Balkan – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije

← Starija izmjena Novija izmjena →

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

U redovima

Verzija na datum 6 maj 2020 u 23:34

Za ostale upotrebe, v. Balkan (razvrstavanje).

Balkan (tur. balkan – "šumovite planine"), historijski i geografski region smješten na poluostrvu u jugoistočnoj Evropi. Granice poluostrva su definisane rijekama Kupa, Sava i Dunav sve do uliva u Crno more. Balkansko poluostrvo geografski je smiješteno između Jadranskog mora, Crnog mora,Egejskog mora i Mramornog mora. Iako se danas pojam "Balkan" kao jedna od geografskih regija Evrope polahko napušta (regija je Jugoistočna Evropa), i dalje ga neku autori uzimaju kao regiju te postoji više definicija za ograničavanje, ali obično se smatra da Balkan sadrži barem kopnene delove Grčke (84 odsto teritorija), Makedonije (ceo teritorij), Albanije (ceo teritorij), Srbije (73 odsto teritorije bez Vojvodine), Crne Gore (ceo teritorij), Bosne i Hercegovine (ceo teritorij), Bugarske (ceo teritorij) i manjih delova Turske (Evropski deo 5%), Rumunije (oko 50 odsto, pokrajine Dobrudža, Vlaška i Moldova), Hrvatske (47 odsto teritorija južno od Save i Kupe bez primorskih ostrva) i manji deo Slovenije (23% na jugu, Kras i primorje), s ukupnom površinom od 550.000 km² i 53 miliona stanovnika.

Regija je dobila ime po planini Balkan (Srbi je zovu Stara Planina), koja ide kroz centralnu Bugarsku i prelazi u istočnu Srbiju, dok samo ime "Balkan" dolazi od turske riječi za planinu. Nekad se ta planina zvala Haemus Mons, što vjerovatno dolazi od tračke riječi Saimon, koja znači "lanac".

Definicije i granice

Geografska definicija Balkana zasniva se na planinskim lancima, u koje spadaju Dinaridi, planina Balkan, Rodopi, Šar planina i Pindus. Njome su isključeni gotovo cijela Slovenija (osim Krasa), Rumunija (osim Dobrudže), većina Hrvatske, zatim manji delovi Srbije (Vojvodina) Crne Gore (Boka) i ostrva Grčke.

Čitava kopnena masa ponekad se naziva Balkansko poluostrvo, jer je na jugu, jugozapadu i jugoistoku okružuje Jadransko, Jonsko, Egejsko, Mramorno i Crno more. Iako nije riječ o pravom poluostrvu, to se ime često koristi za širu regiju.

Sjeverna granica Balkana je upitna. Često se Dunavska i Panonska ravnica ne smatra dijelom Balkana. Dapače, mnogi smatraju da sve što je sjeverno od Save i Dunava - sjeveroistočna Slovenija, sjeverna Hrvatska (središnja Hrvatska i Slavonija), sjeverna Srbija (Vojvodina) i veći dio Rumunije - nije dio Balkana. Drugi opet kažu da i ta područja zajedno s jugom Rumunije (bez Transilvanije) spadaju u Balkan.

Zapravo, Balkan nije toliko cjelina zbog planinskih lanaca koliko zbog zajedničke i često nasilne historije. Tu historiju prvenstveno obilježavaju vijekovi potčinjenosti ili borbe s Osmanlijskim carstvom, kao i međusobni sukobi u 20. vijeku. Reč Balkan potiče od dve reči iz turskog jezika, a to su bal - što znači med i kan - što označava reč krv. Upravo ove dve reči i oslikavaju Balkan i njegovu istoriju.

Pojam Balkan obojen je negativnim značenjima: nasilje, vjerska i etnička nesnošljivost, sveopšta nazadnost i podjeljenost. U engleskom jeziku riječ balkanisation (balkanizacija) označava neizlječivu rascjepkanost i netrpeljivost između frakcija unutar neke skupine. Zato se ta riječ na rubnim područjima izbjegava i ponekad smatra pogrdnom. U nekim zemljama bivše Jugoslavije koristi se i pojam balkanska krčma, koji se proslavio zbog Krležine rečenice: "Kad se u balkanskoj krčmi pogase svjetla, onda sijevaju noževi."

