Đuro Salaj

ĐURO SALAJ
Đuro Salaj
Datum rođenja	1889.
Mesto rođenja	Valpovo Austrougarska
Datum smrti	20. maj 1958. (69 god.)
Mesto smrti	Zagreb NR Hrvatska, FNR Jugoslavija
Profesija	društveno-politički radnik
Član KPJ od	1919.
U toku NOB-a	urednik radio-stanice „Slobodna Jugoslavija“.
Čin	general-major
Odlikovanja	Orden junaka socijalističkog rada Orden narodnog oslobođenja Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem Orden bratstva i jedinsta

Đuro Salaj (Valpovo, 1889 — Zagreb, 20. maj 1958) je bio hrvatski revolucionar i komunistički političar, predsednik Centralnog odbora Jedinstvenih sindikata Jugoslavije i junak socijalističkog rada.

Biografija

Rođen je 1889. godine u Valpovu. Potiče iz siromašne radničke porodice, otac mu je bio stolar. Posle završene osnovne škole, izučio je krojački zanat. Kao krojački radnik 1906. godine pristupa Savezu radništva odjevne industrije i obrta u Zagrebu. U potrazi za poslom 1907. godine odlazi u Austriju i Bazenu pristupa Socijaldemokratskoj partiji. Potom radi posla odlazi u Švajcarsku i Nemačku. U Švajcarskoj, u Tunu, izabran je za sekretara mesne organizacije krojačnih radnika, koju je zastupao na Kongresu Sindikata tekstilnih i krojačkih radnika Švajcarske, održanog 1908. godine u Lozani.

Po povratku u zemlju, u leto 1909. godine, nastanjuje se u Sarajevu, gde je vršio dužnost sekretara Saveza krojačkih radnika Bosne i Hercegovine.

Partijski rad

Đuro Salaj i Filip Filipović u zatvorskoj bolnici 1922. godine.

Godine 1919. na Kongresu Socijaldemokratske stranke Hrvatske, kome je prisustvovao kao delegat iz Slavonskog Broda, s grupom levičara, napušta Kongres i učestvuje u radu Akcionog odbora, koji je radio na pripremama za Kongres ujedinjenja. Jedan je od osnivača Socijaldemokratske radničke partije Jugoslavije (komunista), aprila 1919. godine. Godine 1920. izabran je, na listi KPJ, za gradskog zastupnika u Slavonskom Brodu i poslanika Skupštine Požeške županije.

Posle neuspelog atentata na regenta Aleksandra juna 1921. godine, uhapšen je. Optužen je da je pomogao atentatoru Spasoju Stejiću da uđe u Konstituantu. Na „Vidovdanskom procesu“ 23. februara 1922 osuđen je na dve godine zatvora, koje je odležao u Požarevcu.

Za gradskog zastupnika u Slavonskom Brodu, ponovo je biran 1924. godine, na listi Nezavisne radničke partije Jugoslavije. Od 1925. do 1927. godine bio je sekretar Sindikata tekstilnih i odjevnih radnika u Zagrebu. Od 1927. do 1929. godine radio je u Centralnom komitetu KPJ, a potom u Birou CK KPJ u inostranstvu.

Godine 1930. odlazi u Sovjetski Savez, gde je radio kao predstavnik KPJ u Kominterni. Za vreme Staljinovih „čistki“, tokom tridesetih godina, radio je na Krimu, po preduzećima.

Drugi svetski rat

Od 1942. do 1944. godine radio je kao spiker i urednik emisija radio-stanice „Slobodna Jugoslavija“. Krajem 1944. godine vratio se u Jugoslaviju i bio član Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Jugoslavije.

Period SFRJ

Januara 1945. godine na Prvoj zemaljskoj sindikalnoj konferenciji u Beogradu, izabran je za predsednika Centralnog odbora i na ovoj funkciji ostao do početka 1958. godine, kada je izabran u Savezno izvršno veće.

Za člana CK KPJ biran je od Trećeg kongresa, održanog 1926. godine, a za člana Politbiroa CK KPJ biran je na Petom i Šestom kongresu. Bio je član i Centralnog komiteta Saveza komunista Hrvatske.

Pogreb Đura Salaja na zagrebačkom Mirogoju 1958.

Umro je 20. maja 1958. godine u Zagrebu i sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na Mirogoju.

Odlikovanja

Odlikovan je Ordenom junaka socijalističkog rada i drugim visokim jugoslovenskim odlikovanjima.

Nasleđe

Bista Đure Salaja u rodnom Valpovu

Radnički dom „Đuro Salaj“, sedište sindikata i prosvetnih ustanova u Zagrebu, nosi ime po njemu.

Literatura

Đuro Salaj na Wikimedijinoj ostavi

• Mala enciklopedija Prosveta, Beograd 1959. godina.