Bitolj

Bitola Битола
Pogled na Širok sokak
Grb
Osnovni podaci
Država	Severna Makedonija
Opština	Bitola
Stanovništvo
Stanovništvo (2002)	71.808 (grad) 105.654 (utjecajna zona)
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	576 m
Bitola Bitola (Severne Makedonije)
Ostali podaci
Poštanski kod	7000
Pozivni broj	047
Registarska oznaka	BT

Bitola (makedonski: Битола, srpskohrvatski: Bitolj, grčki: Μπίτολα [Bítola] ili Μοναστήρι [Monastíri] — „Manastir”, osmanski turski: مناستر, turski: Manastır, albanski: Manastiri) je grad i sjedište istoimene općine u Severnoj Makedoniji koji se nalazi u jugozapadnom delu Severne Makedonije ispod planine Baba (vrh Pelister 2601 m) na reci Dragoru, u centru najprostranije makedonske kotline Pelagonije, na 15 km severno od grčke granice i na nadmorskoj visini od 576 m. Sa 86,176 stanovnika (1994) on je po broju stanovnika drugi grad u Severnoj Makedoniji.

Smatra se jednim od najlepših gradova na Balkanu sa najlepše uređenim korzoom, parkovima i grada uopšte. Bitolj je drugi grad diplomatije u Severnoj Makedoniji. Bitolj je službeno dobio svoj novi grb 21. marta 2006.

Istorija

Glavna promenada (korzo) - ul. Maršala Tita

Grad se nalazi na rimskom putu Via Egnatia, gde je i antički grad Heraclea Lyncestis.

Za vreme Turaka, grad je imao puno konzula svih značajnih zemalja, pa se Bitolj smatrao kao konzularni grad. 26.jula 1903 na ulazu u grad bio je pogubljen ruski konzul Aleksandr Arkadjevič Rostkovski, borac za prava pravoslavne raje, koju su Turci zatirali. Ne mestu pogibije danas stoji veliki ruski krst.

U Bitolju je oficirsku školu završio Kemal Ataturk. Neke njegove stvari se danas čuvaju u bitoljskom Narodnom muzeju.

Tokom prvog balkanskog rata u okolini grada je vođena Bitoljska bitka u kojoj je srpska vojska potukla otomansku armiju, čime je okončala proterivanje Turaka sa svojih prostora. Grad je stradao tokom prvog svetskog rata zbog blizine solunskog fronta, a bio je prvi grad koji je srpska vojska oslobodila posle albanske golgote.

Bitolj je imao i bogatu naseobinu Jevreja (sefarda), koji su izbegli iz Španije tokom crkvene inkvizacije kraljice Izabele Kastiljske.

Ti su se Jevreji doselili većinom na Balkan u gradove većeg značenja i jake trgovine, među ostalom i u Bitolj. Tu su potpomogli razvoju grada dobrim trgovačkim vezama. 11. marta 1943. je celokupna jevrejska populacija Bitolja (njih 3011) deportovano u koncentracioni logor Treblinku u Poljskoj.

Jevrejsko groblje 1497 - 1929

Stanovništvo

Sa 80.550 stanovnika on je drugi grad u Makedoniji po broju stanovnika, a treći po površini, nacionalni sastav stanovnika je;

• Makedonci - (88,58%)
• Romi - (3,46%)
• Albanci - (3,17%)
• Turci - (2,10%)
• Vlasi - (1,34%)
• Srbi - (0,66%)
• Bošnjaci - 20 (0,02%)
• ostali - (0,67%)

Zgrada Moskovskog slavenskog univerziteta

Ime grada

Helenski naziv grada je Monastir (grčki: Μοναστήρι [Monastíri]), što su usvojili i Albanci i Turci, tako da je tokom otomanske vlasti to bio zvanični naziv grada. slavenski naziv grada Bitola potiče od reči Obitel koja je u srednjem veku korišćena za zajednicu monaha odnosno manastir. Sa dolaskom Srba 1913.godine(vidi:Bitoljska bitka) u Bitolj grad je dobio svoje sadašnje ime (Bitola, posle jotovanja kojeg nema u makedonskom jeziku, Bitola>Bitolja>Bitolj).

