Malgaški Francuzi (Vazaha)

Malgaški Francuzi Vazaha
Ukupna populacija
123 000
Regioni sa značajnim brojem pripadnika
Madagaskar
Jezik/ci
francuski, malagaški
Religija
Katoličanstvo
Srodne etničke grupe
Francuzi

Malgaški Francuzi ili Vazaha su jedna od malgaških nacionalnih manjina od 123 000 pripadnika (0.618% stanovnika). Vazaha na malagaškom znači stranac, i to ime se zapravo upotrebljavalo za sve evropske bijele doseljenike na otok. Oni su brojem mala, ali i danas vrlo uticajna zajednica na Madagaskaru, od kojih je velika većina rođena na otoku, a potječu od bivših francuskih kolona, koji su se naselili na otok tokom 19. i 20. vijeka.

Malagaški Franacuzi uz materinji francuski govore i malagaški makrojezik, i to brojne varijante, ovisno o kraju gdje žive.

Historija

Francuzi su u nekoliko navrata pokušali kolonizirati Madagaskar, ali te prve kolonije nisu dugo opstale. Prvu stabilnu dugotrajnu koloniju uspjeli su osnovati 1840. na sjeverozapadu otoka, kad su nakon dugotrajnih pregovora sa Sakalavama uspjeli dobiti protektorat. Nakon dva rata Francuzi su do 1894., uspjeli proširiti svoju vlast na cijeli otok, tako da je 1896. Madagaskar proglašen francuskom kolonijom. Nakon tog doselili su se mnogi koloni iz metropole, uglavnom kao službenici kolonijalnog aparata i kao i poljoprivrednici. Stvarnu ekonomsku i političku moć u zemlji, zadržali su prvi francuski doseljenici, vlasnici velikih plantaža. Velika promjena dogodila se 1914., kad su kolonijalne vlasti dopustile da u Malagaškom parlament]]u budu i predstavnici Malagašana, unatoč mnogo buka i protesta među francuskim kolonima. Francuska se u to vrijeme suočavala sa brojnim ekonomskim teškoćama, uzrokovanih vanjskim i unutrašnjim razlozima. Nakon zvaničnog ukidanja ropstva 1896. Francuski plantažeri htjeli su ih zamjeniti jeftinom radnom snagom iz Kine i Indije, ali nisu uspjeli u svojim namjerama, tako da je njihov broj ostao zanemariv. Istovremeno rađali su se i radnički pokreti, koji su zahtjevali bolje uvjete rada, kako među malgašanima, tako i među francuskim kolonima, njihovi zahtjevi postali su potpuno oprečni, pogotovo nakon 1926, kad su francuski radnici su dobili prava koje je garantirala država, a Malgašanima je umjesto tog dat program prisilnog rada na velikim javnim radovima tzv SMOTIG (tako je izgrađena pruga Fianarantsoa - Côte Est).

Veliko razočaranje i težak udarac francuskim kolonima, predstavljala je klima, nekoliko katostrafalnih uragana uništilo je usjeve, tako da su se mnogi mali farmeri našli pred bankrotom. Za vrijeme velike ekonomske krize 1930-ih godina, kolonijalna uprava preferirala je proizvodnju kave, kao proizvoda koji se najlakše može prodati. Do 1932., Evropski farmeri osnovali su 21 poljoprivrednih zadruga sa nekoliko hiljada članova, koje su davale kredite svojim članovima, i brinule se o plasmanu robe. Nakon Drugog svjetskog rata, i Madagaskar je zahvatio val antikolonijalizma, tako da se 1947. i 1948., francuska kolonijalna uprava našla na udaru, novoosnovane političke partije Demokratskog pokreta za Malagašku reformu (MDRM), radikalniji članovi tog pokreta - počeli su napadati zgrade francuske kolonijalne uprave i posjede francuskih kolona.

Iz tog se izrodio pravi rat, u kom je ubijeno 550 Francuza. Nakon tog je nekoliko hiljada francuskih kolonista emigriralo u Francusku iz straha za vlastitu sigurnost. Tokom 1950-ih i ranih 1960-ih za vrijeme Madagaskarske prijelazne vlade, većina francuskih kolona napustila je Madagaskar, emigriravši prije svega u Francusku, nakon povećanog pritiska (koje je kojiput prelazilo u ugnjetavanje) na njih, tako da je na početku 1970-ih, na Madagaskaru ostalo živjeti oko 105.000 Vazaha (Malagaških Francuza). Od tada do danas njihov broj stagnira, tako da ih danas ima oko 124 000, od toga njih oko 18 000 su i rođeni Francuzi.

Geografska rasprostranjenost

Vazahe danas žive koncentrirani oko gradova Antananarivo, Toamasina, Mahajanga, Antsiranana.