1930
Izgled
(Preusmjereno sa stranice 1930.)
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 19. vijek – 20. vijek – 21. vijek |
Decenija: | 1900-e 1910-e 1920-e – 1930-e – 1940-e 1950-e 1960-e |
Godine: | 1927 1928 1929 – 1930 – 1931 1932 1933 |
Gregorijanski | 1930. (MCMXXX) |
Ab urbe condita | 2683. |
Islamski | 1348–1349. |
Iranski | 1308–1309. |
Hebrejski | 5690–5691. |
Bizantski | 7438–7439. |
Koptski | 1646–1647. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 1985–1986. |
• Shaka Samvat | 1852–1853. |
• Kali Yuga | 5031–5032. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4566–4567. |
• 60 godina | Yang Metal Konj (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11930. |
Podrobnije: Kalendarska era |
Godina 1930 (MCMXXX) bila je redovna godina koja počinje u srijedu.
1930: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 Rođenja • Smrti |
- 5. 1. - Kolektivizacija u SSSR: Politbiro usvojio rezoluciju koja poziva na dovršenje kolektivizacije i ukidanje kulaka - u prva dva meseca godine procenat kolektivizovanih farmi skače sa 15 na 60%.
- 5. 1. - U SSSR ukinut Ženotdel, žensko odeljenje CK SKP(b).
- 10. 1. - U Arabiji okončana Ikhwanska pobuna (verska milicija Ikhwan bila u sukobu sa Ibn Saudom, kome su pomagali Britanci).
- 14. 1. - Nacistički aktivista i pesnik Horst Wessel fatalno ranjen u Berlinu, umro 23. februara.
- 14. 1. - U Francuskoj potpisan zakon o gradnji fortifikacione "Maginotove linije" (radovi počinju u februaru).
- 25. 1. - August Košutić i Juraj Krnjević, funkcioneri HSS u emigraciji, uputili Memorandum Društvu naroda - žale se na diktaturu i uskraćena prava Hrvatima.
- 26. 1. - Purna Swaraj: Indijski nacionalni kongres je proglasio današnji dan za Dan nezavisnosti (Danas Dan republike u Indiji, proglašene 1950).
- 26. 1. - Teretnjak "P/B Daksa" Dubrovačke parobrodarske plovidbe potonuo u Atlantiku blizu španjolske obale, poginulo je svih 38 članova posade.[1]
- 26. 1. - OGPU-ovi agenti kidnapovali u Parizu gen. Aleksandra Kutepova, lidera Ruskog opšte-vojnog saveza - dalja sudbina nejasna.
- 28. 1. - Diktator Španije, general Miguel Primo de Rivera daje ostavku nakon što je ostao bez podrške vojske; novi premijer je Dámaso Berenguer čiji režim je prvi s oznakom dictablanda ("meka diktatura").
- 28. 1. - Julius Edgar Lilienfeld patentirao u SAD spravu nalik na tranzistor sa efektom polja (FET-tranzistor).
- 30. 1. - Druga Haška konferencija - i formalno prihvaćen Youngov plan za nemačke reparacije; u maju osnovana Banka za međunarodna poravnanja za njihovo olakšavanje.
- 30. 1. - Pavel Molčanov pustio blizu Lenjingrada prvu radiosondu.
- 31. 1. - Novi Zakon o islamskoj verskoj zajednici, kojem se reis Džemaludin Čaušević protivi.
- 31. 1. - Američka firma 3M počinje prodavati adhezivnu traku Scotch Tape.
- 3. 2. - Osnovana Komunistička partija Vijetnama, na traženje Kominterne u oktobru transformisana u KP Indokine (do 1945)
- 10. 2. - Slovenačka organizacija TIGR postavila bombu u redakciji tršćanskih novina Il Popolo di Trieste, gine urednik Guido Neri.
- 10. 2. - Pobuna u Yên Bái vijetnamskih vojnika u francuskoj kolonijalnoj vojsci, odmah ugušena.
- februar - Mao Tse-tung osniva Provincijsku sovjetsku vladu jugozapadnog Jiangxija (→ Kineska Sovjetska Republika).
- 18. 2. - Otkriven Pluton, do 2006. smatran za najudaljeniju planetu (objavljeno 13. marta).
- 28. 2. - Dominikanska Republika: zavera političara Rafaela Ureñe i komandanta armije Rafaela Trujilla obara predsednika Vásqueza - Trujillo će diktatorski vladati zemljom do 1961.
- 1. 3. - Predsjednički izbori u Brazilu: paulista Júlio Prestes pobjeđuje kandidata Liberalne alijanse Getúlia Vargasa.
- 2. 3. - U "Pravdi" objavljen Staljinov članak "Vrtoglavica od uspeha", upozorava na prebrzu i nasilnu kolektivizaciju - pritisak privremeno popušta.
- 5. 3. - Danski slikar Einar Wegener započinje proceduru hirurške promene pola - postaje Lili Elbe, ali umire od komplikacija sledeće godine (inspiracija za roman i film The Danish Girl).
- 6. 3. - Kompanija Birds Eye, koju je osnovao Clarence Birdseye, počinje probnu prodaju smrznute hrane.
