1876

Ovo je članak o godini 1876.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1840-e  1850-e  1860-e  – 1870-e –  1880-e  1890-e  1900-e
Godine:	1873 1874 1875 – 1876 – 1877 1878 1879

1876. po kalendarima

Gregorijanski	1876. (MDCCCLXXVI)
Ab urbe condita	2629.
Islamski	1292–1293.
Iranski	1254–1255.
Hebrejski	5636–5637.
Bizantski	7384–7385.
Koptski	1592–1593.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1931–1932.
• Shaka Samvat	1798–1799.
• Kali Yuga	4977–4978.
Kineski
• Kontinualno	4512–4513.
• 60 godina	Yang Vatra Miš (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11876.
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1876 (MDCCCLXXVI) bila je prijestupna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom, odn. prijestupna godina koja počinje u četvrtak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji

Januar/Siječanj

• 1. 1. - Počinje s radom nemačka centralna banka Reichsbank, marka je jedino zakonito sredstvo plaćanja.
• 10. 1. - Tuxtepečki plan: general Porfirio Díaz počinje pobunu na jugu Meksika.
• 22. 1. (10. 1. po j.k.) - U Srbiji donet Zakon o ličnoj bezbednosti, namenjen zaštiti od policijske samovolje u kazneno-sudskom postupku.
• 31. 1. - Srpska skupština ovlastila prinudni zajam od 18 miliona dinara ("Srpski narodni zajam").

Februar/Veljača

• 1. 2. - Vlada SAD proglasila neprijateljskim bande Sijuksa koji su još uvek van rezervata.
• 5. 2. - Knez Milan Obrenović potpisao "Ustrojstvo đeneralštaba" kojim je postavljen temelj nacionalne vojnogeodetske službe.
• 6. 2. (25. 1. po j.k.) - Osnovano Srpsko društvo Crvenog krsta, na inicijativu dr Vladana Đorđevića.
• 14. 2. - Trka za patentiranje telefona: Elisha Gray prijavio najavu patenta (patent caveat) a Bellov advokat patent.
• 19. 2. - Treći karlistički rat u Španiji: vladine snage uspevaju, nakon ogorčenog karlističkog otpora, zauzeti na juriš njihovo poslednje uporište Estellu u Baskiji - u narednim danima karlisti napuštaju Španiju, rat je završen.
• 24. 2. - Praizvedba Ibsenovog komada Peer Gynt u Kristijaniji (Oslu), muzika Edvard Grieg.
• 26. 2. - Japansko-korejski "ugovor o prijateljstvu": pod pritiskom Japana okončan status Koreje kao vazala Kine, tri luke otvorene za Japance, koji takođe imaju pravo ekstrateritorijalnosti.
• 27. 2. (15. 2. po j.k.) - "Afera sa crvenim barjakom" u Kragujevcu - slavljenička radikalska povorka izazvala nemire u gradu, nakon što protivnici nisu uspeli da ih smene u opštinskom odboru.
• februar - Proglas bosansko-hercegovačkih ustanika napada Srbiju (tj. kneza Milana) zbog nepomaganja ustanka.

Mart/Ožujak

• 2. 3 (19. 2. po j.k.) - Ruska vojska generala Mihaila Skobeljeva zauzima Kokand, što je i kraj Kokandskog kanata - postaje Ferganska oblast Ruskog Turkestana.
• 5. 3. - U Milanu izašao prvi broj Corriere della Sera.
• 7. 3. - Alexander Graham Bell dobio u SAD patent za telefon.
• 7. i 9. 3. - Bitka kod Gure je odlučujuća etiopska pobeda u Etiopsko-egipatskomg ratu, zarobljen i sin Ismail Paše (oslobođen uz otkup).
• 10. 3. - A. G. Bell prvi put preneo jasan govor preko žice: "Mr. Watson, come here, I want to see you..".
• mart - Bibliotekar Melvil Dewey objavio pamflet u kome je opisao Deweyev decimalni sistem klasifikacije.
• 25. 3. (13. 3. po j.k.) - Pod austrougarskim pritiskom srpska vlada daje izjavu da neće napadati Tursku (ni zvanična Rusija ne želi srpsko mešanje).
• mart - "Jovanka Merkusova" (Jeanne Merkus), Holanđanka učesnica hercegovačkog ustanka, izaziva uzbuđenje u Beogradu.
• 20. 3. - Reformom u Švedskoj stvorena odvojena pozicija šefa vlade, prvi je Louis Gerhard De Geer.

