Za ostale upotrebe, v. Kamenica (razvrstavanje).
Koordinate: 43° 22′ 20" SGŠ, 21° 56′ 19" IGD
Kamenica je naseljeno mesto u gradskoj opštini Pantelej na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se na obodu Niške kotline u podnožju Kameničkog visa, udaljeno 8 km severno od centra Niša.
Prema popisu iz 2002. bilo je 1651 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 900 stanovnika).
Ostaci antičkog naselja i drugi rimski nalazi, pored ostalih i početak rimskog vodovoda u pravcu Niša, ukazuju na davnu naseljenost ovog prostora. Kamenica kao srpsko selo postoji još u predturskom periodu na šta ukazuje stara seoska crkvica, a posredno i najraniji turski izvori. Popis iz 1498. godine pominje je je sa 45 domaćinstava, 15 neoženjenih, 5 udovičkih domova, 4 rajinske vodenice (koje rade pola godine) i sa prihodom od 4548 akči . Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je isti naziv kao danas, a imalo je 50 kuća, 3 udovička domaćinstva, 8 samačka domaćinstva, a kod sela se pominje manastir Sveti Đorđe, koji je sa 10 kaluđera bio najznačajniji manastir u niškom kraju u 16. veku.
Proces čitlučenja sela započet je 1743. godine uvođenjem čitlučke obaveze od strane spahije po imenu Ibrahim Fahri, koji je izvadio ferman da mu žitelji Kamenice duguju sve dažbine za punih šest godina. Posle toga mogao je bez teškoća da nametne selu, pored redovnih, i svoje lične dažbine. U ličnom podjarmljivanju sela i sami Turci su se međusobno sporili i obračunavali. Tako su aprila 1768. godine u Kamenicu došla tri janjičara i napala seoskog subašu Musu i okovanog ga sa sedam seljaka sproveli u Niš. Seljaci su sutradan bili obešeni. Porta iz Carigrada intervenisala je u ovom slučaju opomenuvši beogradskog vezira da ne dozvoljava ovakve radnje u pašaluku koje među rajom seju strah. Izveštaji austrijskih uhoda iz sredine 18. veka pominju Kamenicu sa 20 kuća.
U Prvom srpskom ustanku,19.maja 1809. godine, u ataru sela Kamenica odigrala se bitka na Čegru, kada je vojvoda Stevan Sinđelić sa svojim resavcima hrabro poginuo braneći od Turaka srpske šančeve.
Kamenica i Gornji Matejevac su pokretači bune protiv spahijske eksploatacije 1835. a posebno 1845. godine, posle čega su oba sela spaljena. Kamenički knez Miloje Jovanović bio je 1841. godine jedan od vođa ustanka u tzv. niškoj buni i poginuo u odsudnoj bici u Gornjem Matejevcu.
Kamenica i Gornji Matejevac su stradali i u ratu za oslobođenje od Turaka krajem 1877. godine. Iako su prošla kroz fazu čitlučenja, ova sela sama su se otkupila još pre oslobođenja, a po oslobođenju pojedine porodice su se domogle značajnih kompleksa spahijske zemlje u svojim selima, ali i u Nišu i drugim seoskim atarime.
Od prvobitnog preovlađujućeg stočarstva i vinogradarstva na naturalnim osnovama, u 20.veku težište se prenelo na ratarstvo, vinogradarstvo i stajsko stočatstvo na preovlađujućim tržišnim osnovama. Osim toga, posle Drugog svetskog rata nastupile su krupnije promene u pravcu napuštanja poljoprivrede s iseljavanjem (u Niš), zatim razvoj mešovite privrede, dnevna migracija i izletnički turizam na Kamenički vis i Čegar. Na toj osnovi došlo je do značajne izmene ekonomske strukrure, pa je u Kamenici u 1971. godini bilo 146 poljoprivrednih, 142 mešovita i 118 nepoljoprivrednih domaćinstava.
U naselju Kamenica živi 1317 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,7 godina (40,7 kod muškaraca i 40,6 kod žena). U naselju ima 560 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,95.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
|
|
Stanovništvo prema polu i starosti [2]
|
|---|
|
m |
|
|
ž |
| ? |
1 |
|
|
9 |
| 80+ |
15 |
|
|
28 |
| 75-79 |
24 |
|
|
37 |
| 70-74 |
37 |
|
|
37 |
| 65-69 |
54 |
|
|
58 |
| 60-64 |
56 |
|
|
49 |
| 55-59 |
52 |
|
|
53 |
| 50-54 |
66 |
|
|
70 |
| 45-49 |
67 |
|
|
43 |
| 40-44 |
52 |
|
|
53 |
| 35-39 |
54 |
|
|
45 |
| 30-34 |
60 |
|
|
56 |
| 25-29 |
56 |
|
|
58 |
| 20-24 |
41 |
|
|
42 |
| 15-19 |
48 |
|
|
44 |
| 10-14 |
36 |
|
|
40 |
| 5-9 |
42 |
|
|
64 |
| 0-4 |
50 |
|
|
54 |
| prosek |
40.7 |
|
|
40.6 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
333
|
355
|
399
|
406
|
309
|
283
|
560
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
96
|
169
|
101
|
111
|
40
|
34
|
7
|
1
|
1
|
-
|
2.95
|
|
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
683
|
161
|
464
|
42
|
15
|
1
|
682
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
100
|
459
|
100
|
20
|
3
|
|
|
|
|
|
|
|
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol
|
Ukupno
|
Poljoprivreda, lov i šumarstvo
|
Ribarstvo
|
Vađenje rude i kamena
|
Prerađivačka industrija
|
Proizvodnja i snabdevanje...
|
Građevinarstvo
|
Trgovina
|
Hoteli i restorani
|
Saobraćaj, skladištenje i veze
|
| Muški
|
318
|
11
|
-
|
-
|
79
|
4
|
49
|
28
|
7
|
59
|
| Ženski
|
157
|
11
|
-
|
-
|
49
|
1
|
4
|
28
|
8
|
6
|
| Oba
|
475
|
22
|
-
|
-
|
128
|
5
|
53
|
56
|
15
|
65
|
| Pol
|
Finansijsko posredovanje
|
Nekretnine
|
Državna uprava i odbrana
|
Obrazovanje
|
Zdravstveni i socijalni rad
|
Ostale uslužne aktivnosti
|
Privatna domaćinstva
|
Eksteritorijalne organizacije i tela
|
Nepoznato
|
| Muški
|
-
|
6
|
31
|
8
|
6
|
11
|
-
|
-
|
19
|
| Ženski
|
3
|
4
|
6
|
12
|
19
|
5
|
-
|
-
|
1
|
| Oba
|
3
|
10
|
37
|
20
|
25
|
16
|
-
|
-
|
20
|
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Enciklopedija Niša, izdanje Gradina - Niš, 1995.g., priroda, prostor, stanovništvo, pp. 65.
Srbija
Kamenica, Čegar. Spomenik Stevanu Sinđeliću i njegovim Resavcima
