Nedićeva Srbija

	Serbien (de); Србија; Srbija ; Srbija
Zastava	Grb
	Himna; Oj Srbijo, mila mati
	Location of Srbija
Glavni grad	Beograd
Jezik/ci	srpski, nemački
Religija	Srpska pravoslavna crkva,; rimokatolicizam,; protestantizam,; islam
Vlast	marionetska srpska vlada pod nadzorom Nemačke vojne uprave
	[[{{{title leader}}}]]
- 1941	Milan Aćimović
- 1941-1944	Milan Nedić
Historijska era	drugi svetski rat
- Invazija Jugoslavije	6. april, 1941
- Vojni poraz	oktobar, 1944
	Stanovništvo
- 1941 est.	3,810,000
Valuta	Srpski dinar

	Serbien (de); Србија; Srbija ; Srbija
Zastava	Grb
	Himna; Oj Srbijo, mila mati
	Location of Srbija
Glavni grad	Beograd
Jezik/ci	srpski, nemački
Religija	Srpska pravoslavna crkva,; rimokatolicizam,; protestantizam,; islam
Vlast	marionetska srpska vlada pod nadzorom Nemačke vojne uprave
	[[{{{title leader}}}]]
- 1941	Milan Aćimović
- 1941-1944	Milan Nedić
Historijska era	drugi svetski rat
- Invazija Jugoslavije	6. april, 1941
- Vojni poraz	oktobar, 1944
	Stanovništvo
- 1941 est.	3,810,000
Valuta	Srpski dinar

Srbija pod nemačkom okupacijom (poznata kao Nedićeva Srbija, u zvaničnim dokumentima – Područje Vojnog zapovednika Srbije) je bila protektorat pod okupacijom vojske Nacističke Nemačke u toku Drugog svetskog rata, od 1941. do 1944. godine. Vrhovnu vlast na ovoj teritoriji predstavljala je nemačka vojna uprava poznata kao Vojna Uprava u Srbiji (nemački: Militärverwaltung in Serbien), dok su domaće kvislinške organe vlasti, podređene vojnoj upravi, činile dve sukcesivne vlade: Komesarska vlada Milana Aćimovića (1941.) i Vlada nacionalnog spasa Milana Nedića (1941-1944). Područje okupirane Srbije obuhvatalo je veći deo teritorije kasnije poznate kao Centralna Srbija, severni deo Kosova (okolina Kosovske Mitrovice) i formalno Banat (koji je imao de fakto zasebnu nemačku upravu).

Marionetska Srbija je uspostavljena nakon sloma Kraljevine Jugoslavije u aprilskom ratu, a ukinuta je 1944. nakon pobede jugoslovenskih partizana i sovjetske Crvene armije u bici za Srbiju.

Ime

U zvaničnim istorijskim dokumentima se za ovu marionetsku državu koristio naziv Srbija, ali se ona u literaturi često kolokvijalno naziva Nedićeva Srbija, po kvislinškoj Vladi nacionalnog spasa na čijem čelu je bio Milan Nedić, a čije su pristalice ponekad nazivane i nedićevci.

Istorijat

Okupacijom i podelom Jugoslavije od strane Sila osovine 1941. godine, stvorena je marionetska država Srbija, koja se nalazila pod nemačkom vojnom upravom, a prostirala se na većem delu teritorije kasnije poznate kao Centralna Srbija, severnom delu Kosova (okolina Kosovske Mitrovice) i području Banata, koje je, iako u sastavu Srbije, imalo autonomoiju i bilo pod faktičkom upravom lokalne nemačke nacionalne manjine. 30. aprila 1941. godine, u Srbiji je formirana civilna kvislinška uprava poznata kao Komesarska vlada Milana Aćimovića.

Usled dolaska velikog broja izbeglica iz svih krajeva okupirane Jugoslavije izvan područja Srbije, Komesarska vlada stvara zaseban Komesarijat za izbeglice. Nemci su iz anektiranih delova Slovenije na teritoriju Srbije preselili i oko 20.000 Slovenaca.