• proleće - Indijanci se okupljaju u logoru Bika Koji Sedi u regionu reke Little Bighorn u Montani.

April/Travanj

• 7. 4. - Bankrot Egipta, sledećeg meseca osnovana Caisse de la Dette, međunarodna komisija za nadzor nad egipatskim isplatama duga.
• 8. 4. (27. 3. po j.k.) - Hercegovačke ustaničke vođe traže u Sutorini povlačenje turske vojske.
• 13. 4. - Osmansko carstvo proglašava bankrot (od prošlog oktobra je isplaćivala samo polovinu kamate).
• 30. 4. - U beogradskom Narodnom pozorištu prvi put izvedena Šekspirova tragedija "Romeo i Julija".

Maj/Svibanj

• 1. 5. (19. 4. po j.k.) - Bitka na Presjeci u Hercegovini, Turci uzmiču.
• 1. 5. - Britanska kraljica Viktorija dobila titulu Carice Indije.
• 2. 5. (20. 4. po j.k.) - U osmanskoj Bugarskoj izbija Aprilski ustanak koji će Turci ugušiti u krvi ("Bugarski užasi").
• 6. 5. (24. 4. po j.k.)- Nakon ostavke Kaljevićeve vlade, povratak Stevče Mihailovića na čelo ministarskog saveta ("Drugo akciono ministarstvo"), Jovan Ristić je opet ministar inostranih poslova.
• 6. 5. - Ubistvo konzula u Solunu (→ bg Wiki): muslimanska rulja ubila francuskog i nemačkog konzula.
• 10. 5. - 10. 11. - U Filadelfiji, SAD, otvorena Centennial Exposition, svetska izložba povodom 100-godišnjice američke Deklaracije nezavisnosti.
• 11 - 12. 5. - Velika istočna kriza: Berlinski memorandum Nemačke, Austrougarske i Rusije o nameri zaštite hrišćana Balkana - britanski premijer Benjamin Disraeli ga odbija.
• 14. 5.? - Batački masakr: Turci ubili najmanje 1.200 Bugara u mestu Batak.
• maj - Razlovački ustanak kod Berova u Makedoniji.
• 17. 5. - Nikolaus Otto prijavio patent stacionarnog četvorotaktnog motora sa unutrašnjim sagorevanjem (Otto motor).
• 24. 5. - Challengerova ekspedicija se vratila u Englesku - sakupljeno znanje postaje osnova okeanografije.
• 27. 5. - Ruski general Mihail Černjajev postao srpski državljanin i đeneral.
• 30. 5. - Zbačen osmanski sultan Abdul Aziz, postavljen njegov nećak Murat V..
• 30. 5. (18. 5. po j.k.) - Ruski car potpisao tajni Emski ukaz kojim je zabranjena štampa i uvoz publikacija na "maloruskom dijalektu" (ukrajinskom jeziku) (na snazi 1876-1905 i 1910-17).

