Prijeđi na sadržaj

Elizabeta II

Uredi veze
Izvor: Wikipedija
(Preusmjereno sa stranice Elizabeth II od Ujedinjenog Kraljevstva)
Elizabeta II
Kraljica Ujedinjenog Kraljevstva i drugih kraljevstava Commonwealtha
Vladavina6. februara 1952. - 8. septembra 2022.
PrethodnikGeorge VI
NasljednikCharles III
Krunidba2. juni 1953.
SupružnikPhilip, vojvoda od Edinburgha
DjecaCharles
Anne
Andrew
Edward
DinastijaWindsor
OtacGeorge VI
MajkaElizabeth Bowes-Lyon
Rođenje(1926-04-21)21. 4. 1926.
London, Engleska, UK
Smrt8. 9. 2022. (dob: 96).
Crathie, Škotska, UK

Elizabeta II (Elizabeth Alexandra Mary [1]; rođena 21. aprila 1926. godine, umrla 8. septembra 2022. godine) bila je kraljica Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske, Kanade, Australije, Novog Zelanda, Jamajke, Barbadosa, Bahama, Grenade, Papua Nove Gvineje, Solomonskih ostrva, Tuvalua, Svete Lucije, Svetog Vincenta i Grenadina, Antigve i Barbude, Belizea, te Svetog Kristofora i Nevisa. Elizabeta II je, kao britanski suveren, vrhovni guverner Crkve Engleske.[2]

Dana 9. rujna 2015. oko 17:30 po britanskom vremenu postala je najdulje vladajući britanski monarh u povijesti, prestigavši kraljicu Viktoriju.[3]

Djetinjstvo

Princeza Elizabeta, s naslovnice Timesa, 1929. godine.

Bila je prvo dijete u braku princa Alberta, vojvode od Yorka, i Elizabeth, vojvotkinje od Yorka. Rođena je carskim rezom u londonskoj rezidenciji svoga djeda po majci, 14. grofa od Strathmorea i Konghornea. Njen otac je bio drugi sin kralja Georgea V i Marije od Tecka. Krštena je u sada srušenoj kapeli u Bakingemskoj palači kao Elizabeth Alexandra Mary.[2] Prvo ime dobila je po majci, drugo po pranani, Aleksandri od Danske, a treće po nani Mariji. Elizabeta, poznata u porodici kao Lilibet,[4] bila je iznimno bliska s djedom, kraljem Georgeom V.[5] Kao trogodišnjakinja pojavila se na naslovnici magazina Time, a članak je govorio o njenom trećem rođendanu.[6]

Jedina kraljičina sestra je princeza Margareta, rođena četiri godine nakon kraljice. Dvije princeze je zajedno obrazovala i odgajala guvernata pod nadzorom njihove majke. Uz neodobravanje kraljevske porodice, guvernanta je kasnije objavila knjigu o svom iskustvu s kraljevim unukama, te je posebno opisala Elizabetin osjećaj za odgovornost. Winston Churchill ju je kao malo djevojčicu nazvao "velikim autoritetom".

Kao kćerka sina britanskog monarha, Elizabeta je nosila titulu princeze i oslovljavanje kraljevska visost. U trenutku rođenja tadašnja princeza Elizabeta od Yorka bila je treća u nasljednom nizu, iza tetka Eduarda i svog oca Alberta. Njeno rođenje je izazvalo interes javnosti, ali nije bilo razloga za vjerovati da bi mogla naslijediti tron. Naime, njen tetak Eduard je bio prijestolonasljednik za kojega se vjerovalo da će postati kralj i imati potomstvo koje će ga naslijediti. Eduard jeste postao kralj nakon smrti Elizabetinog djeda, ali nije imao djece, a Elizabetini roditelji nisu imali sinova koji bi joj ugrozili poziciju nasljednice, što znači da bi Elizabeta postala kraljica u svakom slučaju. Kao djete je kraljica svako jutro jela po dva komada kolača.

Prijestolonasljednica

Elizabeta sa sestrom i nanom, kraljicom Marijom, 1937. godine.

Princeza Elizabeta od Yorka je postala prijestolonasljednica kada je 1936. godine njen amidža, kralj Eduard VIII, abdicirao, a Elizabetin otac postao kralj pod imenom George VI. U Velsu je bilo zahtjeva da se Elizabeta proglasi princezom od Velsa, kao što je Henrik VIII, kralj Engleske, neformalno proglasio svoju kćerku, buduću kraljicu Mariju I, ali Elizabetin otac je to odbio jer je bio svjestan da je ta titula rezervirana za suprugu princa od Velsa. Nadalje, postojala je mogućnost da Elizabetina majka rodi sina koji bi preuzeo poziciju prijestolonasljednika, a u tom slučaju Elizabeti bi titula princeze od Velsa morala biti oduzeta. Elizabeta, stoga, nikada nije dobila tu titulu.

