Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija

Federativna Narodna Republika Jugoslavija Федеративна Народна Република Југославија Federativna ljudska republika Jugoslavija (1945–1963) Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija Социјалистичка Федеративна Република Југославија Socialistična Federativna Republika Jugoslavija (1963–1992) ←     ←   1945. – 1992. ↓ Zastava Grb Geslo: Bratstvo i jedinstvo Himna: "Hej, Slaveni" Lokacija SFR Jugoslavije Glavni grad Beograd Jezik/ci srpskohrvatskia makedonski slovenski Vlada Socijalistička republika Predsjednik  - 1945. – 1953. Ivan Ribar (prvi)  - 1953. – 1980. Josip Broz Tito  - 1991. Stjepan Mesić (zadnji) Premijer  - 1945. – 1963. Josip Broz Tito (prvi)  - 1989. – 1991. Ante Marković (zadnji) Legislatura Skupština SFR Jugoslavije  - Gornji dom Vijeće republika i pokrajina  - Donji dom Savezno vijeće Historija Hladni rat  - Proglašenje 29. studenog 1945.  - Ustav FNRJ 31. siječnja 1946.  - Raskol Tito-Staljin 1948.  - Ustav iz 1974. 21. veljače 1974.  - Titova smrt 4. svibnja 1980.  - Raspad 27. travnja 1992. Površina  - 1948. 255.804 km² (98.766 mi² ) Stanovništvo  - 1948. (procjena) 15.841.566       Gustoća 61,9 /km²  (160,4 /mi² )  - 1953. (procjena) 16.991.449       Gustoća 66,4 /km²  (172 /mi² )  - 1961. (procjena) 18.549.291       Gustoća 72,5 /km²  (187,8 /mi² )  - 1971. (procjena) 20.522.972       Gustoća 80,2 /km²  (207,8 /mi² )  - 1981. (procjena) 22.424.711       Gustoća 87,7 /km²  (227 /mi² ) Valuta jugoslavenski dinar (YUD) Pozivni broj +38 Vremenska zona UTC+1 Internetski nastavak .yu Prethodnice Nasljednice Demokratska Federativna Jugoslavija Slobodni Teritorij Trsta Hrvatska Slovenija Makedonija Bosna i Hercegovina SR Jugoslavija Danas dio Bosna i Hercegovina Crna Gora Hrvatska Kosovo Sjeverna Makedonija Slovenija Srbija a Na saveznoj razini nije postojao de iure službeni jezik u SFR Jugoslaviji, međutim srpskohrvatski jezik je bio jedini jezik administracije i jedini jezik koji se učio na saveznoj razini u svim republikama. Makedonski i slovenski su bili službeni u svojim saveznim republikama.

Jugoslavija (službeno Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija, makedonski: Социјалистичка Федеративна Република Југославија, slovenski: Socialistična federativna republika Jugoslavija; skraćeno SFR Jugoslavija ili SFRJ), jugoslavenska država koja je postojala od kraja drugog svjetskog rata (1945) do raspada 1992. godine. Bila je socijalistička država koja se prostirala na teritoriji današnjih nezavisnih država Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Hrvatske, Makedonije, Slovenije, Srbije.

Proglašena je godine 1943. na teritoriji Kraljevine Jugoslavije pod nazivom »Demokratska Federativna Jugoslavija«, te je međunarodno priznata kao pravni nasljednik Kraljevine. Godine 1946. je dobila službeni naziv »Federativna Narodna Republika Jugoslavija«, a Ustavom 1963. dobila svoj posljednji naziv »Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija«.

S obzirom da je najveći dio postojanja bila pod vlašću Komunističke partije Jugoslavije, odnosno kao službenu ideologiju i društveno-ekonomski sistem koristila socijalističko samoupravljanje, za SFRJ se koriste izrazi »socijalistička« ili »komunistička Jugoslavija«. Zbog dugogodišnje vlasti Josipa Broza Tita, također je uvriježen i naziv »Titova Jugoslavija«. Od raspada do danas se, pak, najčešće kao alternativni naziv koristi izraz »bivša Jugoslavija«, djelomično zato da bi je se razlikovalo od Savezne Republike Jugoslavije, formirane 1992. godine.

