Ekumenizam
| Dio serije članaka na temu | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Isus Hristos Osnove Historija
Teologija Biblija |
Ekumenizam ili vaseljenizam (od grč. οικουμενη — "naseljeni svet, vaseljena") predstavlja savremeno nastojanje oko pomirenja, saradnje, zbližavanja i jedinstva hrišćanskih crkava.
Dok se međureligijski dijalog odnosi na sve religije, ekumenizam je dijaloški napor unutar hršćanskih crkava. Za razliku od unijaćenja (tj. prelaženje iz Pravoslavne crkve u Katoličku i obratno), u ekumenizmu se naglašava ravnopravan dijalog među hršćanskim konfesijama, ono što je pojedinim crkvama zajedničko i ide se za potvrdom duhovnoga i moralnog poslanja Hristove Crkve.
Ekumenizam je nastao u 19. veku unutar protestantskih crkava (ekumenski pokret). Unutar Katoličke crkve preteče su ekumenizma u 19. veku: J. H. Njuman, D. Mercier, J. J. Štrosmauer, a u 20. veku benediktinci iz Čevetohena u Belgiji, dominikanski centar Istina u Parizu, a svojim ekleziološkim radovima dominikanac Kongar. Nakon Drugog vatikanskog Koncila (1962.-1965.) Katolička Crkva prihvata osnovna načela ekumenizma i odriče se unijaćenja. (Dekret 2. Vat. Sabora: Unitatis redintegratio 1964.)
Archbishop Michael Ramsey and Pope Paul VI Počeci ekumenskog pokreta stavljaju se u 1805. godinu, kada se protestantski, baptisitički misonar Viljem Keri (William Carey) založio za osnivanje "opšteg udruženja" svih hrišćanskih veroispovesti. Ovaj zahtev je nastao tokom njegovih misonarskih aktivnosti u Africi, kada je na delu uvideo slabost hrišćanstva usled njegovih unutrašnjih podela. Crkve koje su delovale misonarski, počele su sa osnivanjem različitih društava, sve u cilju usklađivanja njihovog misonarskog delovanja. U to vreme osnovana su u Londonu udruženja YMCA (Hrišćansko udruženje za mlade muškarce). YMCA je 1894. imalo oko deset hiljada odeljenja po celom svetu, sa četiri miliona članova. Uskoro su osnovana i ženska udruženja. Ema Roberts je tako osnovala kružok za molitveno ujedinjenje a gospođa Kinerd je u Londonu organizovala dobrotvorno društvo za pomoć mladim ženama. Ta dva društva su se ujedinila 1897. i dovila naziv YWCA (Hrišćansko udruženje za malede žene). Ove organizacije su delovale na principima humanističkih doktrina. Krajem 19. veka osnovana je i Svetska Studentska Hrišćanska Federacija (World Sudent Christian Federation). Valja pomenuti da je 1864. godine osnovano udruženje "Jevanđelska alijansa", a 1914. je osnovana Svetska alijansa za unapređenje internacionalnog prijateljstva preko Crkava. Može se smatrati da su ovakva udruženja predsstavljala začetak budućeg ekumenskog pokreta. Godine 1854. osnovan je ekumenski savet.
Tokom vremena, rad ovog saveta je doprineo da 1910. dođe do skupa u Edinburgu (Edinburgh) u Škotstkoj, što predstavlja zvanični početak ekumenskog pokreta. Ovde je i pojam ekumenizma po prvi put upotrebljen u njegovom sadašnjem značenju. Želja je bila da se izbegne pojam "internacionalni" koji sobom implicira nacionalnu podeljenost dok pojam "ekumenski" (prema istočnom izgovoru grčkog "ikumenski") ukazuje na sveukupnost bez podela. Konferencija u Edinburgu bila je naslovljena "Međunarodna Misionarska Konferencija" (International Missionary Conference). Na ovoj konferenciji je ustanovljeno stalno povereništvo koje je trebalo da usklađuje ekumenske aktivnosti u skladu sa predlozima i idejama koje su se na skupu pojavile. Jedno od tih povereništva imalo je nazov Život i Rad (Life and Work). Za njega se posebno zalagao luteranski episkup iz Upsale Natan Zoderblom (Nathan Soderblom) (1866 - 1931). Ovo povereništvo je imalo za cilj da rešava pitanja odnosa crkava prema društvu.