Drugi svjetski rat

Kraljica je imala trinaest godina kada je izbio Drugi svjetski rat. Ona i njena mlađa sestra evakuirane su iz Londona. Postojali su planovi da princeze budu prebačene u Kanadu, ali Elizabetina majka je to odbila rekavši: "Djeca neće ići bez mene, ja neću ići bez kralja, a kralj neće nikada otići".[7] Godine 1940. preko radija se, tokom BBC-jeve emisije Children's Hour, obratila ostaloj djeci koja su bila evakuirana iz svojih domova na selo i djeci koja su izgubila dom. S trinaest godina upoznala je i svog budućeg supruga, princa Filipa od Grčke i Danske.[8]

Godine 1945. naučila je voziti kada se pridružila vojsci i učestvovala kao vozač i mehaničar u pomoćnim teritorijalnim snagama.[2] Bila je obučavana kao "No 230873 Second Subaltern Elizabeth Windsor" i do danas je ostala jedini ženski član kraljevske porodice koji je prošao vojnu obuku.[9] Elizabeta je danas jedini živi šef države koji je služio u Drugom svjetskom ratu.[10]

Brak

Krunidbeni portret kraljice i vojvode od Edinburgha

Dana 20. novembra 1947. godine princeza Elizabeta se udala za grčko-danskog princa Filipa, koji je nešto prije postao britanski građanin, te vojvoda od Edinburgha. Princ Filip i kraljica Elizabeta II su rođaci u drugom koljenu pošto je Kristijan IX, kralj Danske, Elizabetin prapradjed, a Philipov pradjed. Također su rođaci u trećem koljenu pošto dijele britansku kraljicu Viktoriju kao praprananu.

Vjenčanju koje je održano dvije godine po završetku Drugog svjetskog rata nije smjela prisustvovati Filipova njemačka rodbina, odnosno nije prisustvovao niko osim njegove majke. Vjenčanju je odbila prisustvovati i Elizabetina tetka Marija pošto njen mlađi brat i Elizabetin amidža, Edvard, vojvoda od Windsora, nije bio pozvan. Nešto prije vjenčanja Filip se odrekao pravoslavlja i postao član Crkve Engleske [11], te je opovrgao svoju vjernost grčkoj kruni i odrekao se titule princa od Grčke i Danske. Do tada princ Filipos, uzeo je ime Philip Mountbatten. Njihov brak je bio kontroverzan; princ Filip je rođen kao pravoslavac, a njegove sestre bile su udate za naciste. Navodno su se i Elizabetina majka i nana protivile ovom vjenčanju.[12] Nedugo nakon vjenčanja princeza Elizabeta i princ Filip su preselili na Maltu, gdje je princ Filip služio u mornarici. Malta je ostala jedina zemlja pored Ujedinjenog Kraljevstva u kojoj je kraljica živjela, a živjela je tu od 1949. do 1951. godine.

Dana 14. novembra 1948. godine vojvoda i vojvotkinja od Edinburgha su dobili svoje prvo dijete, sina koji je, zahvaljujući intervenciji kralja Georgea VI, bio poznat kao princ Charles od Edinburgha. Naime, kralj George VI je Elizabetinoj djeci posebnim kraljevskim patentom omogućio korištenje prinčevskih titula i oslovljavanja. Charles i Elizabetina jedina kćerka Anne (rođ. 15. augusta 1950) u trenutku rođenja nisu automatski imali pravo na titule princa i princeze, za razliku od djece monarhovih sinova.[13]

Iako kraljevska kuća i dalje nosi ime Windsor, određeno je da će oni potomci kraljice Elizabete II i princa Philipa u muškoj liniji koji ne budu prinčevi ili princeze od Ujedinjenog Kraljevstva nositi prezime Mountabetten-Windsor.[14]

Vladavina

Princeza Elizabeta, vojvotkinja od Edinburgha je počela preuzimati očeve dužnosti nakon što se njegovo zdravlje počelo pogoršavati. Sa suprugom je bila u Keniji kada je obavještena o očevoj smrti i svom dolasku na prijestolje. Za vladarsko ime je odabrala ime Elizabeth II.[15] Odmah nakon što je stigla vijest o smrti kralja i proglašenju nove kraljice, Elizabeta se sa suprugom vratila u London. Elizabeta II je proglašena kraljicom prvo u Kanadi, istoga dana kada je i postala kraljica, a u Ujedinjenom Kraljevstvu je javna proklamacija održana sljedeći dan.