- 6. 3. - Komunisti izveli međunarodni dan protesta protiv gladi i nezaposlenosti, sukobi sa policijom u Berlinu, Njujorku, Londonu, Parizu, Vašingtonu i dr.
- 9. 3. - 19. 4. - Proces Savezu oslobođenja Ukrajine u Harkovu: montirano suđenje izmišljenoj organizaciji sa 45 optuženih.
- 12. 3. - 5. 4. - Marš soli: Mahatma Gandi sa pristalicama na pohodu od 390 km do mora, kako bi protestovao zbog britanskog monopola na sol.
- mart - Corneliu Zelea Codreanu osnovao Gvozdenu gardu kao paravojni ogranak Legije arhanđela Mihajla - kasnije će i Legija biti nazivana Gvozdenom gardom.
- mart - Prethodnica američke Politike dobrog suseda: objavljen Clarkov memorandum iz 1928, da je cilj Monroeove doktrine zaštita latinoameričkih zemalja od evropskih intervencija a ne ugnjetavanje istih.
- 19. 3. - Prvo putovanje nemačkog putničkog broda Europa, osvaja Plavu vrpcu za najbrži prelaz Atlantika (4 d, 17 č, 6 m).
- 27. 3. - Nemački kancelar, socijaldemokrata Hermann Müller dao ostavku jer se Velika koalicija raspala a predsednik von Hindenburg mu nije hteo dati vanredna ovlašćenja - parlamentarni sistem ulazi u period turbulencije.
- 28. 3. - Turska vlada traži od međunarodne zajednice da se Konstantinopolj i Angora nazivaju Istanbul odn. Ankara itd.
- 30. 3. - Heinrich Brüning iz Partije Centra je novi kancelar Nemačke (do 1932).
- 31. 3. - Prihvaćen Kodeks proizvodnje filmova (Haysov kodeks) koji daje stroge smernice za tretman seksa, nasilja, religije i kriminala u američkim filmovima (na snazi od 1934. do 1968).
- 31. 3. - Bitka kod Debre Zebita na ravnici Anchem u Etiopiji: snage Tafari Makonnena odnose pobedu nad snagama naklonjenim carici Zauditi, poginuo Gugsa Welle koji je digao pobunu prošlog januara.
- 31. 3. - Objavljen izveštaj Shawove komisije o prošlogodišnjim nemirima u Palestini - kao glavni uzrok se vidi arapski strah od jevrejskog useljavanja.
- 1. 4. - Premijera filma "Plavi anđeo" u Berlinu, Marlene Dietrich postaje zvezda.
- 2. 4. - Umrla etiopska carica Zaudita I, nasleđuje je Ras Tafari - Haile Selassie, do tada regent (vlada do 1974).
- 3. 4. - Žene u Turskoj dobile pravo glasa na lokalnim izborima (od 1934. univerzalno pravo glasa).
- 3. 4. - 2. dodjela Oscara: The Broadway Melody je najbolji film.
- 5. 4. - Gandijev čin građanskog neposluha: pravi sol na obali mora, usprkos britanskim zakonima.
- 6. 4. - Umro patrijarh srpski Dimitrije.
- 6. 4. - Lav Trocki osnovao u Parizu Međunarodnu Levu opoziciju.
- 12. 4. - Izabran patrijarh srpski Varnava (do 1937).
- 14. 4. - Vladimir Majakovski se ubio, velika sahrana tri dana kasnije.
- april ? - Na Cetinju prilikom pokušaja hapšenja ubijen Marko Mašanović, član Politbiroa CK ilegalne KPJ.
- 17. 4. - Dow Jones dostigao 294.07 poena, vrhunac privremenog oporavka od kraha od pre pola godine - sledi silazni trend do krajnjeg dna u julu 1932[2]. Kriza postaje globalna i izaziva i politička previranja u mnogim zemljama; nezaposlenost u Nemačkoj dostiže 15% ove godine.
- 17. 4. - DuPontovi naučnici izmislili sintetičku gumu neopren.
- 17. 4. - Umire prvo od preko 70 dece, od oko 250 koliko se u Lübecku vakcinisalo BCG vakcinom protiv tuberkoloze, kontaminiranom živim virusom.
- 18. 4. - Izbija pobuna u Čitagongu, Britanska Indija. Istog dana radio BBC javlja da "nema vesti".
- 18. 4. - Požar na Veliki petak u drvenoj crkvi u rumunskom gradiću Costești, poginulo 118 ljudi, uglavnom đaka.
- 19. 4. - Sinkin' in the Bathtub je prvi crtani film iz serijala Looney Tunes (traje do 1969).
- 21. 4. - Požar u državnom zatvoru u Ohaju, poginula 322 zatvorenika.
- 21. 4. - Završena Sibirsko-turkestanska železnica (Turksib).
- 21. 4. - Prvo prikazivanje filma All Quiet on the Western Front u Los Anđelesu.
- 22. 4. - U Beograd stigle delegacije seljaka iz savske, primorske, vrbaske i drinske banovine. Prethodne noći, ustaše spremale atentat na prugu između Striživojne-Vrpolje i Mikanovaca (suđenje počelo 28. aprila 1931).
- 22. 4. - Potpisan Londonski pomorski ugovor, sporazum UK, SAD i Japana o podmorničkom ratovanju i ograničenju brodogradnje.
