Bitka na Neretvi (film)
| Bitka na Neretvi | |
|---|---|
 Poster filma | |
| Režija | Veljko Bulajić |
| Producent | Anthony B. Unger Henry T. Weinstein Steve Previn |
| Scenario | Stevan Bulajić Veljko Bulajić |
| Uloge | Sergej Bondarčuk Jul Briner Entoni Doson Milena Dravić Boris Dvornik Orson Welles Ljubiša Samardžić |
| Muzika | Bernard Herrmann Vladimir Kraus Rajterić |
| Fotografija | Tomislav Pinter |
| Montaža | Vojislav Bjenjas Roberto Perpignani |
| Distribucija | American International Pictures |
| Datum(i) premijere | 7. listopada 1969. |
| Trajanje | 175 min. (integralna verzija) 142 min. (skraćena verzija)[1] |
| Zemlja |  SFR Jugoslavija Italija Njemačka |
| Jezik | srpskohrvatski |
| Budžet | 4.500.000$-12.000.000$[2] |
| Bitka na Neretvi na Internet Movie Database | |
- Originalnu muziku za distribuciju u Jugoslaviji, komponovao je Vladimir Kraus-Rajteric, osim marša koji je delo kompozitora Nikice Kalođere.
- Za istorijski događaj videti Bitka na Neretvi
Bitka na Neretvi je jugoslovenski partizanski film iz 1969., snimljen u međunarodnoj koprodukciji sa Italijom i Zapadnom Njemačkom. Scenario za film su napisali Stevan i Veljko Bulajić, a režirao ga je Veljko Bulajić. Glavne uloge tumače Sergej Bondarčuk, Yul Brynner, Anthony Dawson, Milena Dravić, Boris Dvornik i Orson Welles. Film je zasnovan na istinitim događajima tokom iz Drugog svetskog rata, strateškog plana udruženog napada sila osovine na jugoslovenske partizane koji su se povlačili sa ranjenicima 1943.
Često se smatra jednim od najboljih filmova snimljenih u Jugoslaviji, a bio je možda i najskuplji: procjene o njegovom budžetu kreću se od najmanje 4,5 pa čak i do 12 milijuna $ (prilagođeno po inflaciji, to bi danas bio ekvivalent od 70 milijuna $).[2] Bio je nominovan za Oskara u kategoriji za najbolji strani film. Hrvatski časopis Hollywood proveo je 1999. anketu među svojim čitateljima koji su izglasali deset najboljih jugoslavenskih filmova, među kojima se našla i Bitka na Neretvi.[3] Prema Bulajiću, samo u Jugoslaviji film je pogledalo više od četiri milijuna ljudi, a njih 350 milijuna u svijetu.[4] Engleska verzija filma sadrži izuzetnu muziku kompozirtora Bernarda Hermana.[5] Jedan od originalnih postera za englesku verziju filma je napravio Pablo Picasso.
Početkom 1943. godine nemački generali su počeli, po Hitlerovom ličnom naređenju, sa sprovođenjem plana "Vajs" za uništenje partizanskih jedinica. Pritisnuti daleko nadmoćnijim neprijateljem, partizani, sa Vrhovnim štabom i 4.500 ranjenika i tifusara, našli su se opkoljeni u dolini Neretve. Ostao je samo jedan most na čijoj drugoj strani su čekale jake neprijateljske snage. Tito je naredio da se sruši most. Iznenađeni neprijatelj je prebacio svoje snage na drugu stranu predviđajući da će partizani pokušati samoubilački proboj obruča. Ali, u toku samo jedne noći partizani su izgradili privremeni most pored srušenog i prebacili se na drugu stranu, gde su se sukobili sa četnicima.
Film je sniman 18 meseci, sponzoriralo ga je 58 privrednih kompanija, u njemu je učestvovao kombinovani puk tadašnje JNA sa 10.000 vojnika, uništena su četiri posebno konstruisana sela, jedna tvrđava, a dva puta je miniran gvozdeni most na Neretvi. Prema službenim procenama, film je koštao 4,5 miliona dolara, dok su američki izvori navodili cifru od 12 miliona dolara. Muziku za film napisao je poznati kompozitor Bernard Herman uz pomoć orkestra Londonske filharmonije.
Film je bio projekat u kojem su učestvovali udruženi jugoslovenski producenti, iako je u najvećem dijelu bio projekt "Jadran filma" koji je angažovao najveći broj svojih tehničara. Pored njih tu su bili i italijanski, nemački i engleski partneri, kao i Junajted Komonvelt, tada jedna od najvećih producentskih kuća na svetu. U to vreme Bitka na Neretvi, u produkcijskom smislu, je bila najveći evropski film.
Na premijeri filma održanoj 29. novembra 1969. u Sarajevu, pored Tita, prisustvovali su Sofija Loren i Omar Šarif, dok je plakat nacrtao Pablo Pikaso. „Bitka na Neretvi“ je nakon filma „Spartak“ Stanleyja Kubricka svrstana među istorijske filmske spektakle po utrošenim sredstvima i broju statista.
Nakon raspada SFRJ, razvile su se rasprave oko toga čijoj bi kinematografiji trebao pripasti film. Direktor javnog poduzeća Filmski centar Sarajevo, redatelj Adis Bakrač, navodi kako je Bitka na Neretvi bosanskohercegovački film, dok Bulajić navodi kako bi ispravnije bilo nazvati ga hrvatskim filmom.[6]
- Sergej Bondarčuk - Martin
- Jul Briner - Vlado
- Entoni Doson - general Moreli
- Milena Dravić - Nada
- Boris Dvornik - Stipe
- Kurt Jirgens - general Lorgins
- Silva Koščina - Danica
- Hardi Kriger - pukovnik Krancer
- Franko Nero - kapetan Mikele Riva
- Hayard Ros - narednik Mario
- Lojze Rozman - Ivan
- Ljubiša Samardžić - Novak
- Oleg Vidov - Nikola
- Orson Vels - četnički senator
- Velimir Bata Živojinović - Stole
- Pavle Vujisić - Jordan
- Fabijan Šovagović - Boško
- Yul Brynner (Vlado) i Orson Welles (četnički senator) su umrli istog dana 10. oktobra 1985.
- ↑ „Bitka na Neretvi (1969) - Alternate versions”. Internet Movie Database. Pristupljeno 12. svibnja 2013.
- ↑ 2,0 2,1 „Bitka na Neretvi je naša!”. Politika. 8. ožujka 2013. Arhivirano iz originala na datum 2015-12-11. Pristupljeno 12. svibnja 2013.
- ↑ „"Tko pjeva, zlo ne misli" najbolji hrvatski film svih vremena”. Slobodna Dalmacija. 28. studenog 1999. Pristupljeno 18. ožujka 2013.
- ↑ „'Bitka na Neretvi' od sada i službeno hrvatski film”. Jutarnji list. 8. ožujka 2013. Arhivirano iz originala na datum 2013-03-11. Pristupljeno 12. svibnja 2013.
- ↑ „Bernard Herrmann: Battle of Neretva; The Naked & Dead”. allmusic.com. Pristupljeno 12. svibnja 2013.
- ↑ Ana Pejčić Dejanović (11. ožujka 2013). „Bitka oko 'Bitke na Neretvi'!”. Dnevnik.hr. Pristupljeno 11. svibnja 2013.
