Za ostale upotrebe, v. Miljkovac (razvrstavanje).
Koordinate: 43° 25′ 29" SGŠ, 21° 51′ 19" IGD
Miljkovac je naseljeno mesto u gradskoj opštini Crveni Krst na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se na južnom rubu Aleksinačke kotline, u području ušća Labukovske u Toponičku reku, na oko 15 km severno od centra Niša. Prema popisu iz 2002. bilo je 253 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 301 stanovnika).
Oskudnost praistorijskih i antičkih podataka daje privid nenaseljenosti seoskog prostora, ali poznato je da je jedan poprečni rimski put prolazio dolinom Toponičke reke prema Golaku. Geografska celina oko Toponičke reke gradila je u srednjem veku župu Topolnicu s gradom Železnikom, koji je branio njenu sigurnost. Ostaci Železnika, čije su se ruševine dosta dobro ocrtavale još krajem 19. veka, se u obliku razvaline Kule (odnosno njenog ostatka) i danas vide na steni u meandru Toponičke reke 1 km uzvodno od današnjeg seoskog naselja. Do početka 20. veka su se na levoj strani Toponičke reke uočavale razvaline i srednjovekovnog utvrđenja Gradišta. Oba ova fortifikacijska objekta branila su u srednjovekovnoj Topolnici prolaz iz Morave u Svrljig. Selo koje se na mestu današnjeg Miljkovca nalazilo (i čiji kontinuitet današnji Miljkovac održava) verovatno je egzistiralo kao crkveno vlastelinstvo manastira Svetog Nikole i Svete Gospođe, jer su ovi do u nedavnoj prošlosti držali delove svojih srednjovekovnih poseda.
Na davnu prošlost Miljkovca ukazuje i turski popis 1498. godine koji ga je pod današnjim imenom evidentirao kao spahiluk (zeamet) Ali-bega iz Niša s 30 kuća, 6 samačkih, 9 udovičkih kuća, 3 rajinske vodenice (koje rade cele godine) i s dažbinama u iznosu 4.989 akči. U selu se nalazi mezra (selište) Podgrad koja je „sejalište pomenutog sela“. Ima takođe manastir Svetog Nikole, koji je has, s dva kaluđera, dve vodenice (koje rade cele godine) i s dažbinom koja iznosi 328 akči.
Miljkovac pominju i austrijske uhode 1783/84. godine s oko 70 kuća. Ozlojeđena spahijskom eksploatacijom, naročito terorom niškog mutaserifa Salih-paše, niška sela Kamenica, Cerje, Kravlje, Miljkovac, Vele Polje i Paligrace su se 1835. godine s ostalim selima (16 sela) pobunila („prva Milojeva razmirica“). Poraženi u odlučujućem sukobu kod Miljkovca, Turci su prihvatili određene ustupke, koje kasnije nisu poštovali. To je dovelo do druge „razmirice“ (ustanka) 1841 . godine u kojoj je pored drugih sela spaljen i Miljkovac. Za ovaj period, tačnije za 1843. godinu, vezan je i početak rada najstarije osnovne škole manastirskog tipa u ovom kraju. Godine 1881. Ministarstvo prosvete Srbije obnarodovalo je ukaz o redovnom radu ove škole, koja je pre toga, a i u to vreme, bila centar okupljanja za đake iz desetinu okolnih sela. Krajem 19. veka (1895) Miljkovac je manje selo s 46 mahom zadružnih domaćinstava i 328 stanovnika, a godine 1930. u njemu su živela 74 domaćinstva i 533 stanovnika.
Miljkovac je u 1941. godini bio stecište partizana Ozrenskog odreda. U jednoj neprijateljskoj akciji ovde je iste godine zarobljena Jelena Popović - Lela, a zatim streljana (1942).
