Subotica – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije

← Starija izmjena Novija izmjena →

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

U redovima

Verzija na datum 25 mart 2009 u 21:58

Za ostala značenja, vidi Subotica (razvrstavanje).

Subotica
Grb Grada
Opšte informacije
Naziv u originalu	Subotica - Subotica
Površina	1.008 km²
Stanovništvo (2002.)	99.471
Geografski položaj	46.07° N 19.68° E
Poštanski broj	24 000
Pozivni broj	024
Saobraćajna oznaka	SU
Internet adresa	www.subotica.co.yu
Položaj
Pokrajina	Vojvodina
Okrug	Severno-Bački okrug
Opština	Subotica
Politika
Gradonačelnik	Saša Vučinić
Politička partija	DS

Koordinate: 44° 07' S, 19° 68' I

Subotica je najseverniji grad u Republici Srbiji, drugi po broju stanovnika u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini. Po popisu iz 2002. godine ima 99.471 stanovnika. Nalazi se na 10 km udaljenosti od granice Srbije sa Mađarskom, na severnoj širini od 46°5'55" i istočnoj dužini od 19°39'47". Administrativni je centar Severno-Bačkog okruga i Opštine Subotica.

Datoteka:Subotica-20.-vek.JPG

Centar Subotice u prošlom veku

Datoteka:MESSC.jpg

Tehnička škola - MESŠC

Nazivi

Subotica ima različite nazive na zvaničnim jezicima u Vojvodini: Szabadka (mađarski), Subotica (hrvatski), Maria-Theresiopel ili Theresiopel (nemački), Subotica (slovački), Subotica (rusinski), Subotica ili Subotita (rumunski).

Istorija

Subotica se u pisanim dokumentima prvi put pominje 7. maja 1391, ali sigurno je da je mesto starije. Utvrđeno je da su ljudi na ovom prostoru živeli još pre tri hiljade godina. Sudbinu ovog mesta bitno je određivao položaj na putu između Evrope i Azije, a istorijski na granici dve sukobljene sile - Ugarske i Turske.

U čestim i velikim seobama u ovu vojnu krajinu došli su mnogi narodi: Srbi, Mađari, Nemci, Slovaci, Jevreji, Bunjevci, Grci... Često su se menjali gospodari a i ime grada. Od prvog - Zabatka 1391 - promenjeno je više od 200 naziva, ali su najkarakterističnija imena Szent-Maria, Maria-Theresiopolis, Maria Theresiastadt, Szabadka i Subotica.

Izgrađena na vetrometini, na raskrsnici puteva, ovaj je grad večito bio mesto burnih istorijskih događaja. Zato je erdeljski vojvoda Janoš Pongrac od Dengelega ovde 1740. podigao tvrđavu, ali ni ona nije uspela da odoli ljudima i vremenu. Od nje su do danas ostali tragovi na unutrašnjem zidu tornja Franjevačke crkve.

Jedna od bajkovitih ličnosti subotičke prošlosti, Car Jovan Nenad, javio se u istoriji posle poraza mađarske vojske od Turaka na Mohaču 1526. godine. Njegovu tajanstvenost uvećavala je čudna crna pruga koja mu se pružala od slepoočnice do stopala noge, zbog čega su ga i prozvali Crni. On je potisnuo Turke iz Bačke i tu osnovao svoju kratkoveku slovensku državu, koja je pored Bačke uključivala severni Banat i mali deo Srema. Proglasio se carem, a Suboticu izabrao za prestonicu. Poginuo je 1527. u sukobu sa ugarskom vlastelom. Posle četiri veka, na godišnjicu njegove smrti, u Subotici mu je na glavnom trgu podignut spomenik koji je 1941. srušio okupator, a obnovljen je i ponovo postavljen 1991.