Jugoslavija je svojevremeno zaslužila međunarodno priznanje zahvaljujući borbi protiv fašizma, otporu staljinizmu, politici nesvrstanoga pokreta u kojem se okupilo više od milijarde stanovnika planete, među kojima je SFRJ imala doista značajno mjesto »važnije neko ikad u povijesti Južnih Slavena«.

Geografija

Dunav je bila jedna od najdužih rijeka u bivšoj SFRJ

Od ukupne dužine kopnene granice od 2.969 km, SFRJ se graničila 202 km (7% granice) na zapadu sa Italijom i 324 km (10% granice) sa Austrijom na severozapadu, 623 km (21% granice) sa Mađarskom i 557 km (19% granice) sa Rumunijom na severu, 536 km (19% granice) sa Bugarskom na istoku i 262 km (9% granice) sa Grčkom te 465 km (16% granice) sa Albanijom na jugu. Zapadni deo republike je izlazio na Jadransko more.

Sa 255.804 km² površine, Jugoslavija je bila deveta najveća država u Europi, iza SSSR-a, Francuske, Švedske, Norveške, Finske, Španjolske, Poljske i Italije, a ispred Zapadne Njemačke (248.577 km²) i Ujedinjenog Kraljevstva (243.610 km²).

Najviša planina bio je Triglav u Sloveniji sa 2.864 metara, a najduže rijeke Sava (945 km), Dunav (359 km, ili skoro 13% svoje ukupne europske dužine), Drina (346 km) i Drava (342 km). Najveća jezera bila su Skadarsko (391 km²), Ohridsko (349 km²), Prespansko (274 km²) i Đerdapsko (253 km²). U državi su prevladavale četiri različite klime: jadranskomediteranska (uz more), alpsko-dinarska (na sjeveru i uz Dinaride), panonska (Slavonija i Vojvodina) te egejskomediteranski s kontinentskim utjecajima (Makedonija, Kosovo).

Najveći otoci (danas gotovo isključivo u Hrvatskoj) bili su Krk, Cres (oboje 409 km²), Brač (395 km²) i Hvar (300 km²). SFRJ je 1985. imala 22 nacionalna parka, od toga sedam u Hrvatskoj, 31 prirodni rezervat kao i 495 spomenika prirode, od toga 321 u Srbiji.

Socijalističke republike i autonomne pokrajine

SFRJ je bila podeljena na šest socijalističkih republika i na dve socijalističke autonomne pokrajine koje su bile deo SR Srbije. Glavni grad je bio Beograd. SFRJ su sačinjavale sledeće republike i pokrajine:

Republike SFRJ

1. Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina – glavni grad Sarajevo;
2. Socijalistička Republika Hrvatska – glavni grad Zagreb;
3. Socijalistička Republika Makedonija – glavni grad Skoplje (Skopje);
4. Socijalistička Republika Crna Gora – glavni grad Titograd (Sadašnje ime je Podgorica);
5. Socijalistička Republika Srbija – glavni grad Beograd, u kojoj su se nalazile:
   5a. Socijalistička Autonomna Pokrajina Kosovo – glavni grad Priština i
   5b. Socijalistička Autonomna Pokrajina Vojvodina – glavni grad Novi Sad;
6. Socijalistička Republika Slovenija – glavni grad Ljubljana.

Povijest

Demokratska Federativna Jugoslavija je rekonstituisana na konferenciji AVNOJa u Jajcu, (od 29. novembra do 4. decembra 1943.), dok su se pregovori sa Kraljevskom Vladom u izgnanstvu nastavili. 29. novembra 1945., nakon pobjede nad silama Osovine u Drugom svjetskom ratu, Federativna Narodna Republika Jugoslavija je konstituisana kao komunistička zemlja (takođe na zasedanju AVNOJa u Jajcu). Prvi predsednik posleratne Jugoslavije je bio Ivan Ribar, a predsednik Vlade je bio Josip Broz Tito. 1953. godine, Tito je postao predsednik, a 1974. godine je proglašen za doživotnog predsednika.

Jugoslavija nije kao ostale države istočne i centralne Evrope izabrala kurs zavisnosti od Sovjetskog Saveza, i nije bila član Varšavskog pakta niti NATOa, što ju je činilo specifičnom u odnosu na druge države. Upravo zbog tog balansa između istoka i zapada, uživala je visoki ugled u svetu.

