1910 – razlika između verzija

**1910. po kalendarima**
Gregorijanski	1910. (MCMX)
Ab urbe condita	2663.
Islamski	1327–1329.
Iranski	1288–1289.
Hebrejski	5670–5671.
Bizantski	7418–7419.
Koptski	1626–1627.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1965–1966.
• Shaka Samvat	1832–1833.
• Kali Yuga	5011–5012.
	Kineski
• Kontinualno	4546–4547.
• 60 godina	Yang Metal Pas; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11910.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	19. vijek – 20. vijek – 21. vijek
Decenija:	1880-e 1890-e 1900-e – 1910-e – 1920-e 1930-e 1940-e
Godine:	1907 1908 1909 – 1910 – 1911 1912 1913

Interaktivna pretraga historije

← Starija izmjena Novija izmjena →

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

U redovima

Verzija na datum 8 august 2013 u 14:39

Godina 1910 (MCMX) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u petak po 13 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju kalendare).

Događaji

Januar/Siječanj

januar - Prvi zvanični popis stanovništva u Crnoj Gori - 222.015 stanovnika.
1. 1. - Radnici u BiH dobili zdravstveno osiguranje.
7 - 9. 1. - U Beogradu prva konferencija socijaldemokratskih partija Balkana, protive se nacionalizmu i militarizmu.
8. 1. - Ugovorom iz Punahe Britanska Indija garantuje nezavisnost Butana uz preuzimanje njegovih međunarodnih odnosa.
13. 1. - Emitovan je prvi radio-prenos opere uživo iz njujorške „Metropoliten opere“, Leonkavalovi „Pajaci“ i Mascagnijeva „Kavalerija rustikana“.
15. 1. - Francuski Kongo je postao dio Francuske Ekvatorijalne Afrike.
16. 1. - Otvoren "Apolo", prvi bioskop u Novom Sadu.
17. 1. - Károly Khuen-Héderváry ponovo na čelu mađarske vlade (do 1912).
siječanj? - Nikola Tomašić novi hrvatski ban (do 1912).
21. 1. - Velika poplava Pariza.
25. 1. - Sporazum bana Tomašića i Hrvatsko-srpske koalicije (objavljen pola godine kasnije).
31. 1. - Muslimanska napredna stranka Ademage Mešića menja ime u Muslimanska samostalna stranka i privremeno se udaljava od hrvatstva.

Februar/Veljača

3. 2. - Lav Tolstoj izabran za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije.
10. 2. - Podvala na Dreadnoughtu: grupa šaljivdžija, među njima i buduća Virginia Woolf, obišla brod HMS Dreadnought prerušena u "abisinskog princa" i njegovu pratnju.
12. 2. - Dalaj Lama beži od kineske invazije u Britansku Indiju.
19. 2. - Otvoren stadion Old Trafford.
20. 2. - Proglašen Zemaljski statut - ustav Bosne i Hercegovine - ustanovljen Bosanski sabor ograničenih prava, koji je na konfesionalnoj i socijalnoj osnovi bio organizovan na po tri kurije; vrhovna uprava su i dalje Zajedničko ministarstvo finansija AU i činovnička Zemaljska vlada.
21. 2. - Ubijen egipatski premijer Boutros Ghali (deda budućeg generalnog sekretara UN).
23. 2. - Nekoliko oficira osnovalo Srpski olimpijski klub u beogradskoj "Moskvi".

Mart/Ožujak

3. 3. - BiH: carevo pismo zajedničkom ministru finansija Burijanu - rešavanju agrarnog pitanja da se pristupi dobrovoljnim otkupom.
8. 3. - U Kopenhagenu održana Druga konferencija žena-socijalista, na inicijativu nemačke revolucionarke Klare Cetkin. Na toj konferenciji ustanovljen praznik, Dan žena, u znak sećanja na demonstracije žena u Čikagu 8. marta 1909.
12. 3. - Smatra se da je Florence Lawrence postala prva filmska zvezda nakon što je prekinuta praksa da se ne objavljuju imena glumaca.
mart - Srpski kralj Petar I u poseti Rusiji, praćen predsednikom vlade Pašićem i ministrom ino. poslova Milovanovićem (oslonac na Rusiju u stvaranju Balkanskog saveza).
18. 3. - Nakon dvije godine otvoren Hrvatski sabor, sutradan za predsjednika izabran Bogdan Medaković, vođa Srpske samostalne stranke.
18. 3. - Rusija i Austrougarska obnovile pune diplomatske odnose.
27. 3. - Požar na igranci u mestu Ököritófülpös na severoistoku dan. Mađarske, poginulo 312 ljudi.
31. 3. (18. 3. po j.k.) - Vaseljenska patrijaršija izabrala jeromonaha Varnavu Rosića za veleško-debarskog vladiku.

