Liège – razlika između verzija

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
m da na nešto izgleda
m potpuno da bi bili bolji
oznaka: veze do višeznačnih odrednica
Red 6: Red 6:


| slika_panorama =Liege_View_01.jpg
| slika_panorama =Liege_View_01.jpg
| veličina_slike =300px
| veličina_slike =280px
| opis_slike =[[Panorama]] grada na [[rijeka|rijeci]] [[Meuse]]
| opis_slike =[[Panorama]] grada na [[rijeka|rijeci]] [[Meuse]]


Red 38: Red 38:
| lokacija2_ime =[[Belgijske provincije|Provincija]]
| lokacija2_ime =[[Belgijske provincije|Provincija]]
| lokacija2_info = [[Liège (provincija)|Liège]]
| lokacija2_info = [[Liège (provincija)|Liège]]
| lokacija3_ime =[[Belgijski arondismani|Arondisman]]


| lokacija3_info = [[Liège (arondisman)|Liège]]
| vrsta_vlasti =
| vrsta_vlasti =
| vlast_bilješke =
| vlast_bilješke =
Red 90: Red 92:
| accessdate =16.03. 2021.
| accessdate =16.03. 2021.
| language=engleski
| language=engleski
| publisher=City population}}</ref> na [[istok]]u [[Belgija|Belgije]] u [[Valonija|Regiji Valonija]] - [[Liège (provincija)|Provincija Liège]] u kojoj je [[glavni grad|administrativni centar]].
| publisher=City population}}</ref> na [[istok]]u [[Belgija|Belgije]] u [[Valonija|Regiji Valonija]] u kojoj je [[glavni grad|administrativni centar]] istoimene [[Liège (provincija)|Provincije]] i
[[Liège (arondisman)|Arondismana]].


== Geografske karakteristike ==
== Geografske karakteristike ==
Liège leži na [[rijeka|rijeci]] [[Meuse]], pored [[Granica|granice]] sa [[Nizozemska|Nizozemskom]] i [[Njemačka|Njemačkom]], udaljen 33 [[km]] od [[Nizozemska|nizozemskog]] [[Maastricht]]a i 33 [[km]] od [[Njemačka|njemačkog]] [[Aachen]]a.
Liège leži na na [[ušće|ušću]] [[rijeka|rijeke]] [[Ourthe]] u rijeku [[Meuse]]<ref name=city/>, pored [[Granica|granice]] sa [[Nizozemska|Nizozemskom]] i [[Njemačka|Njemačkom]], udaljen 33 [[km]] od [[Nizozemska|nizozemskog]]
[[Maastricht]]a i 33 [[km]] od [[Njemačka|njemačkog]] [[Aachen]]a.
⚫
[[datoteka:Liège_(49356250548).jpg|thumb|left|240px|<center>Centar grada]]

Liège je [[univerzitet]]ski grad u kom studira 17,000 studenata, on je i sjedište [[katoličanstvo|katoličke]] [[biskupija|biskupije]], centar [[Valonija|valonske]] [[kultura|kulture]], grad brojnih [[teatar|teatara]], [[galerija]] i [[opera|opere]]. Poznat je po velikoj zajednici [[Italijani|Italijana]], koji daju gradu [[sredozemno more|mediteranski]] šarm.
⚫
[[datoteka:Liège_(49356250548).jpg|thumb|left|260px|<center>Centar grada]]
== Historija==
== Historija==
Teren grada bio je naseljen još od [[prahistorija|prahistorije]], a za [[Antički Rim|Rimskih vremena]] bio je poznat pod [[ime]]nom '''Leodium'''.<ref name=brit/>
U doba [[Rimsko Carstvo|Rimskog carstva]] grad se nazivao ''Leodicum'', što je verovatno poteklo od reči [[legija]]. Godine [[717]]. grad se razvio u sedište biskupije, tako da je tokom [[srednji vijek|srednjeg veka]] bio važan politički i kulturni centar.


