Mirko Kovačević
| MIRKO KOVAČEVIĆ | |
|---|---|
 Mirko Kovačević | |
| Mesto rođenja | Grahovo, kod Nikšića Kraljevina Crna Gora |
| Datum smrti | 14. 8. 1941. (25 godina) |
| Mesto smrti | Košuta, kod Sinja ND Hrvatska |
| Profesija | student tehnike |
| Član KPJ od | 1937. |
| Učešće u ratovima | Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba |
| Služba | Internacionalne brigade NOV i PO Jugoslavije 1937 — 1939. 1941. |
| Čin | kapetan NRA |
| Narodni heroj od | 21. decembra 1951. |
Mirko Kovačević Lala (Grahovo, kod Nikšića, 6. maj 1916 — Košuta, kod Sinja, 14. avgust 1941) je bio crnogorski komunista, član CK KPJ,[1] učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
Mirko Kovačević je bio proslavljeni komandir protivtenkovske baterije na španskom frontu, republikanski oficir, već kao dvadesetogodišnjak spadao je među najpoznatije Jugoslovene u Španiji.[2] On je, verovatno, prvi španski borac koji je poginuo u partizanima.[3]
Prema nekim izvorima, Mirko Kovačević je autor teksta čuvene partizanske pesme Po šumama i gorama.[4]
Rođen je 6. maja 1916. godine u selu Grahovu, kod Nikšića. Bio je najmlađe, jedanaesto, dete serdara Petra Kovačevića. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a dva razreda gimnazije u Trebinju. Zbog teške materijalne situacije, školovanje je nastavio tek posle dve godine u Kotoru, pa u Beogradu, gde mu se preselila porodica. Posle završetka četvrtog razreda Druge muške beogradske gimnazije, upisao se u Srednju tehničku školu, koju je završio 1936. godine.[5]
Tokom školovanja se uključio u srednjoškolski omladinski pokret i učestvovao u akcijama revolucionarne omladine Beograda. Godine 1935. postao je predsednik Udruženja srednjo-tehničara. Voleo je sport i zajedno sa bratom Vasilijem je igrao fudbal u Sportskom društvu „Radnički“.[5]
Posle završetka škole, 1936. godine, odlazi u Prag i počinje da studira tehniku. Završio je samo jedan semestar, jer je početkom 1937. godine, na poziv Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), s grupom jugoslovenskih studenata, otišao u Španiju. Već u februaru i martu, kao borac bataljona „Dimitrov“, učestvuje u borbama kod Marame, Gvadalahare, Madrida i Brunete. Aprila 1937. godine upućen je u oficirsku školu u Posarubiu, a zatim u Albasete, gde je raspoređen u protivtenkovsku bateriju „Petko Miletić“, u kojoj je bio zamenik komandira, od jula do decembra 1937. godine.[6]
Decembra 1937. postaje komandir protivtenkovske baterije „Stjepan Radić“, s kojom učestvuje u borbama kod Teruela. Posle izdvajanja iz 129. internacionalne brigade, oktobra 1938. godine, postaje komandir Drugog voda Prve čete Jugoslovenskog bataljona u blizini Valensije. Pred kraj Španskog građanskog rata proizveden je u čin kapetana Španske republikanske vojske. U Španiji je 1937. godine postao član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[6]
Posle povlačenja iz Španije, zajedno sa mnogim interbrigadistima, interniran je u logor u Francuskoj. Od februara 1939. do aprila 1941. godine bio je u logorima Sen Siprijenu i Girsu. Kasnije je s grupom Jugoslovena poslat na prisilni rad u Nemačku.