Privreda

Uprkos zajedničkom početku, privreda socijalističke Jugoslavije je bila mnogo drugačija od privreda Sovjetskog Saveza i drugih istočnoevropskih socijalističkih država, posebno nakon jugoslovensko-sovjetskog razlaza. Preduzeća nisu bila državno, već društveno vlasništvo i njima su upravljali radnici putem samoupravljanja. Tokom Drugog svetskog rata infrastruktura Jugoslavije je bila uništena. Čak su i najrazvijeniji delovi države bili uveliko ruralni, a ono malo industrije u državi je bili uglavnom oštećeno ili uništeno.

Početkom pedesetih godina dvadesetog veka počinje eksplozivna modernizacija Jugoslavije čiju osnovu je činilo radničko samoupravljanja. Zbog Jugoslavenske neutralnosti i vodeće uloge u Pokretu nesvrstanih, jugoslovenska preduzeća su izvozila i na zapadna i na istočna tržišta. Jugoslovenske kompanije su vršile građevinske radove u brojnim velikim infrastrukturnim i industrijskim projektima u Afrika, Evropi i Aziji.

Fićo je s 923.487 proizvedenih primeraka bio simbol jugoslavenske autoindustije

Jugoton se uspješno bavio distribucijom glazbe

Činjenica da je Jugoslovenima bilo dopušteno da slobodno emigriraju od šezdesetih je omogućilo mnogima da nađu posao u zapadnoj Evropi, uglavnom u Nemačkoj. Ovo je doprinelo da nezaposlenost bude pod kontrolom i takođe je delovalo kao izvor kapitala i stranih valuta. 1981. bilo je 625.069 radnika na privremenom radu u inozemstvu, od toga 299.975 iz Srbije (48%), 151.619 iz Hrvatske (24%), 133.902 iz BiH (21%), 57.966 iz Makedonije (9%), 41.826 iz Slovenije (7%) te 9.781 iz Crne Gore (2%).

Tokom sedamdesetih privreda je reorganizovana prema teoriji Edvarda Kardelja o udruženom radu, u kojoj je pravo na donošenje odluka i raspodeli profita u društvenim preduzećima zasnovano na uloženom radu. Najmanje osnovne organizacije udruženog rada su približno odgovarale malim preduzećima ili odeljenjima u velikim kompanijama. One su bile organizovane u preduzeća koja su se organizovala u kompozitne organizacije udruženog rada, koje su mogle biti velike kompanije ili čak celokupna grana industrije na određenoj teritoriji. Najviše izvršnih odluka je ostavljeno preduzećima, tako da su one moglo nastaviti da se takmiče iako su bile deo iste kompozitne organizacije. Imenovanje direktora i strateška politika kompozitne organizacije su u praksi, u zavinosti od svoje veličine i važnosti, često bile predmet političkih i ličnih upliva.

U cilju da se svim zaposlenima da isti udeo u donošenju uloga, osnovne organizacije udruženog rada su takođe uvedene u javne servise, kao što su zdravstvo i obrazovanje. Osnovne organizacije su obično bile sastavljene od ne više od nekoliko desetina ljudi i imala su svoje radničke savete, čiji je pristanak bio potreban za strateške odluke i imenovanje direktora preduzeća ili javnih ustanova.

Državnici SFRJ su sa predstavnicima Evropske ekonomske zajednice potpisali dva trgovinska sporazuma: Sporazum o saradnji i Protokol o trgovini kao i dva finansijska protokola, a organizovano je i devet sastanka saveta za saradnju SFRJ i EEZ na ministarskom nivou.

1984. zabilježen je izvoz robe od 2.643.333 milijuna dinara, od toga najviše u SSSR (739.655 milijuna dinara), Zapadnu Njemačku (219.410 milijuna dinara), Italiju (222.739 milijuna dinara), Čehoslovačku (145.675 milijuna dinara) i SAD (113.938 milijuna dinara). Ipak, uvoz je bio veći, 3.080.197 milijuna dinara. Najviše se uvozilo robe iz SSSR-a (519.595 milijuna dinara), Zapadne Njemačke (386.743 milijuna dinara), Iraka (317.197 milijuna dinara), Italije (231.585 milijuna dinara), Čehoslovačke (173.513 milijuna dinara) i SAD-a (163.266 milijuna dinara).

