Na ovoj stranici nalazi se popis svih izabranih članaka za 2010. godinu, od 1. siječnja2010. do 31. prosinca2010. godine. Sustav izbora članaka nepromijenjen je u odnosu na prethodnu godinu tako da se članci nastavljaju birati jednom mjesečno te se na glavnoj stranici nalaze za trajanja mjeseca za kog su izabrani. Izabrano je ukupno 12 članka.
Pregled
1. siječnja/januara - 31. siječnja/januara
Dimitrije Tucović
Dimitrije Tucović (1881-1914) je bio istaknuti teoretičar i vođa socijalističkog pokreta u Kraljevini Srbiji, osnivač Srpske socijaldemokratske partije, novinar i urednik Radničkih novina i Borbe. Tucović je čitav život posvetio borbi za radnička i ljudska prava, ravnopravnost polova, opšte pravo glasa, socijalnu pravdu i građanske slobode u Kraljevini Srbiji. Neke od ideja za koje se on pionirski zalagao danas predstavljaju široko prihvaćene vrednosti u savremenoj Republici Srbiji.
Dimitrije Tucović je rođen 13. maja1881. u selu Gostilje na planini Zlatibor.Otac mu je bio pravoslavni sveštenik. Tucović je školske 1893/1894. godine upisao Realnu gimanaziju u Užicu, koja je bila središte socijalističkog pokreta, i u kojoj su se čitale zabranjene knjige Vase Pelagića, Svetozara Markovića, Mite Cenića, Dragiše Stanojevića i ilegalni listovi Socijal-demokrat, Zanatliski savez, itd.
Vankuver (engl.Vancouver, fr.Vancouver) je kanadski grad u provinciji Britanskoj Kolumbiji. To je najveća metropola na zapadu Kanade i treća po veličini u Kanadi. Populacija grada na popisu 2006. bila je 578.041, a grad sa okolinom ima 2.116.581 stanovnika (2006. godine).
Pilane osnovane 1867. godine u oblasti Gastaun su postale jezgro oko koje je raslo naselje. Vankuver je status grada dobio 1886. godine. Do 1887. godine transkontinentalna pruga je produžena do grada kako bi se bolje iskoristila njegova velika prirodna luka, koja će uskoro postati važna veza u trgovini između Orijenta, istočnog dela Kanade, pa čak i Londona. Vankuverska luka je danas najveća i najuposlenija u Kanadi, i četvrta (po tonaži) najveća luka u Severnoj Americi. Iako je drvna industrija ostala glavna privredna delatnost u gradu, turizam je druga najvažnija privredna delatnost, zbog očuvane prirode izvan Vankuvera. Vankuver je takođe treći najveći filmski centar u Severnoj Americi posle Los Anđelesa i Njujorka, pa je stekao nadimak Severni Holivud. U Vankuveru se 1986. godine održala Svetska izložba, a u februaru 2010. u Vankuveru i Visleru će se održati Zimske olimpijske igre 2010. godine.
Bitka kod Kane se često navodi kao najblistavije dostignuće Hanibalove vojne karijere, te je stekla status jedne od najpoznatijih bitaka antike i vojne historije uopće. Iako se navodi kao jedan od najboljih primjera ratne vještine i ideal uništavajuće bitke kome su težili vojskovođe u sljedeća dva milenijuma, u strateškom smislu nije postigla svoj cilj, odnosno dovela do kartaginske pobjede u ratu. Suvremeni historičari su u posljednje vrijeme počeli iznositi određene sumnje u njen tradicionalni prikaz i tumačenja.
Stargate (Zvjezdana vrata ili Zvezdana kapija) je američkinaučnofantastični film snimljen 1994. godine koga je režirao Roland Emmerich. Zaplet, temeljen na konceptu koga je Emmerich razvio sa svojim koscenaristom Deanom Devlinom, se odvija oko staroegipatskog artefakta za koga se ispostavi da predstavlja vanzemaljski uređaj za međuzvjezdano putovanje, odnosno eskpedicije koju je američko ratno zrakoplovstvo, koristeći isti uređaj, poslalo na udaljenu planetu. Iako sam film nije previše oduševio kritičare, doživio je solidan uspjeh na kino-blagajnama i s vremenom stekao kult-status. Najpoznatiji je, međutim, po tome što je kao njegov nastavak snimljena dugovječna TV-serija, te je tako postao temeljem popularne medijske franšize.
