Robert Bruce
| Robert I | |
|---|---|
| |
| Portret Roberta I | |
| Kralj Škotske | |
| Vladavina | 1306. - 1329. |
| Krunidba | 25. mart 1306. |
| Prethodnik | John Balliol |
| Nasljednik | David II |
| Supruga | Isabella od Mara Elizabeth de Burgh |
| Djeca | Marjorie Bruce David II |
| Dinastija | Bruce |
| Otac | Robert de Brus |
| Majka | Marjorie, grofica od Carricka |
| Rođenje | 11. jul 1274. Zamak Turnberry, Ayrshire |
| Smrt | 7. jun 1329 Cardross, Dumbartonshire |
| Vjera | katolik |
Robert I poznatiji kao Robert Bruce ili Robert VIII de Bruce (Ayrshire, 11. jul 1274. - Cardross, Dumbartonshire, 7. jun 1329., bio je kralj Škotske, od 1306. do 1329.[1]
On je kao pobjednik u Bitci kod Bannockburna 1314. nad Englezima uspio osloboditi zemlju a nakon sklapanja Sporazuma iz Northamptona - 1328. konačno dobio i englesko priznanje škotskog suvereniteta i svoje vlasti.[1]
Biografija[uredi | uredi kod]
Porodica Bruce bila je anglo-normanskog porijekla, koja se u Škotsku dosela početkom 12. vijeka, i bračnim vezama orodila sa škotskim kraljevima, na osnovu tog je njegov djed imenjak Robert Bruce (umro 1295. inače 6 po redu sa istim imenom) - zahtjevao škotski tron kad je on ostao upražnjen 1290., ali je engleski kralj Edward I koji je ionako tvrdio da mu Škotska pripada po pravu feudalne nadmoći, krunu dao Johnu Balliolu umjesto njemu.[1]
Robert je rođen 1274. kao 8 Robet de Bruce, njegov otac (7 Robert de Bruce, umro 1304.), odrekao se titule grofa od Carricka u njegovu korist 1292., ali je to gotovo sve što se o njemu zna prije 1306. U konfuznom periodu čestih antiengleskih buna između 1295. - 1304. izgleda da je u jednom trenutku bio među vodećim pristašama bune Williama Wallaca, ali se kasnije navodno primirio i ponovno postao vjerni podanik Edwarda I. Tako da ništa nije ukazivalo na to da će on postati škotski lider u ratu za nezavisnost, kad je Edward I pokušao da osobno vlada Škotskom.[1]
Presudni događaj u Robertovoj karijeri bilo je ubojstvo njegovog glavnog konkurenta za škotski tron - Johna Comyna (nećaka kralja Johna Balliola) u franjevačkoj crkvi u Dumfriesu 10. februara 1306. I danas nije posve jasno dali je to izveo Bruce ili njegovi pristaše, ali sva prethodna aktivnost Bruca ukazuju na to da je on već odlučio postati vladar, pa je ubrzo nakon tog čina okrunjen 25. marta iste godine.[1]
Roberova pozicija kao novog kralja bila je vrlo teška, jer je Edward I koji ga je držao za izdajnika, u to vrijeme imao brojne garnizone po važnijim dvorcima Škotske, i bio spreman u svakom trenutku pokrenuti akcije da slomi svaki pokušaj osporavanja njegove vlasti. Zbog tog je Robert dva puta poražen, i to 1306, u Methvena, u neposrednoj blizini Pertha - 19. juna, i kod Dalrya (Perthshire) 11. augusta. Zbog tog su mu žena i brojne pristaše zarobljeni, a tri brata pogubljena. I sam je Robert postao bjegunac, potraživši utočište na udaljenom otoku Rathlin pored sjeverne Irske obale. Ipak je on tokom ovog razdoblja, strpljivo i sa vjerom u uspjeh gradio mrežu svojih pristaša.[1]
Robert se u februaru 1307. se vratio u rodni Ayrshire, u tom trenutku najveću (i gotovo jedinu) podršku pružao mu je jedini preživjeli brat Edward, ali je u nekoliko sljedećih godina Robert uspio steći širok broj pristaša i mecena. Osobno je pobijedio Johna Comyna, grofa od Buchana (rođaka ubijenog Johna Comyna), a 1313. uspio je zauzeti Perth, kog je držao jaki engleski garnizon. Ipak su veći dio borbi, iznjele na svojim leđima njegove pristaše, a naroćito James Douglas i Thomas Randolph (kasniji grof od Moraya), oni su oslobodili Galloway, Douglasdale, kraj oko Selkirka i velik dio istočne Škotske te na kraju -1314. i Edinburgh. U to vrijeme Roberta su počeli pomagati i neki od vodećih škotskih prelata, na ruke mu je išla i smrt Edwarda I 1307. ali i neiskustvo i neznanje njegova nasljednika - Edwarda II. Test njegove sposobnosti zbio se 1314., kad je velika engleska vojska pokušala osloboditi opsjednuti garnizon u Stirlingu. Upravo tad ih je Robert uspio pobjediti u Bitci kod Bannockburna 24. juna 1314.[1]
Gotovo svo vrijeme svoje vladavine potrošio je u naporima da ga Engleska prizna, zbog tog je zauzeo utvrdu Berwick 1318. na njihovu ozemlju, te odtud provalio u sjevernu Englesku, kojoj je nanio veliku štetu. Nakon svrgavanja Edwarda II 1327), engleska regentska vlada za maloljetnog Edward III se odlučila se pomiriti sa Škotima, pa su sklopili Sporazum iz Northamptona (1328) sa klauzalama kojima priznaju Roberta kao kralja Škotske i napuštanjem svih pretenzija na škotski suverenitet.[1]
Robert je većinu svoje energije u godinama nakon 1314., trošio na konsolidaciju svog kraljevstva. Sve dok mu se nije rodio sin nasljednik - David II 1324., bavio se pitanjima svoje sukcesije, pa je zbog tog - 1315. i 1318,, izdao dvije uredbe. Pored tog utjecao je da parlament donese dekret da se svi oni koji su ostali vjerni engleskom kralju moraju odreći svojih feuda. Taj dekret omogućio mu je da nagradi svoje pristaše, ali se to pokazalo i vrlo opasnim - jer su neki od tako nagrađenih ispali enormno moćni, kao James Douglas, iz kog je kasnije izrastao moćni porodični klan Douglas. Robert se uz to morao pobrinuti da ponovno pokrene škotski dvor i upravu, koji praktički nisu funkcionirali od 1296.[1]
Posljednje godine svog života, Robert je teško bolestan proveo u malenom selu Cardross, u kom je i umro (najvjerojatnije od lepre). Tijelo mu je zakopano u Opatiji Dunfermline, ali ne i srce, njega je po njegovoj osobnoj želji odnio James Douglas koji je otišao u rat u Španjolsku. Kad je Douglas ubijen u tom ratu, čini se da je srce vraćeno u domovinu i pokopano, po Roberovoj želji u Opatiji Melrose, jer je 1921. u njoj iskopan lijes sa srcem, pokopan u to vrijeme, iskapanje je ponovljeno 1996. Pokapanje srca bilo je relativno čest običaj među plemstvom i feudalcima tog vremena, ali ipak nema čvrstih dokaza da taj lijes pripada Robertu.[1]
U kasnijim vremenima Robert Bruce je postao legendarni lik škotskog patriotizma.[1]
Izvori[uredi | uredi kod]
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
| Prethodnik: | Kralj Škotske | Nasljednik: |
| John Balliol | David II |