Postoji i neutralniji izraz za Balkan, a to je Jugoistočna Evropa. To nije geografski pojam jer ne obuhvata Rumuniju. Taj se izraz koristi sve više, npr. inicijativa Evropske Unije iz 1999. godine zove se Pakt o stabilnosti za Jugoistočnu Evropu, a on-line novine Balkan Times preimenovale su se 2003. godine u Southeast European Times.

Zemlje koje se neslužbeno spominju kao dio Balkana:

Albanija 100% teritorije
Bosna i Hercegovina 100% teritorije
Bugarska 100% teritorije
Grčka 100% teritorije bez ostrva
Makedonija 100% teritorije
Srbija 73% teritorije
Turska, ali samo njezin dio na evropskom kontinentu sa 5 % teritorije.
Crna Gora 100 % teritorije

Ponekad se u okviru Balkana spominju i zemlje sa manje od 50 % teritorije na Balkanskom poluostrvu Rumunija 9%, Hrvatska 45 % i Slovenija 25% .

Mnoge regije u državama navedenim kao dio Balkana znatno se razlikuju od ostatka regije, pa zato rubne države ne vole da ih zovu balkanskim zemljama. To prvenstveno vrijedi za Rumuniju, Hrvatsku i Sloveniju, ali i za Grčku.

Druge zemlje koje ne spadaju u Balkan ali su blizu i/ili su igrale važnu ulogu u geopolitici, kulturi i historiju Balkana:

Kipar
Mađarska (vidi Austro-Ugarska)
Austrija (vidi Austro-Ugarska)
Italija (vidi Dalmacija, Istra)
Rusija (vidi Historija Srbije)

Politički Balkan

Pod političkim pojmom u Balkanske države potpadaju sve zemlje koje su nastale raspadom Turskog carstva, a to su:

Turska,
Grčka,
Bugarska,
Srbija,
Rumunija,
Makedonija,
Bosna i Hercegovina,
Albanija,
Moldavija,
Crna Gora.

Priroda i resursi

Većinu regije pokrivaju planinski lanci. Glavni su lanci Dinaridi u Hrvatskoj i Bosni, koji se nastavljaju na masiv Šar-Pindus u Albaniji, Makedoniji i Grčkoj. Bugarska ima planinu Balkan i Rodope na granici s Grčkom. Najviši vrh je Musala u Bugarskoj (2925 m).

Klima je mediteranska na Jadranskog mora i Egejskog mora, okeanska i vlažna suptropska na obali Crnog mora, dok je u unutrašnjosti umjereno kontinentalne. Sjever poluostrva i planine imaju snježne i mrazne zime, te vruća i suha ljeta. Na jugu su zime blaže.

Na jugu i na obali raste crnogorica. U unutrašnjosti su tipične srednjoevropske šume (hrast i bukva, u planinama bor i jela). Visinska granica šume je 1800-2000 m.

Tlo je opštenito loše, osim u ravnicama, gdje su prirodna trava, plodna zemlja i topla ljeta pogodni za oranice. U velikom dijelu regije zemljoradnja loše stoji zbog planina, vrućih ljeta i loše zemlje, što pogoduje samo nekim poljoprivrednim kulturama (na primjer, maslinama i vinovoj lozi).

Energetski izvori su rijetki. Ima uglja, pogotovo u Bugarskoj, Srbiji i Bosni. Raširenija su ležišta lignita. Nafta je rijetka, iako postoje mala ležišta u Srbiji, Albaniji i Hrvatskoj. Postoje brojne hidrocentrale.

Među sirovinama je najviše metalne rude. Željezo je rijetko, ali neke zemlje, npr. Bosna i Hercegovina, imaju znatne količine bakra, cinka, kositra, kroma, mangana, magnezita i boksita. Neki se metali izvoze.

Prošlost i sadašnjost

Balkan je izravan kopneni put između zapadne Evrope i jugozapadne Azije (Mala Azija i Bliski istok). Zato oduvijek ima vrlo veliku stratešku važnost. Čitava istorija Balkana je zbog toga složena i protkana raznim dešavanjima.

Nekad je veći dio Balkana bio politički ujedinjen pod Bizantom i zatim Osmanlijskim carstvom, a središte oba carstva je ležalo u Anatoliji (koja danas spada u azijski dio Turske).

