Eparhija budimska

Eparhija budimska Srpska pravoslavna crkva
Osnovne informacije
Država	Mađarska i Češka
Sjedište	Sentandreja
Arhijerej
Eparhijski arhijerej	Lukijan
Čin arhijereja	Episkop
Titula arhijereja	Episkop budimski i episkop temišvarski

Eparhija budimska je eparhija Srpske pravoslavne crkve.

Nadležni arhijerej je gospodin Lukijan, a sedište eparhije se nalazi u Sentandreji, gde se nalazi i saborna crkva (tzv. Beogradska katedrala).

Istorijat

Saborna crkva eparhije u Sentandreji

Ne zna se pouzdano kada je osnovana Budimska eparhija, pretpostavlja se da je to bilo 40-ih godina 17. veka. Na to područje doseljavalo se srpsko pravoslavno stanovništvo iz krajeva pod upravom Turske. Tako je već 1511. sazidana crkva u Komoranu, a potom i manastir Grabovac.

Posle Velike seobe Srba (1690) oko 37 hiljada srpskih porodica našlo se na teritoriji Ugarske od toga oko 8 hiljada porodica u Sentandreji. Po odobrenju cara Leopolda I dana 4. marta 1695. mitropolit Jeftimije Popović potvrđen je u zvanju budimskog episkopa. Puna titula glasila je „episkop budimski, peštanski, sentandrejski, stonobeogradski, sečujski, sigetski, muhačopoljski“. To je početak procvata Budimske eparhije.

Tokom 18. veka izgrađen je veliki broj hramova u ovoj eparhiji, uglavnom u baroknom stilu. U Sentandreji je krajem 19. veka bilo svega 617 pravoslavnih žitelja, a 1924. samo 231 se izjasnilo kao Srbi. Zbog smanjenja broja pravoslavnih vernika eparhija je bila prinuđena da neke hramove ustupi Katoličkoj crkvi, tako da je za nekoliko decenija izgubila 16 hramova iz 18. veka.

Budimska eparhija obuhvata parohije u Mađarskoj i dve u Češkoj. Prema podacima iz 2002, eparhija ima dva arhijerejska namesništva sa 39 parohija i 11 sveštenika i dva manastira, Grabovac i Manastir Srpski Kovin. Posle Drugog svetskog rata, eparhija nije imala ustoličenog episkopa nego se njom uglavnom administriralo iz Beograda, sve dok 1988. nije za episkopa postavljen vladika Danilo Krstić. Biblioteka Budimske eparhije u Sentandreji ima preko 9.400 knjiga. Tu se nalazi i Srpski pravoslavni muzej.

Episkopi

Mitra episkopa Arsenija (Stojkovića)

Episkopi Budimske eparhije do sada bili su: (nepotpun spisak)

• Sevastijan (†1662);
• Simeon (oko 166?);
• Viktor (1660—1668 i 1680—1684);
• Kiril (1668—1680);
• Jeftimije Popović (1695—1700);
• Vikentije Popović-Hadžilavić (1708—1713);
• Mihailo Milošević (1716—1728);
• Vasilije Dimitrijević (1728—1748);
• Dionisije Novaković (1749—1767);
• Arsenije Radivojević (1770—1774);
• Sofronije Kirilović (1774—1781);
• Stefan Stratimirović (1786—1790);
• Dionisije Popović (1791—1828);
• Stefan Stanković (1829—1834);
• Justin Jovanović (1834);
• Pantelejmon Živković (1836—1839);
• Platon Atanacković (1839—1851);
• Arsenije Stojković (1852—1892);
• Lukijan Bogdanović (1897—1908);
• Georgije Zubković (1913—1951);
• Hrizostom Vojinović (1951—1952);
• German Đorić (1952—1956);
• Arsenije Bradvarević (1960—1963);
• 1951-1988 samo administratori eparhije;
• dr Danilo Krstić (1988—2002, pre toga administrator eparhije 1984—1988);
• Lukijan Pantelić (od 2002).

Episkop Lukijan takođe administrira i Temišvarskom eparhijom.

Literatura

• Dinko Davidov: „Spomenici Budimske eparhije“, 435 strana, Beograd 1990. ISBN 86-07-00480-8

Vanjske veze

• Projekat Rastko Budimpešta - Sentandreja Arhivirano 2014-01-11 na Wayback Machine-u
• Srpsko-mađarske kulturne veze
• Sentandreja kroz vekove („Pravoslavlje“, br. 924, 15. septembar 2005)
• Srpska crkvena opština u Pragu („Pravoslavlje“, br. 935, 1. mart 2006)