Jugoslovenski ratovi, naknadni gubitak tržišta i privatizacijska pljačka su donele ekonomske probleme svim bivšim jugoslovenskim republikama tokom devedesetih. U tom razdoblju samo je Slovenija zadržala ekonomski rast do početka 21 veka kada se i kod nje počela provoditi privatizacijska pljačka.

Valuta SFRJ je bio jugoslovenski dinar.

Obrazovanje

Nepismenost u državi spala je sa 50 % 1921. na manje od 10 % 1981. Iste godine, oko trećina stanovništva završila je sekundarno obrazovanje a 6 % završilo sveučilište ili steklo visoku stručnu spremu. Do 1945. na teritoriji Jugoslavije postojala su tri univerzitetea: Univerzitet u Zagrebu (osnovan 1669), Univerzitet u Beogradu (osnovan 1808.) i univerzitet u Ljubljani (osnovan 1919, kao prvi u Jugoslaviji). Do 1980-ih, broj sveučilišta u zemlji porastao je na 17, dok je prosječan godišnji broj polaznika visokog obrazovanja dosegnuo 400.000 studenata, od kojih su preko 45 % bili žene. 1981., udio aktivnog stanovništva bio je 8.779.735 ili 43,4 %, a od toga je 2.602.122 radilo u poljoprivredi i ribarstvu, 2.209.698 u industriji i rudarstvu, 689.297 u građevinarstvu, 589.169 u trgovini a 445.367 u prometu i vezama.

Univerziteti

Zgrada Univerzitete u Beogradu

Zgrada Univerziteta u Ljubljni

U SFRJ su osnovani:

• Sarajevski univerzitet (1949)
• Univerzitet u Skoplju (1949)
• Novosadski univerzitet (1960)
• Niški univerzitet (1965)
• Prištinski univerzitet (1970)
• Univerzitet umetnosti u Beogradu (1973)
• Riječki univerzitet (1973)
• Splitskiuniverzitet (1974)
• Titogradski univerzitet (1974
• Banjalučki univerzitet (1975)
• Mariborski univerzitet (1975)
• Osiječki univerzitet (1975)
• Kragujevački univerzitet (1976)
• Tuzlanski univerzitet (1976)
• Bitoljski univerzitet (1979)

Umjetnost

Arhitektura

SFR Jugoslavija je u umjetničkom i arhitektonskom smislu bila snažno orijentirana na modernizam, koji se primjenjuje u projektiranju dispanzera, bolnica, škola, javnih ustanova, a prvenstveno objekata kolektivnog stanovanja.

Tokom pedesetih pa do kraja sedamdeseti godina XX vijeka trebalo je izgraditi ogroman broj objekata, a da to bude efikasno i jeftino. Glavni finansijer bila je država, čiji se interes zasnivao na jeftinoj gradnji. U ono vrijeme nije se mnogo mislilo na termiku, energija je bila pristupačna i jeftina. Te je uslove najbolje ispunjavao beton kojim su izgrađena brojna naselja i novi gradovi (Novi Beograd, Novi Zagreb). Primjena betona nije bila posljedica neke filozofije ili ideologije, već iz krajnje praktičnih razloga. Armirani beton je primijenjen u 95% slučajeva. Zbog toga je Brutalna arhitektura, kao dio moderne, bila vodeći stil, kada je tokom sedamdesetih i osamdesetih u dobrom dijelu zamjenjuje Postmoderna arhitektura.

Socrealizam u arhitekturi primijenjivan je isključivo u izgradnji spomenika Narodnooslobodilačke borbe. Izgrađeno ih je oko 15 000. Tokom Raspada Jugoslavije, uništeno je ili izmešteno na hiljade spomenika.

Filmska umjetnost

Film Otac na službenom putu osvojio je 1985. Zlatnu palmu

SFRJ je razvijala kinematografiju počevši od 1950-ih. Najznačajniji filmski studiji bili su Jadran film u Zagrebu i Avala film u Beogradu. Najslavniji glumci bili su Danilo 'Bata' Stojković, Ljuba Tadić, Bekim Fehmiu, Fabijan Šovagović, Mustafa Nadarević, Bata Živojinović, Boris Dvornik, Pavle Vujisić, Ljubiša Samardžić, Miodrag Petrović Čkalja, Dragomir Bojanić Gidra, Nikola Simić, Dragan Nikolić i Rade Šerbedžija, a najslavnije glumice Milena Dravić, Neda Arnerić, Mira Furlan i Ena Begović.