Za [[rani srednji vijek|ranog srednjeg vijeka]] u Leodiumu je sagrađena [[kapela]] u počast sv. Lamberta, [[biskup]]a iz [[Maastricht]]a, koji je njemu [[ubistvo|ubijen]] [[705]].
Vladari grada su bili istovremeno biskupi i prinčevi. Grad je imao široku autonomiju. Lijež je imao najveću [[Kupola|kupolu]] [[Katedrala|katedrale]] u celom [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetom rimskom carstvu]]. Tokom [[Francuska revolucija|Francuske revolucije]] [[1794]], u naletu francuske anti-[[Religija|religijski]] nastrojene vojske, spaljena je i opljačkana katedrala [[Lambert od Maastrichta|Svetog Lamberta]], prvog biskupa Liježa. Sporazumom [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] i [[Papa|Pape]] [[Pio VII|Pija VII]] raspuštena je biskupija. U [[19. vijek]]u grad je postao važan centar za proizvodnju [[čelik]]a.
Liège je izrastao u grad kad je sv. Hubert [[721]]. preselio svoju [[biskupija|biskupiju]] u njega.<ref name=brit/>


Jedan od njegovih nasljednika - [[biskup]] Notger ([[972]].-[[1008]].) dobio je [[980]]. od [[car]]a [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetog Rimskog Carstva]] [[titula|titulu]] [[knez]]a, tako je Liège postao [[glavni grad|prijestolnica]] [[crkva|crkvene]] [[kneževina|kneževine]] čiji se teritorij prostirao na oko 2 / 3 današnje [[Valonija|Valonije]].<ref name=fra/>
Dvanaest gradskih tvrđava su izgrađene između [[1888]]. i [[1892]]. U oba svetska rata ovde su vođene kratkotrajne, ali intenzivne borbe.


Nakon tog je izrastao u [[umjetnost|umjetnički]] centar doline [[Meuse]], i dom ondašnjih [[evropa|evropskih]] [[Intelektualac|Intelektualaca]].
⚫
== Povezano ==
U to vrijeme je [[1185]]. [[Povelja|poveljom]] dobio pravo na [[magistrat]]<ref name=brit/>, a nakon tog od [[knez]]a [[biskup]]a Alberta de Cuycka ([[1194]].-[[1200]].)<ref name=fra/> i [[gradska prava|status grada]] [[1195]].<ref name=brit/>
* [[Opsada Liježa|Opsada Liegea]]
[[Ceh]]ovi su [[1303]]. dobili pravo na [[Narodni predstavnik|poslanike]] u gradskoj [[skupština|skupštini]], što je uznemirilo [[plemstvo|plemiće]] pa su uskoro zavladali sukobi između njih i [[Građanin|građana]] okupljenih oko [[ceh]]ova. Sukob je kulminirao u događaju znanom kao Male Saint-Martin, kad su građani napali i spalili u [[zvonik]]u [[crkva|crkve]] Saint-Martin
[[plemstvo|plemićku]] [[straža|stražu]].<ref name=fra/>

Nakon tog je [[1313]]. građanima i većini [[ceh]]ova dana [[politika|politička]] jednakost.<ref name=brit/>

U [[15. vijek]]u u vrijeme dok je po [[Niske Zemlje|Niskim Zemljama]] dominiralo [[Burgundsko Vojvodstvo]], čemu se Liège opirao, dvaput ga je orobio [[Burgundsko Vojvodstvo|burgundski]] [[vojvoda]] [[Charles Smjeli]] ([[1467]]., [[1468]].). Nakon [[Charles Smjeli|njegove]] [[smrt]]i [[1477]]. grad se oporavio i doživio je novi procvat u [[16. vijek]]u za vadavine [[knez]]a-[[biskup]]a
Érarda de La Marcka. U to vrijeme ponovno su planuli sukobi između [[plemstvo|plemstva]] predvođenih [[knez|kneževima]]-[[biskup]]ima i [[Građanin|građana]], taj put nadvladalo je [[plemstvo]], što je rezultiralo ukidanjem svih demokratskih institucija [[1684]].<ref name=brit/>

Grad su [[1691]]. [[bombardovanje|bombardirali]] [[Kraljevina Francuska|Francuzi]], a [[1702]]. zauzeli [[Kraljevina Engleska|Englezi]] [[1702]]. za vrijeme [[Rat za špansko naslijeđe|Rata za španjolsko nasljeđe]].<ref name=brit/>
[[Revolucija]] bez krvi]] okončala je vlast [[plemstvo|plemstva]] [[1789]]., nakon tog ga je [[1795]]. [[aneksija|anektirala]] [[Prva Francuska Republika]], ali je nakon poraza [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] odlukom [[Bečki kongres|Bečki kongres]] [[1815]]. postao dio novostvorene [[Ujedinjena Kraljevina Nizozemska|Ujedinjene Kraljevine Nizozemske]].
I građani Lièga imali su važnu ulogu u [[Belgijska revolucija|Belgijskoj revoluciji]] [[1830]]. nakon koje se ta kraljevina raspala.<ref name=brit/>