Zahvaljujući svom brdsko-planinskom smeštaju i upućenosti pretežno na planinsku šumsko-stočarsku privredu, Miljkovac je, u odnosu na Vele Polje, Paligrace i Kravlje, u turskom kao i u postturskom periodu bio siromašnije selo. To je razlog što se stanovništvo sela odavalo i pečalbarenju, a u periodu između dva svetska rata i poslužiteljstvu, pandurluku, školovanju i raznim zanimanjima u gradu.
Posle Drugog svetskog rata, i to već od 1960. godine, ojačale su tendencije napuštanja poljoprivrede s iseljavanjem ili orijentacijom na mešovitu privredu, uz istovremeno zastarevanje sela (staračka domaćinstva). Osnovni poljoprivredni karakter sela, međutim, sačuvan je i dalje. Prema popisnim podacima u Miljkovcu su 1971. godine živela 54 poljoprivredna, 49 mešovitih i 14 nepoljoprivrednih domaćinstva.
U naselju Miljkovac živi 218 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 49,7 godina (46,4 kod muškaraca i 53,2 kod žena). U naselju ima 101 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,50.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
|
|
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. |
|---|
| Srbi |
|
252 |
99.60% |
| nepoznato |
|
1 |
0.39% |
Stanovništvo prema polu i starosti [2]
|
|---|
|
m |
|
|
ž |
| ? |
2 |
|
|
1 |
| 80+ |
2 |
|
|
12 |
| 75-79 |
10 |
|
|
11 |
| 70-74 |
10 |
|
|
9 |
| 65-69 |
12 |
|
|
9 |
| 60-64 |
9 |
|
|
10 |
| 55-59 |
12 |
|
|
9 |
| 50-54 |
15 |
|
|
13 |
| 45-49 |
7 |
|
|
9 |
| 40-44 |
5 |
|
|
8 |
| 35-39 |
3 |
|
|
5 |
| 30-34 |
11 |
|
|
6 |
| 25-29 |
3 |
|
|
5 |
| 20-24 |
5 |
|
|
1 |
| 15-19 |
4 |
|
|
5 |
| 10-14 |
10 |
|
|
5 |
| 5-9 |
8 |
|
|
3 |
| 0-4 |
3 |
|
|
1 |
| prosek |
46.4 |
|
|
53.2 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
112
|
126
|
121
|
117
|
110
|
105
|
101
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
27
|
36
|
13
|
16
|
5
|
3
|
-
|
1
|
-
|
-
|
2.50
|
|
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
110
|
19
|
74
|
11
|
4
|
2
|
113
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
14
|
67
|
29
|
3
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol
|
Ukupno
|
Poljoprivreda, lov i šumarstvo
|
Ribarstvo
|
Vađenje rude i kamena
|
Prerađivačka industrija
|
Proizvodnja i snabdevanje...
|
Građevinarstvo
|
Trgovina
|
Hoteli i restorani
|
Saobraćaj, skladištenje i veze
|
| Muški
|
69
|
19
|
-
|
1
|
15
|
2
|
10
|
3
|
3
|
1
|
| Ženski
|
36
|
13
|
-
|
-
|
7
|
-
|
1
|
3
|
-
|
-
|
| Oba
|
105
|
32
|
-
|
1
|
22
|
2
|
11
|
6
|
3
|
1
|
| Pol
|
Finansijsko posredovanje
|
Nekretnine
|
Državna uprava i odbrana
|
Obrazovanje
|
Zdravstveni i socijalni rad
|
Ostale uslužne aktivnosti
|
Privatna domaćinstva
|
Eksteritorijalne organizacije i tela
|
Nepoznato
|
| Muški
|
-
|
1
|
-
|
3
|
4
|
4
|
1
|
-
|
2
|
| Ženski
|
-
|
-
|
-
|
-
|
10
|
-
|
-
|
-
|
2
|
| Oba
|
-
|
1
|
-
|
3
|
14
|
4
|
1
|
-
|
4
|
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995.g. pp. 97–98.
Srbija
