Esad Mekuli
| Esad Mekuli | |
|---|---|
| Biografske informacije | |
| Rođenje | 17. 12. 1916. Plav, Kraljevina Crna Gora |
| Smrt | 6. 8. 1993. (dob: 76) Priština, Kosovo, SR Jugoslavija |
| Pseudonim | Sat Nokshiqi (srpskohrvatski: Sat Noksići) Sat Hoxha (srpskohrvatski: Sat Hodža) |
| Državljanstvo | Jugoslavija |
| Supružnik | Sehadete Mekuli |
| Obrazovanje | |
| Alma mater | Univerzitet u Beogradu |
| Zanimanje |
|
| Opus | |
| Jezik | Albanski |
Esad Mekuli (17. decembar 1916 – 6. august 1992) bio je kosovski pjesnik, književni kritičar i prevoditelj albanske narodnosti.[1] Bio je prvi predsjednik Akademije znanosti i umjetnosti Kosova. Robert Elsie smatra ga ocem moderne albanske poezije u Jugoslaviji,[2] a utjecaj njegova stvaralaštva na Kosovu je i dalje veoma snažan.[3]
Esad Mekuli rođen je u Plavu, u Kraljevini Crnoj Gori, od oca hodže Smajla Ademija iz bratstva Mekuli u Novšićima (albanski: Nokshiq).[4] Po završetku lokalne osnovne škole, Mekuli je srednju školu pohađao u Peći, gdje je maturirao 1936. godine. Tada se upisao na Veterinarski fakultet Sveučilišta u Beogradu. Tamo je stupio u kontakt s marksističkim krugovima i bio je veteran španjolskog građanskog rata.[5] Zbog svoje političke aktivnosti uhićen je 1940. godine. Pušten je u aprilu 1941. godine, nakon proglašenja amnestije. Počeo je raditi u Peći kao veterinar, a talijanska vojska ponovno ga je uhitila 1942. godine zbog sumnje da ima veze s pokretom otpora. Nakon puštanja, pridružio se jugoslavenskim partizanskim snagama 1943. godine i postao urednikom ilegalnih partizanskih novina na albanskom jeziku Lirija (srpskohrvatski: Sloboda).[6]
Nakon Drugog svjetskog rata nastavio je raditi kao veterinar, kao i urednik jedinih legalnih albanskih novina na Kosovu, Rilindja (srpskohrvatski: Preporod). Godine 1949. osnovao je književni časopis Jeta e re (srpskohrvatski: Novi život) i ostao je njegov glavni urednik do 1971. godine.[2] Također je pisao i surađivao s mnogim novinama u Srbiji, Crnoj Gori i Hrvatskoj. Bio je prvi čelnik Udruženja književnika Kosova i prvi predsjednik Akademije znanosti i umjetnosti Kosova, kao i glavni i odgovorni urednik Enciklopedije Jugoslavije za Kosovo.[7] Njegova djela uključuju i prijevode djela jugoslavenskih književnosti na albanski jezik, poput djela crnogorskog pjesnika Petra II Petrovića Njegoša, kao i prijevode djela albanske književnosti na srpskohrvatski jezik.[8] Među književnim pseudonimima koje je koristio jesu Sat Nokshiqi (srpskohrvatski: Sat Nokšići) i Sat Hoxha (srpskohrvatski: Sat Hodža).[9] Umro je u Prištini 6. augusta 1993. godine.
Esad je bio oženjen sa Sehadetom Mekuli, ginekologinjom i javnom osobom, koja je poslužila kao inspiracija za lik Teute Shkreli u romanu Ismaila Kadarea iz 1985. godine Krushqit jane te ngrire (srpskohrvatski: Vjenčana povorka pretvorena u led).[10]
Mekuli je bio predani pjesnik socijalne svijesti, čiji bijes zbog nepravde, nasilja i patnje nalikuje onome iz predrevolucionarnog stiha mesijanskog Migjenija iz Skadra. Njegova prva pjesnička zbirka, Për ty (srpskohrvatski: Za tebe, Prištinam 1955), bila je posvećena narodu Kosova. Njegova posljednja zbirka, Drita që nuk shuhet (srpskohrvatski: Svjetlost koja se ne gasi, Priština, 1989), pojavila se više od trideset godina kasnije.[11]
- Për ty (srpskohrvatski: Za tebe), Priština, 1955, zbirka pjesama posvećena albanskom narodu;[7]
- Dita e re (srpskohrvatski: Novi dan), Priština, 1966, zbirka pjesama za djecu;[7]
- Avsha Ada (srpskohrvatski: Avša Ada), 1971, zbirka pjesama;[7]
- Vjershat (srpskohrvatski: Pjesme), 1973, zbirka pjesama;[7]
- Brigjet (srpskohrvatski: Obale), 1981, zbirka pjesama;[7]
- Rini e kuqe (srpskohrvatski: Crvena mladost), Priština, 1984.
- Në mes të dashurisë dhe urrejtjes (srpskohrvatski: Između ljubavi i mržnje), Tirana, 1986.
- Dita që nuk shuhet (srpskohrvatski: Svjetlost koja se ne gasi), Priština, 1989.[11]
- ↑ Schwartz, Stephen (2000). Kosovo: Background to a War. Anthem Press. str. 134. ISBN 9781898855569.
- ↑ 2,0 2,1 Elsie, Robert (2004). Historical dictionary of Kosova. Scarecrow Press. str. 118. ISBN 978-0-8108-5309-6. Pristupljeno 28 April 2011.
- ↑ Schwartz, Stephen (August 2004). „Under Empty Skies Falconers Weep”. Contemporary Poetry Review.
- ↑ Lushaj, Ramiz. „Bali Bajram Nokshiqi në dërgatën e pavarësisë kombëtare shqiptare” (sq). Arhivirano iz originala na datum 2023-06-23. Pristupljeno 2021-04-29.
- ↑ The Soviet Union and Eastern Europe: a handbook. Praeger. 1970. str. 585. Pristupljeno 6 May 2011.
- ↑ Slovenska akademija znanosti in umetnosti ob petdesetletnici: biografski zbornik. Slovenian Academy of Arts and Sciences. 1988. str. 353. ISBN 978-86-7131-020-8. Pristupljeno 1 May 2011.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 „Mekuli, Esad”. Hrvatska enciklopedija, mrežno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. 2021. Pristupljeno 29 april 2021.
- ↑ Elsie, Robert (2005). Albanian Literature: A short history. I. B. Taurus & Co. str. 203. ISBN 1-84511-031-5.
- ↑ Südost-Forschungen. S. Hirzel. 1955. str. 322. Pristupljeno 1 May 2011.
- ↑ Robert Elsie (15 November 2010). Historical Dictionary of Kosovo. Scarecrow Press. str. 82. ISBN 978-0-8108-7483-1.
- ↑ 11,0 11,1 Robert Elsie. „Esad Mekulu”. Albanian Literature. Pristupljeno 29 april 2021.
