Tartu

Tartu
Centar grada
Koordinate: 58°23′N 26°43′E
Država	Estonija
Okrug	Tartu
Gradska prava	1262.
Vlast
- gradonačelnik	Urmas Kruuse
Površina
- Ukupna	39.0 km²
Stanovništvo (2021.)
- Grad	91,407
- Gustoća	2,346 stan. / km²
Vremenska zona	UTC+2 (UTC+3)
Poštanski broj	50050–51111
Karta
Tartu Pozicija Tartua u Estoniji

Tartu (ruski: Ю́рьев, od 1893 do 1919., njemački: Dorpat, Dörpt, od 1224 - 1893.) je sa svojih 91,407 stanovnika drugi po veličini grad u Estoniji u Okrugu Tartu u kom je administrativni centar.

Tartu je poznat kao kulturna i univerzitetska prestonica Estonije, čiji je univerzitet osnovan daleke 1632. godine.

Prirodni uslovi

Tartu nalazi u jugoistočnom delu Estonije. Grad je udaljen 186 km jugoistočno od glavnog grada Talina. Grad istovremeno spada i u najistočnije veće gradove unutar Evropske unije.

Reljef: Grad Tartu je smešten u ravničarskom području, na približno 45 metara nadmorske visine. Samo jezgro grada obrazovalo se oko omanjeg brega iznad reke Emajõgi.

Klima: U Tartuu vlada nešto oštriji oblik kontinentalne klime. Grad spada u hladnije u Estoniji.

Vode: Reka Emajõgi protiče kroz grad i deli ga na veći, zapadni i manji, istočni deo grada.

Istorija

Trg u starom Tartuu sa fontanom zaljubljenih studenata

Raekoja trg, glavno sastajalište u gradu

Prvi pomen naselja na današnjem mestu vezuje se za srednjovekovne ruske hronike iz ranog 11. veka. U 12. veku tadašnje rusko mesto Jurjev je bilo najveće u datom okruženju.

Od 13. veka grad pripada trgovačkom udruženju Hanza. Tartu je bio posrednik u trgovini između Hanze i ruskih gradova Pskova i Novgoroda. U ovo vreme grad dobija nemački karakter, koji će nositi sve do sredine 19. veka. U 16. veku grad preuzimaju Litvanci, a kanije Šveđani.

Ruska carevina preuzima ceo prostor današnje Estonije zajedno sa Tartuom 1721. godine. Veći deo grada je uništio požar 1775. godine, tako da danas najlepše građevine potiču iz 18. i naročito 19. veka. Između 1893. i 1918. godine grad se zvanično zvao Jurjev, a estonska i nemačka imena su bila delom zabranjena. Ovo ime se nije ukorenilo ni u ruskom jeziku.

Tartu je 1919. postao deo nezavisne Estonije, da bi 1940. godine bio anektiran od SSSR-a u novu Estonsku SSR. Kada se Estonija ponovo osamostalila 1991. godina grad se ponovo našao u granicama Estonije.

Stanovništvo

Po podacima iz 2010. godine u Tartuu živi 103.284 stanovnika. Poslednjih par godina gradsko stanovništvo ponovo raste nakon dvodecenijskog opadanja (1990. g. - preko 115 hilj. st.).

Etnički sastav: Tokom 20. veka stanovništvo Tartua iz korena se promenilo po svom etničkom sastavu. Na početku veka većina su bili Nemci (tzv. Baltički Nemci) sa manjinskim Rusima, Estoncima i Jevrejima. Nemci su se masovno iselili u maticu posle Prvog svetskog rata, dok je broj Rusa takođe opao sa estonskom nezavisnošću 1919. godine, pa ponovo rastao u vreme SSSR-a. Sa novim osamostaljenjem Estonije 1991. udeo Rusa i drugih naroda bivšeg SSSR-a ponovo je počeo opadati.

Današnji etnički sastav (2008.)je:

• Estonci - 80,3%
• Rusi - 15,6%
• Ukrajinci - 1,2%
• Finci - 1,1%
• ostali.

Obrazovanje

Danas je Tartu psoebno poznat po najvažnijem univerzitetu u državi. Univerzitet u Tartuu je 1632. godine osnovao švedski kralj Gustav II Adolf, da bi ga 1802. godine obnovio ruski car Aleksandar I, uz podršku lokalnih baltičkih Nemaca, kao univerzitet na nemačkom jeziku. U zadnjim decenijama ruske carevine univerzitet je dobio ruski karakter.

Slike gradskih građevina

• 

  Gradska kuća Tartua

• 

  Jani crkva luteranskog obreda

• 

  Univerzitet u Tartuu

• 

  Ruska pravoslavna Crkva sv. Đorđa

Spoljašnje veze

Tartu na Wikimedijinoj ostavi

• tartu.ee Zvanična stranica grada Tartua Arhivirano 2010-11-29 na Wayback Machine-u
• www.visittartu.com Turistička obaveštenja
• www.ut.ee Univerzitet u Tartuu