Kosmaj (oblast)
| Kosmaj | |
 | |
| Najveći gradovi | Mladenovac Sopot |
| Država | Srbija |
| Region | Šumadija i zapadna Srbija Grad Beograd |
| Administrativna jedinica | Šumadijski okrug Grad Beograd |
| Zvanični jezik | srpski |
Kosmaj je oblast u severnom delu Šumadije. Obuhvata Šumadijski okrug i Grad Beograd, konkretno na teritorijama opština Mladenovac, Sopot, Barajevo i selo Ranilović.
Oblast se nalazi u okolini planine Kosmaj po kojoj je i dobila ime.
Severna granica je Mala Ivanča, zatim se na jugozapad spušta prema Barajevskoj reci do Kundaka. Od Kundaka preko Trnovog Brda (deo Velike Ivanče) do ušća reke Milatovice u Veliki Lug je južna granica. Istočnu granicu predstavlja linija od ušća preko Varovnica nazad do Male Ivanče.[1]
Kosmajci su učestvovali u svim značajnijim ratovima. Bili su vešti i hrabri ratnici. Učestvovali su u Boju na Kosovu 1389. godine. Priča se da je iz Popovića, Stojan Popović odveo na Kosovo 400 ratnika, a vojvoda Duča 80 konjanika. Takođe, prema legendi, pod Kosmajem rodio se Ivan Kosančić, poznati srpski junak u Boju na Kosovu protiv turaka. U 18. veku stanovništvo Kosmaja u tursko-austrijskim ratovima bilo je na strani Austrije. U selu Nemenikuće nedaleko od Kosmaja detinjstvo je proveo srpski književnik Milovan Vidaković čija je porodica izbegla iz ovog kraja usled meteža tokom Kočine krajine.
U Prvom srpskom ustanku Kosmaj igra značajnu ulogu. U Drlupi 11. februara 1804. godiine uperena je prva ustanička puška protiv Turaka kada je ranjen zloglasni dahija Aganlija. Karađorđe je sa ustanicima u ovom kraju popalio turske hanove u Sibnici, Drlupi, Rogači i Dučini. U Drugom srpskom ustanku Kosmajci su učestvovali na strani kneza Miloša Obrenovića.
Učestvovali su i u Srpsko-turskom ratu 1876-1878. godine, zatim balkanskim ratovima 1912. i 1913. godine. U Prvom svetskom ratu Kosmajci su imali značajnog udela u bitkama na Ceru i Kolubari 1914. godine. Zatim u delu gde se danas nalazi hotel Kosmaj i bazen, gde su vođene jedne od najstrašnijih borbi, odakle je neprijatelj bio proteran na Savu i Dunav.
U Drugom svetskom ratu na području Kosmaja delovao je čuveni Kosmajsko-posavski partizanski odred, a palim borcima iz tog odreda je na vrhu planine podignut spomenik.
- ↑ Drobnjaković, Borivoje (1930). Kosmaj. str. 5.
- Drobnjaković, Borivoje (1928). Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu. Beograd: Štamparija Skerlić. str. 45—59.