Iako je pod Bizantskim carstvom spadao u najnaprednije dijelove Evrope, zadnjih 550 godina Balkan je bio najmanje razvijen dio kontinenta, jer se evropska politika i trgovina okrenula Atlantskom okeanu, a Osmanlijsko carstvo je bilo relativno izolirano od glavnih ekonomskih tokova.

Balkanske su zemlje počele sticati nezavisnost u 19. vijeku, pa je Balkanski savez 1912-13. u Balkanskim ratovima odbacio Tursku do njenih današnjih granica.

Prvi svjetski rat je izbio 1914. zbog atentata na nadvojvodu Franza Ferdinanda u Sarajevu. Nakon Drugog svjetskog rata, Sovjetski Savez i komunizam jako su uticali na Balkan.

Tokom hladnog rata, većina zemalja Balkana bila je pod komunistima. Ipak, Jugoslavija (1948.) i Albanija (1961.) raskinuli su sa Sovjetskim Savezom. Jugoslavija se više približila Zapadu i osnovala pokret nesvrstanih. Albanija se u početku okrenula Kini, a kasnije se posve izolirala. Jedine nekomunističke zemlje su bile Grčka i Turska, koje su tada (kao i danas) bile članice saveza NATO.

Regija je početkom 1990-ih godina bila teško pogođena ratovima na prostoru bivše Jugoslavije, zbog čega je NATO intervenisao u Bosni i Hercegovini, na Kosovu i u Makedoniji. Danas (2005.) su sve balkanske zemlje u dobrim odnosima s EU i SAD. Pitanje Kosova i Albanaca opštenito je još dijelom otvoreno.

članstvo u Evropskoj Uniji
Grčka je članica Evropske Unije još od 1981. godine, a Slovenija, Mađarska i Kipar su to postali 2004. godine. Bugarska i Rumunija namjeravaju ući 2007. godine. Hrvatska i Makedonija su potpisale preliminarne sporazume s Evropskom komisijom, ali nisu na popis službenih kandidata i ne zna se kad će biti primljene. Turska se prijavila za članstvo još 1963., ali ni danas (2005.) nije članica, iako su sklopljeni određeni carinski sporazumi. I ostale zemlje su izrazile želju da uđu u EU, ali još se ne zna kad će doći u obzir. Bosna i Hercegovina će u decembru početi pregovore sa Briselom o uslovima članstva u EU.

Stanovništvo

Glavni narodi regije:

Rumuni (22 miliona)
Srbi (18.5 miliona)
Grci (10.8 miliona)
Turci (9.2 miliona u evropskom dijelu Turske)
Bugari (5,7 miliona)
Albanci (5 miliona)
Hrvati (4.5 miliona)
Bošnjaci (2.4 miliona)
Slovenci (1.9 miliona).
Makedonci (1.4 miliona)
Crnogorci (0.25 miliona)

Glavne religije su kršćanstvo (pravoslavlje, katoličanstvo) i islam.

Pravoslavlje prevladava u ovim državama:

Bugarska
Grčka
Makedonija
Rumunija
Srbija
Crna Gora

Katoličanstvo prevladava u ovim državama:

Hrvatska
Slovenija

Islam prevladava u ovim državama:

