1829

**1829. po kalendarima**
Gregorijanski	1829. (MDCCCXXIX)
Ab urbe condita	2582.
Islamski	1244–1245.
Iranski	1207–1208.
Hebrejski	5589–5590.
Bizantski	7337–7338.
Koptski	1545–1546.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1884–1885.
• Shaka Samvat	1751–1752.
• Kali Yuga	4930–4931.
	Kineski
• Kontinualno	4465–4466.
• 60 godina	Yin Zemlja Vo(l); (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11829.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1790-e 1800-e 1810-e – 1820-e – 1830-e 1840-e 1850-e
Godine:	1826 1827 1828 – 1829 – 1830 1831 1832

Ovo je članak o godini 1829.

Godina 1829. (MDCCCXXIX) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u utorak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji[uredi | uredi kod]

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak[uredi | uredi kod]

19. 1. - Premijera kompletnog prvog dela Geteovog Fausta u Braunšvajgu.

11. 2. - Gomila upala u rusko poslanstvo u Teheranu, ubijen ruski diplomata Aleksandar Gribojedov.
12. 2. - U Kotoru izvedena prva lutkarska predstava^[1].
27. 2. - Velikokolumbijsko-peruanski rat: Bitka kod Tarquija je velikokolumbijska pobeda u Ekvadoru.

4. 3. - Andrew Jackson postaje sedmi predsednik SAD, prvi iz Demokratske stranke (→ Džeksonovska demokratija, Drugi partijski sistem), vlada do 1837.
11. 3. - Felix Mendelssohn izveo skraćenu Pasiju po Mateju, što vodi obnovi interesovanja za muziku Johanna Sebastiana Bacha.
13. 3. - U Beču osnovano Prvo Dunavsko parobrodsko društvo (Donau-Dampfschiffahrts-Gesellschaft, DDSG).
22. 3. - Londonski protokol Velike Britanije, Francuske i Rusije za stvaranje autonomne grčke države pod sultanovim sizerenstvom (sa delom centralne Grčke ali bez Krita i Samosa).
31. 3. - Kardinal Castiglioni postaje papa Pio VIII. (do 1830).

April/Travanj – Jun/Lipanj[uredi | uredi kod]

1. 4. - Vicente Guerrero postaje drugi predsednik Meksika (biće zbačen u decembru).
13. 4. - U UK stupio na snagu Zakon o oslobađanju katolika, kojima je sada dozvoljeno da budu članovi parlementa (vrhunac Katoličke emancipacije).
april - Preko 100 kuća se zbog "kakovih nepravdi" doselilo iz Gusinja, Biora i Pešteri na sjeničko polje, odakle žele u Srbiju^[2].

23. 5. - Cyrill Demian dobio u Beču patent za harmoniku.

3. 6. - Osnovana britanska kolonija Swan River, kasnija Zapadna Australija.
5. 6. - Britanski HMS Pickle zarobio brod za prevoz robova Voladora kod Kube.
10. 6. - Održana prva Utrka čamaca Oxforda i Cambridgea.
19. 6. - Zakon o metropolitanskoj policiji: po zamisli domaćeg sekretara Roberta Peela uspostavljena gradska policija u Londonu (Metropolitan Police Service). Prvi "bobiji" ("pileri") na ulicama od 29. septembra.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan[uredi | uredi kod]

9. 7. - Rusko-turski rat 1828.-1829., zakavkaski front: Ivan Paskevič zauzeo Erzerum.
14. 7. - Diebitscheva ofanziva preko Balkanskih planina, prva takav ruski pohod od 10. veka.
23. 7. - William Austin Burt dobio patent za typographer, ranu verziju pisaće mašine.
24. 7. - Pao Burgas.
27. 7. - Poslednji španski pokušaj povratka Meksika: trupe generala Isidra Barradasa se iskrcavaju, ali prinuđen je na predaju 11. septembra.

3. 8. - Praizvedba poslednje Rossinijeve opere Guillaume Tell (Vilijam Tel), poznate po finalu uvertire "Marš švajcarskih vojnika".
8. 8. - Ultrarojalista knez de Polignac postaje predsednik francuske vlade (do Julske revolucije sledeće godine).
12. 8. - Poražena turska vojska kod Slivena.
20. 8. - Rusi ušli u Jedrene.

14. 9. - Turska i Rusija sklopile Jedrenski mir, između ostalog potvrđuje se Akermanska konvencija, tj. obaveza davanja Srbiji autonomije u granicama iz 1812 (Beogradski pašaluk i šest nahija: krajinska, crnorečka, paraćinska, kruševačka, starovlaška i jadarska)^[3].
septembar? - Skadarski paša Mustafa, protivnik sultana, zauzima Plovdiv, izjavljuje da želi nastaviti rat, ali ubrzo poražen od ruskih snaga^[4].
16. 9. - Otvoren Perivoj kraljice Jelene Madijevke, prvi od Zadarskih perivoja.
30. 9. (18. 9. po j.k.) - Sultan izdao prethodni akt o autonomiji Srbije^[3].