Iz Nemačke je sredinom jula 1941. godine, uspeo da pobegne i prebacio se u okupiranu Jugoslaviju.[6] U zemlju se vratio s velikim ratnim iskustvom. Kratko boravi u Zagrebu, a onda je od strane KPJ upućen u Split, na dužnost komandanta svih partizanskih odreda Dalmacije. Zajedno sa političkim komesarom Pavlom Papom i članovima Pokrajinskog komiteta KPJ za Dalmaciju, pristupa mobilizaciji boraca u prve partizanske odrede u Dalmaciji.[6]
Zadaća im je bila ubrzati prelazak s diverzantskih akcija na oružani ustanak. 7. kolovoza 1941. održan je sastanak Pokrajinskog komiteta KPH za Dalmaciju na kojem je određen trodnevni rok za stvoriti sedam partizanskih odreda i te prebaciti ih u Liku i Bosnu. Zadaća je obavljena od 8. do 14. kolovoza 1941., a uz Splitski, stvoreni su Šibenski, Vodičko-zatonski, Primoštensko-krapanjski, Solinski, Trogirski i Sinjski partizanski odred.[7]
Poginuo je 14. avgusta 1941. godine, u blizini sela Košuta, kod Sinja, u sukobu s domobranima i Italijanima, prilikom izlaska jedne grupe dobrovoljaca iz Splita, vodeći partizane Prvoga splitskoga partizanskoga odreda.[6] Nakon njegove pogibije, italijanske i ustaško-domobranske snage iz Sinja, Dicma i Trilja uništile su Splitski NOP odred.[8]
Čitava njegova porodica je učestvovala u Narodnooslobodilačkoj borbi, a od sedmorice braće njih trojica — Vasilije, Vojo i Mirko su proglašeni narodnim herojima. Njenoga sestra, Zora Kovačević iz Grahova, medicinska sestra, takođe u NOB od 1941, prva bolničarka 2. bataljona Prve ličke proleterske brigade "Marko Orešković", poginula u Centralnoj bolnici 1943.[9]
Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije 182/51 21. decembra 1951, proglašen je za narodnog heroja.[10]
U Splitu se je po Mirku Kovačeviću zvala jedna ulica.[11]
- ↑ https://znaci.org/dogadjaj.php?br=15000
- ↑ https://znaci.org/00001/222_1.htm
- ↑ https://znaci.org/00001/222_1.htm
- ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%9F%D0%BE_%D1%88%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0.jpg
- ↑ 5,0 5,1 Narodni heroji 1982: str. 413
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Narodni heroji 1982: str. 414
- ↑ Aleksandar Jakir: 19. SPLIT OD TRAVNJA 1941. DO RUJNA 1943. GODINE: MJESTO FAŠISTIČKE REPRESIJE I ANTIFAŠISTIČKOG OTPORA SPLIT I VLADAN DESNICA 1918. 1945. Zbornik radova s Desničinih susreta 2015.. Filozofski fakultet u Zagrebu, Zagreb, 2016. str. 332.
- ↑ https://znaci.org/dogadjaj.php?br=15000
- ↑ https://znaci.org/00001/137_34.pdf
- ↑ „Službeni vesnik Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ 17/III”. Službeni vesnik Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ 17/III. www.sistory.si. 1. 9. 1952.
- ↑ Josip Lasić: Onomastički opis splitske hodonimije Filozofski fakultet u Zagrebu. Zagreb, 2017. str. 125.
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. (COBISS)
 Narodni heroji iz Nikšića i okoline  | |
|---|---|
Narodni heroji Jugoslavije rođeni u Nikšiću i okolnim mestima, kao i oni koji su politički ili vojno delovali na ovom području: | |
| Grahovo | |
| Nikšić | Veljko Aleksić • Muharem Asović • Marko Baletić • Aleksa Backović • Danilo Bojović • Dušan Bojović • Milica Vučinić • Dušan Vujačić • Vasilije Vujačić • Dušan Vujović • Ratko Vujović • Jovan Vukotić • Pero Giljan • Milinko Đurović • Milisav Đurović • Veljko Zeković • Jovan Zvicer • Obren Janjušević • Božidar Jovanović • Petar Jovanović • Milo Kilibarda • Vasilije Koprivica • Radovan Kovačević • Nikola Lješković • Aleksa Maksimović • Veljko Milatović • Radojica Nenezić • Radislav Nikčević • Vojin Nikolić • Đoko Pavićević • Đorđije Premović • Lazar Radojević • Veljko Radulović • Peko Tepavčević • Veljko Todorović • Vlado Tomanović • Dragan Cerović • Čedomir Čupić |