Tito je također bio filmofil i često imao privatne projekcije najnovijih filmova, ne samo iz SFRJ nego i iz svijeta. Prvi jugoslavenski film 1959. nominiran za Oscara za najbolji film na stranome jeziku, bio je Cesta duga godinu dana, jedan od samo šestero filmova iz SFRJ kojima je to uspijelo (ostali su Deveti krug, Tri, Skupljači perja, Bitka na Neretvi i Otac na službenom putu).

Najpopularniji žanr je neko vrijeme bio partizanski film, kao što su Valter brani Sarajevo, U gori raste zelen bor ili Abeceda straha, među kojima su bili i vrlo skupi filmovi sa međunarodnim glumcima, kao što je Sutjeska u kojoj je Richard Burton glumio Tita, i Bitka na Neretvi u kojoj su glumili Orson Welles i Yul Brynner. Međutim, takav se žanr s vremenom zasitio te su se javljali drugačiji filmovi o Drugom svjetskom ratu, kao što je kontroverzna Okupacija u 26 slika. 1980-ih kinematografija SFRJ je doživjela malu renesansu popularnim komedijama Ko to tamo peva, Maratonci trče počasni krug i Balkanski špijun, u sva tri koja je glumio Danilo Stojković, kao i primjerom iz ZF žanra - Gosti iz galaksije - i prvim dugometražnim animiranim filmom, Čudesna šuma. Također, mladi redatelj Emir Kusturica počeo je snimati zapažene filmove, među kojima su i Sjećaš li se Dolly Bell? te Otac na službenom putu, koji je 1985. osvojio Zlatnu palmu.

Miroslav Cerar na konju sa hvataljkama, na spravi na kojoj je bio neprikosnoven desetak godina

Sport

Individualni sportovi

Gimnastičar Miroslav Cerar na Olimpijskim igrama (OI), Svjetskim prvenstvima (SP) i Evropskim prvenstvima (EP) osvojio je: 16 zlatnih, 5 srebrne i 9 bronzanih medalja, od toga 9 na konju sa hvataljkama. Na ovoj spravi poražen je samo dva puta. Dvostruki je prvak Evrope u višeboju.

Svoju blistavu karijeru u streljaštvu (vazdušni pištolj, malokalibarski pištolj) Jasna Šekarić počela je osvajanjem zlatne medalje na Evropskom prvenstvu 1986. Ukupno je osvojila 29 medalja na prestižnim takmičenjima, računajući i Mediteranske igre. Tri puta je bila svjetska prvakinja (Budimpešta 1987, Sarajevo 1989. i Milano 1994.), a četiri puta evropska šampionka (Espo 1986, Mančester 1991, Budimpešta 1992, Budimpešta 1996, Beograd 2005). Tri puta, 1990, 1995. i 2005. je proglašavana za najboljeg strelca u svetu, a 2000. godine Međunarodna sportska streljačka federacija (ISSF) ju je proglasila za najboljeg strijelca svijeta 20. vijeka. Nastupala je na 7 Olimpijada: SFRJ (1 zlatna u Seulu 1988.), SR Jugoslavija, Srbija i Crna Gora i Srbija.

Mima Jaušovec je u tenisu prva osvojila jedan Grand Slam turnir, Rolan Garos, 1977. Na istom turniru slijedeće, 1978 godine bila je pobjednik u dubl konkurenciji. Za vrijeme svoje karijere Monika Seleš osvojila je 9 Grand Slam turnira, (od toga 5 kao reprezentativka SFRJ), postavši najmlađa teniserka koja je osvojila Otvoreno prvenstvo Francuske 1990. godine (16,5 godina). Bila je dominantna teniserka 1991. i 1992. Sa reprezentacijom je 1991. god osvojila Hopman Kup. U muškom tenisu, Jugoslavija je imala dvojicu finalista, Željko Franulović 1970. u Parizu i Nikola Pilić 1973. takođe u Parizu.