Dana 7. jula 1941. godine komunistička partija započinje oružane akcije protiv nemačke okupacije, vršeći sabotaže i napadajući nemačke snage, na šta nemački okupatori uzvraćaju odmazdama i streljanjima nedužnih civila (za jednog poginulog nemačkog vojnika bilo bi streljano 100, a za ranjenog 50 srpskih civila). Usled ovih događaja, predstavnici kvislinške civilne uprave u Srbiji zaključuju da bi nastavkom partizanskih akcija i nemačkih odmazda, srpski narod bio uskoro potpuno istrebljen. Došlo se do zaključka da je postojeća Komesarska vlada slaba i da treba da podnese ostavku, a da je od Nemaca potrebno tražiti veća prava i garancije, kao i dozvolu za povećanje oružanih srpskih odreda, koji bi se mogli upotrebiti za gušenje partizanskih dejstava.

Pošto je Komesarska vlada podnela ostavku, formirana je (29. avgusta 1941.) nova kvislinška vlada poznata kao Vlada narodnog spasa Milana Nedića. U prvoj polovini septembra, vlada je održala sednicu na kojoj se donosi zaključak da postojeći žandarmerijski odredi nisu u stanju da se bore protiv partizana koji, ubijajući Nemce, izazivaju represalije i kaznene ekspedicije. Tada je iznet predlog da se formiraju posebne dobrovoljačke jedinice, koje bi bile upotrebljene za borbu protiv partizana. Posle ove sednice vlade, dolazi do formiranja Srpske dobrovoljačke Komande (SDK), koje je započelo 15. septembra 1941.

Zbog napada partizana i četnika, Nemci su u septembru i oktobru 1941. godine izvršili krvave odmazde nad srpskim civilima u Mačvi, Kraljevu i Kragujevcu. U Kraljevu su zbog 23 ubijena nemačka vojnika streljali preko 2.300 Srba ili svakog trećeg stanovnika ovog grada. Nemci su isticali da će, ukoliko ove odmazde „ne mogu opametiti srpski narod”, Srbija biti podeljena između Pavelićeve NDH, Hortijeve Mađarske, Bugarske i Velike Albanije.

U jesen 1941. partizani su na jugozapadu Srbije formirali veliku slobodnu teritoriju poznatu kao Užička republika, a u to vreme dolazi i do oružanog sukoba između partizana i četnika i raskida njihovog sporazuma o zajedničkom radu. U oružanom slomu Užičke republike učestvuju zajednički četnici Draže Mihajlovića, srpski dobrovoljci, žandarmi i četnici Koste Pećanca. Mnogi četnički odredi legalizovani su tada kao vladini, a Milan Nedić šalje za Ljig i Ravnu Goru novac, opremu, municiju, obuću i hranu, kako bi pomogao pokret Draže Mihajlovića.

Februara 1942. u Srbiji se formiraju vladine oružane formacije poznate kao Srpska državna straža (SDS), Srpska granična straža (SGS) i Srpska gradska straža (SGrS). Srpska državna straža sa Srpskom graničnom stražom brojala je oko 18.000 ljudi.

U leto 1942. godine došlo je do krize vlade u Srbiji zbog odluke Nemaca da iz Srbije izvezu u Nemačku 2.000 vagona pšenice. Pošto je vlada ovu pšenicu namenila za pomoć siromašnima i izbeglicama, neki ministri iz vlade podneli su ostavku, a i sam Milan Nedić je najavio sopstvenu ostavku ukoliko se ne odustane od izvoza pšenice. Nemci su tada odustali od svoje prvobitne namere i iz Srbije su izvezli samo manju količinu žita i to tek pošto su zadovoljene potrebe stanovništva. Posle ove krize, vlada je 8. oktobra 1942. rekonstruisana, kada umesto starih, u nju ulaze četiri nova ministra.

Tokom 1944. godine, gradove u Srbiji bombardovali su saveznički avioni i tom prilikom je poginulo preko 10.000 Srba. Zbog očekivanog dolaska sovjetske Crvene armije u Srbiju u jesen 1944. godine, Milan Nedić raspušta svoju vladu a prvi ministri napuštaju Beograd 4. oktobra. Milan Nedić napušta Beograd 6. oktobra, da bi u grad ubrzo ušla sovjetska Crvena armija, čime se označava završetak okupacije i prestanak postojanja marionetske države Srbije. Umesto ove države, nove komunističke vlasti će, u okviru obnovljene Jugoslavije, formirati Federalnu Državu Srbiju.

Administracija

Glavni članci: Komesarska vlada Milana Aćimovića, Vlada narodnog spasa Milana Nedića, Vojna Uprava u Srbiji.