Albanija
Bosna i Hercegovina
Turska

Vanjske veze

@@ Red 6: / Red 6: @@
 Regija je dobila ime po planini Balkan (Srbi je zovu ''Stara Planina''), koja ide kroz centralnu [[Bugarska|Bugarsku]] i prelazi u istočnu [[Srbija|Srbiju]], dok samo ime "Balkan" dolazi od [[turski jezik|turske]] riječi za [[planina|planinu]]. Nekad se ta planina zvala ''Haemus Mons'', što vjerovatno dolazi od [[Trakija|tračke]] riječi ''Saimon'', koja znači "lanac".
-O BiH
-Bosna i Hercegovina (skraćeno BiH, neformalno Bosna, ćirilica Босна и Херцеговина) je suverena država u jugoistočnom dijelu Evrope, smještena na zapadu Balkanskog poluostrva. Sa sjevera, zapada i jugozapada graniči sa Hrvatskom, s istoka sa Srbijom i na jugoistoku s Crnom Gorom. Glavni a ujedno i najveći grad države je Sarajevo. Nezavisnost je stekla 1. marta 1992. godine nakon odluke građana BiH referendumom o samoopredjeljenju. Prema rezultatima Popisa stanovništva iz 2013. godine imala je 3.531.159 stanovnika[3]
-Bosna i Hercegovina
-Босна и Херцеговина
-Bosnia and Herzegovina
-Zastava Bosne i Hercegovine	Grb Bosne i Hercegovine
-Zastava	Grb
-Himna: Intermezzo
-Položaj Bosne i Hercegovine
-Službeni jezik
-bosanski
-srpski
-hrvatski[1][2][a]
-Etničke grupe
-,11% Bošnjaci
-,78% Srbi
-,43% Hrvati[3]
-Državno uređenje
-Federalna parlamentarna republika[4][5]
- -
-Visoki predstavnik
-Valentin Inzko
- -
-Predsjedništvo
-Šefik Džaferović
-Željko Komšić
-Milorad Dodik
- -
-Predsjedavajući Vijeća Ministara
-Zoran Tegeltija
-Nezavisnost
-od SFRJ
- -
-Priznato
-. mart 1992.
-Površina
- -
-Ukupno
-.209,2[6] km2 (125. na svijetu)
- -
-Vode (%)
-.4%
-Stanovništvo
- -
-Ukupno (2013)
-Gubitak3.531.159[3]
-Gubitak3.290.791 (Procjena 2020.) (124. na svijetu)
- -
-Gustoća stanovništva
-,95/km2
-BDP (PKM)
-Procjena 2020.
- -
-Ukupno
-▲$52,660 milijardi [7] (-)
- -
-Per capita
-▲$14,894[7]
-Gini (2015)
-,7[8]
-HDI (2019)
-▲0.769[9] (visok)
-Valuta
-Konvertibilna marka (BAM)
-Vremenska zona
-(UTC+1/+2)
-Topografija
- -
-Najviša tačka
-Maglić
-m
- -
-Najveće jezero
-Buško jezero
-,7 km2
- -
-Najveća rijeka
-Sava
-km
-Internetska domena
-.ba
-Pozivni broj
-+387
-Područje Bosne i Hercegovine je stalno naseljeno još od doba neolita otkad su postojala naselja keltske i ilirske civilizacije. Kulturološki, politički i društveno, jedna je od historijski najbogatijih zemalja regiona, nakon što je prvi put naseljena slavenskim narodima koji je i danas nastanjuju još od 6. do 9. vijeka. Na njenom teritoriju osnovana je i prva samostalna banovina u regiji, Bosanska banovina,[10] u ranom 12. vijeku, od naroda koji se nazivao Bošnjani.[11][12] Bosanska Banovina je krajem 14. vijeka prerasla u Kraljevinu Bosnu koja je na samom svom početku, za vrijeme vladavine kralja Tvrtko I bila relativno velika i stabilna država. Smrću Tvrtka I snaga i uticaj bosanske države polahko opada. U to doba Osmanlijsko carstvo započinje invaziju na Jugoistočnu Evropu što je predstavljalo veliku prijetnju i za Kraljevinu Bosnu. Iscrpljena unutrašnjim sukobima i prepuštena sama sebi, pod vladavinom posljednjeg kralja Stjepana Tomaševića 1463. godine Bosna gubi nezavisnost. U narednom vijeku čitavo područje današnje Bosne i Hercegovine ulazi u sastav Osmanlijskog Carstva i postaje njena najzapadnija provincija. Slabljenjem Osmanlijskog Carstva, nakon Berlinskog kongresa Austro-ugarska je izvršila okupaciju Bosne i Hercegovine što će potrajati do Prvog svjetskog rata. Između dva svjetska rata, Bosna i Hercegovina je bila u sastavu dvije Kraljevine, a potom i u sastavu SFRJ kao jedna od njenih šest republika. Raspadom Jugoslavije proglašava nezavisnost usljed čega izbija rat u Bosni i Hercegovini koji traje od 1992. do 1995. godine.
