Banat, Bačka i Baranja
Ovom članku ili jednom njegovom dijelu nedostaju izvori. Molimo vas da pomognete Wikipediji i dodate odgovarajuće izvore u članak. |
Banat, Bačka i Baranja bila je pokrajina u sastavu Kraljevine Srbije i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od novembra 1918. do 1922. godine. Pokrajina je imala sopstvene organe vlasti (vladu i skupštinu), a uključivala je geografske regione Banat, Bačku i Baranju. Administrativno sedište pokrajine bio je Novi Sad.
Službeno ime pokrajine bilo je Banat, Bačka i Baranja, ali se nezvanično upotrebljavao i naziv Vojvodina.[1][2][3]
Posle raspada Austrougarske u oktobru 1918. godine, regione Banat, Bačku i Baranju zaposela je vojska Kraljevine Srbije. Faktičku upravu nad tim područjima preuzeli su lokalni vojvođanski Srbi, a na čelu ove uprave nalazio se Srpski narodni odbor iz Novog Sada.
Dana 25. novembra 1918. sazvana je Velika narodna skupština Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena u Banatu, Bačkoj i Baranji, koja je proglasila prisajedinjenje tih regiona Kraljevini Srbiji. Na skupštini je bilo 757 delegata, od kojih 578 Srba, 84 Bunjevca, 62 Slovaka, 21 Rusin, 6 Nemaca, 3 Šokca, 2 Hrvata i 1 Mađar.[4]
Velika narodna skupština takođe je donela odluku o formiranju pokrajinske uprave (vlade i skupštine) u spomenutim regionima. Pokrajinska vlada je zvanično nazvana „Narodna uprava za Banat, Bačku i Baranju”, a za njenog predsednika izabran je Jovan Lalošević. Pokrajinska skupština zvanično je nazvana „Veliki narodni savet”, za čijeg je predsednika izabran Slavko Miletić.
Dana 1. decembra 1918. Kraljevina Srbija se ujedinila s Državom Slovenaca, Hrvata i Srba i formirala Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.
Iako je vlada u Beogradu prihvatila odluku o prisajedinjenju Banata, Bačke i Baranje Kraljevini Srbiji, ona nije zvanično priznala Narodnu upravu, koja je upravljala ovim područjima sve do 11. marta 1919. godine, kada je održala svoju poslednju sednicu.
Pre mirovne konferencije u Parizu vlast Narodne uprave prostirala se u svim delovima spomenutih regiona koje je od novembra 1918. kontrolisala vojska Kraljevine Srbije, uključujući i delove koji danas pripadaju Rumuniji i Mađarskoj.[5][6]
Iako od 1919. godine Narodna uprava Banata, Bačke i Baranje nije bila aktivna, ova teritorija je zvanično činila jednu od pokrajina Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, sve do podele zemlje na oblasti 1922. godine.
Etnički sastav ove teritorije bio je veoma složen. Iako su Srbi, Bunjevci i drugi Sloveni naseljavali veći deo pokrajine, oni su živeli pomešano s Rumunima, Mađarima i Nemcima. Posle uspostavljanja konačnih državnih granica na mirovnoj konferenciji, u delovima Banata, Bačke i Baranje koji su priznati kao deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, živelo je 1.365.596 stanovnika, od kojih 29% Srba, 27,7% Mađara, 23,8% Nemaca, kao i pripadnici drugih naroda.
Veliki narodni savet (parlament) pokrajine brojao je 50 članova, od kojih 35 Srba, 8 Bunjevaca, 5 Slovaka, 1 Krašovana i 1 unijatskog sveštenika.
U nadležnosti narodne uprave (vlade) pokrajine nalazili su se sledeći odseci:
- politički poslovi
- unutrašnji poslovi
- pravosuđe
- prosveta
- finansije
- saobraćaj
- privreda
- prehrana i snabdevanje
- socijalne reforme
- narodno zdravlje
- narodna odbrana
- Jovan Lalošević, predsednik Narodne uprave (vlade), poverenik za političke poslove i privremeni poverenik za prosvetu
- Petar Konjović, zamenik predsednika Narodne uprave
- Jovan Hranilović, privremeni predsednik Velikog narodnog saveta
- Slavko Miletić, predsednik Velikog narodnog saveta
- Jovan Latinčić, potpredsednik Velikog narodnog saveta
- Ignjat Pavlas, poverenik za unutrašnje poslove
- August Rat, poverenik za pravosuđe
- Vladislav Manojlović, poverenik za finansije
- Stevan Slavnić, poverenik za saobraćaj
- Mita Klicin, poverenik za privredu
- Kosta Popović, poverenik za prehranu i snabdevanje
- Dušan Tušanović, poverenik za socijalne reforme
- Laza Marković, poverenik za narodno zdravlje
- Dušan Popov, poverenik za narodnu odbranu
- ↑ [1]
- ↑ [2]
- ↑ [3]
- ↑ [4]
- ↑ Drago Njegovan, Prisajedinjenje Vojvodine Srbiji, Novi Sad, 2004, strana 259, citat: "Teritorija na kojoj se prostirala ingerencija Narodne uprave određena je demarkacionom linijom na osnovu Beogradskog primirja od 13. novembra 1918."
- ↑ [5]
- Drago Njegovan, Prisajedinjenje Vojvodine Srbiji, Novi Sad, 2004.
- Lazo M. Kostić, Srpska Vojvodina i njene manjine, Novi Sad, 1999.
- Dimitrije Boarov, Politička istorija Vojvodine, Novi Sad, 2001.
- Čedomir Popov, Jelena Popov, Autonomija Vojvodine – srpsko pitanje, Sremski Karlovci, 2000.