Lidija Jovanović

Lidija Jovanović
Lidija Jovanović
Datum rođenja	10. avgust 1914.
Mesto rođenja	Rijeka Austrougarska
Datum smrti	18. 7. 2015. (100 godina)
Mesto smrti	Tivat Crna Gora
Suprug	Blažo Jovanović
Profesija	društveno-politička radnica
Članica KPJ od	1934.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Odlikovanja	Orden bratstva i jedinsta Orden za hrabrost Partizanska spomenica 1941.

Lidija Jovanović rođena Klementi (Rijeka, 10. avgust 1914. – Tivat, 18. jul 2015), učesnica Narodnooslobodilačke borbe i društveno-politički radnik Socijalističke Republike Crne Gore.

Biografija

Rođena je 10. avgusta 1914. godine u Rijeci. Kao mala je ostala bez roditelja, pa je prešla da živi u Varaždin kod ujaka, koji je bio arhitekta i preuzeo brigu o njoj. U Varaždinu je završila osnovnu školu, a potom i Srednju zubotehničku školu.

U Varaždinu je upoznala i svog budućeg supruga poznatog revolucionara Blaža Jovanovića, koji je posle završetka Pravnog fakulteta, 1931. godine dobio mesto sudskog pripravnika u varaždinskom Sreskom sudu. Kada je 1934. godine bio premešten u Okružni sud u Podgorici, Lidija se udala za njega i sa njim pošla u Crnu Goru. Ubrzo po dolasku u Podgoricu, njen suprug je napustio Sud, prešao u advokate i posvetio se revolucionarnom i partijskom radu.

Lidija je 1934. godine primljena u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) i angažovala se na humanitarnom radu. Bila je sekretar „Crvene pomoći“ (kasnije Narodna pomoć), organizacije koja se brinula o uhapšenim članovima i simpatizerima KPJ, kao i o njihovim porodicama. Lidija je naročito bila aktivna tokom 1935. i 1936. godine, kada je na teritoriji Crne Gore bilo uhapšeno 350 članova KPJ. Ona je tada organizovala prikupljanje pomoći za zatočene komuniste koji su se nalazili u dubrovačkom zatvoru, kao i pomoć za njihove porodice.

Bila je učesnik u radu Osme pokrajinske konferencije KPJ za Crnu Goru, Boku, Sandžak i Kosovo i Metohiju, koja je održana 16. i 19. avgusta 1940. godine u selu Žugića Barama, kod Žabljaka. Za vreme ove Konferencije obavila je veoma važan partijski zadatak - bila je pratilac generalnog sekretara KPJ Josipa Broza Tita na njegovom putu od Podgorice do Žabljaka.

Godine 1939. je postala član, a 1940. sekretar Mesnog komiteta KPJ za Podgoricu. Krajem 1940. i početom 1941. godine, u vreme kada su mnogi rukovodeći komunisti Crne Gore bili uhapšeni, Lidija je postala član tzv „zameničkog“ (rezervnog) Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, Boku i Sandžak. Pri Pokrajinskom komitetu je obavljala dužnost sekretara Komisije za rad sa ženama i bila član Komisije za rad sa sindikatima. Bila je organizator nekoliko zborova žena, na kojima je okupljenim ženama pričala o njihovoj emancipaciji, borbi za pravo glasa i za pravedniji položaju u društvu. Pored toga radila je na opismenjavanju žena i njihovom prosvećivanju, a posebno na borbi protiv sujeverja i edukaciji mladih žena o brizi o bebama, čija je smrtnost tada bila veoma visoka. Najviše je delovala u Piperima, rodnom mestu svoga supruga.