Perzepolis (staroperz.Parsa, perz. تخت جمشید/پارسه; Takht-e Jamshid ili Takste Jamšid; „Chehel Minar“), bio je ceremonijalni glavni grad Perzijskog Carstva u doba iranske dinastije Ahemenida. Nalazi se 70 km sjeveroistočno od modernog grada Širaza u provinciji Fars u Iranu. Najraniji ostaci Perzepolisa datiraju iz 515. pne., odnosno iz doba vladavine Darija I. Velikog koji je dao izgraditi grad. Kompleks Perzepolisa nalazi se na uzvišenoj terasi, a sastoji se od nekoliko kraljevskih palača, riznice i popratnih građevina, te dvije goleme ceremonijalne dvorane; „dvorane od stotinu stupova“ i apadane, koja je mogla primiti 10.000 ljudi. Kolosalna apadana i dvostruka monumentalna stubišta ukrašena reljefima najprepoznatljiviji su elementi perzijske arhitekture iz tog doba. Godine 1979. Perzepolis je uvršten na popis Svjetske baštineUNESCO-a prema 1., 3. i 4. kategoriji.
Cliffhanger (fonetski: "klifhenger", doslovno "visilac na litici") je izraz kojim se u najširem smislu opisuje fabulativna tehnika u djelima fikcije kojom se protagonist suočava sa šokantnim otkrićem, teškom moralnom dilemom ili po život opasnom i krajnje neizvjesnom situacijom.
U užem smislu se pod time podrazumijeva na taj način i bez adekvatnog rješenja postavljena završnica fiktivnog djela - tada se koristi izraz cliffhanger završnica (engleski: cliffhanger ending). Glavna svrha cliffhangera je publiku ostaviti u neizvjesnosti, odnosno potaknuti je da odgovor na pitanje o sudbini protagonista pronađe gledajući nastavak fiktivnog djela.
Atentat na predsjednika SADJohna Fitzgeralda Kennedyja je izvršen u Dallasu22.11.1963. Na Kennedyja su u 12:30 po lokalnom vremenu, dok se u predsjedničkoj limuzini sa spuštenim krovom vozio po ulicama grada, ispaljena tri hica iz puške, od kojih su ga dva pogodila te od čega je nedugo potom umro. Nekoliko sati kasnije je bivši marinac Lee Harvey Oswald uhapšen, a potom i optužen za atentat. Oswald je tvrdio da je nedužan, ali to nije imao prilike dokazati pred sudom, jer je dva dana kasnije u policijskoj stanici pred TV-kamerama ubijen od strane Jacka Rubyja, vlasnika noćnog kluba povezanog s organiziranim kriminalom. S obzirom da se detalji ubistva više nisu mogli razotkriti na sudu, formirano je posebno istražno tijelo zvano Warrenova komisija, čiji je zaključak bio da je Oswald djelovao sam i ubio predsjednika iz nepoznatih motiva.
Civilization, retroaktivno nazvana Sid Meier's Civilization', je računalna igra koju je stvorio Sid Meier za Microprose1991. Igrin cilj je "...izgraditi carstvo koje će oduprijeti izazovu vremena". Igra počinje 4000_pne., i igrači nastoje proširiti i razviti svoja carstva kroz doba do modernog i vremena bliske budućnosti. Jednostavno je poznata kao Civilization (na srpskohhvatskom govornom području također kao Civilizacija), ili skraćeno Civ ili Civ I. Opće priznata kao jedan od najboljih primjera strateška kompjuterske igre ova igre je ujedno i osnivač podžanra 4X koji je dobio ovaj naziva od stila igre koji je eXplore, eXpand, eXploit, and eXterminate (istraži, proširi, iskoristi i istrebi) koji će dobiti svoje sadašnje ime tek 1993. godine.
Sama ideja za ovu igru je postojala od prvog razdoblja doba popularizacije kućnih kompjutera to jest s početka 1980-ih. Prvi od potencijalnih tvoraca je bio tvorac popularne strateške igre M.U.L.E. koji je razmišljao o ovoj igri još 1983. godine. Drugi potencijalni tvorac igre Civilization je bio programer Don Daglow koji na ovom projektu počinje raditi 1987., ali ubrzo od njega odustaje zbog drugih poslova.