-Bosna i Hercegovina je regionalno i međunarodno poznata po svojim prirodnim ljepotama i kulturnom naslijeđu, svojoj kuhinji, eklektičnoj i jedinstvenoj muzici, arhitekturi i svojim festivalima, od kojih su neki jedni od najvećih i najuglednijih takve vrste u jugoistočnoj Evropi.[13]
-U Bosni i Hercegovini uglavnom žive tri konstitutivna naroda, Bošnjaci, Srbi i Hrvati, a Bošnjaci su etnička većina.[3] Pored ovih naroda u Bosni i Hecegovini žive i druge etničke zajednice: Albanci, Crnogorci, Jevreji, Makedonci, Romi, Slovenci, Turci i drugi. Bez obzira na etničku pripadnost, državljani Bosne i Hercegovine se često od strane drugih kolokvijalno identifikuju kao Bosanci. Pojmovi Hercegovac i Bosanac se održavaju na osnovu regionalne, a ne etničke razlike, pri čemu se granice regije Hercegovine ne mogu precizno definirati. Osim toga, zemlja se jednostavno nazivala Bosna sve do austrougarske okupacije krajem 19. vijeka.[14][15]
-Država je s visokim stepenom Indeksa ljudskog razvoja, s ekonomijom kojom dominiraju industrija i poljoprivredni sektor i s značajanim udjelom sektora turizma i usluga. Potencijalni je kandidat za članstvo u Evropskoj uniji i kandidat za članstvo u NATO-u od aprila 2010. godine, kada je potpisala Akcioni plan za članstvo na samitu u Talinu,članica je partnerstva za mir. Osim toga, Bosna i Hercegovina je članica i pridruženi član mnogih međunarodnih organizacija: UN-a (od 22. maja 1992), Vijeća Evrope (od aprila 2002) godine, članica i osnivač Mediteranske unije od njenog osnivanja u julu 2008. godine,Međunarodne pomorske organizacije,Svjetske turističke organizacije, Organizacije za evropsku sigurnost i saradnju (OSCE),G77, CEFTA-e, Jadranske povelje, posmatrač u Organizaciji islamske konferencije (OIC), posmatrač u pokretu nesvrstanih i dr.
-Pomorska je država jer na jugu svoje teritorije, kod Neuma, izlazi na Jadransko more.
-Sadržaj
-Historija
-Glavni članak: Historija Bosne i Hercegovine
-Prahistorijsko doba
-Glavni članak: Bosna i Hercegovina u paleolitu
-Na području Bosne i Hercegovine materijalnu ostavštinu paleolita obilježava najstariji spomenik paleolitske umjetnosti na jugoistoku Evrope – gravura u stijeni pećine Badanj kod Stoca, nazvana Konj napadnut strijelama, sačuvana fragmentarno, a bila je napravljena oko 12.000. p. n. e.
-Područje sarajevske, visočke i zeničke kotline današnje Bosne i Hercegovine bilo je jedno od glavnih područja naseljavanja još od prahistorijskih dana. Najstarija do sada poznata kultura iz neolita, u srednjoj i sjeveroistočnoj Bosni jeste Starčevačka kultura, zastupljena lokalitetom Obre I i Bajraci kod Kaknja i Gornja Tuzla. Kasnije će Kakanjska kultura dosta utjecati na nastanak i razvoj Butmirske kulture, najznačajnije neolitske kulture u Bosni i Hercegovini.[16]
-Butmirska kultura je kultura mlađeg neolita koja se rasprostirala na teritoriji današnje srednje Bosne između Zavidovića i Sarajeva. Ime je dobila po prahistorijskom naselju u Butmiru u općini Ilidža, koje je najstarije i najpoznatije arheološko nalazište u Bosni i Hercegovini iz kasnog Kamenog doba. Ostali bitni lokaliteti Butmirske kulture su Okolište, Nebo, i Obre. Istovremeno sa Butmirskom kulturom u srednjoj Bosni, u istočnoj i sjeveroistočnoj Bosni postoji Vinčanska kultura, dok je u Hercegovini Hvarsko-lisičićka kultura.
-Doba eneolita na Balkanu je zastupljeno Vučedolskom kulturom i njenim podtipovima u Bosni i Hercegovini, zapadnobosanskim i juznobosanskim. Nalazišta su: Hrustovača, Debelo Brdo (Sarajevo), Varvara kod Rame i Moštre.
