Bela garda (Slovenija)

Prostovoljna protikomunistična milica je bila kvislinška postrojba pod talijanskom upravom u vreme Drugog svetskog rata. Kolokvijalno se nazivala Bela garda.

Osnovana je 6. kolovoza 1942. sa zadatkom borbe protiv partizana, kao dio Milizia Volontaria Anti Comunista u Ljubljanskoj Provinciji. U lipnju 1943 jedinice MVAC su u Sloveniji brojale 6.134 boraca.

Nakon kapitulacije Italije, većina članova MVAC je posezala za dvorac Turjak, gdje su namijeravali pričakati savezničko slijetanje. Međutim slovenski Partizani su ih vojno porazili. Tijekom Drugog svjetskog rata poginulo je u borbi s 813 boraca, najveći dio (414) u bitci za Turjak. Nakon predaje pripadnici odvedeni su u Kočevski Rog.

Nacistička Njemačka je nakon kapitulacije Italije okupirala bivšu Ljubljansku provincijiu potakla je organiziranje Slovenskog domobranstva na čelom s Leonom Rupnikom.

Istorija

Za vreme Aprilskog rata 1941. Marko Natlačen, klerikalni ban Dravske banovine, održavao je tajne veze sa nemačkim agentima, štitio nacističku petu kolonu, sabotirao odbranu zemlje i proglasio samostalnost Slovenije.

Kada Nemačka nije priznala samostalnu Sloveniju, Natlačen se povezao sa italijanskim okupatorom i stupio u fašističku Konzultu Ljubljanske provincije. Pošto ni Italijani nisu spremni podeliti vlast sa slovenačkim reakcionarnim političarima, Natlačen je posle nekoliko meseci istupio iz Konzulte. Zbog otvoren kolaboracije Natlačena i njegovih saradnika definitivno se raspadaju klerikalna i druge građanske stranke. Osvobodilna fronta (OF) već 1941, obuhvata veliki dio slovenačkog naroda.

Svestranu saradnju sa italijanskim okupatorom nastavlja ljubljanski biskup Grigorij Rožman. Katolička akcija (KA) pod Rožmanovim vodstvom počinje 1941. propagandnu borbu protiv OF. Do kraja 1941. za borbu protiv NOB organizuju se i druge reakcionarne grupe. Ostaci klerikalne stranke, uglavnom članovi KA, formiraju Slovensku legiju, deo bivših članova KA i ekstremnih nacionalita Slovensko narodno gibanje, ostatak liberala Sokolsku legiju, predratni klerikali i liberalni disidenti Pobratim ili Narodnu legiju, a od pre rata se očuvao klerofašistički akademski klub Straža. Te grupa slovenački narod je nazvao Bela garda.

Major Karl Novak, od septembra 1941. poverenik Draže Mihajlovića, a od početka 1942. komandant Slovenije, uz pomoć biskupa Rožmana, politički je povezao belogardističke grupe u Slovensku zvezu (Slovenački savez) i vojnički ih potčinio svojoj komandi. U proleće 1942. organizovao je od svih tih grupa mali četnički odred.

Odluku o oružanoj borbi protiv slovenačkih partizana u maju 1942. je doneo biskup Rožman, koji je u septembru sklopio i pismeni ugovor o saradnji Bele garde i generala Marija Robotija (Mario Robotti), komandanta XI armijskog korpusa u Ljubljani. Na osnovu tog ugovora, mnogi sveštenici su, uz pomoć okupatora, u nekim mestima organizovali naoružane jedinice Bele garde ili MVAC (Milizija volunteria anticommunista) za borbu protiv komunista.

NOV Slovenije je prilikom kapitulacije Italije, uz pomoć čitavog naroda, organizovanog u Osvobodilnoj fronti i Narodnoj zaštiti, razoružala italijanske divizije u Sloveniji, izvršila opštu mobilizaciju i likvidirala Belu grdu. Hiljade prisilno mobilisanih je stupilo u NOV, 2.000 je zarobljeno, a 500 ubijeno. Oko 2.000 pridružilo se Nemcima, koji su od njih formirali kvislinško Slovenačko domobranstvo. Zarobljene vođe Bele garde su 9. oktobra 1943. izvedene pred Vojni sud u Kočevju i 11. oktobra osuđeni kao narodni izdajnici i ratni zločinci. To je bio prvi proces protiv ratnih zločinaca u Evropi.

Literatura

• F. Saje, Belogardizam, Ljubljana 1952.

Vanjske poveznice

• Poročilo slovensko-italijanske zgodovinsko-kulturne komisije Koper-Capodistria, 25. julij 2000 Arhivirano 2010-01-20 na Wayback Machine-u
• Circolare N. 3 C, Comando Superiore FF.AA. “Slovenia e Dalmazia” ( 2^ Armata ) [1] Arhivirano 2007-03-25 na Wayback Machine-u