Higgsov bozon
 | |
| Kompozicija: | Elementarna čestica |
| Čestična statistika: | Bozoni |
| Status: | Nova čestica mase 125 GeV otkrivena je 2012., a kasnije je potvrđen Higgsov bozon preciznijim mjerenjima. [1] |
| Simbol(i): | H0 |
| Teoretiziran: | Robert Brout, F. Englert, P. Higgs, Gerald Guralnik, Carl Richard Hagen i Tom Kibble (1964.) |
| Otkriven: | LHC (2011. – 2013.) |
| Masa: | 125,18 ± 0,16 GeV/c2 [2] |
| Vrijeme poluraspada: | 1,56×10−22 s (predviđeno) |
| Električni naboj: | 0 e |
| Boja: | 0 |
| Spin: | 0 [3] |
| Slabi izospin: | − 1/2 |
| Slab hipernaboj: | +1 |
| Paritet: | +1 |
U standardnom modelu fizike elementarnih čestica, Higsov bozon hipotetička je elementarna čestica, bozon, koja je kvant Higsovog polja.[4][5] Polje i čestica omogućavaju testiranje hipoteze o poreklu mase elementarnih čestica. U popularnoj kulturi, Higsov bozon takođe se naziva i Božijom česticom, naziv koji mnogi naučnici preziru, nakon naslova knjige fizičara i nobelovca Leona Ledermana iz 1993. U ovoj knjizi autor govori da je otkriće čestice značajno za konačno razumijevanje strukture tvari.
Povijest[uredi | uredi kod]
Postojanje Higsovog bozona predviđeno je 1964. godine kao objašnjenje za Higsov mehanizam, mehanizam po kojem elementarne čestice dobijaju masu. Dok se smatra da je potvrđeno postojanje Higsovog mehanizma, sam bozon - kamen temeljac ove teorije - nije posmatran i njegovo postojanje nije bilo potvrđeno. Njegovo privremeno (neutvrđeno) otkriće u julu 2012. godine može potvrditi da je Standardni Model u suštini tačan. Alternativne teorije kao izvori Higsovog mehanizma kojima ne treba Higsov bozon su takođe moguće i bile bi razmotrene u slučaju da je postojanje Higsovog bozona odbačeno.
Higsov bozon nazvan je po Piteru Higsu, koji je 1964. godine napisao jedan od tri revolucionarna rada koji govore o onome što je sada poznato kao Higsov mehanizam i opisuju vezu između Higsovog polja i bozona. Međutim, Higs nije bio prvi koji je opisao ovaj fenomen: mjesec dana prije, Robert Braut i Fransoa Englert napisali su sličan rad.
Zato što je Higsov bozon veoma velika čestica, i raspada se skoro odmah pošto nastane, samo akcelerator čestica velike energije može da ga posmatra i snimi. Eksperimenti koji su potvrdili i odredili prirodu Higsovog bozona koristeći veliki hadronski sudarač (LHC) u CERN-u, počeli su rane 2010. godine, i izvođeni su u tevatronu Fermilab-a do 2011. godine, kada se zatvorio.
Dana 4. jula 2012. godine, dva glavna eksperimenta na velikom hadronskom sudaraču (ATLAS i CMS) su oba, nezavisno jedan od drugog, potvrdili postojanje dotada nepoznate čestice čija je masa oko 125 GeV/c2 (što iznosi oko 133 masa protona, po redu od 10-25 kilograma), što se „poklapa sa Higsovim bozonom“, i široko se veruje da je upravo to Higsov bozon. Objavili su da je potrebno dalje ispitivanje da bi se utvrdilo da je to zaista Higsov bozon, a ne neka druga nepoznata čestica (koja ima teoretski predviđene osobine Higsovog bozona) i, ako je tako, da se odredi koju verziju standardnog modela najbolje podržava.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ "LHC experiments delve deeper into precision". Media and Press relations (Press release). CERN. 11 July 2017. Pristupljeno 2017-07-23.
- ↑ M. Tanabashi et al. (Particle Data Group) (2018). „Review of Particle Physics”. Physical Review D 98 (3): 030001. Bibcode 2018PhRvD..98c0001T. DOI:10.1103/PhysRevD.98.030001.
- ↑ CMS Collaboration (2017). „Constraints on anomalous Higgs boson couplings using production and decay information in the four-lepton final state”. Physics Letters B 775 (2017): 1– 24. arXiv:1707.00541. Bibcode 2017PhLB..775....1S. DOI:10.1016/j.physletb.2017.10.021.
- ↑ Onyisi, P. (23. 10. 2012). „Higgs boson FAQ”. University of Texas ATLAS group. Pristupljeno 8. 1. 2013.
- ↑ Strassler, M. (12. 10. 2012). „The Higgs FAQ 2.0”. ProfMattStrassler.com. Pristupljeno 8. 1. 2013. »[Q] Why do particle physicists care so much about the Higgs particle?
[A] Well, actually, they don’t. What they really care about is the Higgs field, because it is so important. [emphasis in original]«
