Lekë Matrënga
Lekë Matrënga (ili Luca Matranga 1567 – 6. svibnja 1619) bio je albanski pisac i katolički svećenik koji je pripadao arbereškoj zajednici na Siciliji.[1][2] Smatraju ga jednim od najvažnijih autora albanske književnosti, jer njegovo djelo sadrži najstariji pisani tekst albanskog jezika u dijaspori.
Matranga, koja je rođen u Piana degli Albanesi, bio je prevoditelji knjige katekizma pod naslovom Kršćanski vjeronauk (E mbsuame e krështerë), koju je preveo s latinskog na srednjovjekovni albanski jezik.[3] Knjiga je objavljena u Rimu u Italiji, u grčkom kolegiju sv. Atanasija 1592. godine, i ima 28 stranica. Uvod u knjigu je na talijanskom jeziku. Knjiga obrađuje pitanja kršćanske doktrine. U knjigu je uključena i Matrangina pjesma od osam stihova.
Ovo je djelo važno za albansku književnost i po tome što je to druga značajnija knjiga objavljena na albanskom jeziku i da je Matrangina pjesma prvi sačuvani pjesnički oblik albanskom jeziku. Njegova knjiga, koja je sačuvana u dva primjerka, jedan od prvih izraza filološki dokumentiranog albanskog jezika u cjelokupnoj albanskoj književnosti. Ova knjiga, E Mbësuame e Krështerë, ima posebno povijesno značenje, kako jezično tako i književno, i predstavlja najstariji sačuvani dokument na toskijskoj varijanti albanskog jezika. Matranga je istakao da je ovaj prevod napisao da bi ga koristili i Albanci koji nisu razumeli latinski i talijanski.[1]
Matrangin prijevod latinskog katekizma španjolskog jezuita Jacoba Ledesma (1516–1575) sačuvan u tri primjerka, od kojih je, kako se čini, jedan napisao sam Matrenga svojom rulom. Objavljenu varijantu, od koje je sačuvan samo jedan primjerak, otkrio je Mario Roques. Ona se temelji na jednoj od loše revidiranih varijanti rukopisa i sadrži brojne greške.[1]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Elsie, Robert (2010) (en). Historical Dictionary of Albania. Rowman & Littlefield. ISBN 9780810861886.
- ↑ „Archived copy”. Arhivirano iz originala na datum 25. 9. 2009. Pristupljeno 30. 12. 2009.
- ↑ Këlmendi 1977, str. 536
- Këlmendi, Ahmet (1977). Povijest svjetske književnosti, knj. 2. "Albanska književnost". Zagreb: Mladost.
- Dottrina Cristiana or E mbsuame e Krështerë by Lëkë Matrënga – Michiel de Vaan (en)
- Verse of The Albanian Christian Doctrine (en)