Tokom sedamdesetih godina dvojica jugoslavenskih boksera, Mate Parlov i Marijan Beneš, bili su višestruki svjetski i evropski prvaci. Mate Parlov osvojio je 1972. god. zlatnu medalju na Olimpijadi u Meksiku, Svjetskom prvenstvu 1974 u Havani i dvije titule evropskog prvaka u Madridu 1971. i Beogradu 1973. Beneš je prvak Evrope bio u Beogradu 1973. Profesionalni prvak Evrope postao je 1979. a titulu je odbranio 4 puta. Kasnije su zlatne medalje na OI osvojili Slobodan Kačar u poluteškoj kategoriji (Moskva 1980.). i Anton Josipović u Los Anđelesu 1984. Tadija Kačar osvoji je 4 srebrne medalje na OI, SP i EP. Miodrag Perunović bio je prvak Balkana 1980. prvak Mediterana i prvak Evrope 1979., vicešampion svijeta 1978. i vicešampion Evrope 1981. kao i interkontinentalni šampion u IBF verziji u profesionalnom boksu od 1989. do 1992.

Kolektivni sportovi

Jugoslavenski šahisti su kao reprezentacija 1950 godine na Olimpijadi u Dubrovniku osvojili osvojili zlatnu medalju. U narednom periodu do 1974. godine osvajali su 6 srebrnih i 5 bronzananih medalje. Reprezentaciju je na prvoj ploči 13 puta predvodio Svetozar Gligorić. Mladi Borislav Ivkov i Bojan Kurajica bili su omladinski prvaci svijeta.

Vaterpolo reprezentacija Jugoslavije je osvojila tri zlatne olimpijske medalje (Meksiko 1968, Los Anđeles 1984, Seul 1988), i četiri srebrne medalje (Helsinki 1952, Melburn 1956, Tokio 1964, Moskva 1980.) Osvojila je dva Svjetska prvenstva (Madrid 1986, Pert 1991) i dva treća (Beograd 1973, Berlin 1978.). Evropski prvaci bili su 1991. god., drugo mjesto osvajali su 7 puta i treće mjesto 4 puta. Vaterpololo klub Mladost i VK Partizan bili su po 7 puta prvaci Evrope. Poznati igrači: Ozren Bonačić, Ivo Trumbić, Mirko Sandić, Zoran Janković, Igor Milanović. Reprezentativac Ratko Rudić imao je blistavu trenersku karijeru.

Košarkaška reprezentacija Jugoslavije svoju prvu medalju na SP osvojila je 1963. Nakon toga na SP do 1990. redovno su osvajali neku od medalja. Prvi put postala je prvak svijeta 1970. u Ljubljani, a zbog rezultata postignutih do 1992, smatrala se drugom velesilom u međunarodnoj košarci, odmah iza Sjedinjenih Američkih Država. Osvojila je 4 olimpijske medalje i 13 na Evropskim prvenstvima (5 puta prvaci). Poznati igrači: Dražen Dalipagić, Dragan Kićanović. Krešimir Ćosić, Radivoj Korać, Dražen Petrović, Vinko Jelovac, Ivo Daneu (prema broju postignutih koševa), zatim Rato Tvrdić, Nikola Plećaš, Zoran Slavnić, te Vlade Divac, Dino Rađa i Toni Kukoč koji su karijeru nastavili u NBA ligi.

Nogometna reprezentacija Jugoslavije postigla je najbolje rezultate 1960. i 1968: dva puta drugo mjesto na prvenstvima Evrope (porazi u finalima od SSSR i Italije) i četvrto mjesto na prvenstvu svijeta u Čileu 1962. Iz toga vremena su: Dragoslav Šekularac, Milan Galić, Velibor Vasović, Josip Skoblar, Dragan Džajić, Ivica Osim.

Omladinska reprezentacija bila je prvak svijeta 1987. u Čileu. U toj reprezentaciji igrali su: Robert Jarni, Siniša Mihajlović, Zvonimir Boban, Robert Prosinečki, Predrag Mijatović.