Godine 1925. u Stokholmu je održana konferencija ove organizacije pod nazivom "Opšta hrišćanska konferencija Života i Rada" (Universal Christian Conference of Life and Work) na kojoj je bilo reči o međunarodnim odnosima kao i o društvenom i ekonomskom životu viđenom iz hrišćanske perspektive. Veliki doprinos radu pokreta Život i Rad (Life and Work) dao je luteranski arhiepiskop Sederblum (Soderblom), kansiji dobitnik nobelove nagrade za mir. Donosimo odlomak iz Zvaničnog izveštaja sa ove konferencije u kome se apeluje na poslušnost Bogu koji želi jedinstvo hrišćana: «Ako pravdenost vaša ne bude veća od pravednosti književnika i fariseja nećete ući u carstvo Božje». Crkva veoma mnogo sluša čoveka a veoma malo Boga. ... Da bismo čuli glas Božji neophodno je da se molimo».
Anglikanski episkop Čarls Henri Brent (Chales Henry Brent) najviše se zalagao za povereništvo Vera i Poredak (Faith and Order), koje se bavilo teološkim pitanjima, pre svega onim koje su predstavljale uzrok podela među hrišćanima. U Lozani je 1927. održana konferencija Vere i Poretka (Faith and Order), koja je predstavljala početak redovnih sastanaka na kojima su se razmatrala dogmatska pitanja uz učešće različitih hrišćanskih crkava.
24. februara 1930. godine je arhiepiskop kenterberijski uputio poziv carigradskom patrijarhu Fotiju da dođe na Lambetsku konferenciju (konferencija celog anglikanskog episkopata koja se održavala svakih 10 godina u Lambetskoj palati), sa molbom da patrijarh pozove i sve autokefalne pravoslavne crkve da upute po jednog delegata na tu konferenciju. SPC je zastupao episkop bački Irinej. Na čelu pravoslavnih delegata u Londonu bio je patrijarh aleksandrijski Meletije. Sve pravoslavne crkve, sem moskovske patrijaršije koja nije učestvovala, imale su po jednog mitropolita ili episkopa kao delegata. Na sastancima pravoslavnih arhijereja i anglikanskih episkopa pretresana su pitanja o euharistiji i rukoploženju episkopa, kao i o ostalim svetim tajnama, crkvenim autoritetima i disciplini, o svetom pismu i svetom predanju, interkomuniji. Dogovoreno je da se obrazuje "Zajednička doktrinarna komisija" od pravoslavaca i anglikanaca, koja će detaljno pretresati sva pitanja i doneti zajedničke predloge i rešenja.[1]
U Edinburgu je 1937. održana još jedna konferencija na kojoj je prisustvovalo pet nezvaničnih posmatrača Katoličke Crkve. Na ovoj konferenciji je izrečena tvrdnja koja i do danas ostaje važeća u ekumenskom pokretu: "doktrina razdeljuje a služenje ujedinjuje". Ova dva tela imala su i različite pristupe. Dok je povereništvo "Život i Rad" bilo inspirisano liberalnom teologijom i Američkim pokretom Social Gospel, i bavilo pre svega društvenim i haritativnim problemima, povereništvo "Vera i Poredak" se bavilo prevashodno teološkim pitanjima, i svoju inspiraciju je nalazilo u dijalektičkoj teologiji. Ono se posebno zalagalo za postizanje napretka na doktrinarnom planu. Ipak, iako su se njihovi metodi i prioriteti razlikovali, njihovi ciljevi su ipak bili isti. Na kraju je postignuta saglasnost da i jedan i drugi metod - socijalna uloga hrišćanstva i doktrinarna pitanja - imaju svoju važnost na putu postizanja jedinstva među hrišćanima. Godine 1912. stvoren je i treći ekumenski pokret koji je nosi naziv "Internacionalni savet misija". On je stvoren sa ciljem koordinacije misijskih društava.