- 25. 4. - U SSSR osnovan Gulag, Glavna uprava logora.
- proljeće - Masovna uhićenja pripadnika organizacije TIGR u Julijskoj krajini, Italija.
- 5. 5. - Mahatma Gandhi uhapšen, što vodi neredima sa desetinama ljudskih žrtava.
- 6. 5. - Salmaski zemljotres u krajištu Persije i Turske, do 3.000 mrtvih.
- 11. 5. - U Kini izbija Rat na centralnim ravnicama, koalicija komandanata Yan Xishana, Feng Yuxianga i Li Zongrena protiv Chiang Kai-sheka.
- 12. 5. - Osnovano Privilegovano akcionarsko društvo za izvoz zemaljskih proizvoda Kraljevine Jugoslavije (PRIZAD, zgradu su dobili 1939, posle rata CENTROPROM)[3].
- 12 - 13. 5. - Jean Mermoz sa još dvojicom članova posade preleteo bez stajanja između Senegala i Brazila.
- 14. 5. - Francuski Mandat za Siriju i Liban: Država Sirija postaje Sirijska Republika; Alavitska Država postaje zasebna Latakijska Vlada, da bi se 1936/37 ponovo spojila sa Sirijom.
- 15. 5. - Let od Oaklanda do Chicaga ima prvu stjuardesu, Ellen Church.
- maj - Objavljen almanah Nemoguće - L'Impossible, glasilo beogradskih nadrealista sa manifestom koji je potpisalo 13 osnivača pokreta[4].
- 16. 5. - Berberski dahir (dekret): Francuzi u Maroku adaptiraju sekularne berberske zakone, s ciljem preuzimanja njihove imovine - dolazi do reakcije nacionalista i islamista i peticije u avgustu.
- 17. 5. - Aristide Briand predstavio Memorandum o organizaciji režima federalnog evropskog saveza.
- 23. 5. - Novine "Komsomolska pravda" prvi je dobitnik Ordena Lenjina.
- 27. 5. - Chrysler Building u Njujorku otvorena za javnost - najviša zgrada na svetu do sledeće godine.
- 28. 5. - Bolivijski predsednik Hernando Siles Reyes podnosi ostavku, suočen s pretnjama puča nakon što je pokušao produžiti mandat; gen. Carlos Blanco Galindo obara ostatak kabineta mesec dana kasnije.
- maj – oktobar - Sergej Ejzenštajn u Holivudu.
- 3. 6. - Učenik pucao na profesora u kruševačkoj gimnaziji i ranio ga, kasnije presekao sebi vene ali preživeo[5].
- 7. 6. - Bivši rumunski kralj Carol II se vraća u zemlju pet godina nakon što se odrekao prestola u korist maloletnog sina Mihaia (ostaje do 1940).
- 14. 6. - Presuda Državnog suda za zaštitu države: 14 Hrvata osuđeno na kazne od 6 meseci do 15 godina (poziv na ubistva fukncionera, namera dizanja železničke pruge u vazduh...); oslobođena desetorica, među kojima i lider HSS Vladko Maček, uhapšen prošlog decembra. Sud je našao da nije postojala teroristička organizacija.
- jun - Spor oko granice i poseda nad manastirima Nyarong i Dhargyä se pretvara u Kinesko-tibetanski rat (do 1932).
- 17. 6. - U SAD potpisan Zakon o carinama (Smoot–Hawley Tariff Act), s rekordno visokim stopama - izaziva uzvratne mere ostalih zemalja, smatra se da je ovim pogoršana Velika Depresija.
- 26. 6. - 13. 7. - XVI kongres Svesavezne komunističke partije (boljševika), pod potpunom Staljinovom kontrolom, traži se ispunjenje Prve petoletke (1928-32) za četiri godine.
- 27 - 29. 6. - Veliki slovenski sokolski slet u Beogradu.
- 27. 6. - Statut Male Antante (regulisan način rada i odlučivanja).
- 28. 6. - U Ženevi usvojena Konvencija o prinudnom radu (na snazi od 1932).
- 30. 6. - Okupacija Rajnlanda okončana povlačenjem Francuza.
- 30. 6. - Potpisan Anglo-irački ugovor koji predviđa okončanje Britanskog mandata nad Mezopotamijom za dve godine, u zamenu za ostanak britanskih snaga i zadržavanje velikog uticaja.
- 4. 7. - Nakon izbacivanja iz nacističke stranke, Otto Strasser osnovao Borbenu zajednicu revolucionarnih nacionalsocijalista, Crni front.
- 4. 7. - Iz propovedi Wallace Fard Muhammada u Detroitu nastaje Nacija Islama.
- 7. 7. - "Seljački marš" u Helsinki: desničarski pokret Lapua dovodi preko 12.000 ljudi u grad, vlada pod pritiskom zabranjuje komunističke novine.
- 8. 7. - Portugalska imperija: donesen je Kolonijalni zakon kojim su kolonije vezane direktno za metropolu, cilj je asimilacija afričkih poseda (Salazar je trenutno ministar finansija i kolonija).
- 13 - 30. 7. - U Urugvaju održano prvo Svetsko prvenstvo u fudbalu, koje osvaja domaćin; Jugoslavija, po FIFA-i, osvojila četvrto mesto (u Jugoslaviji tj. Srbiji se smatra da je bila treća).