Jun/Juni/Lipanj

• 1. 6. (20. 5. po j.k.) - Hristo Botev poginuo u Bugarskoj.
• 4. 6. - Transcontinental Express stigao iz Njujorka u San Fransisko posle 83 sata i 39 minuta putovanja Prvom transkontinentalnom železnicom (završenom 1869) - ranije bi za takvo putovanje bilo potrebno nekoliko meseci, kopnom ili morem oko Južne Amerike.
• c. 5. 6. - Indijanski Sunčev ples na potoku Rosebud u Montani, poglavica Bik Koji Sedi navodno ima viziju predstojećeg sukoba.
• 13. 6. - Slikarka Katarina Ivanović postala prva žena akademik u Srbiji (članica Srpskog učenog društva).
• jun - U Engleskoj objavljen Twainov roman The Adventures of Tom Sawyer (u SAD u decembru).
• 15. 6. - Na Cetinju sklopljen savez Srbije i Crne Gore.
• 17. 6. - Indijanski ratovi: Bitka na Rosebudu je pobeda Ludog Konja nad američkim snagama i njihovim saveznicima.
• 25 - 26. 6. - Bitka na Little Bighornu je najpoznatiji okršaj Indijanskih ratova: koalicija indijanskih plemena na čelu sa Bikom Koji Sedi i Ludim Konjem razbila 7. konjaničku regimentu, poginuo general George Armstrong Custer sa 250 vojnika.
• 26. 6.? - Sa Beogradske tvrđave skinuta turska zastava, poslednji znak sizerenstva nad Srbijom.
• 30. 6. (18. 6. po j.k.) - Srbija i Crna Gora objavljuju rat Turskoj (prelazak granice dva dana kasnije).
• 30. 6. - Novi ustav Španije: dvodomni parlament (Senat i Kortes), prilagođeno kralju i eliti.

Jul/Juli/Srpanj

• 2. 7. (20. 6. po j.k.) - Početak borbi u Srpsko-turskom ratu (državni praznik u Srbiji od 1879.).
  • Bosanski ustanici (Krajina i Posavina) istog dana proglašavaju ujedinjenje sa Srbijom, dok su hercegovački za Crnu Goru; Austrougarski konzuli deluju protiv takvog ujedinjenja, u saradnji sa lokalnim katolicima (fra Grgo Martić) - razdor između Srba i Hrvata po pitanju Bosne.
• 2/3. 7. - Svetozar Miletić uhapšen (u pritvoru i zatvoru do 1879.).
• 3. 7. - U nemačkom selu Marpingenu u Sarlandu se navodno ukazala Gospa, i još nekoliko puta do septembra 1877. (→ de Wiki).
• jun/jul - Petar Karađorđević ("Petar Mrkonjić") napušta bosanski ustanak, nakon ulaska Srbije u rat.
• 6. 7. (24. 6. po j.k., Ivanjdan) - Kalipoljska bitka, deo Javorskog rata - prvi veći okršaj i srpski neuspeh, poginuo kapetan Milovan Rašković.
• 8. 7. - Rajhštatska konvencija - Rusija navodno prepustila Bosnu i Hercegovinu Austrougarskoj (neformalnost skupa i usmenost zaključaka izaziva različita tumačenja).
• 9. 7. - U Kolumbiji izbija građanski rat (1876-77, svađa je počela oko toga trebaju li škole biti državne ili pod nadzorom crkve.
• 18. 7. - Srpski poraz kod Velikog Izvora (Zaječar).
• 19. 7. (7. 7. po j.k.) - Bečka vlada stavlja do znanja da ne može dozvoliti sjedinjenje Bosne sa Srbijom, obustavljene srpske akcije na toj strani.
• 21. 7. - Dekretom ukinuta samouprava (fuero) Baskije u Španiji, moraju plaćati poreze kao i ostali (→ Baskijski ekonomski sporazum).
• 28. 7. (16. 7. po j.k.) - Bitka kod Vučjeg dola - velika crnogorska pobeda kod Bileće.

Avgust/August/Kolovoz

• 1. 8. - Colorado postaje 38. država SAD.
• 2. 8. - Wild Bill Hickok ubijen tokom partije pokera u Deadwoodu, South Dakota.
• 9. 8. (28. 7. po j.k.) - Bitka na Pogledu (Javorski rat), istakao se major Ilić, zaustavljena turska ofanziva.
• 13. 8. - Richard Wagner otvorio prvi Bajrojtski festival, 13 - 17. 8. izvedena tetralogija "Prsten Nibelunga".
• 14. 8. (2. 8. po j.k.) - Rođen Aleksandar Obrenović, budući kralj Srbije.
• 14. 8. (2. 8. po j.k.) - Bitka na Fundini - pobeda Crnogoraca blizu Podgorice, u Kučima.
• 21. 8. - Konvencija iz Chefooa, neravni ugovor između Kine i V. Britanije, novi ustupci Kine.
• 23. 8. (11. 8. po j.k.) - Boj na Šumatovcu - sprečeno tursko napredovanje ka Aleksincu.
• 29. 8. - Victor Hugo napisao apel "Za Srbiju" (Pour la Serbie).
• 31. 8. - Sultan Murat V. zbačen posle 93 dana vlade; nasleđuje ga brat Abdul Hamid II. (do 1909).