Tako su se ove dve organizacije spojile i - 1938. godine u Utrehtu - nastao je Svetski savet crkava (World Council of Churces - WCC). Pored toga, organizacija Vera i Poredak je nastavila da postoji i kako posebno telo. Nakon konferencije koja je održana u mestu Santjago Di Kompostelo u Španiji, 1993. godine, 2004. je održana i konferencija u Kuala Lumpuru u Maleziji. Razmatrano je stanje ekumenskog pokreta i njegov razvoj od prve konferencije organizacije Vera i Poredak do danas. Danas ogrankom Vera i Poredak upravlja komisija od 120 članova. Predstavnici Pravoslavne crkve u današnjem sastavu su Arhiepiskop Albanski Anastasios, profesor Jovan Krisavgis iz Grčke pravoslavne Crkve Amerike, inače profesor na visokoj teološkoj školi Svetog Krsta, zatim episkop Ilarion (Alfejev) iz Ruske pravoslavne crkve, o. Heiki Hutunen (Heikki Huttunen) iz Finske, Mitropolit mar Grigorije Johana Ibrahim iz Antiohijske Patrijaršije, o. dr Viorel Jonita (Viorel Ionita) i dr Mihael Tit iz Rumunske PC, dr Roman Juriga iz Pravoslavne crkve Češke i Slovačke, o. Jan Kulazuk iz Poljske, Makarije Arhiepiskop Kenije i Irinupolisa, o. Mihail Naim iz Antiohijske Patrijaršije, sveštenik dr Predrag Puzović iz Srpske pravoslavne crkve, Vladimir Šmali iz RPC, Konstac Tarasar iz Pravoslavne crkve Amerike,
Nakon osnivanja SSC je trebaklo da održi prvu opštu skupštinu 1941. godine. Međutim, pošto je otpočeo rat, ovaj događaj je odložen za kasnije. Prva skupština je održana tek 1948. "Vera i Poredak" i Život i Delovanje" ušle su u SSC. U SSC je oformljen centralni odbor koji svakih šest do sedam godina organizuje jedan opšti skup. Na tim skupovima se potvrđuje volja članica da nastave svoje delovanje u SSC a određuju se i smernice za budući rad.
1952. godine carigradski patrijarh Atinagora izdao je encikliku u kojoj poziva sve poglavare pomesnih pravoslavnih crkava da se pridruže Svetskom savezu crkava. Već od 1952. pojedine pravoslavne crkve počele su da se uključuju u SSC, a 1955.g. Vaseljenska patrijaršija šalje svoje stalne predstavnike u centralu SSC, u Ženevi. Godine 1959. centralni komitet SSC se sastaje na Rodosu sa predstavnicima svih pravoslavnih crkava. 1964. godine patrijarh Atinagora se susreo rimskim papom u Jerusalimu. Susret pape Pavla VI i patrijarha Atinagore u Jerusalimu bio je prvi susret poglavara Rima i Carigrada u poslednjih 526 godina, tačnije od susreta u Ferari između patrijarha Josifa II i pape Evgenija IV. Pošto su zajednički pročitali molitvu Oče naš, izmenili celiv mira i zajednički blagoslovili narod, na kraju je patrijarh darivao papu arhijerejskom panagijom, sa predstavom Gospoda kao učitelja, simbolom episkopske časti pravoslavnih jerarha. 7.12. 1965. godine Carigrad i Rim ukidaju uzajamne anateme iz 1054. godine.
Imamo mnoge razlike, kažu. Koje? Filiokve? Pa, on postoji još od 7. veka, a Crkve se nisu razdvojile. Primat i nepogrešivost? Šta se to nas tiče! Neka svaka svaka crkva drži svoje običaje. Ako to želi Katolička crkva neka to drži. Ali vas pitam, gde je ta nepogrešivost danas, kada papa ima stalni petnaestočlani savet koji odlučuje. ... Teološki dijalog neće doneti rezultate. Nismo spremni i trebaće nam vekovi. Samo je jedan dijalog moguć - dijalog ljubavi.
