Jovan Filopon
Jovan Filopon (oko 490–570), poznat i kao Jovan Gramatik, bio je vizantijski pisac i filolog te hrišćanski neoplatonski filozof i teolog. Njegovi spisi predstavljaju hrišćansku sintezu helenističke filozofske misli, a njihovi prevodi uticali su na razvoj sirijske i arpaske kulture, kao i na zapadnoevropsku misao. Kao teolog Filopon je predložio izvesna ezoterična tumačenja hrišćanske doktrine Svetog trojstva i Isusove prirode.
Filopon, koji je rođen u egipatskoj Aleksandriji i bio učenik Amonija Hermije, slavnog komentatora Aristotelovih spisa, tumačio je Arisitotela kritički u svetlosti neoplatonskog idealizma i hrišćanske teologije, pa je stoga Aristotelov koncept prvog uzroka poistovetio s hrišćanskim shvatanjem boga. Zalažući se za hrišćansku doktrinu stvaranja, sastavio je jedan traktat, koji je danas izgubljen, O večnosti sveta, u kome je polemisao sa Proklom, neoplatonskim filozofom iz 5. veka.
Moguće je da je upravo Filoponovo hrišćansko tumačenje Aristotelove misli omogućilo aleksandrijskoj akademiji da nastavi s delovanjem uprkos kritikama koje su dolazile iz crkve. Među njegovim značajnijim spisima su filozofski komentari uz Aristotelovu Metafiziku, Kategorije, Fiziku, spis O duši, O nebu, Meteorologiju, O poreklu životinja. Među mnogobrojnim, samo delimično sačuvanim teološkim spisima posebno se izdvaja delo Sudija ili o jedinstvu, i kojem obrađuje Sveto trojstvo i hristološka pitanja. Pošto je smatrao da je svaka priroda nužno individualizovana, zaključio je da je u Hristu moguća samo jedna priroda, ona božanska. Premda se takav teološki stav činio identičan jeretičkom monofizitizmu, Filopon se ortodoksnom učenju približio time što je objašnjavao da, premda Hrist ne može biti osoba po ljudskoj prirodi, ta se ljudska priroda ipak ne poništava njenim fundamentalnim jedinstvom sa božanskom. Tvrdeći da je njegova hristologija tradicionalna, kritikovao je doktrinarne tvrdnje pape Lava I (440-461) i Halkedonskog sabora (451), a 681. godine šesti vaseljenski sabor osudio je neke delove njegovih spisa zbog navodnog monofizitizma.
Da bi odbranio hrišćansku dogmu o besmrtnosti, Filopon se razišao s uobičajenim aristotelovskim i stoičkim tumačenjem jednog opšteg uma koji deluje u svim ljudima, i umesto toga smatrao da svaka osoba poseduje poseban um. Među njegovim drugim originalnim doprinosima zapadnoj misli jeste njegov razvitak Aristotelove kinetičke teorije kretanja (tj. načelo da se ništa ne kreće osim ukoliko ga ne pokrene neka spoljna sila) tako što je tvrdio da je brzina direktno proporcionalna snazi sile otpora.
Filoponova dva gramatička traktata kasnije su u revidiranom obliku postala veoma rasprostranjena kao udžbenici u srednjem veku.