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac[uredi | uredi kod]

8. 10. - Rainhillski testovi parnih lokomotiva: pobeđuje Stephensonova Rocket.
9. 10. - Friedrich Parrot i Hačatur Abovjan se popeli na planinu Ararat.
jesen - U Vidinu se pojavila kuga, pa je zatvorena istočna granica Srbije, osim prema kontumacu na Porečkoj reci.^[5]

3. 12. - Nakon personalne, uspostavljena i realna unija Istočne i Zapadne Pruske.
4. 12. - Britanci u Bengalskoj Prezidenciji zabranili sati (spaljivanje udovica).
14. 12. (2. 12. po j.k.) - Prethodni akt o autonomiji Srbije službeno registrovan u Beogradu, saopšten Narodnoj skupštini u Kragujevcu^[3].
22. 12. - U Dubrovnik stigao učitelj Đorđe Nikolajević koji od nove godine otvara prvu srpsku osnovnu školu u gradu pod austrijskom vlašću^[6].

Kroz godinu[uredi | uredi kod]

Zvornički Ali-paša Vidaić (Fidahić) odbijen od Srebrenice gde ga je za pašu postavio "nevernički" sultan; u međuvremenu njegov rođak Mahmud-paša preuzeo Zvornik - Ali-paša nakon sukoba završava kao zarobljenik Huseina Gradaščevića^[7].
Objavljena Rankeova "Srpska revolucija" (Die Serbische Revolution).
Vasojevići se odmeću od Turaka, do 1843. im ne plaćaju danak^[8].
Tršćanski učitelj Jevta Popović objavio knjigu "Milošijada" - Vukovim pravopisom i ijekavski, mada je on sam ekavac^[9].
Otto Ferdinand Dubislav von Pirch putuje Balkanom.
Osnovan King's College London.
Meksikanci otkrili i nazvali područje današnjeg Las Vegasa ("livade").
1829-30 - Objavljeno istraživanje Lobačevskog o neeuklidskog geometriji.

Rođenja[uredi | uredi kod]

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1829.

1. 1. - Stevan Vladislav Kaćanski, patriotski pesnik († 1890)
3. 1. - Konrad Duden, filolog († 1911)
21. 1. - Oscar II, kralj Švedske i Norveške († 1907)
2. 2. - Alfred Brehm, zoolog († 1884)
2. 2. - William Stanley, pronalazač († 1909)
26. 2. - Levi Strauss, prvi proizvođač džinsa († 1902)
1. 5. - Kosta Vujić, profesor I beogradske gimnazije († 1909)
3. 6. - Charles Johnson Brooke, radža Saravaka († 1917)
jun - Geronimo, poglavica Apača († 1909)
2. 8. - Felix Philipp Kanitz, putopisac, arheolog, etnolog († 1904)
19. 8. - Miho Klaić, političar, preporoditelj († 1896)
5. 9. - Lester Allan Pelton, izumitelj vrste turbine († 1908)
7. 9. - August Kekulé, hemičar († 1896)
5. 10. - Chester A. Arthur, 21. predsjednik SAD-a. († 1886)
1. 11. - Jovan Kronštatski (Ivan Sergijev), svetac († 1909)
13. 11. - Miloš J. Obrenović, sin Jevrema, otac kralja Milana († 1860)
28. 11. - Anton Rubinstein, pijanista († 1894)
? - Petar Radović, sveštenik i ustanik († 1907)

Smrti[uredi | uredi kod]

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1829.

6. 1. - Jozef Dobrovski, češki slavista (* 1753)
12. 1. - Friedrich Schlegel, književnik, filolog (* 1772)
29. 1. - Paul Barras, francuski političar (* 1755)
10. 2. - Lav XII., papa († 1760)
11. 2. - Aleksandar Gribojedov, ruski diplomata (* 1795)
22. 2. - Adam Albert von Neipperg, austrijski general i političar (* 1775)
6. 4. - Niels Henrik Abel, matematičar (* 1802)
10. 5. - Thomas Young, naučnik (* 1773)
17. 5. - John Jay, prvi vrhovni sudija SAD (* 1745)
29. 5. - Humphry Davy, britanski hemičar (* 1778)
27. 6. - James Smithson, hemičar, mineralog, donator Smithsoniana (* ca. 1765)
9. 9. - Mihailo Vitković, pesnik (* 1778)
14. 11. - Louis Nicolas Vauquelin, hemičar (* 1763)
18. 12. - Jean-Baptiste Lamarck, biolog (* 1744)

Reference[uredi | uredi kod]

↑ Lazić, Radoslav Луткарство у Црној Гори, rastko.rs
↑ Istorija s. n. V-1, 229-230
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Ćorović, Vladimir Srbija kao samoupravna država, rastko.rs
↑ Lieut. G. Arbuthnot, R.h.a., F.r.g.s. Herzegovina Or Omer Pacha And The Christian Rebels., rastko.rs
↑ "Politika", 17. mart 1921
↑ Istorija s. n. V-2, 289
↑ Vukićević, 41
↑ Istorija s. n. V-1, 473
↑ Istorija s. n. V-2, 337

Literatura

Vukićević, Milenko M. (1906). Znameniti Srbi Muslomani. Srpska književna zadruga (rastko.rs)
Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)

[1] Lazić, Radoslav Луткарство у Црној Гори, rastko.rs

[2] Istorija s. n. V-1, 229-230

[CorovicSksd-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Ćorović, Vladimir Srbija kao samoupravna država, rastko.rs

[4] Lieut. G. Arbuthnot, R.h.a., F.r.g.s. Herzegovina Or Omer Pacha And The Christian Rebels., rastko.rs

[5] "Politika", 17. mart 1921

[6] Istorija s. n. V-2, 289

[7] Vukićević, 41

[8] Istorija s. n. V-1, 473

[9] Istorija s. n. V-2, 337

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]