Seksualna revolucija (također poznata i pod nazivom seksualno oslobođenje) je izraz kojim se opisuju promjene društvenih pogleda i morala u odnosu na seksualnost karakteristične za zapadni svijet 1960-ih i 1970-ih. U to su doba mnoge dotada ignorirani, prešućivani ili odbacivani oblici seksualnosti postali prihvaćeni u društvu kao "normalni". To se prvenstveno odnosi na alternative dotadašnjem heteroseksualnommonogamnombraku, odnosno legalizaciju homoseksualnosti, abortusa, kontracepcije, javne golotinje i pornografije.
Fenomeni koji bi se mogli opisati izrazom "seksualna revolucija" su se, u većoj ili manjoj mjeri, događali i u ranijim periodima, a sam izraz se prvi put pojavio kasnih 1920-ih. Međutim, danas se izraz gotovo u pravilu odnosi na 1960-e i 1970-e. Pri tome se posebno naglašava da je seksualna revolucija u tom obliku nastala kao posljedica ranijih trendova vezanih uz ekonomiju, politiku, odnosno razvoj nauke i tehnike, te specifičnih demografskih okolnosti u svijetu nakon drugog svjetskog rata.
Članovi Holivudske desetorice i njihove porodice demonstriraju protiv utamničenja 1950.
Holivudska crna lista (engleski: Hollywood blacklist), u širem obliklu poznatija i kao Crna lista zabavne industrije (engleski: Entertainment industry blacklist) je naziv za listu američkih scenarista, glumaca, režisera, producenata, muzičara i drugih zabavljača i umjetnika kojima je sredinom 20. vijeka bilo zapriječeno zapošljavanje zbog njihovih stvarnih ili navodnih radikalno lijevihpolitičkih pogleda, odnosno povezanosti sa Komunističkom partijom SAD i organizacijama koje su se smatrale pro-sovjetskim, komunističkim ili subverzivnim. Dio osoba koje su se našle na listi su uistinu imale ljevičarske i komunističke poglede; dio se na listi našao jednostavno zato što je iz principa podržavao pravo svojih kolega na slobodu izražavanja te je zbog toga smatran njihovim istomišljenicima; dio su lažno optužili, odnosno "prokazali" njihovi kolege iz straha ili osobnih motiva. Iako se po trajanju i posljedicama teško može mjeriti sa nekim sličnim fenomenima u svijetu tadašnjeg vremena, zbog ogromnog uticaja na Hollywood, a kasnije i samog holivudskog uticaja na svjetsku popularnu kulturu, se danas smatra jednom od najpoznatijih čistki 20. vijeka.
Uzbekistan, službeno Republika Uzbekistan je država u centralnoj Aziji koja je u celom svetu jedina s Lihtenštajnom duplo zatvorena država, to jest niti ona niti njeni susjedi nemaju izlaz na more. Graniči na sjeveru i zapadu s Kazahstanom, na istoku s Kirgistanom i Tadžikistanom te ne jugu s Turkmenistanom i Afganistanom što je čini jedinom centralnoazijskom državom koja ima granicu sa svim drugim državama svog regiona. Uzbekistan je jedna od 15 država nastalih raspadom Sovjetskog Saveza.
Najstarija od poznatih civilizacija na području Uzbekistana je bila Baktrija koja prvi puta nastaje oko 2.500. pne. s glavnim gradovima u današnjem Turkmenistanu. Ova najstarija civilizacija čiji ostaci su otkriveni tek prije 30 godina je još uvijek gotovo nepoznata na zapadu.
Njenom propašću dolazi do političkog vakuma tijekom kojega se Iranski nomadi naseljavaju na ovom području i potom tamo stvaraju nove civilizacije koje dobivaju imena: Baktrija, Sogdijana i Tohari. U ovo doba spada osnivanje gradova Samarkand i Buhara koji doživljavaju procvjet stvaranjem trgovinskog puta prema Kini koji će potom dobiti ime Put svile. Do prvog pravog procvjeta ovog puta ipak će doći tek u 2. vijeku prije nove ere.
