Janošik

Janošik
Slovačka evangelistička crkva
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobanatski
Opština	Alibunar
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	966
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	75 m
Janošik Janošik (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	26362
Pozivni broj	013
Registarska oznaka	PA

Janošik (slov. Jánošík) je naselje u Srbiji u opštini Alibunar u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 966 stanovnika.

Istorija

Janošik se prvi put spominje 1818. godine po imenu Šandorv (Schandorf), kasnije 1895-Sándorfalva; 1910-Uj-Sándorfalva; 1922-Slovački Aleksandrovac.

Godine 1819. ovo naselje je osnovao grof Filip Šandor, direktor društva zakupaca, koji je u pogon stavilo šalitranu u Alibunaru, kako bi za svoje preduzeće imao radnu snagu. Po njemu je naselje dobilo svoje prvo ime Šandorv, odnosno izvorno Schandorf.

Prvi kolonisti bili su katolički Mađari, kojima je podeljeno 700 lanaca zemlje. 1815. godine kolonija je brojala 36 kuća. 1819. godine novi zakupac, Franja Gradl, dodao je još 900 lanaca, od kojih je 600 lanaca u pola ustupljeno mađarskom stanovništvu.

Kada je naselje stradalo od poplave, premešteno je 1820—1822. godine na više zemljište, gde se danas nalazi.

Godine1823. doselili su se Slovaci iz Njitre, kojih je 1826. godine bilo 229. Prilikom popisa 1827. popisano je 316 katolika, 132 evangelika i 13 kalvinista.

Epidemija kolere je 1836. desetkovala stanovništvo. Godine 1839. doselile su se 23 slovačke porodice iz Hajdučice. Iste godine su podigli crkvu, školu i parohijski dom.

Kada se 1841. raselila slovačka katolička opština Brešće, na prostore Janošika došao je veći deo katolika sa svojim parohom i matrikulom (migracija je započeta 27. juna 1839. godine).

Šandorf je 1854. godine brojao 560 stanovnika i pripadao je Alibunarskoj koloniji. Od 28. avgusta do 26. septembra 1855. godine dogodila se još jedna epidemija kolere.

1855-1856. godine podignuta je nova škola. Šezdesetih godina napravljeno je novo, zasebno, katoličko groblje, a 1869. i bogomolja.

Po razvojačenju granice (1871—1873) pripojen je Šandorf svetimihajskom okružnom beležništvu banlačkog sreza. Kako je sresko mesto, Banlak, bilo mnogo udaljeno od ovog naselja, stanovnici su uputili deputaciju, na čelu sa posednikom Sigmundom Gradlom, koja je molila da Šandorf uđe u sastav alibunarskog sreza, što je 1879. godine sprovedeno.

Mesto je pretrpelo poplave 10. i 11. oktobra 1879i 1871g., a kasnije i zemljotres koji je razrušio 1877. opštinsku kuću, koja je ponovo podignuta 1880. godine.

1883-1884. godine podignuta je nova crkva, jer je stara bila trošna. Prvi arterski bunar izbušen je 1890., a 1902. nazareni su podigli svoju bogomolju.

Mnogi Mađari i Slovaci su napustili ovo naselje i odselili se 1895. i 1902. u Skorenovac i Jermenovac, a 1918. godine počelo je značajno iseljavanje u Ameriku.

Godine 1916. osnovana je opštinska posedna knjiga (grundbuch ) 1827. godine osnovano je dobrovoljno vatrogasno društvo.

Brojno stanje stanovništva krajem 19. i početkom 20. veka kretalo se: 1869. godine - 580 stanovnika, 1880. godine - 745; 1890. godine - 852 stanovnika; 1900. godine - 944 stanovnika; 1910. godine - 974 stanovnika.

Po popisu iz 31. januara 1921. godine bilo je 987 stanovnika od kojih: Srba-1; Slovaka-953; Nemaca-7; Mađara-25; Ostalih 1.

Demografija

U naselju Janošik živi 918 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,1 godina (37,8 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 384 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,05.

Ovo naselje je izrazito naseljeno Slovacima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 1280 1953. 1281 1961. 1467 1971. 1488 1981. 1372 1991. 1225 1211 2002. 1194 1171

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Slovaci			1073	91.63%
Srbi			63	5.38%
Mađari			7	0.59%
Ukrajinci			4	0.34%
Jugosloveni			4	0.34%
Rumuni			3	0.25%
Makedonci			3	0.25%
Hrvati			2	0.17%
Česi			1	0.08%
nepoznato			0	0.0%

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	0			0
80+	12			12
75-79	14			26
70-74	15			30
65-69	41			40
60-64	31			36
55-59	34			37
50-54	34			39
45-49	46			36
40-44	44			46
35-39	44			27
30-34	43			32
25-29	45			42
20-24	39			37
15-19	43			38
10-14	33			33
5-9	33			36
0-4	40			33
prosek	37.8			40.5

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 295 326 387 417 407 379 384

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 70 98 62 87 42 19 4 1 - 1 3.05

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 485 127 316 24 9 9 478

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 58 315 92 5 8

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	225	74	-	50	35	2	13	17	2	8
Ženski	122	30	-	3	42	-	1	12	-	1
Oba	347	104	-	53	77	2	14	29	2	9
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	3	7	5	6	1	-	-	2
Ženski	-	1	5	12	12	-	2	-	1
Oba	-	4	12	17	18	1	2	-	3

Reference

Literatura

• Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavjeno 1927„Napredak Pančevo,,
• Teritorija Podunavske Oblasti napisao dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu (1928.)
• Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u (Vršcu 1928.)
• Milekerovi letopisi južno Banatskih opština ISBN 86-85075-04-1
• »Letopis« Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina (Beč 1999).
• Letopis period 1812 – 2009. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o Banatskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani

Napomene

• U uvodnom delu prikazan je kratak istorijski pregled ovog područja od praistorijskih vremena do ulaska Banata u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Najveći prilog u ovom delu čini Letopis.
• Monografija Podunavske oblasti (Pančevo, 1929) koju je sastavio dr Vladimir Margan i Feliksa Milekera sačinjena je od tri dela i predstavlja i danas jedno od nezaobilaznih dela za proučavanje Banata

Preporučena literatura

• „Deutsche Genealogie: Banat Ortsfamilienbücher, einschließlich Arader Land”. 
• „Donauschw. Heimatbuecher S”. 

Spoljašnje veze

Janošik na Wikimedijinoj ostavi

• Zvanična prezentacija Arhivirano 2010-05-14 na Wayback Machine-u
• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Satelitska mapa (Wikimapia)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)