Tartu
Tartu
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 58°23′N 26°43′E / 58.383°N 26.717°E | |
| Država |  Estonija
|
| Okrug | Tartu |
| Gradska prava | 1262.[1] |
| Vlast | |
| - gradonačelnik | Urmas Kruuse |
| Površina | |
| - Ukupna | 39.0 km²[1] |
| Stanovništvo (2021.) | |
| - Grad | 91,407[1] |
| - Gustoća | 2,346 stan. / km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+2 (UTC+3) |
| Poštanski broj | 50050–51111[1] |
| Karta | |
_no_rivers.svg)
Tartu (ruski: Ю́рьев, od 1893 do 1919., njemački: Dorpat, Dörpt, od 1224 - 1893.) je sa svojih 91,407 stanovnika[1] drugi po veličini grad u Estoniji u Okrugu Tartu u kom je administrativni centar.
Tartu je poznat kao kulturna i univerzitetska prestonica Estonije, čiji je univerzitet osnovan daleke 1632. godine.
Prirodni uslovi[uredi - уреди | uredi kôd]
Tartu nalazi u jugoistočnom delu Estonije. Grad je udaljen 186 km jugoistočno od glavnog grada Talina. Grad istovremeno spada i u najistočnije veće gradove unutar Evropske unije.
Reljef: Grad Tartu je smešten u ravničarskom području, na približno 45 metara nadmorske visine. Samo jezgro grada obrazovalo se oko omanjeg brega iznad reke Emajõgi.
Klima: U Tartuu vlada nešto oštriji oblik kontinentalne klime. Grad spada u hladnije u Estoniji.
Vode: Reka Emajõgi protiče kroz grad i deli ga na veći, zapadni i manji, istočni deo grada.
Istorija[uredi - уреди | uredi kôd]
.jpg)
Prvi pomen naselja na današnjem mestu vezuje se za srednjovekovne ruske hronike iz ranog 11. veka. U 12. veku tadašnje rusko mesto Jurjev je bilo najveće u datom okruženju.
Od 13. veka grad pripada trgovačkom udruženju Hanza. Tartu je bio posrednik u trgovini između Hanze i ruskih gradova Pskova i Novgoroda. U ovo vreme grad dobija nemački karakter, koji će nositi sve do sredine 19. veka. U 16. veku grad preuzimaju Litvanci, a kanije Šveđani.
Ruska carevina preuzima ceo prostor današnje Estonije zajedno sa Tartuom 1721. godine. Veći deo grada je uništio požar 1775. godine, tako da danas najlepše građevine potiču iz 18. i naročito 19. veka. Između 1893. i 1918. godine grad se zvanično zvao Jurjev, a estonska i nemačka imena su bila delom zabranjena. Ovo ime se nije ukorenilo ni u ruskom jeziku.
Tartu je 1919. postao deo nezavisne Estonije, da bi 1940. godine bio anektiran od SSSR-a u novu Estonsku SSR. Kada se Estonija ponovo osamostalila 1991. godina grad se ponovo našao u granicama Estonije.
Stanovništvo[uredi - уреди | uredi kôd]
Po podacima iz 2010. godine u Tartuu živi 103.284 stanovnika. Poslednjih par godina gradsko stanovništvo ponovo raste nakon dvodecenijskog opadanja (1990. g. - preko 115 hilj. st.).
Etnički sastav: Tokom 20. veka stanovništvo Tartua iz korena se promenilo po svom etničkom sastavu. Na početku veka većina su bili Nemci (tzv. Baltički Nemci) sa manjinskim Rusima, Estoncima i Jevrejima. Nemci su se masovno iselili u maticu posle Prvog svetskog rata, dok je broj Rusa takođe opao sa estonskom nezavisnošću 1919. godine, pa ponovo rastao u vreme SSSR-a. Sa novim osamostaljenjem Estonije 1991. udeo Rusa i drugih naroda bivšeg SSSR-a ponovo je počeo opadati.
Današnji etnički sastav (2008.)je:
Obrazovanje[uredi - уреди | uredi kôd]
Danas je Tartu psoebno poznat po najvažnijem univerzitetu u državi. Univerzitet u Tartuu je 1632. godine osnovao švedski kralj Gustav II Adolf, da bi ga 1802. godine obnovio ruski car Aleksandar I, uz podršku lokalnih baltičkih Nemaca, kao univerzitet na nemačkom jeziku. U zadnjim decenijama ruske carevine univerzitet je dobio ruski karakter.
Slike gradskih građevina[uredi - уреди | uredi kôd]
Gradska kuća Tartua
Jani crkva luteranskog obreda
Univerzitet u Tartuu
Ruska pravoslavna Crkva sv. Đorđa
Spoljašnje veze[uredi - уреди | uredi kôd]
- tartu.ee Zvanična stranica grada Tartua
- www.visittartu.com Turistička obaveštenja
- www.ut.ee Univerzitet u Tartuu
| |||||||||||||
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Estonia: Counties, Cities and Towns” (engleski). City population. https://www.citypopulation.de/en/estonia/cities/. Pristupljeno 08.09. 2021.