1640
- Ovo je članak o godini 1640.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1610-e 1620-e 1630-e – 1640-e – 1650-e 1660-e 1670-e |
| Godine: | 1637 1638 1639 – 1640 – 1641 1642 1643 |
| Gregorijanski | 1640. (MDCXL) |
| Ab urbe condita | 2393. |
| Islamski | 1049–1050. |
| Iranski | 1018–1019. |
| Hebrejski | 5400–5401. |
| Bizantski | 7148–7149. |
| Koptski | 1356–1357. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1695–1696. |
| • Shaka Samvat | 1562–1563. |
| • Kali Yuga | 4741–4742. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4276–4277. |
| • 60 godina | Yang Metal Zmaj (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11640. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1640 (MDCXL) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u srijedu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
- zima - Francuski i irokeški ratovi ("Dabrovi ratovi") počinju irokeškim napadima na Ataronchronone (sukobi traju do 1701).
- 9. 2. - Ibrahim I zvani Ludi je novi osmanski sultan (do 1648), prvih godina je uticajan veliki vezir Kemankeš Kara Mustafa-paša, kao i majka Kösem Sultan.
- Počinje period koji će u doba Ćuprilića (od 1656) biti opisivan kao vreme opadanja.
- U vreme sultana Ibrahima zabranjeno kovanje novca u pokrajinskim kovnicama, pa je zatvorena i kovnica u Novom Brdu[1].
- 13. 3. - Opsada Gallea okončana holandsko-kandiskim zauzećem grada Galle na Sri Lanci.
- 13. 4. - Posle 11 godina lične vlasti, engleski kralj Čarls I sazvao "Kratki parlament" povodom "Biskupskih ratova" sa Škotskom - raspušten već u maju.
- 23. 4. - Na mestu današnjeg Čenaja (Madrasa) izgrađena prva engleska tvrđava u Indiji - Fort St. George, sedište buduće Madraske Prezidencije.
- proleće - Kongregacija za propagandu vere uputila Visariona, kaluđera cetinjskog vladike Mardarija, sa misionarom Franciskom de Leonardis da razgovara sa patrijarhom Pajsijem[2] (susreli se 1642[3]). Vladika Mardarije želi prihvatiti uniju u zamenu za oslobođenje naroda, sledećeg leta ga hapsili Turci[4].
- 7. 6. - "Krvavo Tijelovo": ubijen vicekralj Katalonije Dalmau de Queralt i de Codina i jedan žetelac - počinje Katalonski ustanak (Guerra dels Segadors, "Žetelački rat"), traje do 1659.
- 10. 7. - Ivan III. Drašković je novi hrvatski ban (do 1648), uveden na saboru 23. srpnja[5].
- 4. 8. - U Nagasakiju pogubljen 61 portugalski zvaničnik i mornar, koji su pokušali obnoviti veze sa Japanom a nisu se želeli odreći hrišćanstva - strogo sprovođenje prošlogodišnje zabrane povratka[6].
- 9. 8. - Franko-španski rat (1635-39): skoro dvomesečna opsada Arrasa okončana francuskim zauzećem grada (opsada predstavlja pozadinu IV čina drame "Cyrano de Bergerac").
- avgust - Mandžurski vladar Hong Taiji poslao poslednju ekspediciju protiv Bombogora, vladara Evenka ("Tunguza") - njegovim hvatanjem i pogubljenjem se okončava i njihov otpor.
- 28. 8. - Drugi Biskupski rat, bitka kod Newburna: pobeda armije škotskih Covenantera, koja je upala u engleski Northumberland i grofoviju Durham, nakon čega zauzimaju Newcastle.
- ljeto? - Vojska baruna Petra Keglevića provalila na hrvatski teritorij do Gvozdanskog, porazila Turke i zarobila Bradavica-agu, nešto Vlaha sa stokom se preselilo u okolicu Jamnice[5].
- 20. 9. - Opsada Torina: Francuzi uzeli grad Špancima.
- 28. 10. - Riponski ugovor ostavlja privremeno sever Engleske u škotskim rukama, Čarls im plaća ležarinu - mora sazvati parlament za odobrenje troškova.
- 13. 11. (3. 11. po j.k.) - U Engleskoj se okupio "Dugi parlament" - može se raspustiti samo uz pristanak svojih članova, traje do 1660.
- 22. 11. - Sabor u Varaždinu izabrao bana Draškovića za kapetana pokupskih krajina, novi podban je Stjepan Berislavić iz Male Mlake[5].
- 1. 12. - Revolucija u Kraljevini Portugal okončava posle 60 godina Iberijsku uniju sa Španijom - novi kralj je João IV (do 1656) iz Kuće Bragança (do 1910). Španski Habsburzi ovo ne priznaju - počinje Rat portugalske restauracije (do 1668).