Najveće simpatije u Jugoslaviji uživao je Olimpijski tim, osvajač tri srebrne, jedne zlatne i jedne bronzane medalje. U istoriju su ušle dvije utakmice protiv SSSR-a na Olimpijadi u Helsinkiju 1952. U prvoj utakmici Jugoslaveni su 15 minuta prije kraja vodili sa 5:1, a Sovjeti su izjednačili na 5:5. U ponovljenoj utakmici u Tampereu Jugoslavija je pobijedila 3:1. Sastav Jugoslavije: Vladimir Beara, Branko Stanković, Tomislav Crnković, Zlatko Čajkovski, Ivica Horvat, Vujadin Boškov, Tihomir Ognjanov, Rajko Mitić, Bernard Vukas, Stjepan Bobek, Branko Zebec. Radio prenose ovih utakmica preko zvučnika montiranih na na stubove javne rasvjete u čitavoj Jugoslaviji vodio je Radivoje Marković. Najveći klupski uspjeh ostvarila je Crvena Zvezda 1991. Osvajajući prvo mjesto u Liga prvakaKupu Evrope. Krajem godine, pobjedom nad čileanskim Kolo-Kolo postala je prvak svijeta. Poartizan je 1966. bio finalista Kupa Evrope i izgubio od Reala 2:1. Zagrebački Dinamo je 1967. Osvojio Kup sajamskih gradova (kasnije Kup kupova, današnja Liga Evrope). Jugoslavija je 1976. bila domaćin UEFA Lige nacija, kao prva zemlja van Zapadne Evrope.

Raspad SFRJ

Države nastale raspadom SFRJ:

Bosna i Hercegovina

Hrvatska

Makedonija

Slovenija

Crna Gora

Srbija

Posle Titove smrti (1980), tenzije između političkih elita u Jugoslaviji su rasle, da bi prerasle u ustavnu krizu, koja je 1990. godine dovela do raspada vladajuće partije, a 1991. i proglašenja nezavisnosti Slovenije i Hrvatske. 1992. su nezavisnost proglasile Makedonije i Bosna i Hercegovina, a Srbija i Crna Gora su formirale Saveznu Republiku Jugoslaviju, koja je 2002. reformisana i preimenovana u Državnu zajednicu Srbija i Crna Gora. Nakon referenduma o nezavisnosti i razvrgavanja te zajednice pravni naslednik je 2006. postala Srbija.

U godinama nakon završetka ratova novonastale države kojima je do tada bilo onemogućeno zaduživanju su počele s ogromnim uzimanjem stranih kredita što će rezultirati njihovih sveukupnim dugom 2012. godine većim od 60 milijardi eura (Hrvatska 27, Slovenija 16, Srbija 14.6, Bosna i Hercegovina 5, Makedonija 2.2 i Crna Gora 1.64) to jest oko 80 milijardi dolara dok je dug Jugoslavije 1989. iznosio 17 milijardi dolara.

Demografija

Prema zadnjem popisu stanovništva iz 1991., SFRJ je brojala 23.528.230 stanovnika, čime je bila deseta najmnogoljudnija država u Europi. Podaci sa popisa održanih 1971. i 1981.

Nacionalnost	1971	%	1981	%
Albanci	1.309.523	6,4	1.731.252	7,7
Bugari	58.627	0,3	36.642	0,2
Hrvati	4.526.782	22,1	4.428.135	19,7
Italijani	21.791	0,1	15.116	0,1
Makedonci	1.194.784	5,8	1.341.420	6,0
Mađari	477.374	2,3	426.865	1,9
Crnogorci	508.843	2,5	570,298	2,6
Muslimani	1.729.932	8,4	2.000.034	8,9
Srbi	8.143.246	39,7	8.136.578	36,3
Slovaci	83.656	0,4	80.300	0,4
Slovenci	1.678.032	8,2	1.753.605	7,8
Romi	78.485	0,4	148.604	0,7
Rumuni	58.570	0,3	54.721	0,2
Turci	127.920	0,6	101.328	0,5
Jugoslaveni	273.077	1,3	1.216.463	5,4
ostali/neizjašnjeni	252.330	1,2	389.970	1,7
Ukupno	20.522.972	100	22.438.331	100

Republike i pokrajine po broju stanovnika

Podaci sa popisa iz 1991.