Septembar/Rujan

• 1. 9. - Srbi potisnuti s Adrovca (Aleksinac), na levoj obali Morave.
• 3. 9. (21. 8. po j.k.) - Bitka na Čemernici (Javorski rat), srpska vojska zadržala položaje.
• 5. 9. - Na Javoru poginuo major Mihailo Ilić.
• 5. 9. - William Ewart Gladstone objavio pamflet "Bugarski užasi i Pitanje istoka", žestoku kritiku "ravnodušnosti" Disraelijeve vlade.
• 7. 9. - Jesse James i James–Youngerova banda pokušali opljačkati banku u Northfield, Minnesota ali većina ih izginula.
• 11. 9. - Bitka kod Bobovišta - sprečen turski prelaz na desnu obalu Morave.
• 12. - 14. 9. - Briselska geografska konferencija, osnovana Međunarodna afrička asocijacija putem koje će belgijski kralj Leopold II kolonizovati Kongo.
• 15 - 25. 9. - Jednostrano tursko primirje na srpskom frontu.
• 16. 9. (4. 9. po j.k.) - "Deligradski događaj": gen. Černjajev samoinicijativno proglasio Srbiju za kraljevinu i Milana za kralja, bez efekta.
• 28 - 30. 9. - Bitka na Krevetu: teška bitka oko turskih položaja na levoj obali Morave, bez rezultata.

Oktobar/Listopad

• 17. 10. - Japan anektirao Otoke Ogasawara (Boninski otoci).
• 19 - 21. 10. - Turska ofanziva, zauzimaju Veliki Šiljegovac.
• 29. 10. (17. 10. po j.k.) - Bitka kod Đunisa - težak srpski poraz, bežanija vojske i naroda, zapaljen ruski logor u Deligradu.
• 30. 10. - Gen. Černjajev napustio Srbiju.
• 31. 10. - Ruski ultimatum Porti, podržan delimičnom mobilizacijom.
• 31. 10. - Katastrofalni ciklon pogađa obalu današnjeg Bangladeša, 200.000 mrtvih.
• oktobar-novembar - U Japanu izbijaju Shinpūrenska i još tri pobune bivših samuraja - lako je poražena ali će služiti za ugled tajnim društvima do 1945.

• jesen - Ruski narodnjiki (populisti) osnovali organizaciju Zemlja i volja (ime od 1878).

Novembar/Studeni

• 2. 11. - Turci proglasili primirje, pod ruskim pritiskom.
• 7. 11. - Održani Predsjednički izbori u Sjedinjenim Američkim Državama, jedni od najkontroverznijih u povijesti: republikanac Rutherford B. Hayes pobijedio za jedan elektorski glas demokratu Samuela J. Tildena, usprkos manjem broju narodnih glasova (→ Kompromis iz 1877.).
• 16. 11. - Bitka kod Tecoaca u Tlaxcali: pobunjenici generala Díaza porazili snage predsednika Lerdo de Tejade, kasnije tokom meseca Díaz ulazi u grad Meksiko.
• 18. 11. - Uspostavljen britansko-francuski kondominijum nad Egiptom (do 1882).
• 25. 11. - Bitka Tupog Noža: američka vojska uništila kamp Čejena u Vajomingu