-Bronzano i željezno doba (Ilirsko doba)
-Glavni članak: Bosna i Hercegovina za vrijeme Ilira
-Tokom Bronzanog doba, neolitsko stanovništvo zamijenili su Iliri, narod koji je govorio zajednički indoevropski jezik. Nekoliko ilirskih plemena je u to vrijeme nastanjivalo područje današnje Bosne i Hercegovine, a najvažniji su bili Dalmati (od kojih je vjerovatno nastala riječ Dalmacija), koji su živjeli širom zapadne Bosne, dok su u srednjoj Bosni bili Desitijati za koje se veže Srednjobosanska kulturna grupa bronzanog i željeznog doba.
-Autarijati su naseljavali jugoistočnu Bosnu, Podrinje, sjevernu Hercegovinu, ali i područja zapadne Srbije i sjeverne Crne Gore. Bilo je to moćno pleme za koje se vezuje kulturni period poznat kao Glasinačka kultura.
-Druga poznatija ilirska plemena koje treba pomenuti su: Japodi, Mezeji i Daorsi. Seobe Kelta u četvrtom i trećem vijeku prije naše ere su izbacile Autarijate sa njihove teritorije. Neka keltska i ilirska plemena su se miješali, kao što su Skordisci, mješovito ilirsko-keltsko pleme iz sjevernoistočne Bosne.
-Prvi sukobi Ilira i Rimskog Carstva su se dogodili 229. prije nove ere. U Ilirskim ratovima koji su trajali od tada do 219. p. n. e., Iliri su izgubili dolinu Neretve. U narednih 200 godina, desile su se brojne bune i ustanci Ilira koji su ili pod rimskom upravom. Jedan takav ustanak je podignut i 6. godine n. e., u okolini Vareša i Vranduka (pod vodstvom Batona i Pinesa) ali je žestokom akcijom Rimljana ugušen 9. godine n. e. u tako da, za vrijeme cara Tiberija (9. n. e.), sve ilirske teritorije konačno prelaze pod rimsku upravu.
-Nova era
-U prvim vjekovima nove ere, područje današnje Bosne bilo je sastavni dio Rimskog Carstva. Većinom su ga naseljavali Iliri. Nakon pada carstva, Bosnu su svojatali kako Bizantijsko carstvo, tako i zapadni nasljednici Rima. Slaveni se ovdje naseljavaju u 7. vijeku zatičući na ovim prostorima dijelove ilirskih i tračkih plemena koja su bila romanizirana, a prilikom dolaska Slavena se povlače uglavnom u planine. Slaveni ih nazivaju Vlasima po starogermanskoj riječi Wallach, što znači Rimljanin. U svojoj etnogenezi bosanski Slaveni – Bošnjani, kasnije Bošnjaci ili bosanski muslimani, kao središnji južnoslavenski narod, vrlo su se malo miješali sa drugim narodima, što nije slučaj sa okolnim Južnim Slavenima, u čijoj je etnogenezi udio neslavenskog elementa prilično značajan –na istoku Grka, Albanaca, Cincara, Rumuna i drugih, a na zapadu Nijemaca, Italijana, Mađara, Čeha i dr. Mišljenje većine hrvatskih i srpskih historičara je da kraljevine Srbija i Hrvatska vladaju dijelovima Bosne tokom 9. vijeka, a da u 11. i 12. vijeku nad Bosnom gospodari kraljevina Mađarska.
-Srednji vijek
-Srednjovjekovni kraljevski grad Bobovac
-Glavni članak: Historija srednjovjekovne Bosne
-Većina bosanskih historičara smatra da je prvobitna Bosna samostalna država još od 9. vijeka. Sa druge strane srpski i hrvatski historičari smatraju da Srednjovjekovna bosanska država stiče svoju nezavisnost oko 1200. godine, zasnivajući svoje teze na osnovu nepotvrđenih dokumenata katoličke i pravoslavne crkve, te da se u ovom periodu razvija njen autohtoni bošnjanski narod. U početku vladari Bosne su banovi, prvi imenom poznati ban Bosne bio je ban Borić, zatim Kulin Ban, a poslije krunidbe Bana Tvrtka I Kotromanića 1377. godine u Milima vladari Bosne postaju kraljevi. Nezavisnost Bosna zadržava sve do dolaska Osmanlija 1463. godine, kad zvanično postaje dio Osmanlijskog Carstva.