April/Travanj

2. 4. - Kralj Petar u Sofiji, dva dana kasnije u Carigradu.
6. 4. - Osnovano Srpsko geografsko društvo u Beogradu.
10. 4. (28. 3. po j.k.) - Opštinski izbori u Srbiji; uveče u Rožini kod Prokuplja učitelj i pandur bacili bombu u krčmu u kojoj su se veselili pobednici, trojica mrtvih (pandur osuđen na smrt 7/20. 12.).
11. 4. (29. 3. po j.k.) - Kralj Petar, premijer Pašić i ministar Milovanović posetili Hilandar.
april - Princ Aleksandar Karađorđević leteo avionom u Parizu (prvi Srbin)^[1].
18. 4. - Prikazan prvi film o Frankensteinu.
19. 4. - Poplave u Srbiji, najviše pogođen Kragujevac.
20. 4. - Halejeva kometa u perihelu, vidljiva je do kraja maja.
22. 4. - Mile Starčević, vođa Stranke prava, na plenarnoj sjednici Hrvatskog sabora razotkrio političku pozadinu Veleizdajničkog procesa, učešće bivšeg načelnika vlade Izidora Kršnjavog u sastavljanju optužnice.
23. 4. - 1. 11. - Univerzalna izložba u Briselu.
april-jun - Albanski ustanak na Kosovu.
30. 4. - Albanski pobunjenici poraženi u Kačaničkoj klisuri^[2].

Maj/Svibanj

2. 5. - Održan prvi maraton od Obrenovca do Beograda, daleka preteča Beogradskog maratona.
6. 5. - Umro britanski kralj Edward VII., nasleđuje ga sin George V (do 1936).
maj - Izbori za Srpski narodno-crkveni sabor u Hrvatskoj, pobedili samostalci (prekinuta radikalska prevlast).
svibanj - Na naknadnim izborima za Hrvatski sabor izabran Antun Radić, treći zastupnik HPSS.
18. 5. - Ruski logičar Nikolaj Vasiljev predstavio nearistotelovsku logiku.
18. 5. - Halejeva kometa najbliža planeti Zemlji, koja je prošla kroz njen rep.
18 - 28. 5. - Izbori za Bosanski sabor.
19. 5. - Francuska i Osmansko carstvo potpisale konvenciju o granici između Tunisa i dan. Libije.
20. 5. - Poslednje veliko okupljanje evropskih monarha na sahrani Edwarda VII.
22. 5. - Objavljeno zatvaranje srpskih škola na prostoru Raško-prizrenske mitropolije, jer mitropolit Nićifor ne želi podnositi učiteljske diplome vlastima na overu (srpska vlada se ne slaže s njim).
31. 5. - Južnoafrička Unija nastala spajanjem dve britanske kolonije i dve osvojene afrikanerske republike.

Jun/Juni/Lipanj

1. 6. - Robert Falcon Scott kreće sa ekspedicijom ka Južnom polu; samo dva dana kasnije kreće i Roald Amundsen.
1 - 10. 6. - Izbori za Ugarski sabor, pobeda vladine liste (na njoj je izabrano i devet Srba, nijedan opozicioni).
ca. 4. 6. - Pobuna majanskih Indijanaca na Jukatanu.
13. 6. - Nikola Pašić podnosio ostavku, dobija novi mandat.
15. 6. - Otvaranje Bosanskog Sabora; Bogdan Žerajić pokušao atentat na gen. Marijana Varešanina, poglavara austrougarske BiH, nakon čega je izvršio samoubistvo.
15. 6. - Više desetina mrtvih u Svilajncu od izlivene Resave, mesto razoreno; poplave i u Stigu i Ćupriji (ovog meseca stotine ljudi su stradale od poplave i u Mađarskoj).
22. 6. - DELAG-ov dirižabl Deutschland započeo prvu vazdušnu putničku liniju (samo šest dana kasnije se slupao usled jakog vetra).
23. 6. - Dragutin Novak izveo prvi let u Hrvatskoj, avionom konstruktora Slavoljuba Penkale.
24. 6. - U Milanu osnovan Alfa Romeo.
25. 6. - Premijera baleta "Žar-ptica" Igora Stravinskog u Parizu.
26. 6. - Meksički predsednik Porfirio Díaz navodno pobedio protivkandidata Francisca Madera koji je u zatvoru - veliki gnev u zemlji.