Od 1971. SSC ima tri ogranka koje međusobno usklađuje centralni odbor. Prvi ogranak nosi naziv "Vera i svedočanstvo". U njenom okviru dela i organizacija "Vera i Poredak" koja se bavi doktrinarnim pitanjima. Drugi ogranak se naziva "Pravednost i služenje" i bavi se praktičnim problemima u odnosima crkava članica i prema svetu. Treći ogranak je "Odgoj i obnova". On se bavi pitanjem obrazovanja.
Od 24. jula do 10. avugsta 1983. u Vankuveru je održan veliki skup Svetskog saveza crkava. Služena je protestantska misa kojoj je prisustvovalo oko 3.500 hrišćana iz raznih krajeva sveta. Službu je služio arhiepiskop kenterberijski Robert Ransi sa dve sveštenice, dok su pravoslavni, rimokatolici i monofiziti učestvovali u proiznošenju jektenija.
Od 7-20 februara 1991. godine u Kanberi, u Australiji, održan je 7. Generalna konferencija SSC. Na njoj su pored predstavnika brojnih protestantskih crkava, učestvovali i predstavnici svih pomesnih pravoslavnih crkvava (osim jerusalimske Patrijaršije koja je istupila iz SSC) kao i predstavnici Vatikana na čelu sa kardinalom Edvardom Kasidijem. Na ovom skupu je usvojen jedan veoma zanimljiv dokument pod imenom "Jedinstvo crkve kao opštenje: Dar i poziv". SSC upućuje ovaj dokument kao apel svim crkvama kako bi prihvatile sedam osnovnih teza "u cilju punog vidljivog jedinstva":
- međusobno priznanje krštenja
- prihvatanje Nikejsko-carigradskog Simvola vere kao zajedničkog izraza apostolske vere
- evharistijsko opštenje
- međusobno priznavanje sveštenstva
- zajedničko svedočenje evanđelja
- zajedničko delovanje u cilju očuvanja mira i poretka u svetu
- omogućavanje parohijama i zajednicama da izraze na odgovarajući način lokalni stepen postojećeg opštenja.
Pravoslavna crkva je od samog početka uzela značajno učešće u radu ekumenskog pokreta. Jedan od najznačajnijih dokumenata je enciklika Vaseljenske Patrijaršije iz 1920: U enciklici se, između ostalog, kaže: "Naša crkva smatra zbližavanje među crkvama i njihova prisnost nisu isključeni zbog doktrinarnih razlika koje među njima postoje. Prema našem mišljenju takvo približavanje je veoma poželjno i neophodno. Ono može biti korosno na mnogo načina za stvarne interese svake pojedničane crkve i čitavog hrišćanskog tela, a takođe i za pripremanje i napredovanje prema blagoslovenom jednistvu koje će se ostvariti u budućnosti u skladu sa voljom Božjom."
Valja pomenuti da je naročit doprinos učestvovanju Pravoslavnih u ekumenskom pokretu dao i German Tiatirski. Smatra se da je on izradio nacrt navedene enciklike iz 1920. Kao ilustraciju njegovog stava, navodimo deo iz njegovog izlaganja sa konferencije u Lozani održane 1927: "Iako Pravoslavna crkva smatra jedinstvo u veri primarnim uslovom ponovnog uspostavljanja jedinstva crkva, ona odbacuje teoriju ekskluzivnosti prema kojoj jedna crkva, smatrajući sebe kao jedinu istinitu Crkvu, insistira da oni koji traže jedinstvo sa njom moraju ući u nju". German dalje navodi Sv. Fotija Carigradskog kao uzor mogućeg puta ka jedinstvu i citira deo iz njegovog pisma papi Nikoli prvom: "U slučajevima kada se neslaganje javlja po pitanjima koja nisu stvar vere, i kada ta pitanja ne pokazuju neposlušnost bilo kom opštem ili katoličanskom (= sabornom) autoritetu, čovek sposoban da rasuđuje biće u pravu kada zaključi da ne greše ni oni koji te stvari prihvataju ni oni koji ih ne prihvataju". U nastavku German zaključuje da je slaganje potrebno samo u stvarima koje se tiču vere, tj. u stvarima koje su presudne za veru. On postavlja pitanje, koje su to stvari, i predlaže da se na ovo pitanje ne da odmah odgovor ali napominje da je "to već određeno u starim simvolima i odlukama sedam vaseljenskih sabora. Sladstveno, učenje drevne i nepodeljene Crkve prvih osam vekova, slobodno od svakog pitanja koje nema direktne veze onim u šta verujemo, mora i danas predstavljati osnovu ponovnog ujedinjenja Crkava."