Kraljevstva

Elizabeta II je kraljica šesnaest nezavisnih država poznatih pod zajedničkim imenom kao Komonveltska kraljevstva ("Commonwealth Realms"). To su: Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Severne Irske (sa svojim prekomorskim teritorijama kao što su Foklandska Ostrva, Gibraltar i sl.), Kanada, Australija, Novi Zeland, Jamajka, Barbados, Bahami, Grenada, Papua Nova Gvineja, Solomonska Ostrva, Tuvalu, Sveta Lucija, Sveti Vincent i Grenadini, Antigva i Barbuda, Belize, te Sveti Kits i Nevis. Prema Westminsterskom statutu iz 1931. godine, Kraljica zauzima položaj šefa države svake od ovih zemalja ponaosob; nijedna od ovih država nema primat nad bilo kojom drugom navedenom državom.96 godina

Krunidba i rano kraljevanje

Kraljica i premijer Edward Heath s predsjednikom Richardom Nixonom i Pat Nixon 1970. godine.

Sve do smrti Elizabetine nane Marije, Ujedinjeno Kraljevstvo i ostale zemlje Commonwealtha imali su tri kraljice: Elizabetu II kao monarhinju, a njenu majku i njenu nanu kao udovice bivših monarha. Posljednja želja kraljice Marije bila je da se krunidba njene unuke ne odlaže zbog njene smrti. Elizabeta II je okrunjena u Westminsterskoj opatiji, 2. juna 1953. godine. Cijelu ceremonija, osim pomazanja i euharistije, preko televizije je pratilo 20 miliona Britanaca i oko 100 miliona Amerikanaca.

Već na početku njene vladavine u Škotskoj su se javila neslaganja po pitanju njenog vladarskog imena - ona je prva Elizabeta čije kraljevstvo uključuje škotsku teritoriju, pa su vandali smatrali da treba biti nazivana Elizabetom I. Međutim, ubrzo je zaključeno da će ona i budući britanski vladari koristiti sljedeći najviši redni broj korišten od strane vladara bilo kojeg kraljevstva na prostoru današnjeg Ujedinjenog Kraljevstva.

Nakon krunidbe kraljica i njena porodica su preselili u Buckinghamsku palaču, u centralnom Londonu, gdje je kraljevski par dobio još dva sina: princa Andrewa i princa Edwarda. Rodivši princa Andrewa 1960. godine, Elizabeta II je postala prvi britanski monarh kojem se dijete rodilo za vrijeme vladavine, još otkada je kraljica Viktorija rodila svoje najmlađe dijete, princezu Beatrciju, 1857. godine.[2]

Commonwealth

Kraljica Kanade u Torontu 2010. godine.

Elizabetina je vladavina u prvim desetljećima bila obilježena postupnim nestankom Britanskog imperija iz kojeg su nastale Nacije Commonwealtha. Trendovi siromašenja zemlje su na određeni način preokrenuti za vrijeme premijerskih mandata Margaret Thatcher i Tonyja Blaira.

Ubrzo nakon krunidbe kraljica i vojvoda od Edinburgha otišli su na šestomjesečni put oko svijeta, koji je trajao od 1953. do 1954. godine, postavši tako prvi monarh koji je okružio svijet. Na tom putovanju je također postala prvi monarh Australije, Novog Zelanda i Fidžija koji je za vrijeme svoje vladavine posjetio te zemlje. U oktobru 1957. godine posjetila je Sjedinjene Američke Države, odakle je nastavila prema Kanadi, gdje je postala prvi kanadski monarh koji je otvorio sjednicu parlamenta te države. Posjetivši veliki broj evropskih i vanevropskih zemalja, kraljica je najproputovaniji šef države u historiji.[16] Sveukupno, kraljica je Kanadu posjetila 23 puta, Australiju petnaest puta, Novi Zeland deset puta, i Jamajku šest puta.[2] Godine 1986. postala je prvi britanski monarh u historiji koji je posjetio Kinu.[2]

Nakon ostavke premijera Anthonya Edena 1956. godine, kraljica je morala sama izabrati osobu koja bi formirala novu vladu, pošto njegova partija nije imala mehanizam za rješavanje takvih slučajeva. Izabrala je Harolda Macmillana, koji je dao ostavku šest godina kasnije i preporučio grofa od Homea za svog nasljednika. Kraljica je prihvatila njegov savjet i izabrala grofa od Homea za premijera, ali joj je ta odluka donijela prve kritike. Kasnije je ponovo kritikovana zbog biranja premijera na osnovu savjeta male grupe ministara. Ubrzo zatim je Konzervativna stranka osmislila način da njeni članovi sami biraju premijera u slučaju ostavke njihovog člana.

