Narodna biblioteka Srbije
Narodna biblioteka Srbije osnovana je 15. februara 1832. u knjižari Gligorija Vozarovića na mestu savremene Osnovne škole kralj Petar Prvi.[1] Inicijalni fond činili su pokloni Vozarevića i drugih srpskih kulturnih poslenika. Knez Miloš je naredio da se jedan primerak od svake štampane knjige ustupi biblioteci.[1] Tako je ustanovljena institucija obaveznog primerka.
Zbog nedostatka prostora biblioteka je 1838. premeštena u zgradu Liceja Knjažestva serbskog u Kragujevcu ali je vraćena u Beograd 1841. godine kada je grad stekao status glavnog grada Srbije.[1] Funkcija državnog bibliotekara stvorena je kneževskom odlukom 1953. godine, a biblioteka je ime narodne biblioteke ponela prema predlogu Đure Daničića.[2]
Od 1838. pa sve do 1871. godine biblioteka je bila pod direktnom upravom Ministarstva prosvete, a samostalna institucija postala je 1871. godine dok je 1881. usvojen i Zakon o Narodnoj biblioteci koji je propisao da će institucija da sakuplja sve materijale vezane za jugoslovensku istoriju, jezik, nauku i geografiju.[1]
Prvi svetski rat doveo je do prvog bombardovanja biblioteke, uništenja i gubljenja građe i premeštanja građe na alternativne lokacije u gradu i ostatku Srbije.[2] 1919. godine institucija je postala depozitorna biblioteka za celu Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.[2]
Zgrada biblioteke pogođena je 6. aprila 1941. prilikom nemačkog bombardovanja Beograda i veliki deo dragocenog knjižnog fonda je tada uništen uključujući vredne srednjovekovne rukopise i retke knjige.[2] Bibliografsko odeljenje biblioteke kao i Arheografsko odeljenje osnovani su 1960. godine. Postojeća zgrada Narodne biblioteke na Vračaru izgrađena je 1973. godine i otvorena 6. aprila te godine na godišnjicu uništenja u Drugom svetskom ratu.[2] Zgradu je projektovao arhitekta Ivo Kurtović [3]. 1976. godine biblioteka je počela da koristi međunarodni ISBD standard katalogizacije.[2]
Biblioteka je 2003. godine postala punopravna članica Konferencije evropskih nacionalnih biblioteka.[4]
Upravnici Narodne biblioteke bili su:
- 1853-1856. - Filip Nikolić (1830-1867)
- 1856-1859. - Đuro Daničić (1825-1882)
- 1861-1869. - Janko Šafarik (1814-1876)
- 1869-1874. - Stojan Novaković (1842-1915)
- od 1875. - Jovan Bošković (1834-1892)
- 1880-1886. - Nićifor Dučić (1832-1900)
- od 1886. - Milan Đ. Milićević (1831-1908)
- do 1900. - Dragiša Stanojević (1844-1918)
- 1900-1901. - Stojan Protić (1857-1923)
- 1901-1903. - Ljubomir Jovanović (1865-1928)
- 1903-1927. - Jovan Tomić (1869-1932)
- 1927-1935. - Miloš Zečević (1880-1955)
- 1935-1941. - Dragoslav Ilić (1889-1973)
- 1941-1945. - Đorđe Radojčić (1905-1970)
- 1945-1960. - Dušan Milačić (1892-1979)
- 1960-1965. - Čedomir Minderović (1912-1966)
- 1965-1968. - Milorad Panić-Surep (1912-1968)
- 1968-1977. - Svetislav Đurić (1919-2004)
- 1977-1979. - Vladimir Stevanović (1930-1979)
- 1980-1983. - Vaso Milinčević (1928-)
- 1983-1988. - Milan Milutinović (1942-)
- 1988-2001. - Milomir Petrović (1934-)
- 2001-2012. - Sreten Ugričić (1961-)
- 2012-2013. - Dejan Ristić (1972-)
- 2013-2015. - Svetlana Jančić (1948-)
- 2015-2021. - Laslo Blašković (1966-)
- od 2021. - Vladimir Pištalo (1960-)
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Nikola Vukanović; Marija Danić; Mia Rosić; Sandra Stojanović (2013). Strategic Analysis: National Library of Serbia. Narodna biblioteka Srbije. Arhivirano iz originala na datum 2023-01-23. Pristupljeno 2023-01-23.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Vesna Injac (2009). „The National Library of Serbia: Past, Present and Future”. Alexandria 21 (3): 1–14.
- ↑ http://www.rastko.rs/isk/isk_16_c.html
- ↑ Vesna Injac (2005). „Narodna biblioteka Srbije - punopravni partner u projektu "Evropska biblioteka"”. Pregled nacionalnog centra za digitalizaciju (7): 49-54.
- Zvanični sajt
- Hronologija 200 godina bibliotekarstva u Srbije
- Sećanje na 6. april 1941. Arhivirano 2011-10-19 na Wayback Machine-u
- Čitaonica beogradska
- Stožer srpske učenosti (feljton, „Večernje novosti“, 18. jun 2010)
- Kasni otvaranje Narodne biblioteke („Politika“, 31. mart 2011)
- Obnovljena Narodna biblioetka („B92“, 24. maj 2011)
- Posle četiri godine otvara se Narodna biblioteka („Politika“, 30. avgust 2011)
