Logor smrti Chełmno
| Chelmno | |
|---|---|
 | |
| Postojao | decembar 1941. - januar 1945. |
| Mesto | selo Chełmno (Reichsgau Wartheland) |
| Pod kontrolom |  Nacistička Nemačka SS-Totenkopfverbände
|
| Upravnik | Herbert Lange Hans Bothmann |
| Broj zatočenika | do 360 000[1] |
| Broj žrtava | 170 000 - 360 000[1] |
 
| |
Chelmno (njemački: Vernichtungslager Kulmhof) bio je nacistički logor smrti smješten u selu Chełmno u današnjem poljskom Velikopoljskom vojvodstvu.[1]
Historija i karakteristike[uredi | uredi kod]
Chelmno je bio prvi logor smrti u poljskim zemljama koje je okupirao Treći Reich, a započeo je sa radom 8. decembra 1941[2], samo nekoliko sati nakon Napada na Pearl Harbor.[1]
Njegov glavni zadatak bila je eliminacija poljskih Židova, ali su u njemu pobijeni i neki sovjetski ratni zarobljenici i nešto više od 4 000 Roma (Cigana).[1] Njegove žrtve ponajviše su bile su iz Geta u Lodzu i ostalih 36 geta iz zapadnih krajeva Okupirane Poljske.[1] U Chelmnu je završilo i 88 djece iz češkog grada Lidice, čije je stanovništvo desetkovano kao kolektivna osveta zbog atentata na Reinharda Heydricha u maju 1942.[1]
Procjene o broju žrtava Logora Chełmno kreće su od 170 000 do 360 000 ljudi.[1]
Pored baraka za smještaj logoraša Chelmno je imao tri mobilne plinske komore.[1] To su bili preuređeni kamioni koji su plinove iz motora ispuštali u lažnu kupaonu.[2]
Najveći problem Nacista i SS-ovskog personala u logoru bio je premalo mobilnih komora, njihov ograničeni kapacitet, i sporost usmrćivanja.[1]
Neopisive muke žrtava, koje su umirale zbog gušenja ugljičnim monoksidom, SS-ovce nisu toliko brinule, koliko mukotrpan i neugodan posao istovarivanja leševa i čišćenja nakon svakog lažnog tuširanja. Jer su žrtve umirale sporo u velikim mukama, pa su im se pritom nekontrolirano praznila crijeva. Zbog tog su svi drugi naknadno izgrađeni logori smrti koristili stacionarne plinske komore koje je bilo lakše čistiti.[1]
Paradoksalno je da je i Chelmno stekao dobru reputaciju zbog svoje efikasne mašine za drobljenje kostiju (Knochenmühle).[1]
Ispočetka su žrtve pokopane u šumi Rzuchowski, približno 4 km od logora, ali je to prekinuto u ljeto 1942. zbog nesnosnog smrada iz masovnih grobnica.[2] Nakon tog su leševi spaljivani u dva izgrađena krematorija široka 10 metara i duga 5-6 m.[1]
Logor je prekinuo rad u aprilu 1943. i privremeno je zatvoren, aktivnosti su nastavljene tokom juna 1944.[2] SS-ovci su posljednje pogubljenje 47 logoraša izvršili 17. januara 1945., svega par dana uoči dolaska Crvene armije u Chełmno.[2] Nacisti su spalili i uništili sve što su zatekli u logoru i pokušali tako izbrisati sve tragove njegova postojanja.[1]
Za Logor u Chelmnu se saznalo relativno rano, jedan od prvih bjegunaca iz logora izvestio je o tom već u junu 1942. Poljsku vladu u egzilu u Londonu i lidera Geta u Lodzu Chaima Rumkowskog.[1]
Strahote Chelmna preživjela dva logoraša koji su pronađeni nakon Drugog svjetskog rata.[1]
Logor nakon rata[uredi | uredi kod]
Komandanti logora Herbert Lange i Hans Bothmann izbjegli su suđenje, Lange je poginuo u obrani Berlina 1945., dok je Bothmann izvršio samoubistvo u britanskom zatvoru. Jedini koji odgovarao bio je Bothmannov zamjenik - Walter Piller koji je osuđen na smrt na sudu u Łódźu 1949.[2]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 „Chelmno, concentration camp, Poland” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 24. 08. 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 „Obóz KL Kulmhof am Nehr” (poljski). Muzeum II wojny swiatowej w Gdansku. Pristupljeno 24.08. 2021.