- 1. 12. - Počinje vladavina Friedricha Wilhelma, "Velikog Elektora", nad Brandenburg-Pruskom (do 1688).
- Ogulinska buna - sukob vitunjskih vlaha i ogulinskih kmetova oko zemlje[7][8], novi naseljenici (iz Kranjske, Vinodola itd.) odbijaju i tlaku i vojničku službu[9].
- 1638-40 - Podignuta Hadži Sinanova tekija u Sarajevu; ove godine je zemljotres srušio munaru Komatinove džamije[10].
- Senjski statut - kapetan ima pravo postavljati svoga suca[11].
- Ritual rimski Bartola Kašića: zalaže se za bosansku štokavsku ikavicu kao zajednički jezik.
- Neki Srbi se sele iz Bosne u Baniju[12].
- Turci naselili grupu Srba u Pomorišju[13].
- Patrijarh Pajsije uputio skopskog mitropolita Simeona u Moskvu - car Mihajlo odobrava predstavnicima srpske crkve da svake sedme-osme godine dolaze po pomoć[14].
- 1640-60 - Najizraženiji selidbeni val uvećava broj Gradišćanskih Hrvata.
- Franjevcima iz Bosne dopušteno posjećivanje katolika u Banatu. Oko ove godine isusovci u Baranji pokušali provesti reformu kalendara ali tome se protive pravoslavci, protestanti pa i katolici i traže od Turaka da ih protjeraju[15].
- 1638-40 - Podignuta Hadži Sinanova tekija u Sarajevu[16].
- Posthumno objavljena Jansenova knjiga "Augustinus" - počinje širenje jansenizma i burnih teoloških rasprava.
- U Francuskoj prvi put iskovan zlatni novac lujdor (Louis d'or).
- Nova Holandija vodi "Svinjski rat" protiv Indijanaca Raritana, navodno zbog ukradenih svinja.
- pribl. - Bukaniri na Tortugi se zovu "Braćom obale".
- 18. 3. - Philippe de La Hire, astronom i matematičar († 1718)
- 31. 5. - Michał Korybut Wiśniowiecki, poljsko-litvanski vladar († 1673)
- 9. 6. - Leopold I., rimsko-njemački car, ugarsko-hrvatski i češki kralj († 1705)
- 21. 9. - Filip I Orleanski, mlađi brat Luja XIV († 1701)
- 5. 10. - Madame de Montespan, miljenica Luja XIV († 1707)
- 6. 12. - Claude Fleury, crkveni povjesničar († 1723)
- 14. 12. - Aphra Behn, književnica († 1689)
- ? - Buhurizade Mustafa Itri, muzičar († 1712)
- ? - Marko Mesić, svećenik, borac protiv Turaka († 1713)
- 25. 1. - Robert Burton (književnik) (* 1577)
- 28. 1. - Jindřich Matyáš Thurn, vođa čeških ustanika (* 1567)
- 9. 2. - Murat IV, osmanski sultan (* 1612)
- april - Uriel da Costa, filozof (* ca. 1585)
- 30. 5. - Peter Paul Rubens, slikar (* 1577)
- 28. 11. - Joasaf I (moskovski patrijarh)
- pribl. - Atanazije Jurjević, književnik, diplomat (* ca. 1590)
- ↑ Historija n. J., 518
- ↑ Vladimir Ćorović, Verski pokreti, rastko.rs
- ↑ Dr. Đoko Slijepčević, Borba protiv unijaćenja, svetosavlje.org
- ↑ Dr Goran Z. Komar: Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije, rastko.rs
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Horvat, Ban Ivan Drašković II. (sic)
- ↑ Gopal Kshetry (20 December 2008). FOREIGNERS IN JAPAN: A Historical Perspective. Xlibris Corporation. str. 118–. ISBN 978-1-4691-0244-3.
- ↑ Historija n. J., 709
- ↑ Istorija s. n., 474
- ↑ Historija n. J., 724
- ↑ Sarajevo u osmanskom periodu Arhivirano 2011-05-21 na Wayback Machine-u, sarajevo.ba
- ↑ Historija n. J., 710
- ↑ Proto Svetislav Davidović, Srpska pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini od 960. do 1930. godine, rastko.rs
- ↑ Historija n. J., 532
- ↑ Historija n. J., 568
- ↑ Historija n. J., 540
- ↑ Hadži Sinanova tekija[mrtav link], sufije.com
- Literatura
- Rudolf Horvat, Ban Ivan Drašković II. (sic) (hr Wikisource)
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959