Turci su Suboticu zauzeli 1542. godine i vladali njome do 1686. Privilegijom iz 1743. godine Marija Terezija proglasila je Suboticu slobodnom komorskom varoši, za šta su Subotičani darovali carici 150 konja. Za odanu službu subotičkih graničara habsburškom dvoru, Marija Terezija proglasila je Suboticu 1779. slobodnim kraljevskim gradom. Za ovu važnu odluku Subotičani su poklonili carici pet hiljada zlatnika i platili otkup 166.666 forinti. Status slobodnog kraljevskog grada doneo je Subotici veću autonomiju i novo ime - Maria-Theresiopolis. Od te godine počinje planski i ubrzaniji razvoj grada.

U vreme Vojvodstva Srbije i Tamiškog Banata, između 1849. i 1860. godine, u strogo centralizovanom sistemu, pažnja se ipak posvećivala i kulturi. Ovde je 1853. izgrađeno pozorište i mnoge kvartovske škole. Posle nagodbe 1867, sve do 1914. godine, u Subotici se ubrzano razvija građansko društvo, a značajan je i razvoj samog grada.

Krajem Prvog svetskog rata srpske i francuske jedinice ušle su u Suboticu 13. novembra 1918. Na velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu, 25. novembra 1918. proglašeno je ujedinjenje Banata, Bačke i Baranje sa Kraljevinom Srbijom, dok je konačna granica nove države utvrđena u Trijanonu 4. juna 1920. Jedna od centralnih ličnosti ovog značajnog događaja bio je Blaško Rajić, župnik iz Subotice.

Početkom Drugog svetskog rata, 12. aprila 1941, Suboticu su okupirali Mađari, a oslobodili su je 10. oktobra 1944 Subotički partizanski odred i jedinice Crvene armije. U završnim borbama na železničkoj stanici poginuo je komandant Odreda, Jovan Mikić Spartak, jugoslovenski reprezentativac i rekorder u atletici.

Subotica se u moderan srednjoevropski grad razvijala krajem XIX i početkom XX veka. Za nepune dve decenije, jedne u XIX i jedne u XX veku grad je doživeo izuzetan urbani, industrijski, graditeljski i kulturni procvat. Brži razvoj zanata, industrije i trgovine podstaknut je još 1869. dolaskom prvog voza a ubrzan uzgradnjom električne centrale 1896. i tramvajskim saobraćajem 1897. Začetke današnje moderne industrije nalazimo krajem prošlog veka: preduzeće za izvoz mesa "Hartman i Konen" s prvom hladnjačom u zemlji, prvu subotičku fabriku sumporne kiseline i veštačkog đubriva "Klotild" osnovanu 1904, braća Ruf su 1917 počeli proizvodnju bonbona, industrija električnih motora "Sever" osnovana je 1923.

Prva srednja škola, preteča gimnazije, otvorena je u Subotici 1747, muzička škola 1868, dom za stare 1766, Palić postaje lečilište 1845, prva štamparija osnovana je 1844, prve novine izašle su 1848, prvu bioskopsku predstavu prikazao je ovde Anđelo Bjanki iz Pečuja 1899, a Aleksandar Lifka otvorio je prvi stalni bioskop 1919. Đuro Stantić osvojio je prvu olimpijsku medalju u Atini 1906, a Ivan Sarić poleteo je avionom sopstvene konstrukcije 1910.

Geografski položaj

Severno od grada se nalazi peščara sa plodnim voćnjacima i vinogradima na južnim delovima, a na plodnoj zemlji crnici se razvija poljoprivreda.

To je grad smešten u srce Panonske nizije koji ima dugu tradiciju i bogato kulturno nasleđe. Opština, koja obuhvata grad i 18 prigradskih naselja, prostire se na površini od 1.008 kvadratnih kilometara.

Subotica je, zahvaljući svom geografskom položaju i marljivim žiteljima, tokom vremena postala najznačajniji administrativno-upravni, industrijski, trgovački, saobraćajni i kulturni centar u severnoj Bačkoj, a obližnje Palićko jezero je čini i turističko-rekreativnim centrom šireg područja.

