Alcide De Gasperi

Alcide De Gasperi
Biografija
Mesto rođenja	Pieve Tesino (Austro-Ugarska)
Datum smrti	19. 8. 1954. (73 godina)
Mesto smrti	Borgo Valsugana (Italija)
Veroispovest	Rimokatoličanstvo
Politička partija	Hrišćanska demokratija
Supružnik	Frančeska Romani
Diploma sa	Univerzitet u Beču
Profesija	političar
Mandat(i)
30. predsednik Saveta ministara Republike Italije
10. decembar 1945. — 17. august 1953.
Prethodnik	Ferruccio Parri
Naslednik	Giuseppe Pella

Alcide De Gasperi (čita se: Alčide De Gasperi) Pieve Tesino, 3. april 1881 – Borgo Valsugana, 19. august 1954) bio je italijanski političar i osnivač Demokršćana (DC - Democristiani), jedne od najuticajnijih političkih partija u Italiji do početka 1990-ih.

De Gasperi je prvi put postao premijer 1945. u koalicionoj vladi u kojoj su pored Demokršćana bili i Komunisti, Socijalisti, Republikanci, Liberali i Partija Akcije. Nakon tog je do 1953. bio je premijer u još 7 koalicionih vlada predvođenih Demokršćanima, što je bio jedan od najdužih premijerskih mandata u političkoj istoriji moderne Italije. Svojom politikom i žestokom antikomunističkom kampanjom pripomogao je Julijskom egzodusu. Bio je jedan od osnivača evropske alijanse za ugljen i čelik, preteće Evropske unije, uz Roberta Šumana i nemačkog kancelara Konrada Adenauera.

Biografija

Rane godine

Rođen je u gradiću Pieve Tesino, Tirol (Trentino), tada deo Austrougarske monarhije. Otac mu je bio lokalni policajac. De Gasperi je od 1896. godine bio aktivan u socijalno-hrišćanskom pokretu. Godine 1900. upisao je Fakultet književnosti i filozofije u Beču, gde je odigrao važnu ulogu u pokretanju hrišćanskog studentskog pokreta. Godine 1904. učestvovao je u demonstracijama na kojima je zahtevana veća zastupljenost italijanskog jezika na univerzitetu, nakon čega je bio zatvoren na 20 dana. Diplomirao je filologiju 1905. godine.

Od 1905. godine uređivao je list „La Voce Catolica“, kojeg je 1906. zamenio list „Il Trentino“. Zalagao se za kulturnu posebnost italijanskog dela Tirola, ali nikad nije podržavao njegovo izdvajanje iz Austrougarske u korist Italije. Od 1911. do 1917. godine bio je poslanik Narodnog političkog saveza Tirola u austrijskom Carevinskom vijeću. Tokom Prvog svetskog rata, bio je politički neutralan i živeo je u Beču. Kada je deo Tirola s italijanskim većinskim stanovništvom priključen Italiji, prihvatio je italijansko državljanstvo.

Otpor fašizmu

Godine 1919, bio je jedan od osnivača Italijanske narodne partije (PPI), a od 1921. do 1924. poslanik u Parlamentu, period obeležen usponom fašizma. Isprva je podupirao učešće PPI u prvoj Musolinijevoj vladi 1922. godine. Kako je rastao Musolinijev uticaj, naposletku se sukobio s fašistima oko ustavnih promena i njihovog vršenja nasilja nad opozicijom; kulminacija svega bilo je ubistvo socijalističkog političara Giacoma Matteottia. PPI se podelila 1924, a De Gasperi je bio vođa antifašističke frakcije. Uhapšen je 1927. godine i osuđen na četiri godine robije. Zdravlje mu se pogoršalo, pa je pušten iz zatvora u julu 1928. godine. Bio je nezaposlen i životario je sve dok preko poznanstava nije dobio posao kao katalogizator u Vatikanskoj biblioteci; tamo je radio sve do sloma fašizma jula 1943. godine.

Tokom Drugog svetskog rata, osnovao je prvu, tada ilegalnu, hrišćansko-demokratsku partiju, Hrišćansku demokratiju. Januara 1943, objavio je program partije, a 1944. izabran je za prvog sekretara Hrišćanske demokratije.

Premijer Italije

Nakon oslobođenja Rima juna 1944, bio je ministar bez portfelja, a zatim ministar spoljnih poslova. Od 1945. do 1953. godine bio je predsednik osam stabilnih vlada u kojima je dominirala Hrišćanska demokratija, zajedno u koaliciji s Italijanskom komunističkom partijom i Italijanskom socijalističkom partijom. Tokom njegovog mandata, Italija je proglašena Republikom 1946; 54 % glasačkog tela opredelilo se za republikansko uređenje. Bio je predsednik italijanske delegacije na pariskoj mirovnoj konferenciji, gde je uspeo da dobije jamstva za suverenitet Italije. Potpisivanjem mirovnog sporazuma sa Saveznicima 1947, Italija je među ostalim ostala bez pograničnih područja na istoku u korist Jugoslavije, a Slobodna teritorija Trsta naposletku je bila podeljena između dve države. Ostvareno je članstvo u NATO-u i savezništvo s SAD 1949. godine, što je pomoglo obnovi italijanske privrede preko Maršalovog plana. Iste je godine Italija postala članica Evropske zajednice za ugalj i čelik, preteče Evropske unije.

Izbori 1948.

Italijanski paralmentarni izbori 1948. godine uveliko su odredili izgled političke scene i Italiji, te odnose između SAD i Sovjetskog Saveza tokom Hladnog rata. Nakon komunističkog puča u Čehoslovačkoj februara 1948, administracija SAD zabrinuila se da bi Italija na isti način mogla da potpadne pod uticaj SSSR-a, jer su italijanski komunisti imali snažnu potporu među narodom. Izbori su ostali poznati po žestokoj i prljavoj kampanji s obe strane, dotad neviđenoj u Italiji. Hrišćansko-demokratska propaganda ostala je poznata po izjavama da u komunističkim zemljama deca šalju svoje roditelje u zatvor, država je vlasnik dece, ljudi jedu svoju decu, te da će Italija generalno propasti ako komunisti dođu na vlast. Italo-amerikance su pozivani da pišu svojim rođacima u Italiji, slavni pevač Frenk Sinatra (poreklom Italijan) ohrabrivao je Italijane preko radija, CIA je kroz crne fondove uložila 2 miliona dolara u kampanju Hrišćanske demokratije. Hrišćanska demokratija je napolsetku pobedila sa 48 % glasova (njen najbolji rezultat ikad), a komunisti su osvojili upola manje od rezultata izbora iz 1946. godine. De Gasperi je uspešno formirao novu vladu desnog centra i bio njen predsednik sledećih pet godina.

Silazak s vlasti i smrt

Iako je do 1952. obezbedio veliku potporu unutar partije i u vladi, De Gasperi je bio kritikovan od strane levog krila Hrišćanske demokratije. Njegovi pripadnici optuživali su ga da se nije dovoljno založio za socijalnu i ekonomsku reformu i interese partije podredio interesima vlade. Pošto Hrišćanska demokratija na izborima 1953. nije uspela da osvoji većinu, De Gasperi nije uspeo da formira većinu, te je dao ostavku na mesto premijera. Naredne godine napustio je i mesto predsednika partije. Dva meseca kasnije, umro je u Borgu Vasugani, u svom rodnom Trentinu. Sahranjen je u bazilici San Lorenco van Zidina u Rimu. Proces njegove beatifikacije pokrenut je 1993. godine.

Reference

Alcide De Gasperi na Wikimedijinoj ostavi