Srbija je bila jedina teritorija Kraljevine Jugoslavije na kojoj su Nemci nametnuli vojnu okupacionu upravu, uglavnom zbog ključnih transportnih pravaca i važnih resursa koji su se nalazili na ovom području. Srbijom je kao vrhovna vlast upravljala nemačka Vojna Uprava u Srbiji (nem. Militärverwaltung in Serbien), dok su marionetske srpske vlade bile odgovorne nemačkoj vojnoj administraciji, koja je često imala paralelne lance komandovanja i kontrole, tako da su marionetski ministri bili odgovorni različitim nemačkim funkcionerima za različite aspekte.

Teritorija, granice i upravna podela

Marionetska država Srbija je formirana na delu teritorije istorijske (predkumanovske) Srbije i području Banata, koje se nalazilo pod faktičkom upravom lokalne Nemačke nacionalne zajednice (folksdojčera), koji su kod Hitlera izdejstvovali da Banat ne okupiraju mađarske ili rumunske trupe. Na severozapadu, Srbija se graničila sa Hortijevom Mađarskom, na zapadu sa Pavelićevom Nezavisnom Državom Hrvatskom, na jugu sa italijanskim protektoratima Crnom Gorom i Albanijom, na jugoistoku sa Bugarskom i na severoistoku sa Rumunijom.

Srbija je u početku administrativno bila podeljena na tri banovine: Dunavsku sa sedištem u Smederevu, Moravsku sa sedištem u Nišu i Drinsku sa sedištem u Užicu. Uz ove banovine je postojalo i zasebno područje uprave grada Beograda. 26. decembra 1941. dolazi do ukidanja banovina i nove podele na 14 okruga. U sastavu okruga nalazio se 101 srez. Okruzi su bili sledeći:

Okrug Šabac
Okrug Valjevo
Okrug Užice
Okrug Beograd
Okrug Kragujevac
Okrug Kraljevo
Okrug Ivanjica
Okrug Veliki Bečkerek (obuhvatao je područje Banata)
Okrug Požarevac
Okrug Jagodina
Okrug Kruševac
Okrug Zaječar
Okrug Niš
Okrug Leskovac

Prvobitne granice Srbije (1941.)
Granice Srbije (1941-1944.), nakon transfera istočnog Srema Nezavisnoj Državi Hrvatskoj
"SveSrbija", predlog Milana Nedića o proširenju granica Srbije

Demografija

Područje Srbije imalo je oko 3.800.000 stanovnika, od čega 80% Srba. Preostalo stanovništvo sastojalo se od Nemaca, Mađara, Hrvata, Rumuna, Vlaha, Jevreja, Roma, Slovaka, Albanaca i jugoslovenskih muslimana - Bošnjaka.

Zanimljivost

Otac NDH i otac Nedićeve Srbije je bio isti čovek u ličnosti SS generala Edmunda Veesenmayera koji dobija zadatak od Hitlera da na ruševinama Kraljevine Jugoslavije stvori dve nacističkoj Nemačkoj prijateljske države.

Literatura

Milosavljević, Olivera (2006). POTISNUTA ISTINA. Kolaboracija u Srbiji 1941-1944.. Beograd: Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji.
Borković, Dr Milan (1979). KVISLINŠKA UPRAVA U SRBIJI 1941 - 1944 - knjiga 1. Beograd: Sloboda.
Borković, Dr Milan (1979). KVISLINŠKA UPRAVA U SRBIJI 1941 - 1944 - knjiga 2. Beograd: Sloboda.
Glišić, Venceslav (1986). UŽIČKA REPUBLIKA. Beograd: Nolit.
Boško N. Kostić, Za istoriju naših dana - Odlomci iz zapisa za vreme okupacije, Lil, Francuska, 1949.
Manošek, Valter (2007). HOLOKAUST U SRBIJI. Beograd: Službeni List.
Aleksandar Nedić, Milan Nedić - majka ili maćeha, Beograd, 2009.
Lazo M. Kostić, Armijski đeneral Milan Nedić, Novi Sad, 2000.
Dr Rajko Đurić - mr Antun Miletić, Istorija holokausta Roma, Beograd, 2008.
Miloslav Samardžić, Krvavi vaskrs 1944 - Saveznička bombardovanja srpskih gradova, Beograd, 2011.
Majdanac, Boro (2011). POZORIŠTE U OKUPIRANOJ SRBIJI. Beograd: Altera.
Bojan Đorđević, Srpska kultura pod okupacijom, Beograd, 2008.
Simo C. Ćirković, Ko je ko u Nedićevoj Srbiji: 1941-1944, Beograd, 2009.

Povezano

Spoljašnje veze