Janošik
| Janošik | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Opština | Alibunar |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) |  966
|
| Geografija | |
| Koordinate | 45°10′15″N 21°00′18″E / 45.170833°N 21.005°E |
| Nadmorska visina | 75 m |
  Janošik Janošik (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 26362 |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | PA |
_Church.jpg)
Koordinate: 45° 10′ 15" SGŠ, 21° 00′ 18" IGD
Janošik (slov. Jánošík) je naselje u Srbiji u opštini Alibunar u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 966 stanovnika.
Janošik se prvi put spominje 1818. godine po imenu Šandorv (Schandorf), kasnije 1895-Sándorfalva; 1910-Uj-Sándorfalva; 1922-Slovački Aleksandrovac.
Godine 1819. ovo naselje je osnovao grof Filip Šandor, direktor društva zakupaca, koji je u pogon stavilo šalitranu u Alibunaru, kako bi za svoje preduzeće imao radnu snagu. Po njemu je naselje dobilo svoje prvo ime Šandorv, odnosno izvorno Schandorf.
Prvi kolonisti bili su katolički Mađari, kojima je podeljeno 700 lanaca zemlje. 1815. godine kolonija je brojala 36 kuća. 1819. godine novi zakupac, Franja Gradl, dodao je još 900 lanaca, od kojih je 600 lanaca u pola ustupljeno mađarskom stanovništvu.
Kada je naselje stradalo od poplave, premešteno je 1820—1822. godine na više zemljište, gde se danas nalazi.
Godine1823. doselili su se Slovaci iz Njitre, kojih je 1826. godine bilo 229. Prilikom popisa 1827. popisano je 316 katolika, 132 evangelika i 13 kalvinista.
Epidemija kolere je 1836. desetkovala stanovništvo. Godine 1839. doselile su se 23 slovačke porodice iz Hajdučice. Iste godine su podigli crkvu, školu i parohijski dom.
Kada se 1841. raselila slovačka katolička opština Brešće, na prostore Janošika došao je veći deo katolika sa svojim parohom i matrikulom (migracija je započeta 27. juna 1839. godine).
Šandorf je 1854. godine brojao 560 stanovnika i pripadao je Alibunarskoj koloniji. Od 28. avgusta do 26. septembra 1855. godine dogodila se još jedna epidemija kolere.
1855-1856. godine podignuta je nova škola. Šezdesetih godina napravljeno je novo, zasebno, katoličko groblje, a 1869. i bogomolja.
Po razvojačenju granice (1871—1873) pripojen je Šandorf svetimihajskom okružnom beležništvu banlačkog sreza. Kako je sresko mesto, Banlak, bilo mnogo udaljeno od ovog naselja, stanovnici su uputili deputaciju, na čelu sa posednikom Sigmundom Gradlom, koja je molila da Šandorf uđe u sastav alibunarskog sreza, što je 1879. godine sprovedeno.
Mesto je pretrpelo poplave 10. i 11. oktobra 1879i 1871g., a kasnije i zemljotres koji je razrušio 1877. opštinsku kuću, koja je ponovo podignuta 1880. godine.
1883-1884. godine podignuta je nova crkva, jer je stara bila trošna. Prvi arterski bunar izbušen je 1890., a 1902. nazareni su podigli svoju bogomolju.
Mnogi Mađari i Slovaci su napustili ovo naselje i odselili se 1895. i 1902. u Skorenovac i Jermenovac, a 1918. godine počelo je značajno iseljavanje u Ameriku.
Godine 1916. osnovana je opštinska posedna knjiga (grundbuch ) 1827. godine osnovano je dobrovoljno vatrogasno društvo.
Brojno stanje stanovništva krajem 19. i početkom 20. veka kretalo se: 1869. godine - 580 stanovnika, 1880. godine - 745; 1890. godine - 852 stanovnika; 1900. godine - 944 stanovnika; 1910. godine - 974 stanovnika.
Po popisu iz 31. januara 1921. godine bilo je 987 stanovnika od kojih: Srba-1; Slovaka-953; Nemaca-7; Mađara-25; Ostalih 1.
U naselju Janošik živi 918 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,1 godina (37,8 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 384 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,05.
Ovo naselje je izrazito naseljeno Slovacima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Slovaci | 1073 | 91.63% | ||
| Srbi | 63 | 5.38% | ||
| Mađari | 7 | 0.59% | ||
| Ukrajinci | 4 | 0.34% | ||
| Jugosloveni | 4 | 0.34% | ||
| Rumuni | 3 | 0.25% | ||
| Makedonci | 3 | 0.25% | ||
| Hrvati | 2 | 0.17% | ||
| Česi | 1 | 0.08% | ||
| nepoznato | 0 | 0.0% | ||
| m | ž | |||
| ? | 0 | 0 | ||
| 80+ | 12 | 12 | ||
| 75-79 | 14 | 26 | ||
| 70-74 | 15 | 30 | ||
| 65-69 | 41 | 40 | ||
| 60-64 | 31 | 36 | ||
| 55-59 | 34 | 37 | ||
| 50-54 | 34 | 39 | ||
| 45-49 | 46 | 36 | ||
| 40-44 | 44 | 46 | ||
| 35-39 | 44 | 27 | ||
| 30-34 | 43 | 32 | ||
| 25-29 | 45 | 42 | ||
| 20-24 | 39 | 37 | ||
| 15-19 | 43 | 38 | ||
| 10-14 | 33 | 33 | ||
| 5-9 | 33 | 36 | ||
| 0-4 | 40 | 33 | ||
| prosek | 37.8 | 40.5 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 225 | 74 | - | 50 | 35 | 2 | 13 | 17 | 2 | 8 |
| Ženski | 122 | 30 | - | 3 | 42 | - | 1 | 12 | - | 1 |
| Oba | 347 | 104 | - | 53 | 77 | 2 | 14 | 29 | 2 | 9 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | - | 3 | 7 | 5 | 6 | 1 | - | - | 2 | |
| Ženski | - | 1 | 5 | 12 | 12 | - | 2 | - | 1 | |
| Oba | - | 4 | 12 | 17 | 18 | 1 | 2 | - | 3 |
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavjeno 1927„Napredak Pančevo,,
- Teritorija Podunavske Oblasti napisao dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu (1928.)
- Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u (Vršcu 1928.)
- Milekerovi letopisi južno Banatskih opština ISBN 86-85075-04-1
- »Letopis« Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina (Beč 1999).
- Letopis period 1812 – 2009. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o Banatskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani
- U uvodnom delu prikazan je kratak istorijski pregled ovog područja od praistorijskih vremena do ulaska Banata u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Najveći prilog u ovom delu čini Letopis.
- Monografija Podunavske oblasti (Pančevo, 1929) koju je sastavio dr Vladimir Margan i Feliksa Milekera sačinjena je od tri dela i predstavlja i danas jedno od nezaobilaznih dela za proučavanje Banata
