Ivan Marić
| Ivo Marić | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 27. 1. 1894. Split,  Austrougarska |
| Smrt | 1968. godine Split,  Jugoslavija |
| Nacionalnost | Hrvat |
| Ostala imena | Željezar, Eisner, Kodel |
| Državljanstvo | Jugoslavija |
| Zanimanje | metalski radnik, revolucionar |
| Titula | Član Centralnog komiteta KPJ od 1932. do 1936. godine |
| Politička partija | Socijaldemokratska stranka Hrvatske i Slavonije (1911-1919); Komunistička partija Jugoslavije (1919-1939) |
| Suparnik/ci | Josip Broz Tito |
| Vjeroispovijest | ateista |
| Suprug/a | Mila Marić |
Ivan Ivo Marić (pseudonimom Željezar, Split, 27. januar 1894 - Split, 1968) je bio dalmatinski komunist i revolucionar, član najužeg partijskog rukovodstva i kratko vreme neformalni vođa KPJ.
Između Marićevog "paralelnog centra" KPJ u Parizu i Josipa Broza trajala je borba od 1937. godine do 1940. godine.[1]
Ivan Marić rođen je u Splitu 27. januara 1894. godine.
Nakon streljanja generalnog sekretara Milana Gorkića u Moskvi 1937. godine, Kominterna nije postavila novog vođu KPJ.
Dvojica pariskih vođa KPJ, Dalmatinac Ivo Marić i Crnogorac Labud Kusovac, nastojali su da se pozicioniraju kao naslednici Gorkića.[1] Marić je predložio Brozu, organizacionom sekretaru KPJ, da oni zajedno sa Lovrom Kuharom, Labudom Kusovcem i Dragutinom Marušićem, "privremeno preuzmu odgovornost za sav partijski rad", što je Broz odbio.[2]
Marić je početkom 1938. godine obavestio generalnog sekretara Kominterne Georgi Dimitrova o Titovoj odgovornosti za neuspeh akcije slanja jugoslovenskih dobrovoljaca u Španiju prethodne godine, tokom koje su mnogi pohapšeni.[2]
Marić je prihvatio predlog grupe funkcionera u Parizu, gde se tada nalazilo sedište KPJ, da privremeno preuzme odgovornost za rad partije. On je tokom 1938. godine neformalno proglašen generalnim sekretarom KPJ.[2] Njegov CK u Parizu je jedno vreme imao podršku nekih funkcionera Kominterne, kao što je Ivan Srebrnjak.[1] Još važnije, Marić i Kusovac su imali podršku čuvenog Petka Miletića, vođe komunista-robijaša u Sremskoj Mitrovici i glavnog Titovog rivala.[1]
Marić i Kusovac su bili do 1938. u Parizu. Kusovac je bio sekretar Španskog komiteta, a Marić je radio u emigracijskim organizacijama. Jula 1938. godine Tito u pismu šefu Kominterne Georgi Dimitrovu izjavljuje da je isključio svoje suparnike Labuda Kusovca i Ivu Marića iz KPJ.[3] Istog meseca, pariska policija je otkazala gostoprimstvo dr Labudu Kusovcu, Ivanu Mariću i njihovim ženama, zatim Živojinu Pavloviću i još nekolicini njihovih bliskih saradnika. Među izgnanim nije bilo nijednog od "staljinovaca".[4] Živojin Pavlović tvrdi da njihov izgon nije tražilo jugoslovensko poslanstvo već je denuncijacija kod francuske policije došla od strane novog partijskog rukovodstva, "bilo preko francuske partije, bilo preko agenata GPU-a."[4]
Sredinom marta 1939. godine, Tito je Marića zajedno sa saradnicima zvanično izbacio iz KPJ. Obrazloženje je glasilo: "Razorno antipartijsko djelovanje, grupašenje, unošenje zabune u redove Partije, širenje lažnih glasina i veze sa trockističkim i drugim sumnjivim elementima, itd."[2] Pored toga, Broz je denuncirao Marića i njegove saradnike Kominterni.
U Parizu su Marić-Željezar i Kusovac-Labud kojima sam zabranio sudjelovanje u radu zbog njihova frakcijskog djelovanja i nanošenja štete partiji. Potkopavali su autoritet među emigrantima. U zemlji šire oštre glasine, daju razne svoje direktive i tako uzrokuju zbrku među članovima partije... Ne znam što reći o njemu, jer našoj je partiji napravio takvu štetu kao da je idiot ili svjesni štetočina.[5]
Poslije rata završio je na Golom otoku. Uhapšen je 15. jula 1951, te osuđen na 48 meseci zatvora. Pušten je na slobodu 15. jula 1955.[6]
U zbirci pripovedaka "Opraštanja nije bilo" Mihailo Lalić posvećuje istoimenu pripovetku Ivi Mariću i njegovom životu.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ivo Banac, With Stalin Against Tito: Cominformist Splits in Yugoslav Communism
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Marić brži od Tita
- ↑ Phyllis Auty, Tito: A Biography (str. 154)
- ↑ 4,0 4,1 Živojin Pavlović, Bilans sovjetskog termidora: Prikaz i otkrića o delatnosti i organizaciji Staljinskog terora
- ↑ Cinkanjem i preko leševa do šefa KPJ
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2024-04-17. Pristupljeno 2016-03-08.