Nakon osamostaljenja Belgije [[1830]]., Liège se značajno proširio i postao snažan [[industrija|industrijski]] centar. I pored tog što je [[fortifikacija|utvrđen]] [[1891]]., i bio glavni bastion obrane [[Meuse]], u oba [[Svjetski rat|Svjetska rata]] su ga zauzeli i [[okupacija|okupirali]] [[Njemačka|Nijemci]].
Teško je razaran od strane [[Saveznici (Drugi svetski rat)|savezničke]] [[avijacija|avijacije]] u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]].<ref name=brit/>

⚫
== Privreda ==

Kao [[trgovina|trgovački]] centar vrlo [[industrija|industrijalizirine]] doline [[Meuse]] poznate po [[rudnik|rudnicima]] [[ugljen]]a, i Liège se razvio kao grad [[čeličana]], brojnih [[livnica]], [[tvornica]] [[oružje|oružja]] i [[staklo|stakla]].<ref name=brit/>
Njegova [[luka]] postala je jedna od najprometnijih riječnih luka u [[Zapadna Evropa|Zapadnoj Evropi]], naročito od kad je dovršen [[Albertov kanal]] koji ga je povezuo sa [[Antwerpen]]om.<ref name=fra>{{cite web
| url =https://www.liege.be/fr/decouvrir/tourisme/decouvrir-liege/histoire-de-liege
| title =''Histoire de Liège''
| accessdate =16.03.2022.
| language=francuski
| publisher=Ville de Liège}}</ref>

Liège je veliko [[raskršće]] [[željeznička pruga|željezničkih pruga]], jedno od najvećih u Belgiji, a grad ima i međunarodni [[aerodrom]] koji se nalazi se u obližnjem Biersetu.<ref name=brit/>

Kao snažan industrijski grad Liège ima i snažan [[radnički pokret]], što se ogleda u vodećoj ulozi koju ima u belgijskoj [[socijalizam|socijalističkoj]] politici. Efekti deindustrijalizacije krajem [[20. vijek]]a doveli su do mnogih problema, jer je narastao broj [[nezaposlenost|nezaposlenih]], ali se [[privreda]] donekle oporavila orjentacijom na [[usluga|uslužni sektor]].<ref name=brit/>

== Znamenitosti, kultura i obrazovanje ==

Najveća znamenitost grada je [[katedrala]], nekadašnja [[opatija (vjerska institucija)|opatijska]] [[crkva]] sv. Pavla, u kojoj se čuvaju [[Relikvija|relikvije]] sv. Lamberta i [[Charles Smjeli|Charlesa Smjelog]]. Od drugih brojnih [[romanička arhitektura|romaničkih]] i [[gotička arhitektura|gotičkih]] [[crkva|crkava]] treba spomenuti Saint-Denis, Saint-Jacques, Saint-Martin, Sainte-Croix (sa zlatnim [[Poliptih|triptih]]om iz [[1150]]. i Saint-Barthélemy, sa [[krstionica|krstionicom]] iz [[1108]].<ref name=brit/>
[[Palača]] [[knez|kneževa]]-[[biskup]]a podignuta u [[15. vijek]]u, rekonstruirana tokom [[18. vijek|18]] i [[19. vijek]]a, danas je dom Palače pravde, a nekadašnja [[benediktinci|benediktinska]] [[opatija (vjerska institucija)|opatija]] Saint Laurent, je od [[1796]]. vojna [[bolnica]].<ref name=brit/>

Kao neformalna [[Valonija|valonska]] prijestolnica [[kultura|kulture]] ([[Francuska zajednica u Belgiji]]), Liège ima koncertne dvorane, [[teatar|teatre]], [[opera|operu]], brojne [[galerija|galerije]] i [[muzej]]e. Od njih valja istaknuti Muzej dekorativne umjetnosti Ansembourg, [[arheologija|arheološki]] muzej u Palači Curtius, iz [[1600]]., muzej oružja i rodnu kuću [[kompozitor]]a
[[César Franck|Césara Francka]].<ref name=brit/>

Grad je i velik [[obrazovanje|obrazovni]] centar sa Državnim [[univerzitet]]om koji je osnovan [[1817]]., a od [[1960-e|1960-ih]] se nalazi u potpuno novim [[zgrada]]ma.
Kraljevski muzički [[konzervatorij]] iz [[1887]]. poznat je po školi [[violina|violine]] koju je osnovao Eugène Ysaÿe. U gradu djeluje i nekoliko [[država|državnih]] istraživačkih [[laboratorij]]a i tehničkih škola povezanih sa [[privreda|privredom]].<ref name=brit>{{cite web
| url =https://www.britannica.com/place/Liege-Belgium
| title =''Liège''
| accessdate =16.03.2022.
| language=engleski
| publisher=Encyclopaedia Britannica}}</ref>