- 19. 7. - U romanu Georgesa Simenona se prvi put javlja detektivski lik Jules Maigret.
- 21. 7. - Umesto Georgija Čičerina, novi narodni komesar za inostrane poslove Sovjetskog Saveza je Maksim Litvinov (do 1939).
- 22. 7. - Na proslavi oslobođenja od saveznika u Koblenzu poginulo 38 ljudi prilikom rušenja mosta.
- 23. 7. - Irpinijski zemljotres na jugu Italije, preko 1.400 mrtvih.
- 24. 7. - Montello u italijanskom regionu Veneto pogođen najjačim poznatim tornadom u Evropi[6].
- 26. 7. - Ubijen João Pessoa Cavalcanti de Albuquerque, guverner brazilske države Paraíba i Vargasov potpredsednički kandidat.
- 30. 7. - U Portugalu osnovana Nacionalna unija, praktično jedina partija u zemlji do 1974.
- 5. 8. - Pronađeni ostaci neuspele Andréeove balonske ekspedicije na Severni pol - trojica Šveđana su umrli 1897. na ostrvu Kvitøya u Svalbardskom arhipelagu.
- 5. 8. - Ludwig Mies van der Rohe na čelu škole Bauhaus.
- 7. 8. - Liberal Enrique Olaya Herrera je novi predsednik Kolumbije (do 1934), nakon 30 godina konzervativaca na vlasti.
- 7. 8. - U Marionu, Indiana linčovana dvojica crnaca, Thomas Shipp i Abram Smith.
- 9. 8. - Prvi put se pojavljuje crtani lik Betty Boop.
- 13. 8. - Događaj na rijeci Curuçá: meteorska eksplozija iznad severozapadnog Brazila.
- 14. 8. - U sukobu sa policijom u Zagrebu poginuli Pero Popović Aga i Josip Kolumbo, dvojica od Sedam sekretara SKOJ-a. U Zagrebu je ovog meseca uhapšen i član Politbiroa Risto Samardžić, koji će umreti u oktobru nakon mučenja.
- 14. 8. - Crkva Engleske odobrila kontrolu rađanja, uz strogu kontrolu reklame i prodaje.
- 17. 8. - Španski republikanci sklopili Pakt iz San Sebastiána - za 15. decembar zakazan vojni udar nakon koga bi se proglasila republika.
- 22. 8. - Predsednik Perua Augusto Leguía zbačen u vojnom udaru, sledi puk. Luis Miguel Sánchez Cerro (do 1933).
- 3. 9. - Glavni grad Dominikane Santo Domingo je pogođen uraganom; gine do 8.000 ljudi, što ga čini petim najsmrtonosnijim atlantskim uraganom u istoriji.
- 5. 9. - U Leavenworthu obešen serijski ubica i sodomista Carl Panzram ("Želeo bih da čitava ljudska rasa ima jedan vrat i da ja imam svoje ruke oko njega").
- 6. 9. - Dan nakon osude streljana četvorica pripadnika TIGR - Ferdo Bidovec, Fran Marušič, Zvonimir Miloš i Alojz Valenčič - vest o ovome je cenzurirana u Jugoslaviji, ali ipak stiže do Ljubljane, gde studenti demonstriraju.
- 6. 9. - Vojni udar u Argentini, desničarski general José Félix Uriburu zbacio predsednika Yrigoyena - početak Neslavnog desetljeća.
- 9 - 10. 9. - U Poljskoj uhapšeni mnogi lideri opozicije, pod optužbom za spremanje puča (→ Brestovski proces).
- 14. 9. - Izbori u Nemačkoj, veliki skok nacista, koji postaju druga stranka po snazi: SDP 143 poslanika (-10), Nacisti 107 (+95 !), Komunisti 77 (+23) itd.
- septembar - Turska vojska porazila Kurdsku Republiku Ararat na istoku zemlje i povratila je u sastav zemlje.
- septembar - Ljubinka Bobić snima u Parizu jugoslovensku verziju filma Paramount on Parade, što bi bio prvi "domaći" ton-film[7].
- 27. 9. - U Argentini osnovan veliki sindikat CGT (Confederación General del Trabajo).
- 1. 10. - U Londonu je otvorena sedma Imperijalna konferencija. Središnja tema bila je težnja za užim povezivanjem zemalja Imperije.
- 5. 10. - U Ateni je počeo prvi Balkanski kongres koji je trebao pridonijeti gospodarskoj suradnji balkanskih naroda i rješavanju pitanja manjina (učestvuju Bugarska, Grčka, Rumunija, Turska i Jugoslavija, začetak Balkanskog pakta).
- 5. 10. - Britanski kruti vazdušni brod R101 se ruši u Francuskoj na svom prvom putovanju, gine 48 ljudi.
- 12. 10. - U Beču zvanično otvoren Karl-Marx-Hof, najduža stambena zgrada na svetu.
- 14. 10. - Pripadnici pokreta Lapua kidnapovali bivšeg predsednika Ståhlberga i njegovu suprugu - podrška za pokret slabi, napuštaju ga umereni pa kontrolu uzimaju ekstremisti.