Decembar/Prosinac

• 5. 12. - Požar u Brooklyn Theateru odnosi najmanje 278 života.
• 6. 12. - Doktor Francis Julius LeMoyne izveo prvu kremaciju u SAD.
• 18. 12. (6. 12. po j.k.) - Kazanska demonstracija: oko 400 ljudi se okupilo u organizaciji Zemlje i volje ispred Kazanske katedrale u St. Peterburgu, sukob sa policijom, nekoliko učesnika osuđeno na robiju.
• 19. 12. (7. 12. po j.k.) - Incident ispred Beograda, austrougarski monitor "Moroš" i srpski vojnici sa tvrđave razmenili vatru, srpska vlada dala ostavku pa je povukla.
• 23. 12. - Proglašen prvi Osmanski ustav čime se završava doba Tanzimata i počinje Prva ustavna era (do 1878).
• 23. 12. - Počinje Carigradska konferencija velikih sila (do 20. januara): biće predloženi autonomna Bosna, sem dela (stare) Hercegovine koji bi pripao Crnoj Gori; dva autonomna bugarska vilajeta, zapadnom bi pripala današnja južna Srbija i veći deo Makedonije (bez uspeha).
• 29. 12. - Železnička nesreća kod mesta Ashtabula, Ohio: zbog rušenja mosta poginula 92 putnika.

Kroz godinu

• Pre srpsko-turskih ratova albanskih naselja je bilo u Toplici, Jablanici i oko Vranja, nakon ratova dolazi do iseljavanja i albanizacije Kosova.
• Izbori za Dalmatinski sabor: Narodna stranka 30 mandata, Autonomaška stranka 11.
• Epidemija sifilisa na severoistoku Srbije.
• Pierre-Auguste Renoir naslikao "Ples kod Moulin de la Galette".
• Heinrich Schliemann istražuje Mikenu, pronalazi "Agamemnonovu masku" (zapravo je iz 16. st. pne.).
• Severnokineska glad 1876–79. odnosi milione života.
• U Nemačkoj osnovana firma Henkel, prvi proizvod prašak za veš na bazi silikata.
• Lars Magnus Ericsson osnovao u Stokholmu radionicu za opravku telegrafa iz koje će nastati Ericsson.
• Muzej lijepih umjetnosti je otvoren u Bostonu.
• U SAD uvedeni Heinz Tomato Ketchup i Budweiser pivo.
• Melville Reuben Bissell patentirao čistač tepiha (carpet sweeper).

Rođenja

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

• 1. 1. - Ernest Bošnjak, pionir filma u ex-Yu († 1963)
• 3. 1. - Wilhelm Pieck, predsednik Istočne Nemačke († 1960)
• 5. 1. - Konrad Adenauer, kancelar Zapadne Nemačke († 1967)
• 12. 1. - Jack London, američki književnik († 1916.)
• 19. 1. - Milan Begović, hrvatski književnik († 1948.)
• 22. 1. - Flora Sandes, dobrovoljka u srpskoj vojsci († 1956)

• 11. 2. - Draga Spasić, glumica i operska pevačica († 1938)
• 13. 2. - Dalaj Lama XIII, svetovni i verski lider Tibeta († 1933)
• 19. 2. - Constantin Brâncuși, vajar († 1957)

• 2. 3. - Eugenio Pacelli, papa Pio XII. († 1958)
• 26. 3. - Vilhelm od Vida, knez Albanije († 1945)
• 31. 3. - Bora Stanković, književnik († 1927.)

• 3. 4. - Tomáš Baťa, osnivač obućarske kompanije († 1932)
• 4. 4. - Maurice de Vlaminck, francuski slikar i grafičar († 1958)
• 24. 4. - Erich Raeder, nemački admiral († 1960)
• 29. 4. - Zaudita I, carica Etiopije († 1930)

• 10. 5. - Ivan Cankar, slovenski književnik († 1918.)
• 13. 5. - Vojislav Marinković, ekonomista, premijer Kraljevine Jugoslavije († 1935)
• 30. 5. - Vladimir Nazor, hrvatski književnik († 1949.)

