Napad NOVJ na Cazin septembra 1944.

Napad NOVJ na Cazin septembra 1944.
Deo Drugog svetskog rata
Vrijeme: 13. septembar 1944. Mjesto: Cazin, komunikacije između Bihaća i Cazina Rezultat: Pobeda NOVJ
Sukobljene strane
Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije	Nemački Vermaht Snage NDH
Uključene jedinice
dve brigade Osme korpdunaške divizije jedna brigada Sedme banijske divizije Unska operativna grupa NOVJ Cazinski partizanski odred vod tenkova haubička bateriju Haubičkog diviziona četvrtog korpusa	Peta ustaška bojna delovi 373. legionarske divizije Deseta zagrebačka jurišna bojna NDH
Snaga
oko 2.000 u napadu na Cazin, oko 2.000 u izolaciji napada	oko 450 u odbrani garnizona, oko 6.000 u okolnim garnizonima
Žrtve i gubici
13 poginulih, 43 ranjena, 3 nestala	273 mrtvih, 276 zarobljenih, oko 90 ranjenih (prema izveštaju štaba Osme divizije)

Snage Četvrtog korpusa NOVJ izvele su septembra 1943. napad na nemačko-ustaški garnizon u Cazinu. Napad na Cazin izvele su Prva brigada Osme divizije i Druga brigada Unske operativne grupe, dok je Druga brigada Osme divizije sprečavala intervenciju prema Cazinu iz Bihaća i Ostrošca.

Napad je počeo 13. septembra 1944. u 5:30 ujutro. Nakon tri sata borbe brigade NOVJ slomile su otpor i oslobodile Cazin, a borbe su se nastavile gonjenjem Pete ustaške bojne koja je pokušavala da se probije iz Cazina prema Bihaću. U toku dana ova grupacija je razbijena i najvećim delom uništena, a pokušaji prodora iz Bihaća prema Cazinu su odbijeni. U Cazinu je najvećim delom uništena Peta ustaška bojna.

Nemačko-ustaške snage uspele su da prodru u Cazin i ponovo ga posednu 14. septembra u 15 sati. Štab Četvrtog korpusa NOVJ naredio je nastavak napada prema Izačiću i Vagancu. Nemačko-ustaške snage napustile su Izačić pre planiranog napada, a napad na Vaganac okončan je neuspehom.

Okolnosti

Nakon veoma uspešnih akcija po komunikacijama tokom operacije Ratvik, štab Četvrtog korpusa odlučio je da nastavi ofanzivna dejstva birajući isturena osovinska uporišta prema slobodnoj teritoriji. Pripremljeni su i izvedeni napadi na Cazin u Cazinskoj krajini, Vaganac u Kordunu, Sunju na Baniji i manja osovinska uporišta južno od Zagreba.

Cazinski garnizon imao je važnu ulogu u zaštiti unske komunikacije koja je za 15. nemački korpus u tom periodu imala rastući značaj. Napad na Cazin nadovezao se na operacije Petog korpusa NOVJ i oslobođenje Prijedora i predstavljao je dodatni pritisak na 15. korpus pred Drugu banjalučku operaciju.

Literatura

• Baić, Dušan (1990). ČETVRTI KORPUS NOV JUGOSLAVIJE odnosno PRVI KORPUS NOV HRVATSKE. Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar. 
• Perić, Ignjatije (1972). Peta kordunaška brigada. Beograd: Vojnoizdavački zavod.