== Pobratimski gradovi ==
== Pobratimski gradovi ==
Red 147: Red 194:
* {{flagicon|Maroko}} [[Tanger]], [[Maroko]]
* {{flagicon|Maroko}} [[Tanger]], [[Maroko]]
* {{flagicon|Italija}} [[Torino]], [[Italija]]
* {{flagicon|Italija}} [[Torino]], [[Italija]]
* {{flagicon|Rusija}} [[Volgograd]], [[Rusija]] (suspendiran)
* {{flagicon|Rusija}} [[Volgograd]], [[Rusija]] <small>(suspendiran)</small>
* {{flagicon|Kina}} [[Wuhan]], [[Kina]]
* {{flagicon|Kina}} [[Wuhan]], [[Kina]]
|}
|}

== Izvori ==
== Izvori ==
{{reflist}}
{{reflist}}
Red 159: Red 205:
[[Kategorija:Gradovi u Belgiji]]
[[Kategorija:Gradovi u Belgiji]]
[[Kategorija:Valonija]]
[[Kategorija:Valonija]]

[[Kategorija:Liège| ]]

Verzija na datum 2 april 2022 u 12:23

Liège
Panorama grada na rijeci Meuse
Panorama grada na rijeci Meuse
Panorama grada na rijeci Meuse
Koordinate: 50°38′N 05°34′E / 50.633°N 5.567°E / 50.633; 5.567
država  Belgija
Regija Valonija
Provincija Liège
Arondisman Liège
Osnovan 800.[1]
Vlast
 - gradonačelnik Willy Demeyer
Površina
 - Ukupna 69.4 km²[1]
Stanovništvo (2021.)
 - Grad 196,296[1]
 - Gustoća 2,828 stan. / km²[1]
Vremenska zona UTC+1 (UTC+2)
Poštanski broj 4000[1]
Pozivni broj 04[1]
Karta
Liège na mapi Belgije
Liège
Liège
class=notpageimage|
Liège na karti Belgije

Liège (valonski: Lîdje, nizozemski: Luik, njemački: Lüttich) je grad od 196,296 stanovnika[1] na istoku Belgije u Regiji Valonija u kojoj je administrativni centar istoimene Provincije i Arondismana.

Geografske karakteristike

Liège leži na na ušću rijeke Ourthe u rijeku Meuse[1], pored granice sa Nizozemskom i Njemačkom, udaljen 33 km od nizozemskog Maastrichta i 33 km od njemačkog Aachena.

Centar grada

Historija

Teren grada bio je naseljen još od prahistorije, a za Rimskih vremena bio je poznat pod imenom Leodium.[2]

Za ranog srednjeg vijeka u Leodiumu je sagrađena kapela u počast sv. Lamberta, biskupa iz Maastrichta, koji je njemu ubijen 705. Liège je izrastao u grad kad je sv. Hubert 721. preselio svoju biskupiju u njega.[2]

Jedan od njegovih nasljednika - biskup Notger (972.-1008.) dobio je 980. od cara Svetog Rimskog Carstva titulu kneza, tako je Liège postao prijestolnica crkvene kneževine čiji se teritorij prostirao na oko 2 / 3 današnje Valonije.[3]

Nakon tog je izrastao u umjetnički centar doline Meuse, i dom ondašnjih evropskih Intelektualaca. U to vrijeme je 1185. poveljom dobio pravo na magistrat[2], a nakon tog od kneza biskupa Alberta de Cuycka (1194.-1200.)[3] i status grada 1195.[2] Cehovi su 1303. dobili pravo na poslanike u gradskoj skupštini, što je uznemirilo plemiće pa su uskoro zavladali sukobi između njih i građana okupljenih oko cehova. Sukob je kulminirao u događaju znanom kao Male Saint-Martin, kad su građani napali i spalili u zvoniku crkve Saint-Martin plemićku stražu.[3]

Nakon tog je 1313. građanima i većini cehova dana politička jednakost.[2]