Jul/Juli/Srpanj

4. 7. - Bokserski šampion i crnac Jack Johnson porazio Jamesa J. Jeffriesa - rasni neredi širom SAD.
12. 7. (29. 6. po j.k.) - Objavljen Zakon o radnjama, koji predstavlja prvo radničko zakonodavstvo u Srbiji - ukinut esnafski sistem, radno vreme ograničeno na 10 sati (+2 po potrebi).
15. 7. - Sastanak delegacije Hrvatskog sabora u Pešti - ban Tomašić odbija neke njihove zahteve i podnosi ostavku (Franjo Josip je nije prihvatio - kraj pakta sa hs. koalicijom).
27. 7. - Zaključen novi srpsko-austrougarski trgovinski ugovor - manje svežeg mesa iz Srbije, veće carine za AU industrijsku robu (stupa na snagu 24. 1. 1911.).
jul - Nemiri kmetova oko Bosanske Gradiške zbog plaćanja trećine, šire se u Posavinu i Bosansku krajinu.
24. 7. - Osmanske snage ušle u Skadar. (?)
31. 7. - Hawley Harvey Crippen uhapšen u Kvebeku, kuda je pobegao brodom iz Londona, zbog ubistva svoje žene (obešen u novembru).

Avgust/August/Kolovoz

6. 8. - Porinuta britanska bojna krstarica HMS Lion.
8. 8. - U Grbavcima kod B. Gradiške se obavezali da neće davati hak (trećinu) posednicima.
11. 8. - U Buenos Airesu izglasano osnivanje Pan-američke unije.
13. 8. (31. 7. po j.k.) - Crnogorski emigrant major Nikola Mitrović smrtno ranjen u Skoplju.
20. 8. - Nikaragvanski predsednik José Madriz dao ostavku, priznajući poraz od pobunjenika i američke intervencije - predvodnik pobune gen. Juan José Estrada će 30. 8. preuzeti poziciju (do 1911).
22. 8. - Ban Tomašić raspustio Hrvatski sabor zbog sukoba sa Hs. koalicijom, izbori u listopadu.
27. 8. - Na drugoj socijalističkoj ženskoj konferenciji u Kopenhagenu Clara Zetkin predlaže uvođenje nekog dana žena.
27. 8. (ili u listopadu?) - Hrvatska stranka prava i Napredna stranka se ujedinile u Hrvatsku samostalnu stranku (ostaje u koaliciji sa Srpskom samostalnom strankom).
28. 8. (15. 8. po j.k., Velika Gospojina) - Nikola I. Petrović Njegoš proglasio Crnu Goru kraljevinom.
avgust - Car Franjo Josif sprečio sedmi reizbor ljubljanskog gradonačelnika Ivana Hribara (krive ga zbog antinemačkih demonstracija 1908).
29. 8. - Korejsko Carstvo izgubilo svu nazavisnost i postalo japanska teritorija pod nazivom Chosen.

Septembar/Rujan

septembar - Seljački "štrajk" se proširio Bosanskom krajinom.
12. 9. - Praizvedba Simfonije broj 8 Gustava Mahlera u Minhenu (poznata i kao Simfonija Hiljade).
16. 9. - Ole Evinrude prijavio patent za vanbrodski motor.
19. 9. (6. 9. po j.k.) - Češki pilot Rudolf Simon izveo prvi avionski let u Beogradu, na Banjičkom polju; na sutrašnjem letu se slupao^[3].
20. 9. - Porinut francuski putnički brod SS France.

Oktobar/Listopad

1. 10. - Eksplozija tempirane bombe i požar od gasnih instalacija odnose 21 život u zgradi Los Angeles Timesa.
1. 10.? - Sukob vojske i kmetova kod Rudanke, blizu Doboja (gušenje pokreta silom do kraja meseca).
3. 10. - U Kini se prvi put sastao carski senat (polovinu članova izabrale provincijske skupštine a drugu polovinu regent Zaifeng, princ Chun.
oktobar - Prestolonaslednik Aleksandar boluje od teškog trbušnog tifusa.
5. 10. - Revolucija u Portugalu, zbačen kralj Manuel II, početak Prve Portugalske republike.
5. 10. - Francisco Madero pobegao u Teksas, sastavla Plan iz San Luis Potosija koji poziva na pobunu protiv Diaza.
6. 10. - Elefterios Venizelos prvi put postao predsednik grčke vlade.
7. 10. - U Švajcarskoj zabranjen apsint.
16. 10. - Ivan Sarić leteo avionom "Sarić 1" u Subotici.
20. 10. - Porinut RMS Olympic, najveći putnički brod do 1912.
23. 10. - U listu "Branik", Žarko Ognjanović objavio prvu filmsku kritiku kod nas.
23. 10. - Vajiravudh Rama VI je novi kralj Sijama (do 1925).
27. 10. - Švajcarac Robert Victor Neher sa saradnicima prijavio patent za aluminijumsku foliju.
28. 10. - Izbori za hrvatski Sabor: Hrvatsko-srpska koalicija 35, vlada (ban Nikola Tomašić) 18, frankovci 15, starčevićevci 9, seljačka stranka (Radić) 9, srpski radikali 1 i Frano Supilo (nezavisan) 1.
29. 10. - U Palestini osnovan prvi kibuc - Degania Alef, južno od Galilejskog jezera.
oktobar? - Tomáš Masaryk u Beogradu, gde otkriva da su falsifikati iz Fridjungovog procesa stvoreni u tamošnjem austrougarskom poslanstvu (sekretar poslanstva, kap. Viktor fon Sventohovski; umešani i "Vladimir Vasić" - Mladen Sergijan i grof Forgač)^[4].