Godine pristupanja pravoslavnih crkava:
- Vaseljenska patrijaršija - Carigrad, avgust 1947.
- Aleksandrijska patrijaršija - Egipat 1948.
- Antiohijska patrijaršija - Damask, decembar 1946. i 1952.
- Jerusalimska patrijaršija - decembar 1946, i 1961.
- Ruska patrijaršija - Nju Delhi, 1961.
- Srpska patrijaršija - Beograd 1965.
- Rumunska patrijaršija - Nju Delhi 1961.
- Kiparska crkva, Nikozija, novembar 1946.
- Grčka crkva - Atina 1947.
- Poljska pravoslavna crkva - Nju Delhi 1961.
- Gruzijska pravoslavna crkva - Pariz 1962.
- Čehosolovačka crkva - Ženeva 1966.
- Američka pravoslavna crkva - Evanston 1954.
- Japanska pravoslavna crkva - Ženeva 1973.
- Pravoslavna antiohijska arhiepiskopija u Americi - Evanston 1954.
Rimokatolička Crkva još uvek zvanično ne učestvuje u radu SSC, ali učestvuje u mnogim ekumenskim inicijativama na zbližavanju crkve.
Pre sredine devetnaestog veka, učešće Rimokatoličke crkve u ekumenskom pokretu nije bilo zamislivo. Papa Pie IX je u svojoj encikliki Syllabus of Errors (1864) osudio modernizam. Papa Pie XI je u encilkiki Mortalium Animos (1928) osudio duh ekumenizma koji je izrastao na protestantskim osnovama, i pozvao sve hrišćane na povratak zajedništvu sa Rimskom Crkvom. Pre toga je, 1848. objavio ekcikliku "In suprema Petri Apostoli Sede", u kojoj je pozivao Pravoslavne da priđu Rimskoj Crkvi. Njen autoritativni stil, i poziv na "povratak" u Rimsku Crkvu izazvali su negodovanje i odbacivanje od strane Pravoslavnih. Slično je prošao i njegov poziv "Arcano Divinae Provindentiae consilio" od 1868. pisan u istom tonu.
Iako je zvanični stav bio ovakav, već krajem 19. veka vođeni su nezvanični razgovori između pojedinih Anglikanskih i Rimokatoličkih teologa u kojima su sa Anglikanske strane učestovali laik Čarls L. Vud (Charles L. Wood) i lord Halifaks (Halifax) a sa Katoličke kardinal Desir Jozef Marcir (Desire Joseph Mercier). Oni su se bavili pitanjem mogućnosti obnavljanja jedinstva među ovim Crkvama.
Otac Pol Džejms Votson (Paul James Wattson) i mati Lurana Meri Vajt (Lurana Mary White) osnovali su Anglikanski red Franciskanckih monaha i sestara društva za jedinstvo (1898), čiji je cilj bio promovisanje jedinstva među hrišćanima. Oni su i u narednim godinama nastavili sa svojim naporima. Već 1908, u mnogim protestantskim crkvama bila je prihvaćena "Oktava Molitve" za ujedinjenje hrišćana, promovisana od strane ovog bratstva.