Rang	Republika/pokrajina	Stanovništvo	%	Gustina naseljenosti
1	Srbija	9.506.174	40.9%	114,0
---	Centralna Srbija	5.582.611	24,0%	99,4
2	Hrvatska	4,784,265	20.6%	84.6
3	Bosna i Hercegovina	4,377,053	18.8%	85.6
4	Makedonija	2,033,964	8.8%	79.1
---	Vojvodina	1,996,367	8.6%	92.8
---	Kosovo i Metohija	1,956,196	8.4%	183.1
5	Slovenija	1,913,355	8.2%	94.5
6	Crna Gora	615,035	2.6%	44.5
	SFR Jugoslavija	23,229,846	100%	92.6

Republike i pokrajine po površini

Rang	Republika/pokrajina	Površina (km²)	%	Gustina naseljenosti
1	Srbija	83,361	33.2%	114.0
2	Hrvatska	56,524	22.5%	84.6
---	Centralna Srbija	56,169	22.4%	99.4
3	Bosna i Hercegovina	51,129	20.4%	85.6
4	Makedonija	25,720	10.3%	79.1
---	Vojvodina	21,506	8.6%	92.8
5	Slovenija	20,246	8.1%	94.5
6	Crna Gora	13,810	5.5%	44.5
---	Kosovo i Metohija	10,686	4.3%	183.1
	SFR Jugoslavija	250,790	100%	92.6

Republike i pokrajine po gustini naseljenosti

Rang	Republika/pokrajina	Stanovništvo	Površina (km²)	Gustina naseljenosti
---	Kosovo i Metohija	1,956,196	10,686	183.1
1	Srbija	9,506,174	83,362	114.0
---	Centralna Srbija	5,582,611	56,169	99.4
2	Slovenija	1,913,355	20,246	94.5
---	Vojvodina	1,996,367	21,506	92.8
3	Bosna i Hercegovina	4,377,053	51,129	85.6
4	Hrvatska	4,784,265	56,524	84.6
5	Makedonija	2,033,964	25,720	79.1
6	Crna Gora	615,035	13,810	44.5
	SFR Jugoslavija	23,229,846	250,790	92.6

Vidi također

• Jugonostalgija
• Jugosfera
• Spisak predsednika vlada Jugoslavije
• Spisak šefova države Jugoslavije

Reference

Literatura

• Feldbauer, Božidar (1988). Atlas svijeta. Zagreb: Leksikografski zavod Miroslav Krleža. ISBN 8670530041. 

Vanjske veze

Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija na Wikimedijinoj ostavi

• (en) Leaders of the Socialist Federative Republic of Yugoslavia (1945-1992)
• (en) Lideri republika i pokrajina
• (en) The Tito Era in Yugoslavia, Radio Free Europe Research (1980)

		Jugoslavija (1929 - 1941; 1945 - 2003)
Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Vojvodina i Boka Kotorska su bile dio Austro-Ugarske (do 1918) V. Država Slovenaca, Hrvata i Srba i Banat, Bačka i Baranja	Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (1918-1929)	Kraljevina Jugoslavija (1929-1941)	Nacistička Njemačka anektirala dijelove Slovenije (1941-1945) Fašistička Italija anektirala dijelove Slovenije, Hrvatske i Crne Gore (1941-1943)	Demokratska Federativna Jugoslavija (1943-1946)	Federativna Narodna Republika Jugoslavija (1946-1963)	Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija (1963-1992)	Slovenija (od 1991)
			Nezavisna Država Hrvatska (1941-1945)				Hrvatska (od 1991) Također, Republika Srpska Krajina (1991-1995)
							Bosna i Hercegovina (od 1992) Tvore je Federacija Bosne i Hercegovine i Republika Srpska od 1995
			Mađarska anektirala Bačku, Baranju, Međimurje i Prekmurje (1941-1944/1945)				Savezna Republika Jugoslavija (1992-2003)	Srbija i Crna Gora (2003-2006)	Srbija (od 2006) Kosovo de facto protektorat UN od 1999
			Autonomni Banat (1941-1944)
Kraljevina Srbija (do 1918)			Nedićeva Srbija (1941-1944)
			Albanija anektirala veći dio Kosova, zapadnu Makedoniju i jugoistočne dijelove Crne Gore (1941-1944)
Kraljevina Crna Gora (do 1918)			Crna Gora (okupiana od Italije) (1941-1945)						Crna Gora (od 2006)
Suvremena Republika Makedonija bila je dio Kraljevine Srbije (do 1918)			Bugarska je anektirala veći dio suvremene Makedonije i jugoistočne dijelove Srbije (1941-1944)				Republika Makedonija (od 1991)