Novembar/Studeni

1. 11. - Počeo štrajk rudara u Tonypandyju, Vels, koji će prerasti u nerede - sekretar unutrašnjih poslova Winston Churchill će odobriti upotrebu vojske za smirivanje.
5. 11. - Izložba postimpresionista u Londonu.
6. 11. - U sudaru stradao jedrenjak Preußen.
10. 11. - Osnovano Društvo za srpski jezik i književnost.
14. 11. - Eugene Burton Ely prvi poleteo sa broda.
18. 11. - Vlasti u Puebli, Meksiko, otkrile da Aquiles Serdán sprema pobunu (zakazanu za 20. novembar), u neredima ubijeno stotinak ljudi.
18. 11. - Sukobi na demonstracijama sifražetkinja u Londonu.
20. 11. - Madero odlaže početak revolucije jer ga je u zemlji dočekalo svega desetak pristalica.
22. 11. - Pobuna biča: pretešno crni brazilski mornari se pobunili zbog kažnjavanja bičevanjem.

Decembar/Prosinac

3. 12. - Otvoren Salon automobila u Parizu na kome je Georges Claude prikazao neonsku rasvetu.
18. 12. - 2. 1. - Rus Boris Maslenikov izveo nekoliko letova u Beogradu^[3].
21. 12. - Rudarska katastrofa u jami Pretorija u Engleskoj - poginula 344 rudara.
25. 12. (12. 12. po j.k.) - Demonstracije socijalista u Beogradu protiv zakona o štampi.
31. 12. - Prema popisu, Austro-Ugarska ima 51,39 miliona stanovnika, od čega srpskohrvatskim govori 4,38 miliona (8,52%).
decembar - Vojni ugovor Crne Gore i Rusije.

Datum nepoznat

Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 1910.: 1.898.044 stanovnika, 43,49 % pravoslavaca, 32,25 % muslimana.
U Hrvatskoj-Slavoniji 62,5 % govori hrvatski, 24,6 % srpski, 5% njemački, 4,1 % mađarski.
U Srbiji završena pruga od Stalaća do Kraljeva.
Osnovana Francusko-srpska banka a.d. Beograd.
Dimitrije Branković na čelu Eparhije dalmatinske nakon Nikodima Milaša (do 1920).
Crnogorski perper: zlatni od 10 i 20 i srebrni od 2.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1910.

23. 1. - Django Reinhardt, belgijski jazz muzičar († 1953)
27. 1. - Edvard Kardelj, slovenski i jugoslavenski političar († 1979)

13. 2. - William Shockley, fizičar, nobelovac († 1989)
24. 2. - Henrik Fingerhut, spiker AD Radio Beograd († 1941)

1. 3. - David Niven, glumac († 1983)
9. 3. - Samuel Barber, američki kompozitor
14. 3. - Branko Žeželj, građevinski inženjer, akademik († 1995)
23. 3. - Akira Kurosawa, veliki japanski filmski režiser († 1998)

23. 4. - Isidor Baruh, narodni heroj († 1941)
26. 4. - Mehmed Meša Selimović, bosanski književnik († 1982)
27. 4. - Šukrija Pandžo, bosanskohercegovački književnik († 1984)

12. 5. - Karlo Bulić, hrvatski glumac († 1986)
23. 5. - Artie Shaw, klarinetista, lider benda († 2004)

3. 6. - Paulette Goddard, glumica († 1990)
3. 6. - Krsto Popivoda, narodni heroj († 1988)
11. 6. - Jacques-Yves Cousteau, francuski istraživač mora († 1997)
22. 6. - Konrad Zuse, konstruktor kompjutera († 1995)

4. 7. - Gloria Stuart, američka glumica († 2010)
15. 7. - Aleksandar Tirnanić, fudbaler i selektor († 1992)
14. 7. - William Hanna, svjetski poznati animator († 2001)
30. 7. - Edgar de Evia, meksičko-američki fotograf.

