer, producent

Oktobar/Listopad

• 1. 10. - Katarina Rebrača, manekenka
• 2. 10. - Aleksandar Vulin, srpski političar
• 9. 10. - Etan Patz, dečak nestao u New Yorku († 1979)
• 17. 10. - Eminem, reper, glumac, producent
• 17. 10. - Tarkan, turski pevač
• 24. 10. - Katarina Žutić, srpska glumica
• 27. 10. - Maria Mutola, mozambička atletičarka
• 29. 10. - Ksenija Mijatović, pevačica

Novembar/Studeni

• 4. 11. - Luís Figo, fudbaler
• 6. 11. - Rebecca Romijn, američka glumica
• 8. 11. - Maja Marijana, pevačica
• 11. 11. - Darijan Mihajlović, pozorišni reditelj
• 16. 11. - Missi Pyle, glumica

Decembar/Studeni

• 7. 12. - Hermann Maier, skijaš
• 9. 12. - Fabrice Santoro, teniser
• 12. 12. - Wilson Kipketer, atletičar
• 16. 12. - Slobodan G. Marković, istoričar
• 19. 12. - Alyssa Milano, glumica
• 19. 12. - Warren Sapp, igrač američkog fudbala
• 22. 12. - Vanessa Paradis, pevačica, glumica
• 27. 12. - Branka Black Rose, striptizeta
• 28. 12. - Patrick Rafter, teniser
• 29. 12. - Jude Law, glumac

Kroz godinu

• Anabela Basalo, spisateljica
• Krešimir Mišak, novinar, glazbenik, pisac

Smrti

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 1. 1. - Maurice Chevalier, glumac, pevač, zabavljač (* 1888)
• 6. 1. - Chen Yi, maršal NR Kine, političar (* 1901)
• 12. 1. - Mila Dimitrijević, glumica (* 1877)
• 14. 1. - Frederik IX, kralj Danske (* 1899)
• 27. 1. - Mahalia Jackson, pevačica gospela (* 1911)
• 31. 1. - Mahendra, kralj Nepala (* 1920)

• 2. 2. - Natalie Clifford Barney, američko-francuska spisateljica (* 1876.)
• 7. 2. - Walter Lang, filmski režiser (* 1896)
• 9. 2. - Nikolaj Krilov, maršal SSSR (* 1903)
• 11. 2. - Živko Topalović, srpski političar (* 1886)
• 25. 2. - Abdurezak Hifzi Bjelavac, bosanski književnik (* 1886)

• 15. 3. - Ahmed Muradbegović, književnik (* 1898)
• 16. 3. - Franjo Lučić, skladatelj, teoretičar (* 1889)
• 20. 3. - Marilyn Maxwell, glumica (* 1921)
• 23. 3. - Cristóbal Balenciaga, modni kreator (* 1895)
• 24. 3. - Milko Kos, slovenački istoričar (* 1892)
• 24. 3. - Dušica Spasić, medicinska sestra umrla od variole (* 1951)
• 27. 3. - M. C. Escher, holandski grafički umetnik (* 1898)
• 28. 3. - Vera Nikolić Podrinska, hrvatska slikarica (* 1886.)

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 1. 4. - Vladimir Popović Španac, narodni heroj, političar, diplomata (* 1914)
• 2. 4. - Franz Halder, nemački general (* 1884)
• 9. 4. - James F. Byrnes, bivši državni sekretar SAD i sudija Vrhovnog suda (* 1882)
• 22. 4. - Desanka Dugalić, glumica (* 1897)
• 25. 4. - George Sanders, glumac (* 1906)
• 27. 4. - Kwame Nkrumah, prvi premijer i predsednik Gane (* 1909)
• 28. 4. - Rastko Stojanović, profesor BU, alpinista (* 1926)
• 30. 4. - Gia Scala, glumica, model (* 1934)

• 2. 5. - J. Edgar Hoover, direktor američkog FBI (* 1895.)
• 6. 5. - Deniz Gezmiş, turski levičarski revolucionar/militant (* 1947)
• 14. 5. - Ilija Bašičević Bosilj, slikar (* 1895)
• 18. 5. - Imre Csepe, književnik (* 1914)
• 21. 5. - Fran Kušan, botaničar (* 1902)
• 22. 5. - Margaret Rutherford, glumica (* 1892)
• 25. 5. - Asta Nielsen, danska filmska i kazališna glumica (* 1882.)
• 28. 5. - Edvard VIII., bivši kralj UK, vojvoda od Windsora (* 1894)
• 30. 5. - Branimir Jelić, hrvatski emigrant (* 1905)

• 12. 6. - Saul Alinsky, američki aktivista (* 1909)
• 22. 6. - Vladimir Durković, fudbaler (* 1937)
• 25. 6. - Jan Matulka, češko-američki slikar (* 1890)

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 7. 7. - Vaseljenski patrijarh Atinagora (* 1886)
• 7. 7. - Talal, bivši kralj Jordana (* 1909)
• 21. 7. - Jigme Dorji Wangchuck, kralj Butana (* 1929)
• 23. 7. - Velimir Piletić, četnički vojvoda (* 1906)
• 24. 7. - Lance Reventlow, auto-trkač, preduzetnik, naslednik Woolwortha (* 1936)
• 28. 7. - Severin Bijelić, glumac (* 1921)
• 30. 7. - Zdenka Pexidr-Srića, hrvatska akademska slikarica (* 1886.)
• 31. 7. - Paul-Henri Spaak, bivši premijer Belgije, čelnik NATO i evropskih institucija (* 1899)