Ustavno-pravni položaj

Zakonodavna vlast

Prema ustavnoj tradiciji, Kraljica je važan deo zakonodavnog procesa u svim svojim kraljevstvima. "Kraljica-u-parlamentu" (Queen-in-Parliament), ustavni je koncept po kome Kraljica formalno deluje uz savet i saglasnost parlamenta, te predstavlja sastavni deo parlamenta u svakoj od ovih zemalja, zajedno s gornjim i donjim domom, što u Ujedinjenom Kraljevstvu odgovara Domu građana (House of Commons) i Domu Lordova (House of Lords). U svim njenim kraljevstvima osim Ujedinjenog Kraljevstva, njeno direktno učešće ograničeno je na imenovanje predstavnika u svakoj pojedinoj zemlji, obično Generalnog guvernera, koji sprovodi izvršnu vlast na način koji je veoma sličan načinu na koji ona sama vrši tu vlast u Ujedinjenom Kraljevstvu. (U Kanadi je njeno učešće u zakonodavnoj vlasti prošireno pravom da postavlja dodatne senatore kako bi se prevazišla eventualna blokada zakonodavnog procesa u kanadskom Senatu.)

U praksi, međutim, veći deo Kraljičine uloge u zakonodavnom procesu samo je formalan, s obzirom da se njena "rezervna ovlašćenja" retko primenjuju. Na primer, Kraljica po zakonu može dati ili uskratiti Kraljevski pristanak (Royal Assent) na predloge zakona, ali nijedan britanski vladar nije uskratio svoj pristanak na neki predlog zakona još od doba od Kraljice Ane, koja je to učinila 1708. godine. U svojim zemljama van Ujedinjenog Kraljevstva Kraljica će dati pristanak na predlog zakona samo kada je lično prisutna u toj zemlji, a inače će to pravo delegirati svom predstavniku u toj zemlji. Kraljica, ili njen Generalni guverner u zemljama van Ujedinjenog Kraljevstva, takođe jednom godišnje drži govor tokom ceremonije Državnog otvaranja parlamenta ("State Opening of Parliament"), kojom prilikom predstavlja glavne tačke vladinog programa za tu godinu, ali taj govor pišu ministri u vladi, te on odslikava stavove izabrane vlade, a ne same Kraljice.

Izvršna vlast

Kraljica ima i važnu ulogu u izvršnoj vlasti. U Ujedinjenom Kraljevstvu ona postavlja premijera u skladu s ustavnim tradicijama. U Komonveltskim kraljevstvima van Ujedinjenog Kraljevstva ovo pravo vrše njeni predstavnici. U stvarnosti Kraljica pri izboru premijera zapravo imalo malo izbora: osim u izuzetnim okolnostima, ko će biti pozvan da sastavi vladu jasno je iz toga ko ima većinu u Donjem domu. Kraljica odlučuje i o tome po kojoj osnovi će nekoga pozvati da sastavi vladu, odnosno da li treba da se sastavi vlada koja je sposobna da opstane u Donjem domu (što je uobičajeni zahtev) ili koja raspolaže većinom u Donjem domu (tj. zahtev da se formira koalcija ukoliko nijedna pojedinačna stranka nema većinu). Ovaj zahtev poslednji je put bio postavljen 1940. godine, kada je Kralj George VI zatražio od Winstona Churchilla da sastavi vladu koja će raspolagati većinom u parlamentu. To je zahtevalo da se formira koalicija stranaka u parlamentu. Taj zahtev se obično postavlja samo u vanrednim situacijama ili tokom rata, i postavljen je samo tri puta tokom 20. veka: sa Andrewom Bonarom Lawom i Davidom Lloydom Georgeom 1916. godine (Bonar Law je zahtev odbio i savetovao Kralju Georgeu V da formiranje vlade poveri Lloydu Georgeu) i sa Churchillom 1940. godine. Do danas Kraljica Elizabeta nije postavila takav zahtev svojim premijerima. Sve što su njeni premijeri morali da ispune bio je niži zahtev da vlada opstane u Donjem domu. Kraljica takođe formalno postavlja sve ostale ministre u vladi. Svi poslovi vlade zvanično se vrše "u ime Njenog Veličanstva" ili "u službi Njenog Veličanstva" (On Her Majesty's Service).