U 15. vijeku u vrijeme dok je po Niskim Zemljama dominiralo Burgundsko Vojvodstvo, čemu se Liège opirao, dvaput ga je orobio burgundski vojvoda Charles Smjeli (1467., 1468.). Nakon njegove smrti 1477. grad se oporavio i doživio je novi procvat u 16. vijeku za vadavine kneza-biskupa Érarda de La Marcka. U to vrijeme ponovno su planuli sukobi između plemstva predvođenih kneževima-biskupima i građana, taj put nadvladalo je plemstvo, što je rezultiralo ukidanjem svih demokratskih institucija 1684.[2]

Grad su 1691. bombardirali Francuzi, a 1702. zauzeli Englezi 1702. za vrijeme Rata za španjolsko nasljeđe.[2] Revolucija bez krvi]] okončala je vlast plemstva 1789., nakon tog ga je 1795. anektirala Prva Francuska Republika, ali je nakon poraza Napoleona odlukom Bečki kongres 1815. postao dio novostvorene Ujedinjene Kraljevine Nizozemske. I građani Lièga imali su važnu ulogu u Belgijskoj revoluciji 1830. nakon koje se ta kraljevina raspala.[2]

Nakon osamostaljenja Belgije 1830., Liège se značajno proširio i postao snažan industrijski centar. I pored tog što je utvrđen 1891., i bio glavni bastion obrane Meuse, u oba Svjetska rata su ga zauzeli i okupirali Nijemci. Teško je razaran od strane savezničke avijacije u Drugom svjetskom ratu.[2]

Privreda

Kao trgovački centar vrlo industrijalizirine doline Meuse poznate po rudnicima ugljena, i Liège se razvio kao grad čeličana, brojnih livnica, tvornica oružja i stakla.[2] Njegova luka postala je jedna od najprometnijih riječnih luka u Zapadnoj Evropi, naročito od kad je dovršen Albertov kanal koji ga je povezuo sa Antwerpenom.[3]

Liège je veliko raskršće željezničkih pruga, jedno od najvećih u Belgiji, a grad ima i međunarodni aerodrom koji se nalazi se u obližnjem Biersetu.[2]

Kao snažan industrijski grad Liège ima i snažan radnički pokret, što se ogleda u vodećoj ulozi koju ima u belgijskoj socijalističkoj politici. Efekti deindustrijalizacije krajem 20. vijeka doveli su do mnogih problema, jer je narastao broj nezaposlenih, ali se privreda donekle oporavila orjentacijom na uslužni sektor.[2]

Znamenitosti, kultura i obrazovanje

Najveća znamenitost grada je katedrala, nekadašnja opatijska crkva sv. Pavla, u kojoj se čuvaju relikvije sv. Lamberta i Charlesa Smjelog. Od drugih brojnih romaničkih i gotičkih crkava treba spomenuti Saint-Denis, Saint-Jacques, Saint-Martin, Sainte-Croix (sa zlatnim triptihom iz 1150. i Saint-Barthélemy, sa krstionicom iz 1108.[2] Palača kneževa-biskupa podignuta u 15. vijeku, rekonstruirana tokom 18 i 19. vijeka, danas je dom Palače pravde, a nekadašnja benediktinska opatija Saint Laurent, je od 1796. vojna bolnica.[2]

Kao neformalna valonska prijestolnica kulture (Francuska zajednica u Belgiji), Liège ima koncertne dvorane, teatre, operu, brojne galerije i muzeje. Od njih valja istaknuti Muzej dekorativne umjetnosti Ansembourg, arheološki muzej u Palači Curtius, iz 1600., muzej oružja i rodnu kuću kompozitora Césara Francka.[2]

Grad je i velik obrazovni centar sa Državnim univerzitetom koji je osnovan 1817., a od 1960-ih se nalazi u potpuno novim zgradama. Kraljevski muzički konzervatorij iz 1887. poznat je po školi violine koju je osnovao Eugène Ysaÿe. U gradu djeluje i nekoliko državnih istraživačkih laboratorija i tehničkih škola povezanih sa privredom.[2]

Pobratimski gradovi

Liège ima ugovore o prijateljstvu sa slijedećim gradovima;[4]

Izvori

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 „Belgium: Major Cities and Municipalities” (engleski). City population. Pristupljeno 16.03. 2021. 
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 „Liège” (engleski). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 16.03.2022. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 „Histoire de Liège” (francuski). Ville de Liège. Pristupljeno 16.03.2022. 
  4. ↑ „Jumelages et partenaires” (francuski). Ville de Liège. Pristupljeno 16.03.2022. 

Vanjske veze

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Liège&oldid=41247534