1. 8. - Bojan Stupica, reditelj, arhitekta, dramaturg... († 1970)
4. 8. - Žorž Skrigin, filmski reditelj i snimatelj († 1997)
9. 8. - Dragoljub Aleksić, akrobata († 1985)
13. 8. - Veljko Dugošević, narodni heroj († 1941)
23. 8. - Giuseppe Meazza, fudbaler († 1979)
26. 8. - Majka Tereza, čuvena časna sestra i humanitarka († 1997)

2. 9. - Skender Kulenović, bosanski književnik († 1978)
19. 9. - Margaret Lindsay, američka glumica
22. 9. - György Faludy, mađarski pisac, pesnik i prevodilac

1. 10. - Bonnie Parker, odmetnica († 1934)
18. 10. - Vojislav Vučković, kompozitor, muzikolog i dirigent († 1942)
19. 10. - Subrahmanyan Chandrasekhar, astrofizičar, nobelovac († 1995)

2. 11. - Bogdan Čiplić, književnik i dramaturg († 1989)
16. 11. - Božidar Bećarević, šef antikomunističke policije († 1950)
19. 11. - Adrian Conan Doyle, engleski književnik

16. 12. - Stanojlo Rajičić, kompozitor, srpski akademik († 2000)
19. 12. - Jean Genet, književnik († 1986)
24. 12. - Fritz Leiber, američki pisac

? - Michel Aflaq, sirijski politički teoretičar († 1989)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1910.

5. 1. - Léon Walras, ekonomista (* 1834)
10. 3. - Karl Lueger, gradonačelnik Beča (* 1844)
24. 3. - Šimun Milinović, barski nadbiskup (* 1835)
21. 4. - Mark Twain, književnik (* 1835)
27. 5. - Robert Koch, lekar, nobelovac (* 1843)
5. 6. - O. Henry, književnik (* 1862)
30. 6.. - Ivan Trnski, hrvatski književnik (* 1819.)
4. 7. - Giovanni Schiaparelli, astronom (* 1835)
10. 7. - Johann Gottfried Galle, astronom (* 1812)
12. 7. - Charles Rolls, engleski proizvođač automobila i pilot. (* 1877)
13. 8. - Florence Nightingale, medicinska sestra (* 1820)
23. 8. - Teodor Georgiević, političar (* 1849)
30. 8. - Gligor Sokolović, četnički vojvoda (* 1872)
8. 8. - Janko Polić Kamov, hrvatski pjesnik, pripovjedač i dramatičar
13. 8. - Florence Nightingale, britanska bolničarka i humanitarna radnica
11. 10. - Dositej Jović, bokokotorski vladika
30. 10. - Henry Dunant, osnivač Crvenog krsta (* 1828)
20. novembar - Lav Tolstoj, ruski književnik (* 1828)
9. 12. - Laza Kostić, srpski pesnik (* 1841)
19. 12. - Filip Frano Nakić, splitski biskup (* 1837)
? - Ali-beg Firdus, bosanskohercegovački političar

Dani sećanja

Nobelove nagrade

Fizika - Johannes Diderik van der Waals, Holandija
Hemija - Otto Wallach, Njemačka
Medicina - Albrecht Kossel, Njemačka
Književnost - Paul Heyse, Njemačka
Mir - Permanent International Peace Bureau

Literatura

↑ Prvi Srbin koji je leteo avionom, jat.com (pristup 16.7.2013)
↑ "Record of Current Events", The American Monthly Review of Reviews (June 1910), pp670–672
↑ ^3,0 ^3,1 Susret sa budućnošću na Banjičkom polju, jat.com (pristup 16.7.2013)
↑ Istorija srpskog naroda, knjiga 6, tom 1, str. 476

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar

[1] Prvi Srbin koji je leteo avionom, jat.com (pristup 16.7.2013)

[AROR_June_1910-2] "Record of Current Events", The American Monthly Review of Reviews (June 1910), pp670–672

[sbbp-3] 3,0 ^3,1 Susret sa budućnošću na Banjičkom polju, jat.com (pristup 16.7.2013)

[4] Istorija srpskog naroda, knjiga 6, tom 1, str. 476

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Red 254: / Red 254: @@
 [[Kategorija:20. vijek|10]]
 [[Kategorija:Godine]]
+[[nv:1901 – 1950]]