U teoriji Kraljica poseduje znatna ovlašćenja u oblastima spoljnih poslova i međunarodnih odnosa. Kao šef države, Kraljica ima ovlašćenja da objavljuje rat i sklapa mir, da donosi odluke o priznanju stranih drzava, da sklapa međunarodne sporazume, da okupira inostrane teritorije ili da drugim državama ustupa teritorije Ujednjenog Kraljevstva i svojih drugih kraljevstava i teritorija. U Ujedinjenom Kraljevstvu ona ova svoja ovlašćenja koristi na molbu vlade, a u svojim drugim zemljama delegira ih svojim predstavnicima, koji ih takođe primenjuju samo na molbu izabranih vlada.

U Ujedinjenom Kraljevstvu vlada izdaje uredbe (podzakonske akte) samo nakon što ih je Kraljica odobrila na sastancima Privatnog saveta ("Privy Council"); slično tome, kanadska vlada izdaje uredbe samo kada ih odobri Generalni guverner na sastancima kanadskog Privatnog saveta, a ista je situacija i u drugim Komonveltskim kraljevstvima. U svim svojim kraljevstvima Kraljica ima pristup svim vladinim, parlamentarnim i vojnim dokumentima, zapisnicima, stenogramima, odlukama, uključujući sva akta klasifikovana kao tajna. Rečeno je da je Kraljica najbolje informisana osoba u celom Komonveltu. U Ujedinjenom Kraljevstvu jednom nedeljno Kraljica prima u audijenciju britanskog premijera, a redovno i druge članove vlade.

U Ujedinjenom Kraljevstvu ona takođe potpisuje izvršne odluke vlade, finansijska dokumenta i odluke Državnog trezora (Her Majesty's Treasury), s obzirom da je njen potpis neophodan na svim dokumentima koji se tiču većih finansijskih transakcija države (ove dokumente premapotpisuje nadležni ministar).

Izvršna vojna vlast

Kraljica je vrhovni zapovednik svih oružanih snaga Ujedinjenog Kraljevstva, njegovih prekokomorskih teritorija, te Komonveltskih kraljevstava, u kojima je ta uloga delegirana njenim predstavnicima. Pripadnici kopnene vojske i ratnog vadzuhoplovstva polažu zakletvu Kraljici pri stupanju na dužnost, jer je ta dva roda vojske formalno ustanovio parlament, dok su pripadnici ratne mornarice oslobođeni te dužnosti jer je mornaricu osnovala britanska kruna. Svaki ratni brod poznat je kao "Brod Njenog Veličanstva" (Her Majesty's Ship, u Kanadi: Kanadski brod Njenog Veličanstva ili Her Majesty's Canadian Ship, u Australiji: Australijski brod Njenog Veličanstva ili Her Majesty's Australian Ship, itd.), dok je ratno vazduhoplovstvo poznato kao "Kraljevsko ratno vazduhoplovstvo" (Royal Air Force, u Kanadi: Kraljevsko kanadsko ratno vazduhoplovstvo ili Royal Canadian Air Force, itd.).

Rezervna ovlašćenja

U svim zemljama u kojima je šef države, Kraljica ili njen predstavnik (obično Generalni guverner), prema ustavnoj tradiciji poseduje neka "rezervna ovlašćenja". To su obično ovlašćenja da:

  • postavi i smeni premijera,
  • raspusti parlament,
  • odbije zahtev vlade za raspuštanjem parlamenta,
  • odbije ili odloži davanje pristanka na predloge zakona ("Royal Assent"),
  • upotrebi kraljevske prerogative.

Obično postoje stroge ustavne konvencije o tome kada se ova ovlašćenja mogu upotrebiti. Tim konvencijama vlada pritisak javnosti: upotreba ovih ovlašćenja u suprotnosti sa tradicijom najčešće bi izazvala ustavnu krizu.