-Tokom osmanlijske vladavine u Bosni, mnogi Bošnjani odbacuju kršćanstvo i prelaze na islam. Istovremeno, Vlasi, odnosno kasniji Srbi, po prvi put se pojavljuju u nekim dijelovima tadašnjeg Bosanskog ejaleta, dok se mnogi Bošnjani iseljavaju u pravcu zapada i sjevera. Ovaj razvitak demografije je korijen današnjih naroda Bosne i Hercegovine. Mnogi Bošnjaci pripadali su bošnjačkom plemstvu, tako da su već u prvoj polovini 16. vijeka mnogi begovi i vojskovođe u osmanlijskoj Evropi upravo porijeklom iz Bosne (npr. Mehmed-paša Sokolović i Gazi Husrev-beg).
-U 16. i 17. vijeku, Bošnjaci su bili sastavni dio osmanlijske vojske, dok su najvažnije uloge vlade Bosanskog ejaleta najčešće pripadali Bošnjacima. Mnoge od bošnjačkih porodica koje su rano prešle na islam su bile vrlo moćne, što u Bosni dugo vremena zadržava i feudalne odnose između Bošnjaka i drugih naroda.
-Osmanlijski neuspjesi protiv druge regionalne velesile u ovom dijelu Evrope, Austrije, pomiču granicu između Osmanlijskog carstva i ostatka Evrope, koja sad ponovo stiže pred same kapije Bosne, čime se opća situacija u zemlji pogoršava. Sa konstantnim napadima i ekonomskom krizom širi se nezadovoljstvo, tako da u prvoj polovini 19. vijeka, sultan nekoliko puta pokušava izvršiti reforme, ali ovome kapetani u Bosni odgovoraju pobunama. Najčuvenija od njih je pobuna Husein-kapetana Gradaščevića 1831. godine. Nakon što su poraženi od strane Osmanlija, vojni otpor Bošnjaka se završava, dok carstvo i dalje slabi. Istovremeno srpski i hrvatski nacionalni pokreti vrše jak pritisak na Bošnjake tako da se mnogi Bošnjaci na osnovi vjere ili nečeg drugog izdvajaju u srpski odnosno hrvatski nacionalni korpus, te broj Srba i Hrvata u Bosni raste.
-Austro-ugarsko doba
-Glavni članak: Bosna i Hercegovina u Austro-Ugarskoj
-. godine Bosna i Hercegovina, odlukom Berlinskog kongresa, postaje sastavni dio Dvojnog kraljevstva Austro-Ugarske. Paralelno se u susjednim državama razvijaju slavenski nacionalni pokreti, koji su radili na ujedinjenju svih Južnih Slavena na jugoistoku Evrope. Povod za Prvi svjetski rat bio je sarajevski atentat ljeta 1914. godine, kojeg je izveo Gavrilo Princip, pripadnik revolucionarnog omladinskog pokreta "Mlada Bosna". On je pucao na austrougarskog prijestolonasljednika Franza Ferdinanda i njegovu noseću suprugu, koji su tom prilikom i ubijeni.
-Prvi svjetski rat
-Glavni članak: Bosna i Hercegovina u Prvom svjetskom ratu
-Prvi svjetski rat je počeo kad je austrougarski prijestolonasljednik Franjo Ferdinand ubijen u Sarajevu.
-Tijekom I. svjetskog rata mnogo je građana Bosne i Hercegovine svih triju konfesija bilo unovačeno u austro-ugarsku vojsku i upućeno na granice prema Srbiji i Crnoj Gori. Osobito je bila jaka koncentracija uzduž rijeke Drine, te granice kultura i civilizacija tijekom brojnih vijekova. U početku rata imala je Srbija početne uspjehe, njena vojska je čak prešla Drinu i upala u istočnu Bosnu. Tada je austro-ugarska vojska pod vodstvom dvojice generala Hrvata, Stjepana Sarkotića i Luke Šnjarića, potukla Srbe kod Han Pijeska i izbacila ih preko Drine.
-Srbija i Crna Gora bile su 1915. godine ipak vojnički potučene, njihovi državni teritoriji okupirani, a glavnina vojske se preko Albanije i Grčke dokopala solunskog bojišta gdje se uz zapadne saveznike Francusku i Englesku uspjela 1918. godine s juga vratiti u Srbiju i otud bez otpora ući u Bosnu, Hercegovinu, Hrvatsku, dio južne Ugarske (Bačku, Banat i Baranju) i napokon i u Sloveniju. Srbija je tada, kao jedna od pobjednica u I. svjetskom ratu, iako je doživljavala uglavnom poraze, nastojala sve te zemlje samo priključiti Kraljevini Srbiji i tako ostvariti stoljetnu ideju o Velikoj Srbiji i njenom izlazu na Jadransko more. U tim planovima Bosna i Hercegovina je imala središnje mjesto. Te pokrajine i tada oko 40 posto Srba u njihovom stanovništvu, trebale su biti most prema Srbima u Hrvatskoj, poglavito na području bivše Hrvatsko-slavonske vojne krajine. Na taj bi se način sav srpski i crnogorski narod, dakle pravoslavni živalj, našao u jednoj državi u kojoj bi Srbi bili prvi, najveći i vladajući narod.