• 1. 8. - Pero Pirker, hrvatski političar (* 1927)
• 2. 8. - Ilija Bašičević Bosilj, slikar (* 1895)
• 8. 8. - Andrea Feldman, glumica (* 1948)
• 14. 8. - Delfa Ivanić, humanista, osnivač "Kola srpskih sestara" (* 1881)
• 19. 8. - Tomislav Kronja, bivši načelnik VMA u Beogradu (* 1914)
• 29. 8. - Lale Andersen, glumica, pevačica (* 1905)

• 11. 9. - Max Fleischer, animator (* 1883)

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 1. 10. - Louis Leakey, paleontolog (* 1903)
• 1. 10. - Mladen Josić, slikar (* 1897)
• 8. 10. - Prescott Bush, bankar, političar, otac i deda predsednika SAD (* 1895)
• 13. 10. - Herman Affel, pronalazač modernog koaksijalnog kabla (* 1893)
• 15. 10. - Viktor Bubanj, general-pukovnik JRV, narodni heroj (* 1918)
• 17. 10. - Đorđe Karađorđević, prvorođeni sin Petra I (* 1887)
• 20. 10. - Harlow Shapley, astronom (* 1885)
• 24. 10. - Jackie Robinson, igrač bejzbola (* 1919)
• 26. 10. - Igor Sikorsky, pionir aviona i helikoptera (* 1889)
• 31. 10. - Beta Vukanović, srpska slikarka (* 1872)

• 1. 11. - Ezra Pound, pjesnik (* 1885)
• 17. 11. - Thomas C. Kinkaid, admiral SAD (* 1888)
• 22. 11. - Vladimir Filakovac, slikar (* 1892)
• 25. 11. - Henri Coandă, pionir aerodinamike i avijacije (* 1886)
• 27. 11. - Sergije Troicki, teolog, istoričar (* 1878)
• 28. 11. - Aleksandar Stojković, glumac (* 1915)
• 29. 11. - Carl Stalling, kompozitor, aranžer (* 1891)

• 6. 12. - Aleksandar Gavrić, srpski glumac (* 1932)
• 9. 12. - Milan Predić, književnik i pozorišni kritičar (* 1881)
• 9. 12. - Louella Parsons, trač-kolumnistkinja (* 1881)
• 11. 12. - Jovan Hadži, zoolog (* 1884)
• 14. 12. - Miroslav Džaja, književnik (* 1885)
• 21. 12. - Paul Hausser, nemački general (* 1880)
• 23. 12. - Andrej Tupoljev, konstruktor aviona (* 1888)
• 26. 12. - Harry S. Truman, 33. predsjednik SAD (* 1884.)
• 27. 12. - Lester B. Pearson, bivši premijer Kanade, nobelovac za mir (* 1897)
• 27. 12. - Nikola Škerović, istoričar, novinar (* 1884)
• 29. 12. - Joseph Cornell, umetnik (* 1903)

Kroz godinu

• Ivo Kurtović, arhitekta (* 1910)

Nobelova nagrada za 1972. godinu

• Fizika: John Bardeen, Leon Neil Cooper i John Robert Schrieffer (zajednički razvijena teorija superprovodnosti, obično nazvana BCS-teorija)
• Kemija: Christian B. Anfinsen (rad na ribonukleazi, naročito vezi između sekvence amino kiselina i biološki aktivne konformacije, → Anfinsenova hipoteza), Stanford Moore i William Howard Stein (doprinos razumevanju veze između hemijske strukture i katalitičke aktivnosti aktivnog centra molekula ribonukleaze)
• Fiziologija i medicina: Gerald Edelman i Rodney Robert Porter (otkrića u vezi hemijske strukture antitela)
• Književnost: Heinrich Böll (pisanje koje je putem kombinacije široke perspektive na svoje vreme i osećajne veštine u karakterizaciji doprinelo obnovi nemačke književnosti)
• Mir: nije dodijeljena
• Ekonomija: John Hicks i Kenneth Arrow (pionirski doprinos teoriji opšte ekonomske ravnoteže i teoriji blagostanja)

Reference

Literatura

• Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). Jugoslavija 1941-1981, Beograd: Eksport pres.

Spoljne veze

• Crisis Between "Hard-Liners" and "Soft-Liners" in Yugoslav Party?, Slobodan Stanković, OSA - RFE (nagoveštaj čistke u SK Srbije).
• Survey of Yugoslavia's Manpower Export to Western Countries, Slobodan Stanković, OSA - RFE
• National Structure of the Yugoslav Army Leadership, Zdenko Antić, OSA - RFE
• Top Serbian Leadership Reshuffled, Z.Antić, OSA-RFE
• Yugoslavia Introduces Foreign Currency Market, Zdenko Antić, OSA-RFE
• Tito's Interview With "Hova Makedonija" and Yugoslavia-Bulgarian Relations, Slobodan Stanković, OSA-RFE
• Serbian Marxist Attacks "Stalinist Destalinization", OSA-RFE
• New Elements Of Nationalist Manifestations In Kosovo, OSA-RFE
• Croatia's Economic Relations with China, S.Stanković, OSA-RFE
• A Review Of Current Developments In Kosovo, OSA-RFE
• The Meaning of the Anti-Yugoslav Attack, lz, OSA-RFE
• Anti-Stalinist Work Chosen Book of the Year in Yugoslavia, S.Stanković, OSA-RFE
• Skoplje Leader Against Macedonian Separatism, S.Stanković, OSA-RFE

1972 na Wikimedijinoj ostavi