Kraljica u samom Ujedinjenom Kraljevstvu teoretski ima brojne "lične prerogative". Međutim, u savremenoj praksi britanskog državnog uređenja gotovo da ne postoje okolnosti u kojima bi se oni mogli opravdano primeniti, a tek nekoliko ih je bilo primenjeno tokom poslednjih sto godina. Kraljičini lični prerogativi jesu:

  • Postavljanje premijera. To je poslednji put učinjeno 1974. godine, kada u parlamentu nije postojala jasna većina te je Kraljica za premijera postavila Harolda Wilsona. Prema ustavnoj tradiciji, Kraljica će za premijera uvek postaviti vođu najveće partije (ili one koja je druga po veličini) koja može obezbediti većinu u Donjem domu.
  • Odbijanje premijerovog zahteva da se raspusti parlament. Ovo je poslednji put učinjeno 1910. godine (ali je George V posle promenio mišljenje i raspustio parlament).
  • Smena premijera. Ovo je u Velikoj Britaniji poslednji poslednji put učinio Kralj William IV 1834. godine.
  • Uskracivanje pristanka na predlog zakona, što je poslednji put učinila Kraljica Ana 1708. godine.

Crkvena vlast

Britanska kraljevski dvor je ceremonijalni “vrhovni guverner” Anglikanske crkve (od francuskog Angles – Engleski) i ima ingerencije u administraciji crkve, ali samo u Britaniji. S obzirom da su kralj ili kraljica imali titulu „zaštitnika vjere“ tradicionalno on ili ona imaju mandat da imenuje nadbiskupa i biskupe. Današnja kraljica Elizabeta II (punim imenom Elizabeth Mary Alexandra Windsor, rođena 21. 4. 1926. ima formalni utjecaj nad 50 miliona vjernika u Velikoj Britaniji i Sjevernoj Irskoj. Jedino ona može smijeniti Nadbiskup iz Canterburya. Ipak kao i u politici njena uloga u Crkvi je više simbolična i nije zabilježen bilo kakva njena direktna intervencija u crkvenim poslovima

Zaključak

U teoriji, dakle, Kraljica je jedna od najmoćnijih osoba na svetu, ali u praksi ona gotovo uvek deluje u skladu sa savetom vlade. Ključna reč je, međutim, smatraju neki, "gotovo uvek" (a ne "uvek"): u krajnjim, danas neverovatnim i gotovo nezamislivim uslovima (imajući u vidu demokratsku tradiciju u Britaniji i većini Komonveltskih kraljevstava), Kraljica je jedina osoba koja ima i legitimitet i legalitet da interveniše (u malo verovatnom) slučaju da parlament, sa podrškom vlade ili bez nje, donese neki zakon koji je dubinski suprotan tradicijama, verovanjima i ubeđenjima stanovništva (zakon kojim se npr. uvodi apartheid ili nešto još manje verovatno): tada bi, smatraju neki, Kraljica imala ne samo pravo nego i obavezu da stavi veto na takav zakon ili raspusti parlament ili otpusti celu vladu.

Iz toga se razvilo mišljenje da, premda Kraljica u teoriji ima neograničena ovlašćenja, a u praksi deluje samo na zahtev vlade, njena jedina stvarna moć sastoji se u tome da samim svojim postojanjem onemogućava bilo koga drugoga da se domogne apsolutne vlasti.

Starost

George W. Bush nazdravlja kraljici

Dana 21. decembra 2007. godine kraljica Elizabeta II je postala najstariji vladajući britanski monarh, preuzevši tu poziciju od svoje prapranane, kraljice Viktorije.[17] Na svoj 81. rođenda, 21. aprila 2007. godine, kraljica Elizabeta II je dala javnosti do znanja da ni zbog starosti nema namjeru abdicirati.[18] Britanski mediji su nagađali da bi princ Charles mogao početi preuzimati njene dužnosti,[19] ali Palača je te tvrdnje porekla i objavila da će kraljica nastaviti izvršavati svoje dužnosti dok joj zdravlje to bude dopuštalo,[20] te da nikada neće abdicirati [21]

Rezidencija

Iako joj je Bakingemska palača službena rezidencija, kraljica je, kao i njeni prethodnici, ne preferira i svojim domovima smatra nekoliko zamaka u Ujedinjenom Kraljevstvu i rezidencija u Kanadi.[18]

Kraljica Uskrs i vikende provodi u zamku Windsor, koji je djelomično otvoren za javnost. Kraljica sa porodicom Božić provodi u Sandringhamu, a ljetne rezidencije su joj zamak Balmoral i palača Holyrood u Škotskoj.[22] Kraljica godišnjicu smrti svoga oca, odnosno godišnjicu svog dolaska na tron, obilježava u Sandringhamu.