-Bošnjaci na namazu, 1906
-Kraljevina Jugoslavija
-Glavni članak: Bosna i Hercegovina u prvoj Jugoslaviji
-Krajem Prvog svjetskog rata i propašću Austro-Ugarske Bosna i Hercegovina ulazi u početku u Državu Slovenaca, Hrvata i Srba, a potom u novonastalu Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, koja se od 1929. zove Kraljevina Jugoslavija. Time Bosna i Hercegovina, nakon orijentalizacije i okcidentalizacije. Nakon pojačane industrijalizacije i opće ekspanzije bosanskohercegovačkog društva za vrijeme austrougarske epohe, Bosna i Hercegovina tokom prve Jugoslavije ekonomski nazaduje, što stvara osnovu za socijalno nezadovoljstvo i nemire, koji će kasnije uslijediti.
-Nakon sloma parlamentarne demokratije i zavođenja Šestojanuarske diktature 1929. došlo je do novih administrativno-političkih promjena u zemlji. Jugoslavija je dobila devet banovina, čime je Bosna i Hercegovina formalno podijeljena. Površina Bosne i Hercegovine pripala je u svom historijskom obliku četirima različitim banovinama, koje su nazvane po geografskim i historijskim regijama. Vrbaska, Drinska, Zetska i Primorska banovina trebale su prema prvotnoj ideji tadašnjeg jugoslavenskog kralja Aleksandra I potisnuti regionalne i nacionalne identitete, a u prvi plan staviti jedinstveni jugoslavenski identitet.
-Godine 1939, sporazumom Cvetković–Maček dolazi do stvaranja Banovine Hrvatske, u koju ulaze i dijelovi Bosne i Hercegovine, i to uglavnom oni koji su već pripadali Primorskoj banovini i dijelovi zemlje na sjeveru, uz rijeku Savu.
-Drugi svjetski rat
-Glavni članak: Bosna i Hercegovina tokom Drugog svjetskog rata
-Most kod Jablanice, srušen tokom Bitke na Neretvi
-Početkom Drugog svjetskog rata pod vodstvom Ante Pavelića osniva se 10. aprila 1941. godine Nezavisna Država Hrvatska (NDH), u čiji sastav ulazi cijela Bosna i Hercegovina. Znatan dio bosanskih Hrvata i Bošnjaka učestvuju kao pripadnici vojske NDH (ustaše, domobrani) dok nekolicina Bošnjaka zauzima vodeće pozicije u vlasti kao ministri u vladi NDH kao npr. Osman Kulenović i Džafer-beg Kulenović. Dio Srba bori se na strani četnika te učestvuju u progonima Hrvata i Bošnjaka. Ustaše progone i ubijaju Srbe, Rome, Jevreje i komuniste. Iz tog perioda poznata je i Sarajevska rezolucija potpisana 12. oktobra 1941. od strane sarajevskih muslimana a koja osuđuje nasilje vlasti NDH-a protiv srpskog stanovništva.
-Jedan dio Bošnjaka, bosanskih Srba i bosanskih Hrvata aktivno učestvuju u antifašističkom pokretu Josipa Broza Tita, dajući znatan doprinos Narodnooslobodilačkoj borbi i konačnom oslobođenju cijele zemlje od stranih okupatora. Bosna i Hercegovina je jedna od prvih zemalja antifašističke koalicije u porobljenoj Evropi 1941–1945. Na teritoriji Bosne i Hercegovine vode se neke od najžešćih bitaka (Neretva, Kozara, Sutjeska, Drvar) Drugog svjetskog rata na području jugoistočne Evrope. U Mrkonjić Gradu su 25. novembra 1943. godine postavljeni temelji suvremene Bosne i Hercegovine, na Prvom zasjedanju ZAVNOBiH-a. Dok su u Jajcu 29. novembra iste godine na Drugom zasjedanju AVNOJ-a postavljene osnove nove, socijalističke Jugoslavije, u sklopu koje je SR Bosna i Hercegovina bila jedna od šest ravnopravnih republika
 == Definicije i granice ==