Papa Lav XIII je pokazao posebno interesovanje za jedinstvo hrišćana mada ga je on video kao vraćanje odeljenih hrišćana u Katoličku Crkvu. Tako se on u svojoj besedi o Sv. Kirilu i Metodiju, 1880. obratio Slovenima enciklikom "Grande munus christiani nominis propagandi" naglašavajući brigu Pape za Slovene. Papa je ovde posebno istakao svoju žarku želju za postizanjm jedinstva sa Istočnim Crkvama. Godine 1894. Papa Lav XIII je u apostolskom pismu "Praeclara gratulationis" ponudio Pravoslavnim Crkvama ujedinjenje sa Rimom, koji su one odbile. I ovaj papa je poput svog prethodnika, mogućnost jedinstva video u povratku Pravoslavnih i drugih u Rimokatoličku Crkvu. U tom smilsu je čak naredio da se iskuje medalja koja je sa prednje strane imala njegov lik sa natpisom "Pontifex maximus", a na suprotnij je stajao natpis "Da bude jedno stado i jedan pastir". Početkom dvedesetog veka na patrijarškom tronu u Konstantinopolju nalazio se Patrijarh Jeremija III. On je 1920. objavio encikliku u kojoj je pozivao Pravoslavne da ostanu verni svom predanju ali i da budu otvoreni prema hrišćanima koji pripadaju drugim Crkvama. Vaseljenski Patrijarh je 1920. u evojoj encikliki, nazvao hrišćane koji nisu Pravoslavni "rođacima" koji su "deo doma Hristovog".
Papa Pije XI je pokazao veliko interesovanje za Pravoslavlje. Od 1922. do 1939. on je objavio preko dvadeset dokumenata koji su se ticali Pravoslavnih. Izvršio je i reorganizaciju Pontifikalnog Orijentalnog (Istočnog) Instituta, koji je bio osnovan 1917. godine. Između ostalih, osnovao je i rusku višu školu u Rimu. Od 1925. Benediktinsko udruženje je, molitvama i studijama, činilo značajne napore za prevazilaženjem podela među hrišćanima, naročito u odnosu prema Pravoslavnima. Od 1939. u Čevtognu je postojala kuća u kojoj su živele dve grupe monaha, Latina i Vizantijskog obreda koje su vršile bogosluženja jedna pored druge. Naročit doprinos Katoličkom prihvatanju ekumenskog pokreta dao je Iv Kongar (Yves Congar), koji je 1937. objavi knjigu "Podeljeno hrišćanstvo". On je postavio temelje koji će svoje rezultate pokazati naročito na Drugom Vatikanskom Saboru. Kongar je u početku bio ućutkivan od strane Vatikana, da bi nakon ovog sabora, njegov stav preovladao.
Godine 1932., Pjer Pol-Irinej Kuturijer (Pere Paul - Irenee Couturier) je sastsvaio koncept o trodnevnoj molitvi za jedinstvo hrišćana. Ova inicijativa se poklopila sa nedeljom molitve za hrišćansko jedinstvo (od 18. do 25. januara). On je inicirao i međukonfesionalni dijalog u manastiru Domb (Trappe des Dombes). Tu su se održavali redovni godišnji sastanci, a učesnici su postali poznati kao Dombska grupa. Oni su imali nezavisni status, ali su mnoge od njihovih ideja kasnije prihvaćene te su postale i zvanični dokumenti različitih.
U svakom slučaju Rimokatolička Crkva je bila prilično zatvorena prema ekumenskom pokretu, smatrajući ga protestantskim pokretom. Sebe je, pak, videla kao jedinu istinitu crkvu kojoj se ostali mogu samo priključiti i koja u suštini nema šta da promeni kod sebe ili prihvati od drugih. U tom smislu govori i enciklika Pija XI iz 1928. Mortalium animos koja osuđuje ondašnja ekumenska kretanja i nezvanične ali prilično duboke kontekete Katoličkih zvaničnika sa drugim hrišćanskim konfesijama. Ovaj stav je papa nešto ublažio dvadesetak godina kasnije. Godine 1949. objavljena je Instrukcija Sv. Oficija De motione oecumenica (Ekumesnki pokret), što je predstavljalo izvesno zvanično otvaranje. Sada je dopušten ravnopravan dijalog ovlašćenih sveštenih lica sa nekatolicima.