Demografija

Etničke grupe 2002.

Mađari			38.5%
Srbi			24.1%
Hrvati			11%
Bunjevci			11%
Jugosloveni			6%
Romi			2%
Crnogorci			1%
ostali			6.4%

Jezici 2002.

Srpski i Hrvatski			52%
Mađarski			39%
Romski			2%
ostali			7%

Religija:

Zanimljivo je napomenuti demografsku sliku Subotice iz 1868. godine (prema Bunjevačkom kalendaru za pomenutu godinu):

Bunjevci = 50.000
Mađari = 6.000
Srbi = 3.500
Jevreji = 1.300
ostali (uključujući Nemce)

Privredno stanje

Danas su u Opštini najveći industrijalci: "Legend", DD "Azotara", ATB Sever", "8 mart", "Sigma", "Bratstvo", "Budućnost".

Što se tiče agroindustrije, najznačajnija preduzeća su: "Agroseme Panonija","Pionir", "Zrno Mag", "ZZ Salaš", "Agrokombinat", "Jukom", "Peščara", "Veterinarski zavod", "Nova Brazda" (Đurđin), "29. novembar", "Ravnica" (Bajmok), "Mlekara", "Fidelinka", "ZZ Čantavir", "Podrum-Palić", "Medoprodukt" (Tavankut), "Sinalko"

Priredbe stalnog karaktera

Značajnije godišnje manifestacije u opštini su: "Međunarodni sajam preduzetništva", "Međunarodni filmski festival - Palić", "Međunarodni festival pozorišta za decu Oton Tomanić","Letnje pozorišne večeri","Dužijanca","Berbanski dani", "Ujedinjene Igre".

Okolna mesta

Bajmok, Bački Vinogradi, Bačko Dušanovo, Bikovo, Palić, Višnjevac, Gornji Tavankut, Donji Tavankut, Đurđin, Kelebija, Ljutovo, Mala Bosna, Mišićevo, Novi Žednik, Stari Žednik, Hajdukovo, Čantavir, Šupljak.

Obrazovanje

Osnovne škole

OŠ 10. Oktobar	OŠ Bosa M.	OŠ Đuro Salaj
OŠ G. Sečenji Ištvan	OŠ Ivan G. Kovačić	OŠ Ivan Milutinović
OŠ J.J.Zmaj	OŠ Jovan Mikić	OŠ Kizur Ištvan
OŠ Matija Gubec	OŠ Matko Vuković	OŠ Miloš Crnjanski
OŠ Miroslav Antić	OŠ Narodni heroj	OŠ Petefi brigad
OŠ Pionir	OŠ Sonja Marinković	OŠ Sveti Sava
OŠ Vladimir Nazor	OŠ Majšanski put	OŠ Vuk Karadžić
Specijalna škola Žarko Zrenjanin

Srednje škole

Školski centar za slušno oštećena lica
ESŠ Bosa Miličević
Medicinska srednja škola
Muzička škola
HTSŠ Lazar Nešić
Tehnička škola
Politehnička škola (Vebsajt)
Gimnazija "Svetozar Marković" (Vebsajt)
Paulinum,
Filološka gimnazija Kostolanji Dežo

Više škole i fakulteti

Građevinski fakultet (Vebsajt)
Ekonomski fakultet (Vebsajt)
Učiteljski fakultet
Viša tehnička škola (Vebsajt)
Gabor Deneš Viša škola (Vebsajt)
Viša Pedagoška (Viša škola za obrazovanje vaspitača)

Sport

Gradovi pobratimi

Odorheju Sekuesk, Rumunija	Osijek, Hrvatska	Dunajska Streda, Slovenija	Namir, Belgija
Olomuc, Češka	Segedin, Mađarska	Tilburg, Holandija	Datoteka:Zastava srbije za sablon2.PNG Kanjiža, Srbija
Elče, Španija	Kiškunhalaš, Mađarska