Neposredno pred početak Aprilskog rata je bila vršilac dužnosti ovog „zameničnog“ Pokrajinskog komiteta. U danima posle kapitulacije Jugoslovenske vojske, aprila 1941. godine Lidija je veoma aktivno učestvovala u prikupljanju oružja, municije i dr. U vreme izbijanja Trinaestojulskog ustanka, postala je član Mesnog komiteta KPJ za Podgoricu i aktivno radila na organizovanju pozadine. Krajem 1941. godine postala je član Okružnog komiteta KPJ za Podgoricu, u to vreme nastala je kriza u Narodnooslobodilačkom pokretu (NOP) u Crnoj Gori, jer je četnički pokret uz podršku italijanskog okupatora dobijao sve veći zamah.

Od sredine 1942. do maja 1943. godine ilegalno je radila u neprijateljskoj pozadini. Ovo je bio najteži period njenog života, jer je pored gotovo svakodnevnih četničkih potera za njom, doživela i nekoliko porodičnih tragedija - starala je Blažova sestra, zet i njihovo dvoje dece; njen mlađi brat je ubijen u ustaškom zatvoru u Lepoglavi; njeno dvoje dece - jedno od sedam, a drugo od pet godina se godinu dana nalazilo u okupatorskom zatvoru; a njihova porodična kuća u Veljem Brdu je bila zapaljena.

U leto 1943. godine postala je sekretar Inicijativnog odbora Antifašističkog fronta žena (AFŽ) Crne Gore i veoma aktivno je radila na organizovanju i povezivanju žena antifašista i njihovom organizovanju u seoske, mesne i sreske odbore. Na Prvom kongresu AFŽ Crne Gore, 5. decembra 1943. godine je bila izabrana za sekretara Glavnog odbora. Novembra 1943. godine bila je birana za većnika Zemljaskog antifašističkog veća narodnog oslobođenja Crne Gore.

Posle oslobođenja zemlje, aktivno je učestvovala u društveno-političkom životu Socijalističke Republike Crne Gore i nalazila se na mnogim odgovornim dužnostima - bila je predsednik Odbora za narodno zdravlje i socijalnu politiku Narodne skupštine NR Crne Gore, član Predsedništva Glavnog odbora Socijalističkog saveza radnog naroda Crne Gore, član Predsedništva Saveza ženskih društava Jugoslavije, član Centralnog odbora Crvenog krsta Jugoslavije i predsednik Glavnog odbora Crvenog krsta Crne Gore. U tri mandata je birana za poslanika Skupštine SR Crne Gore, a bila je i član Centralnog komiteta Saveza komunista Crne Gore.

Pošto je kao mala i sama bila siroče, posle oslobođenja se kao pomoćnik ministra za zdravlje i socijalnu politiku u Vladi NR Crne Gore posebno angažovala na osnivanju domova za ratnu siročad, kao i drugih ustanova za nezbrinutu decu. Aktivno je učestvovala u organizovanju doma i škole za gluvonemu decu u Kotoru, Doma za napuštenu decu u Bijeloj, Doma staraca u Risnu, kao i pomoći Udruženju slepih Crne Gore.

Umrla je u svojoj 101 godini, 18. jula 2015. godine u Tivtu, gde je provela poslednje godine svoga života. U braku sa Blažom Jovanovićem, revolucionarom i narodnim herojem, koji je umro 1976. godine imala je četvoro dece - dva sina i dve ćerke.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su Orden bratstva i jedinstva prvog red i Orden za hrabrost. Nekoliko dana pred smrt, predsednik Crne Gore Filip Vujanović ju je povodom Dana državnosti i dana ustanka, 13. jula 2015. godine, na predlog SUBNORA Crne Gore odlikovao Ordenom crnogorske zastave prvog stepena.

Literatura

• Jugoslovenski savremenici - Ko je ko u Jugoslaviji. Hronometar, Beograd 1970. godina.

Spoljašnje veze

• Vijesti „Prva drugarica Crne Gore Lidija Jovanović napunila 100 godina“, 10. avgust 2014. godine. Arhivirano 2014-08-14 na Wayback Machine-u