- 20. 10. - Passfieldova bela knjiga - ograničeno useljavanje Jevreja u mandatnu Palestinu, usled prošlogodišnjih nereda; ali već sledećeg februara, MacDonaldovim pismom praktično opovrgnuta.
- 22. 10. - U Egiptu donesen novi ustav kojim je povećana vlast kralja i vlade na račun parlamenta, u kome dominira partija Wafd (stari ustav, iz 1923, vraćen 1935).
- 24. 10. - Brazilska revolucija označava kraj Prve Brazilske Republike, obeležene koronelizmom i politikom café com leite. Predsednik Washington Luís zbačen od Vargasovih pristalica, sprečena inauguracija izabranog Júlia Prestesa, zakazana za 15. novembar.
- 25. 10. - Venčanje bugarskog cara Borisa III i italijanske princeze Đovane u Assisiju - približavanje Italije i Bugarske (pojačanje antijugoslovenskog prstena u kome su već Albanija i Mađarska[8]).
- 30. 10. - Senigallijski zemljotres u centralnoj Italiji: razoran, ali ne više od 18 žrtava, zahvaljujući prethodnom slabijem udaru; osetio se i u Istri.
- 31. 10. - U Beogradu ustoličen Ibrahim Maglajlić, čime je sedište reis-ul-uleme premešteno iz Sarajeva.
- oktobar - U Salcburgu se sastali Vlatko Maček, Ante Pavelić, Košutić i Krnjević.
- 1. 11. - Prikazan rani zvučni film na širokom ekranu The Big Trail, prva glavna uloga Johna Wayna - finansijski neuspeh zbog Velike depresije.
- 2. 11. - Haile Selasije krunisan za cara.
- 3. 11. - Getúlio Vargas postaje predsednik Brazila (diktator do 1945, demokratski izabran 1951-54).
- 4. 11. - Rat na centralnim ravnicama u Kini se završava Chiang Kai-shekovom pobedom - ali oko 300.000 vojnika je izbačeno iz stroja, vlada je blizu bankrota, Mandžurija je oslabljena, kao i kampanja protiv komunista.
- 5. 11. - 3. dodjela Oscara: najbolji film i režija All Quiet on the Western Front.
- 7. 11. - Otvoren novi Lenjinov mauzolej.
- 11. 11. - Svečano otkriven Spomenik zahvalnosti Francuskoj na beogradskom Kalemegdanu.
- 12. 11. - Otvorena prva Konferencija okruglog stola o Indiji u Londonu, Indijski nacionalni kongres i poslovni lideri je bojkotuju.
- 14. 11. - Ultranacionalista upucao i teško ranio japanskog premijera Hamaguchija.
- 15. 11. - Prikazan film Hell's Angels, prva veća uloga Jean Harlow.
- novembar - Prva kampanja opkoljavanja protiv sovjeta u južnom Jiangxiju - kineski nacionalisti pokušavaju da unište komuniste ali ovi odnose pobedu u januaru; Maova supruga Yang Kaihui je pogubljena 14-og, kao i njegova sestra.
- 23. 11. - Patrijarh SPC osvetio Crkvu Svetog Aleksandra Nevskog u Beogradu, u prisustvu kralja Aleksandra.
- 23. 11. - U Poljskoj održani izbori, nazvani Brestovski, jer su u Brestovskoj tvrđavi zatvoreni mnogi opozicionari.
- 25. 11. - Prvo poznato izlećenje penicilinom: Cecil George Paine u Sheffieldu izlečio očnu infekciju kod odojčeta.
- 25. 11. - 7. 12. - Suđenje Industrijskoj partiji ("Prompartiji") - montirani proces nekim ekonomistima i inženjerima u SSSR - pet smrtnih presuda, pretvorene u robiju.
- 29. 11. - Premijera Buñuelovog filma L'Âge d'or - film zabranjen nakon desničarskih ispada u Francuskoj.
- 7. 12. - Bostonska televizijska stanica W1WX prenosi sliku CBS radio orkestra, emisija uključuje i prvu TV reklamu.
- 4. 12. - U Nemačkoj prikazan film "Na zapadu ništa novo" - zabranjen 10. 12. nakon što su nacisti ometali prikazivanje[9].
- 12. 12. - Pobuna u Jaci (Haci): pokušaj prorepublikanskog vojnog udara u Španiji, tri dana ranije nego što je bilo predviđeno - kapetani Fermín Galán Rodríguez i Ángel García Hernández streljani dva dana kasnije.
- 15. 12. - Ramón Franco pokušao da u Madridu pokrene republikansku revoluciju.
- 19. 12. - Erupcija Merapija na Javi, stradalo 13 sela i 1.400 ljudi.
- 19. 12. - Vjačeslav Molotov je novi predsednik Saveta narodnih komesara SSSR (do 1941), umesto Alekseja Rikova, koji je dva dana kasnije izbačen iz Politbiroa (tu ga zamenjuje Sergo Ordžonikidze).
- 22. 12. - Izbija pobuna u Britanskoj Burmi, pod uticajem bivšeg monaha Saya Sana koji se u oktobru krunisao za kralja.
- 28. 12. - Mahatma Gandi odlazi u Veliku Britaniju na pregovore.
- 29. 12. - Muhammad Iqbal uvodi Teoriju dve nacije u Britanskoj Indiji, ocrtavajući viziju Pakistana.