Karakter i javno mišljenje

Kako je kraljica Elizabeta II ustavni monarh, ona svoje političko opredijeljenje čuva za sebe i njeni su pogledi u tom pravcu nepoznati javnosti. U oblačenju je konzervativna. Kao što je i njena majka za života, kraljica preferira šešire pastelnih boja koji joj omogućavaju da bude lahko opažena u javosti.[23] Kraljičini glavni interesi su konjske trke,[24] fotografija,[2] i psi.[2]

Magazin Forbes je procijenio vrijednost kraljičine imovine na 280 miliona funti, odnosno 500 miliona američkih dolara. Palača je ovu brojku proglasila preuveličanom, mada u nju nije uključena kraljičina lična kolekcija umjetničkih djela, koja sama vrijede barem 10 milijardi funti.[25] U cifru nisu uključeni ni dva zamka čija vrijednost nikada nije procijenjena, niti primanja od lankasterskog vojvodstva koje se sastoji od 18,700 hektara i koje je kraljičino privatno vlasništvo.[26]

Kraljičina popularnost je počela naglo opadati 1980-ih godina zahvaljujući medijskim izvještajima o privatnim životima njene djece, a vrhunac nepopularnosti dosegla je u sljedećem desetljeću. Zbog pritiska javnosti počela je plaćati porez na dohodak 1993. godine, te otvorila Bakingemsku palaču za javnost. Bračni problemi njene njene kćerke i sinova Charlesa i Andrewa su negativno utjecali na mišljenje o kraljici, koja je u decembru 1995. naredila razvod princu i princezi od Velsa. Nezadovoljstvo Elizabetinom vladavinom bilo je najveće u trenutku smrti Diane sredinom 1997. godine, kada je kraljica odbila pojaviti se u javnosti prvih pet dana nakon Dianine smrti. Suočena s kritikama javnosti, Elizabeta je dala intervju uživo na državnoj televiziji 5. septembra i popravila svoju sliku.

U novembru 1999. u Australiji je održan referendum o budućnosti monarhije, čiji je rezultat bilo zadržavanje monarhije s Elizabetom II na njenom čelu u svojstvu kraljice Australije. Ankete u Ujedinjenom Kraljevstvu 2006. godine su pokazale da Britanci podržavaju kraljicu.[27][28] U Tuvaluu su 2008. i Svetom Vincentu i Grenadinima 2009. godine održani referendumi u kojima je stanovništvo odlučilo zadržati Elizabetu II za svoju kraljicu.[29]

Porodica

Kraljica ima tri sina i jednu kćerku, četiri unuka i četiri unuke, te očekuje svoje prvo praunuče u decembru 2010. godine (dijete sina princeze Anne).

Dijete Datum rođenja Brak Unučad
Charles, princ od Velsa 14. novembar 1948. 29. juli 1981.
razvedeni 28. augusta 1996.		 Diana Spencer princ William od Velsa
princ Henry od Velsa
9. april 2005. Camilla Parker Bowles
Princeza Anne, kraljevska princeza 15. august 1950. 14. novembar 1973.
razvedeni 28. aprila 1992.		 Mark Phillips Peter Phillips
Zara Phillips
12. decembar 1992. Timothy Laurence
Princ Andrew, vojvoda od Yorka 19. februar 1960. 23. juli 1986.
razvedeni 30. maja 1996.		 Sarah Ferguson princeza Beatrice od Yorka
princeza Eugenie od Yorka
Princ Edward, grof od Wessexa 10. mart 1964. 19. juni 1999. Sophie Rhys-Jones Ledi Louise Windsor
James, vikont Severn

Titule i oslovljavanja

Lična zastava kraljice Elizabete II

Kada je naslijedila krunu, puna titula kraljice Elizabete II glasila je: Elizabeta II, milošću Božijom, Velike Britanije, Irske i britanskih posjeda preko mora kraljica, branitelj vjere, vojvotkinja od Edinburgha,1 grofica od Merionetha,1 barunica Greenwich,1 vojvoda od Lancastera, gospodar Manna,2 vojvoda od Normandije,2 suveren Najčasnijeg reda podvezice, suveren Najčasnijeg reda kupelji, suveren Najstarijeg i najčasnijeg plemenitog reda čkalja, suveren Najčuvenijeg reda svetog Patricija, suveren Najistaknutijeg reda svetog Mihaela i svetog Đure, suveren Najizvrsnijeg reda Britanskog carstva, suveren Istaknutog reda služenja, suveren Carskog reda služenja, suveren Najuzvišenijeg reda indijske zvijezde, suveren Najeminentnijeg reda Indijskog carstva, suveren reda Britanske Indije, suveren Indijskog reda zasluge, suveren reda Burme, suveren Kraljevskog reda Viktorije i Alberta, suveren Kraljevskog porodičnog reda kralja Eduarda VII, suveren Reda zasluge, suveren Reda drugova časti, suveren Kraljevskog viktorijanskog reda, suveren Najvelečasnijeg reda svetog Ivana Jeruzalemskog.