Širok Sokak

Širok Sokak (poznat i kao „bitolskoto korzo“) je najfrekventnija ulica u Bitolju. Zvanično ime je ulica „Maršal Tito“, a poznata je i kao „bitolskoto korzo“. U početku bila je namenjena za automobile, međutim danas je isključivo pešačka ulica i istinsko srce grada. Na Širok Sokaku se nalaze sve najveće prodavnice u gradu. Na Širok Sokaku se susreću najstarija arhitektonska dela i građevine na Balkanu, koje grad krase još od turskog doba.

U Bitolju ima svoje konzulate dvanaest država

Bugarska, Velika Britanija, Grčka, Rumunija, Rusija, Srbija, Slovenija, Turska, Ukrajina Francuska, Hrvatska Crna Gora

Religija

Katolička crkva na Širok Sokaku

Bitolj je episkopski grad i sedište je Prespansko- pelagonijske eparhije. U Drugom svetskom ratu ova eparhija Srpske pravoslavne crkve je dobila ime Ohridsko-bitoljska. Nakon jednostranog proglašenja autokefalnosti Makedonske pravoslavne crkve 1967., dobila je sadašnje ime Prespansko-pelagonijska eparhija koje je ostalo i posle priznavanja Srpske pravoslavne crkve 2002., i obuhvata regione gradova: Bitolj, Resen, Prilep, Kruševo i Demir Hisar. Prvi mitropolit Eparhije (1958-1979) bio je blaženopreminuli Kliment. Drugi mitropolit i sadašnji administrator Eparhije, nadležan kao arhijerej od 1981. je Gospodin Petar. U Prespansko-pelagonijskoj eparhiji ima oko 500 crkava i manastira. U poslednjih deset godina u Eparhiji je izgrađeno ili se gradi oko 40 crkava i 140 crkvenih objekata. Eparhija ima dva crkvena muzeja - u Sabornom hramu „Sv. Velikomačenik Dimitrij” u Bitolju i u hramu „Sv. Jovan” u Kruševu, kao i stalna izložba ikona i biblioteka u zgradi Mitropolije. Mitropolija je izgrađena izmedžu 1901. i 1902. i jedan je od najlepših primera neobarokne arhitekture. Pored dominantne Makedonske pravoslavne crkve, u Bitolju postoje i druge veće verske zajednice kao što su Islamska verska zajednica, Rimo-katolička crkva i druge.

Turističke i kulturne atrakcije

Heraclea Lyncestis

Heraclea Lyncestis je antički grad iz rimskog perioda, koji se nalazi u blizini samog grada, u podnožju planine Baba, i datira sa sredine 4. vijek pne.. Osnovao ga je makedonski kralj Filip II Makedonski. Grad je bio razvijeni vojno- strateški centar na severozapadnoj granici tadašnje makedonske oblasti Linkesida (današnje Bitolsko Pole).

Grad je građen, dograđivan, rušen i ponovo građen i nadgrađivan i još od njegovog prvog naseljavanja u kasnom bronzanom dobu, potom helenističkom dobu, pa onda rimskom, pa sve do ranobizantskog doba imao je status grada sa visokim stepenom civilizacije.

U periodu 2. vijek pne. kada Makedonija postaje rimska provincija, Herakleja postaje značajan ekonomsko-politički centar (Septina Aurelia Heraclea) sa svojim stalnim rimskim namesnikom i rimskom vojskom, što svedoči o Bitoli kao centru večne moći, civilizacije, kulture i lepote koja je tu i danas.

Svake godine od 29. jula do 2. avgusta u Bitoli se održava kulturni festival Ilindanski dani u znak sećanja na Ilindanski ustanak.

Obrazovanje

U Bitolju postoji više osnovnih i srednjih škola. Većina njih se nalazi u gradu, ali ima i onih koje su po okolnim selima. Bitolj isto tako ima i nekoliko fakulteta pod nadzorom univerziteta Sv. Kliment Ohridski.