- 31. 12. - Papska enciklika Casti connubii: naglašava se svetost braka, zabranjuje kontracepcija i reafirmira zabrana abortusa.
- Velika ekonomska kriza zahvatila i Jugoslaviju, prvo u vidu poljoprivredne krize ("slom trgovine žitom").
- Neka carina na gramofonske ploče u Jugoslaviji, zajedno sa uvođenjem radija, dovodi do velikog pada njihove prodaje.[10]
- Prohibicija u SAD: desetine hiljada ljudi zahvatila paraliza od kontaminiranog đumbirnog ekstrakta.
- 4. 1. - Joža Vlahović, novinar i pokretač tjednika "Danas" († 2004)
- 11. 1. - Rod Taylor, glumac († 2015)
- 20. 1. - Buzz Aldrin, astronaut, drugi čovek na Mesecu
- 30. 1. - Gene Hackman, glumac
- 1. 2. - Ante Pažanin, filozof, politolog († 2015)
- 4. 2. - Borislav Pekić, srpski književnik († 1992)
- 5. 2. - Mihail Ostrovidov, filmski i TV snimatelj († 2016)
- 8. 2. - Petar Banićević, glumac i profesor († 2006)
- 10. 2. - Robert Wagner, glumac
- 11. 2. - Mary Quant, modna kreatorka († 2023)
- 14. 2. - Relja Bašić, glumac i redatelj († 2017)
- 20. 2. - Miodrag Bulatović, književnik († 1991)
- 24. 2. - The Big Bopper, rock & roll zvezda († 1959)
- 27. 2. - Jovan Krkobabić, srpski političar († 2014)
- 3. 3. - Ion Iliescu, predsednik Rumunije
- 4. 3. - Mile Lojpur, pionir rokenrola († 2005)
- 8. 3. - Zagorka Golubović, antropolog, sociolog († 2019)
- 14. 3. - Jagoda Buić, scenograf i kostimograf († 2022)
- 16. 3. - Izet Sarajlić, bosanskohercegovački književnik († 2002.)
- 22. 3. - Stephen Sondheim, kompozitor, tekstopisac († 2021)
- 22. 3. - Pat Robertson, teleevangelista († 2023)
- 24. 3. - Steve McQueen, glumac († 1980)
- 24. 3. - David Dacko, prvi predsednik Centrafričke Republike († 2003)
- 26. 3. - Sandra Day O'Connor, prva žena u Vrhovnom sudu SAD († 2023)
- 27. 3. - Ernest Ačkun, klarinetista († 2001)
- 29. 3. - Vanča Kljaković, glumac, pisac, redatelj († 2010)
- 31. 3. - Berislav Kosier, srpski književnik († 2002)
- 3. 4. - Helmut Kohl, kancelar Nemačke († 2017)
- 11. 4. - Anton LaVey, osnivač Crkve Satane († 1997)
- 13. 4. - Sava Vuković, episkop šumadijski († 2001)
- 24. 4. - Richard Donner, filmski režiser († 2021)
- 28. 4. - Theodor Meron, predsednik ICTY
- 4. 5. - Miljan Miljanić, fudbaler, trener, funkcioner († 2012)
- 8. 5. - Olga Stanisavljević, glumica († 1987)
- 11. 5. - Dejan Despić, kompozitor, muzički teoretičar, akademik SANU († 2024)
- 14. 5. - Stane Brovet, admiral JNA († 2007)
- 15. 5. - Jasper Johns, slikar, grafičar
- 19. 5. - Nikica Kalogjera, skladatelj i dirigent († 2006)
- 22. 5. - Harvey Milk, američki političar († 1978)
- 23. 5. - Aleksandar Matanović, šahovski velemajstor († 2023)
- 25. 5. - Sonia Rykiel, modna kreatorka († 2016)
- 30. 5. - Živorad Kovačević, gradonačelnik Beograda, diplomata († 2011)
- 31. 5. - Clint Eastwood, glumac, režiser, producent, političar
- 2. 6. - Pete Conrad, astronaut, treći čovek na Mesecu († 1999)
- 10. 6. - Branimir Živojinović, srpski prevodilac i književnik († 2007)
- 12. 6. - Stole Aranđelović, glumac († 1993)
- 14. 6. - Predrag Palavestra, srpski književnik i istoričar književnosti, akademik († 2014)
- 14. 6. - Bora Kostić (fudbaler) († 2011)
- 17. 6. - Vojislav Lubarda, književnik, akademik ANURS († 2013)
- 19. 6. - Gena Rowlands, glumica († 2024)
- 24. 6. - Claude Chabrol, filmski režiser († 2010)
- 27. 6. - Ross Perot, američki biznismen i političar († 2019)
- 2. 7. - Carlos Menem, predsednik Argentine († 2021)
- 7. 7. - Biljana Plavšić, predsjednica RS, haški osuđenik
- 14. 7. - Dragoljub Mićunović, profesor, predsednik Skupštine SCG
- 15. 7. - Jacques Derrida, filozof († 2004)
- 18. 7. - Burt Kwouk, glumac († 2016)
- 24. 7. - Predrag Ivanović, džez muzičar i kompozitor († 2010)
- 28. 7. - Gvozden Radičević, pevač († 2019)
- 1. 8. - Pierre Bourdieu, sociolog, antropolog, filozof († 2002)
- 1. 8. - Lawrence Eagleburger, državni sekretar SAD († 2011)
