Edward IV od Engleske
| Edward IV od Engleske | |
|---|---|
| |
| Portret Edwarda IV | |
| Kralj Engleske | |
| Vladavina | 4. mart 1461. - 3. oktobar 1470. |
| Krunidba | 28. jun 1461. |
| Prethodnik | Henry VI |
| Nasljednik | Henry VI |
| Kralj Engleske | |
| Vladavina | 1471. - 1483. |
| Prethodnik | Henry VI |
| Nasljednik | Edward V |
| Supruga | Elizabeth Woodville |
| Djeca | Elizabeth, Mary, Cecily, Edward V, Margaret, Richard, Anne, George, Catherine, Bridget |
| Dinastija | York |
| Otac | Richard od Yorka |
| Majka | Cecily Neville |
| Rođenje | 28. april 1442. Rouen, Normandija |
| Smrt | 9. april 1483. Westminster London |
Edward IV od Engleske sve do 1459. poznat kao grof od Marcha[1](Rouen, Normandija, 28. april 1442. - Westminster London, 9. april 1483.), bio je kralj Engleske, od 4. marta 1461. do oktobra 1470. i onda ponovno od 11. aprila 1471. do svoje smrti 1483.[1]
On je bio jedan od glavnih protagonista konflikta između dinastije York i Lancaster poznatog kao Ratovi dviju ruža.[1]
Edward je bio najstariji živi sin Richarda, grofa od Yorka i njegove žene Cicely, kćeri Ralpha Nevilla, grofa od Westmorlanda. Njegov otac bio je jedan od potomaka dvaju sinova kralja Edwarda III iz 14. vijeka. On je 1450-ih vodio pobunu protiv Henrya VI, zbog tog su ga njegovi simpatizeri proglasili 1460. nasljednikom Henrya VI. Ali kad je Richard poginuo je u decembru iste godine, Edward je stupio na čelo pobune i okupio vojsku u Walesu, i teško porazio Henryeve pristalice zvane lankasterci jer je Henry bio potomak Johna od Genta, grofa od Lancastera.[1]
Nakon tog je Edward okrunjen za kralja pod imenom - Edward IV u Londonu na 28. juna 1461.[1]
Od kad je stupio na tron Edward je pokazao malo zahvalnosti prema onima koji su mu pomogli da se uspne na vlast, a to je bio u najvećoj mjeri njegov bratić Richard Neville, XVI grof od Warwicka, koji je i u prvim godinama njegove vladavine bio najmoćniji čovjek Engleske.[1] Warwick je uspio slomiti lankastersku bunu na dalekom sjeveru Engleske koja je trajala od 1462. do 1464., istovremeno je vodio i englesku ldiplomaciju.[1] Istovremeno se Edward želio dokazati kao nezavisan vladar, a kako je bio ljubazan i šarmantan uspio je steći velik krug prijatelja i simpatizera (osobito u Londonu). Upravo u želji da dokaže svoju nezavisnost - 1. maja 1464., se tajno oženio mladom udovicom Elizabeth Woodville, ženom koja nije bila visokog roda. To je teško uvrijedilo Warwicka i druge plemiće iz Dinastije York koji su ga planirali oženiti francuskom princezom.[1]
Edward je usto želio stvoriti skupinu magnata koja bi bila protuteža moćnom Warwicku, zbog tog je favorizirao dva Elizabethina sina iz prvog braka, kao i njenih petoro braće i sedam sestara. Kad mu je uspjelo izgraditi taj novi krug moćnika, Warwick je izgubio svaki utjecaj na dvor, i njegovu politiku. Zbog tog se upustio u pregovare s Francuzima ponudivši im savezništvo, saznavši za to Edward ga je teško ponizio, otkrivši javno da je on još 1467. već sklopio savez sa tradicionalnim neprijateljima Francuske Burgundskim vojvodstvom.[1]
Edward je usto svoju sestru Margaret uz veliku pompu udao u julu 1468. za Charlesa Smjelog Vojvodu Burgundije vojvodu, tradicionalnog neprijatelja Francuske, pa su novopečeni šogori počeli planirati zajedničku invaziju Francuske.[1]
Warwick je u svom kontranapadu, ohrabren pomoći koju je dobio od francuskog kralja Louisa XI, zarobio Edwarda i zatvorio u julu 1469. Ali je Edward tada imao previše simpatizera (pogotovo u Londonu), da bi ga se dugo moglo držati zatvorenog. Oslobođen je u oktobru, istovremeno je Warwick je pobjegao u Francusku, gdje se udružio sa lankastercima i francuskim kraljem Louisom XI pa je u septembru 1470. krenuo na invaziju Engleske.[1]
Iznenađeni Edward pobjegao je s nekoliko vjernih simpatizera u oktobru u Holandiju. Uz pomoć Charlesa Burgundskog i svog brata Richarda, grofa od Gloucestera, vratio se u Englesku u martu 1471. Zauzevši London, on je pobijedio i ubio Warwicka kod Barneta 14. aprila.[1]
Tog istoga dana kraljica Margareta (žena kralja Henrya VI) sa prilično zakašnjenja iskrcala se sa sinom jedincem, Edwardom, princem od Walesa i odbjeglim francuskim pristalicama u Dorsetu.[1] Njezini savjetnici nadali su se da će dobiti podršku u lankasterskom Walesu, nakon tog nastala je utrka između njenih snaga i vojske Edwarda IV koja ju je nastojala sustići. Ti marševi su iznosili i po 65 km na dan, na kraju je Edwardova vojska sustigla Margaretu i njezine lankasterske pristaše i pobjedila ih u Bitci kod Tewkesburya 4. maja 1471.[1]
Gotovo svi preostali lankasterski lideri ubijeni su na bojnom polju ili pogubljeni odmah nakon bitke, a nakon pogubljenja Henrya VI (21 - 22. maja) i uspješne odbrane od napada na London, Edward je mirno vladao do kraja svog života.[1]
| Prethodnik: | Kralj Engleske | Nasljednik: |
| Henry VI | Edward V |