Osnovne škole u gradu:

• „Goce Delčev“
• „Dame Gruev“
• „Dr. Trifun Panovski“
• „Đorđi Sugarev“
• „Elpida Karamandi“
• „Kole Kaninski“
• „Todor Angelevski“
• „Sv. Kiril i Metodij“
• „Sv. Kliment Ohridski“
• „Stevan Naumov“

Osnovne škole u okolnim selima:

• „Slavko Lumarkovski“ - Novaci
• „Krste Petkov Misirkov“ - Bistrica
• „Aleksandar Turuncev“ - Kukurečani
• „Koco Racin“ - Ivanjevci
• „Braka Milodinovci“ - Dobruševo
• „Trajan Belev“ - Capari
• „Mirce Acev“ - Bač

Srednje škole u gradu:

• „Josip Broz - Tito“ - gimnazija
• „Taki Daskalo“ - rudarska, saobraćajna, grafička, tekstilna škola i gimnazija
• „Jovan Kalauzi“ - medicinska škola
• „Jane Sandanski“ - ekonomska škola
• „Kuzman Šapkarev“ - poljoprivredna škola
• „Ðorđi Naumov“ - elektro-mašinska škola
• „Sredno muzičko učilište na grad Bitola“ - muzička škola

Univerziteti u gradu:

• „Sv. Kliment Ohridski“

Naselja u Bitolju

• Badembalari
• Bair
• Bakteriološka
• Bela Češma
• Borimečka
• Brusnička Naselba
• Bukovski Livadi
• Gorno Orizari
• Gratčeto Pejton
• Deveani
• Dovledžik
• Jeni Maalo
• Klanica
• Madžar Maalo
• Nedopirlivi
• Nova Bitola
• Oblasta
• Petočna Voda
• Stara Čaršija
• Strelište
• Triangla
• Ušici

Poznate ličnosti

• Jovan VI Arhiepiskop Ohridski i Mitropolit Skopski (Jovan Vraniškoski)
• Miljan Miljanić
• Braća Milton i Janaki Manaki
• Kiril Makedonski
• Petar Sidovski
• Milko Lozanovski
• Slave Dimitrov
• Mitko Stojkovski, fudbaler Crvene Zvezde
• Kire Kostov
• Petar Georgiev-Kalica
• Miodrag Necak
• Marjan Necak
• Saska Petkovska
• Biljana Damjanovska
• Olgica Hristova
• Karolina Gočeva
• Margarita Hristova
• Hristijan Spirovski, pijanista
• Sefedin Bajramov
• Zogovic Vladimir
• Jonce Hristovski
• Dobri Stavrevski
• Blagoj Angelovski
• Todor Svetiev, pijanista
• Mile Serdenkov
• Gjorgji "Goce" Hristov , poznati fudbaler

Bratski gradovi sa Bitoljom

Epinal, Francuska Rijeka, Hrvatska Rokdejl, Novi Južni Vels, Australija Kremenčuk, Ukrajina Pleven, Bugarska Stari Grad (Beograd), Srbija

Panorama Bitole

Vidi još

• Općina Bitola
• Bitoljska bitka
• Heraclea Lyncestis
• Bitoljska ploča

Vanjske veze

Bitolj na Wikimedijinoj ostavi

• Bitola City Portal (All Bitola Photos)
• All Bitola Photos Arhivirano 2008-04-18 na Wayback Machine-u
• Opština Bitola
• Radio 105 Aktuel Bombarder - Bitola Arhivirano 2007-01-26 na Wayback Machine-u
• Bitola, Babam Bitola Arhivirano 2007-06-08 na Wayback Machine-u
• Savez boraca Bitolj Arhivirano 2007-09-27 na Wayback Machine-u
• Festival na Filmska Kamera Braќa Manaki - Bitola
• Bitolj, grad u Makedoniji
• Jevreji u Bitolju Arhivirano 2007-08-12 na Wayback Machine-u
• Bitolski natpis Arhivirano 2007-06-24 na Wayback Machine-u