Stepa Stepanović
| Stepa Stepanović | |
|---|---|
| 11 March [S.K. 28 February] 1856 – 29. april 1929 (starost 73) | |
 Stepa Stepanović | |
| Mjesto rođenja | Kumodraž, Srbija |
| Mjesto smrti | Čačak, Kraljevina SHS |
| Pripadnost | Srbija |
| Godine službe | 1874 – 1919 |
| Čin | Vojvoda (vojni čin) (Feldmaršal) |
| Komande | Srpska 2. armija |
| Bitke/ratovi | Srpsko-bugarski rat, Prvi balkanski rat, Drugi balkanski rat, Prvi svetski rat |
| Odličja | Karađorđev krst sa zvezdom, Takovski krst |
Stepa Stepanović (Kumodraž 12. mart 1856. - Čačak 27. april 1929.) je srpski vojskovođa koji se smatra jednim od najvećih junaka srpske vojne istorije.
Stepa Stepanović se srpskoj vojsci priključio 1874. godine kao pitomac Artiljerijske škole. Učesnik je srpsko-turskih ratova (1876-1878.), kao pitomac-narednik, kasnije potporučnik. Već tada bio je zapažen kao hrabar i istrajan vojni starešina, koji je u kritičnim momentima ulazio u streljački stroj da ličnim primerom hrabri svoje vojnike, zbog čega je odlikovan Takovskim krstom s mačevima.
U periodu između bitaka na Slivnici i kod Kumanova obavljao je dužnosti komandanta bataljona, puka, brigade i divizije i pomoćnika načelnika Glavnog generalštaba. Dva puta bio je i ministar vojske. U tom periodu Srpska vojska je u organizacionom, stručnom, materijalnom i moralnom pogledu bila dobro pripremljena za predstojeće ratove. U Prvom balkanskom ratu (1912-1913.) Stepa Stepanović je komandovao Drugom armijom, koja je sa pravca Custendil-Dupnica ugrozila desni bok turske Vardarske armije i njeno odstupanje pretvorila u panično bekstvo.
Dugotrajno ratovanje pod Jedrenom, njegovo zauzimanje, kao i zarobljavanje više od 60.000 Turaka samo su neki od uspeha Druge armije i njenog komandanta. U Drugom balkanskom ratu, armija pod Stepinom komandom požrtvovano je branila nišavsku zonu sa utvrđenim logorom u Pirotu. Kada je počeo Prvi svetski rat, kao zastupnik odsutnog načelnika Štaba Vrhovne komande Radomira Putnika, znalački je rukovodio mobilizacijom i koncentracijom Srpske vojske. Posle Putnikovog povratka u zemlju, ponovo preuzima dužnost komandanta Druge armije i sa njenim glavnim snagama izvodi marš-manevar preko Kočeljeva i Tekeriša. U strahovitom noćnom sudaru, na istočnim padinama Cera, porazio je 21. diviziju austrougarskog 8. korpusa i praktično rešio ishod Cerske bitke. U najtežim trenucima tog sudara, nalazio se u prvim borbenim redovima divizije. Za tu savezničku pobedu nad Centralnim silama, 29. avgusta 1914. godine, unapređen je u čin vojvode.
Njegova armija je u bici na Drini požrtvovano branila Mačvu, uspešno odbijala više koncentričnih napada nadmoćnijih austrougarskih snaga, prikovala Poćorekovu Petu armiju za obale Drine i Save i mesecima iscrpljivala i trošila njene snage.
U Kolubarskoj bici (od 16. novembar do 15. decembar 1914.) Druga armija je na desnoj obali Kolubare najpre zaustavila neprijateljski napad, a zatim učestvovala u manevarskim poduhvatima vojvoda Radomira Putnika i Živojina Mišića, što je dovelo do sloma austrougarske Balkanske vojske.
Za vreme invazije na Srbiju u jesen 1915. godine, Stepina armija je, u sadejstvu sa Timočkom vojskom, osujetila pokušaj bugarske Prve armije da kroz nišavsku zonu prodre u pozadinu glavnih snaga Srpske vojske angažovane na severnom frontu protiv austrougarskih i nemačkih armija i time umnogome doprinela propadanju Makenzenovih planova o brzom okruženju i uništenju Srpske vojske. Iako je imao značajnu ulogu u reorganizaciji Srpske vojske na Krfu i njenim prvim uspesima na frontu kod Gornićeva, na Kajmakčalanu i oko Bitolja, najveći uspeh vezan je za proboj solunskog fronta i izbacivanje Bugarske iz rata. Tu tešku i složenu operaciju Stepina armija izvela je na način nepoznat u dotadašnjoj istoriji ratovanja. Njene trupe su u nezadrživom naletu probile neprijateljski utvrđeni front na Dobrom polju i Kozjaku i u sadejstvu sa Prvom armijom i savezničkim snagama, bez predaha, gonile razbijene bugarske i nemačke trupe sve dok, 29. septembra 1918. godine, nisu prinudile Bugarsku na kapitulaciju i otvorile put za konačno oslobođenje Srbije. Ta vešto izvedena operacija i prva saveznička pobeda, koju je izvojevala Srpska vojska u Cerskoj bici, uvrstile su ga u red najvećih vojskovođa Prvog svetskog rata i srpske ratne istorije.
Uprkos tome, slavni vojvoda i u danima trijumfalnog povratka u otadžbinu ostao je skroman, nije se otimao o titule, parade i odlikovanja. Iz vojne službe se povukao u jesen 1919. godine.
- Stepa Stepanović (srpsko nasleđe) Arhivirano 2008-02-18 na Wayback Machine-u