• 10. 6. - Momčilo Ninčić, profesor ekonomije, akademik, diplomata († 1949)
• 11. 6. - Alfred Kroeber, američki arheolog i antropolog
• 17. 4. - Ivan Lorković, hrvatski političar († 1926)
• 27. 6. - Ivan Sarić, avijatičar († 1966)

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

• 17. 7. - Maksim Litvinov, sovjetski diplomata († 1951)

• 5. 8. - Dragutin Dimitrijević Apis, srpski oficir i zaverenik († 1917)
• 7. 8. - Mata Hari, egzotična plesačica, špijunka († 1917)
• 13. 8. - Aleksandar Belić, lingvista, predsednik SANU († 1960)
• 14. 8. - Aleksandar Obrenović, kralj Srbije (†1903.)
• 28. 8. - Jakov-Žak Ovadija, šahista, jugoslovenski delegat na osnivanju FIDE († 1941)

• 5. 9. - Wilhelm von Leeb, nemački feldmaršal († 1956)
• 12. 9. - Milan Grol, književnik, političar, dramaturg († 1952)
• 30. 9. - Milan Rakić, srpski pesnik (* 1938)

• 6. 10. - John James Richard Macleod, škotski liječnik, nobelovac († 1935.)
• 6. 10. - Milan Milovanović, srpski slikar († 1946)
• 13. 10. - Sherwood Anderson, američki književnik († 1941.)
• 31. 10. - Natalie Clifford Barney, američko-francuska spisateljica († 1972.)

• 22. 11. - Vladimir Stahuljak, hrvatski skladatelj, orguljaš i zborovođa († 1960.)
• 23. 11. - Manuel de Falla, kompozitor († 1946)

• 22. 12. - Filippo Tommaso Marinetti, pesnik, osnivač futurizma († 1944)
• 23. 12. - Stevan Aleksić, slikar i ikonopisac († 1923)
• 25. 12. - Muhammad Ali Jinnah, osnivač Pakistana († 1948)

Kroz godinu

• Branko Tanazević, arhitekta († 1945)

Smrti

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

• 17. 1. - Pavle Simić, srpski slikar (* 1818)
• 28. 1. - Ferenc Deák, mađarski političar (* 1803)
• 11. 3. - Jovan Filipović, srpski pravnik i ministar (* 1819)
• 23. 5. - Gideon von Krismanic, austrijski general (* 1817)
• 26. 5. - František Palacký, češki istoričar i političar (* 1798)
• 1. 6. - Hristo Botev, bugarski pesnik i revolucionar (* 1848)
• 4. 6. - Abdul Aziz, osmanski sultan (* 1830)
• 7. 6. - Josefina od Leuchtenberga, švedska kraljica (* 1807)
• 8. 6. - George Sand, francuska književnica (* 1804.)
• 21. 6. - Antonio López de Santa Anna, meksički general i bivši predsednik (* 1794)
• 25. 6. - George Armstrong Custer, američki oficir (* 1839)

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

• 1. 7. - Mihail Bakunjin, revolucionar i anarhista (* 1814)
• 6. 7. - Milovan Rašković, kapetan srpske vojske (* 1828)
• 15. 7. - Aleksander Fredro, poljski dramski pisac
• 18. 7. - Janko Šafarik, srpski istoričar slovačkog porekla (* 1814)

• 2. 8. - Wild Bill Hickok, lik sa Divljeg zapada (* 1837)
• 25. 8. - Adolph Tidemand, norveški slikar (* 1814.)
• 1. 9. - Nikolaj Rajevski, ruski oficir i srpski dobrovoljac (* 1839)
• 5. 9. - Mihailo Ilić, major srpske vojske (* 1845)
• 9. 9. - Američki Konj stariji, indijanski poglavica (* 1830)

• 1. 10. - James Lick, zemljišni baron, pokrovitelj nauke (* 1796)
• 21. 10. - Uroš Knežević, srpski slikar (* 1811)
• 27. 10. - Braxton Bragg, general Konfederalne armije (* 1817)

• 22. 11. - Armin Šrabec, hrvatski klasični filolog, violočelist i skladatelj (* 1844.)

• 31. 12. - Katarina Laboure, katolička svetica iz Francuske (* 1806.)

Kroz godinu

• Maksim Baćović, crnogorsko-hercegovački vojvoda (* 1848)
• Vladimir Danilović Vlada, potporučnik srpske vojske (* 1841)
• Karlo Pacek, bivši lekar Miloša Obrenovića (* 1807)

Reference

Literatura

• Влада Милана Обреновића. Књ. 2, Slobodan Jovanović, Digitalna Narodna biblioteka Srbije.

V. također

• Bejzbol 1876

1876 na Wikimedijinoj ostavi