1: titule koje nosi brakom; 2: titule koje nosi kao vladar ostrva Manna i Kanalskih ostrva

Prema relevantnim porodičnim pravilnicima, Elizabeta ima pravo na titule princeze od Saskokoburga i Gote, vojvotkinje u Saksoniji, te princeze od Grčke i Danske. Ove titule ne koristi jer su ih se njen djed i suprug odrekli.

Preci

Preci Elizabete II, kraljice Ujedinjenog Kraljevstva

Povezano

Vanjske veze

  1. ↑ Kraljica, kao i ostali članovi kraljevske porodice, zakonski nema prezime. U slučaju da odluči koristiti prezime u nekim situacijama, ono bi bilo Windsor.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 80 facts about The Queen
  3. ↑ www.24sata.hr, "Pradjed joj je rođen u Osijeku, a zna i promijeniti auto gumu", objavljeno i pristupljeno 9. rujna 2015.
  4. ↑ Queen 'Lilibet' letters unveiled
  5. ↑ The Queen A Biography of Elizabeth II
  6. ↑ „P'incess Is Three”. Arhivirano iz originala na datum 2008-06-17. Pristupljeno 2010-10-23. 
  7. ↑ Activities as Queen
  8. ↑ Queen Elizabeth II
  9. ↑ Queen Elizabeth Wraps Up Whirlwind Tour
  10. ↑ .Left Out of D-Day Events, Queen Elizabeth Is Fuming
  11. ↑ ...iako po Zakonu o nasljeđivanju supružnik monarha ili osobe u nasljednom nizu samo ne smije biti katolik, što znači da suprug, kao i svaka osoba u nasljednom nizu, može biti bilo koje druge vjere.
  12. ↑ „Philip, the one constant through her life”. Arhivirano iz originala na datum 2008-02-25. Pristupljeno 2021-08-21. 
  13. ↑ Letters Patent, 22 October 1948
  14. ↑ „London Gazette”. Arhivirano iz originala na datum 2007-12-06. Pristupljeno 2010-10-23. 
  15. ↑ Od 19. stoljeća, neki britanski monarsi nakon dolaska na prijestolje su kao vladarsko ime uzimali posljednje od svojih imena. Alexandrina Victoria je postala Viktorija, Albert Edward je postao Eduard VII, a Albert Frederick Arthur George je postao George VI. Pošto joj je puno ime bilo Elizabeth Alexandra Mary, mogla je vladati i kao Marija III.
  16. ↑ „Queen Elizabeth II celebrates her 80th birthday”. Arhivirano iz originala na datum 2012-05-30. Pristupljeno 2012-05-30. 
  17. ↑ „Najstariji britanski vladar je kraljica Elizabeta II”. Arhivirano iz originala na datum 2008-01-15. Pristupljeno 2010-10-23. 
  18. ↑ 18,0 18,1 The Queen will NEVER consider abdicating
  19. ↑ „Key aides move to Windsor ahead of Queen's retirement”. Arhivirano iz originala na datum 2008-08-04. Pristupljeno 2010-10-23. 
  20. ↑ Zvanična stranica
  21. ↑ 'The Queen will NEVER consider abdicating'
  22. ↑ Kraljica na ladanju misli zeleno
  23. ↑ Elizabeth II, belated follower of fashion
  24. ↑ 80 Facts About The Queen
  25. ↑ What is the Royal Collection?
  26. ↑ „Duvhy of Lancaster”. Arhivirano iz originala na datum 2008-02-20. Pristupljeno 2010-10-23. 
  27. ↑ Monarchy Poll, April 2006
  28. ↑ Poll respondents back UK monarchy
  29. ↑ BBC Caribbean News in Brief
Prethodnik: Kraljica Ujedinjenog Kraljevstva Nasljednik:
George VI Charles III
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Elizabeta_II&oldid=41845214