- 5. 8. - Neil Armstrong, astronaut, prvi čovek na Mesecu († 2012)
- 7. 8. - Josip Gabrić, stolnotenisač, političar († 2014)
- 8. 8. - Božidar Kovaček, istoričar književnosti, teatrolog, pred. Matice srpske († 2007)
- 11. 8. - Bratislav Grbić, glumac († 2005)
- 12. 8. - George Soros, investitor, autor, filantrop
- 13. 8. - Lena Politeo, glumica
- 14. 8. - Miladin Životić, filozof, profesor († 1997)
- 21. 8. - Princess Margaret, Countess of Snowdon, mlađa sestra Elisabeth II († 2002)
- 22. 8. - Boris Magaš, arhitekt († 2013)
- 25. 8. - Sean Connery, glumac († 2020)
- 28. 8. - Patrijarh srpski Irinej, poglavar SPC († 2020)
- 28. 8. - Ben Gazzara, glumac († 2012)
- 30. 8. - Warren Buffett, investitor, milijarder
- 2. 9. - Milena Dapčević, glumica († 2018)
- 7. 9. - Baudouin, kralj Belgijanaca († 1993)
- 14. 9. - Zvonimir Torjanac, glumac († 2014)
- 17. 9. - Edgar Mitchell, astronaut, šesti čovek na Mesecu († 2016)
- 18. 9. - Vlado Gotovac, hrvatski pisac, filozof, političar († 2000)
- 21. 9. - Mirko Bulović, glumac († 2009)
- 23. 9. - Ray Charles, kantautor, muzičar, kompozitor († 2004)
- 25. 9. - Nino Cerruti, modni kreator († 2022)
- 27. 9. - Miroslava Mira Čohadžić, kostimograf († 2002)
- 28. 9. - Dejan Kosanović, filmski i TV reditelj († 2013)
- 28. 9. - Boris Festini, glumac († 2013)
- 28. 9. - Marko Orlandić, predsjednik Predsjedništva SR Crne Gore († 2019)
- 30. 9. - Ivan Aralica, hrvatski književnik
- 1. 10. - Philippe Noiret, glumac († 2006)
- 1. 10. - Richard Harris, glumac († 2002)
- 3. 10. - Krsto Cviić, hrvatski novinar († 2010.)
- 5. 10. - Pavel Popovič, kosmonaut († 2009)
- 6. 10. - Hafez al-Assad, general, predsednik Sirije († 2000)
- 10. 10. - Harold Pinter, britanski pisac i nobelovac († 2008)
- 11. 10. - Zdravko Velimirović, filmski reditelj i scenarista († 2005)
- 11. 10. - Dimitrije Bogdanović, istoričar i akademik († 1986)
- 14. 10. - Mobutu Sese Seko, predsednik Zaira († 1997)
- 17. 10. - Dragoslav Antonijević, etnolog i akademik († 2001)
- 17. 10. - Robert Atkins, nutricionista († 2003)
- 18. 10. - Tomo Kuruzović, glumac († 2017)
- 22. 10. - Todor Veselinović, fudbaler, trener († 2017)
- 25. 10. - Mića Milošević, filmski i TV reditelj († 2020)
- 28. 10. - Bernie Ecclestone, šef Formule 1
- 31. 10. - Michael Collins, astronaut na Apollu 11 († 2021)
- 16. 11. - Salvatore Riina, sicilijanski mafijaš († 2017)
- 17. 11. - Dragoslav Mihailović, književnik, akademik SANU († 2023)
- 19. 11. - Žiža Stojanović, glumica
- 19. 11. - Christian Schwarz-Schilling, nemački političar, visoki predstavnik za BiH
- 1. 12. - Milutin Butković, glumac († 1997)
- 2. 12. - Vlatko Pavletić, književnik i političar, hrvatski akademik († 2007)
- 3. 12. - Jean-Luc Godard, filmski režiser, scenarista († 2022)
- 7. 12. - Breda Kalef, operska pevačica († 2023)
- 8. 12. - Maximilian Schell, glumac († 2014)
- 11. 12. - Jean-Louis Trintignant, glumac († 2022)
- 17. 12. - Bob Guccione, osnivač "Penthouse"-a († 2010)
- 26. 12. - Wilferd Madelung, nemački orijentalista
- Radoslav Stojanović, pravnik, političar († 2011)
- 18. 1. - Žarko Savić, operski pevač, bas (* 1861)
- 24. 1. - Mitrofan Rajić, episkop braničevski (* 1873)
- 3. 2. - Michele Bianchi, fašistički lider (* 1883)
- 4. 2. - Milenko Vukomanović, istoričar (* 1867)
- 15. 2. - Giulio Douhet, teoretičar vazdušnog rata (* 1869)
- 21. 2. - Ahmed-šah Kadžar, bivši i poslednji kadžarski šah Persije (* 1898)
- 23. 2. - Mabel Normand, glumica (* 1892)
- 23. 2. - Horst Wessel, pripadnik SA, pisac reči nacističke himne (* 1907)
- 2. 3. - D. H. Lawrence, engleski pisac (* 1885)
- 6. 3. - Alfred von Tirpitz, nemački admiral i administrator (* 1849)
- 16. 3. - Miguel Primo de Rivera, španski general, bivši diktator (* 1870)
- 8. 3. - William Howard Taft, bivši predsednik SAD, predsednik Vrhovnog suda (* 1857)
- 18. 3. - Matko Laginja, hrvatski pravnik i političar (* 1852.)
