Za ostale upotrebe, v. Donja Toponica (razvrstavanje).
Koordinate: 43° 24′ 28" SGŠ, 21° 47′ 05" IGD
Donja Toponica je naseljeno mesto u gradskoj opštini Crveni Krst na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se na aluvijalnoj terasi Južne Morave u graničnom prostoru Niške i Aleksinačke kotline, na oko 14 km severozapadno od centra Niša. Prema popisu iz 2002. bilo je 290 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 315 stanovnika).
Donja (kao i Gornja) Toponica je staro selo koje datira još iz srednjeg veka. Istina, turski popis iz sredine 15. veka pruža podatke samo o jednoj Toponici, Gornjoj, ali već u popisu iz 1516. godine upisana su oba sela. Donja Toponica je tada bila jedno od 111 sela nahije i nosila je isti naziv kao danas, a imala je 44 domaćinstva, 16 samačkih, 5 udovičkih domaćinstava, 6 rajinskih vodenica i dažbine u iznosu 8842 akče[1]. U to vreme i kasnije, sve do sredine 19. veka, ovde i u susednom selu Tešici gajio se pirinač o čemu svedoči i mesna toponimija: Orizišta. Sledeći popisni i putopisni podaci pokazuju opadanje broja stanovništva, koje je naročito došlo do izražaja u vreme austro-turskih ratova, a zatim za vreme kuge, „čume“, 1838. godine, pa u vreme niške bune 1841. i u Srpsko-turskom ratu 1876. godine kada je Donja Toponica s ostalim selima u ovom kraju paljena, tako da je selo dočekalo oslobođenje od Turaka s oko 25 domaćinstava.
Posle oslobođenja od Turaka, pored otkupa i zauzimanja zemlje od strane siromašnih seljaka, mnogih turskih imanja su se dokopali pojedini imućni seljaci i gradski zelenaši. Među ovim drugim je i Tasko Uzunović iz Niša koji je u atarima Donje Trnave, Draževca i Donje Toponice pored Južne Morave prisvojio preko 120 ha zemlje, pretežno livada. Donja Toponica se pred kraj 19. i u prvoj polovini 20. veka počela da obnavlja i jača, napuštajući postepeno naturalne i prelazeći na tržišne oblike privređivanja, s primarnom orijentacijom na ratarstvo, stajsko stočarstvo i povrtarstvo. Godine 1895. imala je 32 domaćinstva i 238 stanovnika, a 1921. godine u njemu je živelo 51 domaćinstvo i 329 stanovnika. Posle Drugog svetskog rata, bez obzira na porast broja domaćinstava, došlo je do laganog iseljavanja (pre svega u Niš) i pada ukupnog broja stanovnika. Godine 1971. u Donjoj Toponici je živelo 46 poljoprivrednih, 42 mešovita i 8 nepoljoprivrednih domaćinstava.
U naselju Donja Toponica živi 240 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 44,8 godina (42,8 kod muškaraca i 46,8 kod žena). U naselju ima 97 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,99.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
|
|
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. |
|---|
| Srbi |
|
288 |
99.31% |
| nepoznato |
|
2 |
0.68% |
Stanovništvo prema polu i starosti [3]
|
|---|
|
m |
|
|
ž |
| ? |
1 |
|
|
0 |
| 80+ |
4 |
|
|
5 |
| 75-79 |
7 |
|
|
13 |
| 70-74 |
8 |
|
|
12 |
| 65-69 |
8 |
|
|
8 |
| 60-64 |
12 |
|
|
12 |
| 55-59 |
9 |
|
|
10 |
| 50-54 |
10 |
|
|
8 |
| 45-49 |
16 |
|
|
11 |
| 40-44 |
12 |
|
|
8 |
| 35-39 |
6 |
|
|
11 |
| 30-34 |
4 |
|
|
7 |
| 25-29 |
9 |
|
|
7 |
| 20-24 |
7 |
|
|
10 |
| 15-19 |
8 |
|
|
10 |
| 10-14 |
10 |
|
|
3 |
| 5-9 |
4 |
|
|
5 |
| 0-4 |
10 |
|
|
5 |
| prosek |
42.8 |
|
|
46.8 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
71
|
73
|
90
|
96
|
92
|
121
|
97
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
17
|
29
|
16
|
22
|
6
|
4
|
-
|
2
|
1
|
-
|
2.99
|
|
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
121
|
29
|
79
|
9
|
4
|
-
|
132
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
24
|
80
|
25
|
3
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol
|
Ukupno
|
Poljoprivreda, lov i šumarstvo
|
Ribarstvo
|
Vađenje rude i kamena
|
Prerađivačka industrija
|
Proizvodnja i snabdevanje...
|
Građevinarstvo
|
Trgovina
|
Hoteli i restorani
|
Saobraćaj, skladištenje i veze
|
| Muški
|
55
|
5
|
-
|
-
|
17
|
2
|
-
|
7
|
1
|
6
|
| Ženski
|
23
|
4
|
-
|
-
|
5
|
-
|
-
|
6
|
1
|
-
|
| Oba
|
78
|
9
|
-
|
-
|
22
|
2
|
-
|
13
|
2
|
6
|
| Pol
|
Finansijsko posredovanje
|
Nekretnine
|
Državna uprava i odbrana
|
Obrazovanje
|
Zdravstveni i socijalni rad
|
Ostale uslužne aktivnosti
|
Privatna domaćinstva
|
Eksteritorijalne organizacije i tela
|
Nepoznato
|
| Muški
|
-
|
1
|
3
|
3
|
9
|
-
|
-
|
-
|
1
|
| Ženski
|
1
|
-
|
-
|
2
|
3
|
1
|
-
|
-
|
-
|
| Oba
|
1
|
1
|
3
|
5
|
12
|
1
|
-
|
-
|
1
|
- ↑ „Istorijski arhiv Niš: „DETALjNI POPIS NAHIJE NIŠ IZ 1516. GODINE“”. Arhivirano iz originala na datum 2012-03-15. Pristupljeno 2014-08-24.
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995.g. pp. 216.
Srbija
