Borba (novine)
Za drugo značenje, v. Borba (razvrstavanje).| Borba | |
|---|---|
 |
|
| Format | berliner |
| Osnivači | Komunistička partija Jugoslavije |
| Izdavač | NIŠP Borba |
| Osnivanje | 19. februar 1922 |
| Politička orijentacija | komunizam (do 1990) |
| Jezik | srpskohrvatski (latinica i ćirilica) |
| Zadnje izdanje | oktobar 2009. |
| Sjedište | Zagreb (prije drugog svjetskog rata), Beograd (1944 - 2009) |
Borba su bile novine koje su, s dužim i kraćim prekidima, izlazile od 1922. do 2009. godine na području Jugoslavije, najpoznatije kao službeno glasilo Komunističke partije Jugoslavije, od 1945. do 1990. vladajuće stranke.
Sadržaj/Садржај
Povijest[uredi - уреди | uredi izvor]
Borba je osnovana 19. februara 1922. u Zagrebu, kao teoretski časopis KPJ.[1] Ime je dobila prema istoimenom časopisu koji je prije prvog svjetskog rata izlazio u Srbiji kao glasilo Srpske socijaldemokratske partije, jedne od stranaka od koje je nastala KPJ.
Đuro Cvijić je, zajedno sa Kamilom Horvatinom, bio urednik Borbe od njenog pokretanja 1922. godine.[2] U tom trenutku je KPJ bila zabranjena od vlasti tadašnje Kraljevine Jugoslavije. Od 1924. godine urednik Borbe je bio Vladimir Ćopić, koji je ubrzo zbog pisanja protiv vlasti i poretka uhapšen.[3]
Samo u 1928. godini, od 106 brojeva Borbe, čak 52 su bila zabranjena.[4] Đuro Cvijić je 1928. godine uhapšen i suđen kao glavni urednik »Borbe«. Protiv njega su podignute 32 optužbe (optužnica je imala ukupno 200 stranica). On je zbog članaka pisanih u »Borbi« osuđen na dvije i pol godine zatvora.[4]
Ognjen Prica je uređivao Borbu od 1928. godine. Ispočetka je Borba izlazila kao tjednik, redovno sve do 13. januara 1929. kada je nakon uvođenja šestojanuarske diktature zabranjena, a njeni urednici osuđeni na kazne od 5 do 12 godina. Poslije toga su neredovito izlazile pod raznim alternativnim naslovima kojima je cilj bio izigrati zabrane - (Borba, nezavisan politički i društveni list, Borba organ Nezavisne radničke partije, Radnička Borba, Borba radničko seljačke novine).
S redovnim izlaženjem su pod starim imenom počele tokom Drugog svetskog rata, kada su ponovo pokrenute u oslobođenom Užicu, gdje su se štampale 19. oktobra do 27. novembra 1941. Nakon pohoda u Bosansku Krajinu i stvaranja oslobođene teritorije u Bosanskoj krajini (kasnije poznate kao "Bihaćka republika") su se štampale od 1. oktobra 1942. do 27. februara 1943. godine. u selu Driniću.
Posle oslobođenja Beograda je Borba s radom počela kao u Beogradu 15. novembra 1944. godine, kao dnevni list. S obzirom da je KPJ preuzela vlast u Jugoslaviji, Borba je postala polu-službeni režimski list; u njemu su tada pisali i surađivali najvažniji i najuticajniji političari tog doba. Od 22. oktobra 1948. godine se u Zagrebu počelo štampati latinično izdanje.
KPJ je formalno kontrolu nad listom prepustila 9. juna 1954. kada je list postao službeno glasilo Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije (SSRNJ). Usprkos toga je i dalje zadržala status najuticajnijeg i najčitanijeg lista u državi. Tada je bio poznat i po prestižnoj Borbinoj nagradi za arhitekturu, kao i po karikaturama Milorada Dobrića čiji je junak bio kurir Fićo (po kome će ime dobiti Zastava 750).
Borba je svoj položaj izgubila 1960-ih, kada se počinju profilirati zasebne medijske kuće u jugoslavenskim republikama i pokrajinama, a čiji se čitatelji okreću lokalnim, odnosno republičkim novima - prije svega beogradskoj Politici, zagrebačkom Večernjem listu, sarajevskom Oslobođenju, ljubljanskom Delu. Borba nakon toga počinje preživljavati prije svega od državnih subvencija, odnosno od obaveznih pretplata u državnim i paradržavnim institucijama (uključujući garnizone JNA). I ta podrška krajem 1980-ih počinje slabiti, kada se tokom procesa raspada Jugoslavije raspala vladajuća Patrija, a na kraju i državama čije je službeno glasilo bilo. Usprkos pokušaja da se očuva kao nezavisan list, na kraju je ugašen, a njegova imovina u Zagrebu i Beogradu (štamparije i zgrade) privatizirana i razgrabljena.
Borba je privatizovana krajem 2008. godine i prvi redizajnirani broj izašao je 15. januara 2009. godine. Pod novim rukovodstvom, na čijem je čelu bio novi vlasnik i glavni urednik Ivan Radovanović, Borba je izlazila nekoliko meseci i tokom 2009. godine, posle 87 godina postojanja, list je ugašen.
U Borbi su između ostalih kao urednici, odnosno glavni urednici ili direktori učestvovali: Zlatko Šnajder, Vladimir Čopić, Ivan Krndelj, Ognjen Prica, Josip Kraš, Veselin Masleša, Marijan Stilinović, Puniša Perović, Veljko Vlahović, Vlajko Begović, Lazar Mojsov, Moma Marković i Vladimir Dedijer.
List je odlikovan Ordenom zasluge za narod sa zlatnom zvezdom i Ordenom bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem.
Vidi također[uredi - уреди | uredi izvor]
Reference[uredi - уреди | uredi izvor]
- ↑ Milan Vesović, Revolucionarna štampa u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca (str. 60), Beograd, 1979.
- ↑ Milan Vesović, Revolucionarna štampa u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca (str. 108), Beograd, 1979.
- ↑ Ivan Očak, VLADIMIR ĆOPIĆ KAO NOVINAR
- ↑ 4,0 4,1 Petar Požar, Jugosloveni žrtve staljinskih čistki (str. 47-52), Beograd, 1989.
Vanjske veze[uredi - уреди | uredi izvor]
- Borba (enciklopedija Krležijana)