- 19. 3. - Arthur Balfour, bivši premijer UK (* 1848)
- 19. 3. - Wilfrid Voynich, revolucionar, antikvar, bibliofil (* 1865)
- 2. 4. - Zaudita I, carica Etiopije (* 1876)
- 6. 4. - Patrijarh srpski Dimitrije, poglavar SPC (* 1846)
- 14. 4. - Vladimir Majakovski, pesnik (* 1893.)
- april - Marko Mašanović, član Politbiroa CK KPJ (* 1894)
- 28. 4. - Mihailo Živković - Gvozdeni, srpski general (* 1856)
- 11. 5. - Bogdan Medaković, advokat, bivši predsjednik Hrvatskog sabora (* 1854)
- 13. 5. - Fridtjof Nansen, norveški istraživač (* 1861)
- 5. 6. - Paskin, slikar iz Bugarske (* 1885)
- 16. 6. - Ljubomir Stojanović, srpski političar i filolog (* 1860)
- 1. 7. - Maximilian Njegovan, austro-ugarski admiral (* 1858.)
- 7. 7. - Arthur Conan Doyle, engleski književnik (* 1859.)
- 23. 7. - Glenn Curtiss, pionir avijacije i avio-industrije (* 1878)
- 6. 8. - Čiča Ilija Stanojević, srpski glumac (* 1859)
- 14. 8. - Pero Popović Aga, sekretar SKOJ-a (* 1905)
- 14. 8. - Josip Kolumbo, sekretar SKOJ-a (* 1905)
- 19. 8. - Juraj Plančić, slikar (* 1899)
- 26. 8. - Lon Chaney Senior, glumac (* 1883)
- 31. 8. - Vladan Đorđević, srpski lekar, političar, diplomata (* 1844)
- 14. 9. - Sava Urošević, mineralog, rektor BU, akademik (* 1863)
- 21. 9. - John Thompson Dorrance, hemičar, tvorac kondenzovane supe (* 1873)
- 28. 9. - Dušan Mitrović (planinar) (* 1875)
- 29. 9. - Ilja Rjepin, slikar (* 1844)
- 15. 10. - Herbert Henry Dow, osnivač firme Dow Chemical (* 1866)
- 15. 10. - Risto Samardžić, član Politbiroa CK KPJ (* 1895)
- 9. 11. - Menci Klement Crnčić, hrvatski slikar i grafičar (* 1865.)
- novembar - Alfred Wegener, geofizičar, meteorolog (* 1880)
- 27. 11. - Velimir Vukićević, bivši predsednik vlade KJ (* 1871)
- 30. 11. - Mary Harris - Mother Jones, borac za radnička prava, organizatorka (* 1837)
- 13. 12. - Fritz Pregl, hemičar, nobelovac (* 1869)
- Fizika: Čandrasekara Venkata Raman (rad na rasejanju svetlosti i za otkriće efekta nazvanog po njemu)
- Kemija: Hans Fischer (istraživanje strukture hema i hlorofila a naročito za sintezu hema)
- Fiziologija i medicina: Karl Landsteiner (otkriće ljudskih krvnih grupa)
- Književnost: Sinclair Lewis (energična i slikovita veština opisa i sposobnost da, dovitljivošću i humorom, stvori nove tipove likova)
- Mir: Nathan Söderblom (lider u ekumenskom pokretu)
- ↑ Borba i propast parobroda Daksa', Vreme, 27. jan. 1940, str. 10. digitalna.nb.rs
- ↑ Stock market crash - Black Thursday / Black Tuesday - October 1929 Arhivirano 2015-08-31 na Wayback Machine-u. sniper.at (pristup. 8. 9. 2015.)
- ↑ O nama :: Centroprom. centroprom.rs
- ↑ O nadrealizmu: Razvoj nadrealizma u Srbiji. nadrealizam.rs (prist. 5.2.2017)
- ↑ "Politika", 5. jun 1930, str. 7. digitalna.nb.rs
- ↑ The most violent tornado in Europe on record: July 24, 1930 Montello, northeastern Italy F5 tornado. severe-weather.eu 08/05/2017
- ↑ G-ca Bobić na bioskopskom platnu, Politika, 3. okt. 1930, str. 7. digitalna.nb.rs
- ↑ ITALY-BULGARIA: Royal Nuptials Arhivirano 2012-01-21 na Wayback Machine-u, Time magazin, 27. oktobar 1930.
- ↑ Peter Rollins (25 July 2008). Why We Fought: America's Wars in Film and History. University Press of Kentucky. str. 187–. ISBN 0-8131-7297-7.
- ↑ "Politika", 1. maj 1936
- (en) Chronology 1930, University of Indiana
- (en) Yugoslavia: Leak Arhivirano 2010-07-17 na Wayback Machine-u, Time magazin, 17. februar 1930. (o navodnom prikrivanju postavljanja spomen ploče Gavrilu Principu)