Situacija se naročito promenila kada je za Papu izabran Jovan XXIII. On je dugo godina službovao u Bugarskoj i Carigradu, gde je bio apostolski delegat. Službovanje među Pravoslavnima je verovatno učinilo da on postane vatreni pobornik jedinstva hrišćana. Već nakon nekoliko meseci od početka svog pontifikata papa je 1959. najavio vaseljenski sabor. Sledeće godine je osnovao Sekreterijat za promovisanje hrišćanskog jedinstva (Secretariatus ad unitatem christianorum promovendam). Ovaj sekreterijat je nakon dve godine (1960) proglašen za jednu od komisija za pripremu budućeg sabora, te je tako još više dobio na značaju.
Drugi Vatikanski Sabor je doneo dosta promena. Rimokatolička Crkva se u priličnoj meri otvorila za dijalog sa nekatolicima. U tom smislu su interesantna dva dokumenta: Dekret o ekumenizmu i Dekret o Istočnim katoličkim Crkvama. Dekretu o ekumenizmu Sabor se založio za istiniti dijalog jer bi «svako zataškavanje teškoća ili odstupanje od načela i verskih istina značilo ne dijaloški ekumenizam nego lažni irinizam, kompromis i neekumenizam» (I, d). Ovom prilikom rimokatolička crkva je u više navrata definisala svoj stav prema nekatolicima. Kao ilustraciju navodimo deo sa samog početka trećeg poglavlja koji je naslovljen «Odnos između odeljene braće i Katoličke Crkve». Tu se, između ostalog kaže da su tokom vekova nastajale razne nesuglaice te da su u raznim prilikama «znatne zajednice odvojene od punog zajedništva Katoličke crkve, i to katkad ne bez krivice ljudi sa obe strane. A oni koji se sada u takvim zajednicama rađaju i napajaju verom u Hrista ne mogu se optužii za greh odeljenosti, pa ih Katolička Crkva grli bratskim poštovanjem i ljubavlju. Oni naime koji u Hrista veruju i koji su valjano primili krštenje, tvore neko, iako ne savršeno, zajedništvo sa Katoličkom Crkvom». Svakako, i u ovom dokument je Katolička Crkva zadržala stanovište po kome se «samo u Katoličkoj Crkvi Hristovoj, koja je opšte pomagalo spasenja, može dosegnuti sva punoća spasonosnih sredstava» (isto, d). Kao moto svoga ekumenizma Katolička Crkva uzima izraz Sv. Avgustina In necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas (U bitnom jedinstvo, u nebitnom sloboda u svemu ljubav).
Nakon Drugog Vatikanskog Sabora, Rimokatolička Crkva je u mnogome promenila svoj dosta tvrdi stav prema nekatolicima. Pomenute odluke ovog sabora otvorile su vrata dijalogu. Svakako, i u pomenutim dokumentima i u pristupu Katoličke crkve dijalogu još se primećuje dosta jaka nota ekskluzivnosti, tako da nisu bez ikakve osnove optužbe čak i nekih katoličkih teologa da je takav ekumenizam ustvari pokušaj uvođenja drugih hrišćana na mala vrata u Katoličku Crkvu, odnosno da je dotadašnji kruti stav samo zamenjen drugačijim rečima koje izražavaju istu veru – da je Rimokatolička Crkva jedina Crkva Hristova. U svakom slučaju, Drugi Vatikanski Sabor je otvorio vrata dijaloga - „Zato, ove odvojene Crkve i zajednice kao takve, premda verujemo da pate od nedostataka, ni na koji način nisu lišene značaja i važnosti u tajni spasenja" (Unitatis redintegratio, 3).
Vredna je pažnje i stvara nadu i činjenica da je novi Papa Benedikt XVI samtrao za shodno, da u svom govoru prilikom ustoličenja, ukaže na prevashodni značaj rada na jedinstvu hrišćana.
- Ekumena ili vaseljena
- (sh) Jovan Brija, Ekumenski pokret Arhivirano 2007-09-28 na Wayback Machine-u
- (sh) Pravoslavlje i ekumenizam Arhivirano 2006-05-14 na Wayback Machine-u (Dokumenti i studije o ekumenizmu)