Jovan III Duka Vatac
| Jovan III Duka Vatac | |
|---|---|
|
| |
| Mesto rođenja | Dimotika (Vizantijsko carstvo) |
| Datum smrti | 3. novembar 1254. |
| Mesto smrti | Nimfej (Nikejsko carstvo) |
| Poreklo i porodica | |
Jovan III Duka Vatac (grč. Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης, rođen oko 1192. u Dimotici, umro je 03.11. 1254. godine u Nimfeju) je bio nikejski car (1222 — 1254) iz dinastije Laskarisa, suprug Irine Laskaris, ćerke Teodora I (1204 — 1222) i jedan od najvećih vizantijskih vladara.
On je kao sposoban vojskovođa (iako je patio od epilepsije) preuzeo vlast 1222. godine i nasledio svog tasta na prestolu koji je uspeo da odbrani u borbama sa Teodorovom braćom koja su mu osporila pravo na to. Zahvaljujući sporazumu sa Seldžucima i dobrim odnosima sa antipapski nastrojenim Fridrihom II (1212 — 1250), on se okrenuo obnovi vlasti na Balkanskom poluostrvu. Bez borbe je zauzeo Solun 1246. godine i ovladao Trakijom, Makedonijom delovima današnje Albanije oko Kroje, uspeo je da sebi potčini Epirsku despotovinu 1252. godine, a uz pomoć mornarice je ovladao značajnim egejskim ostrvima (Lezbos,Hios,Samos,Ikarija i Rodos). On je tokom svoje trodecenijske vladavine uspeo da Nikejsko carstvo od skromne provincijske države uzdigne na rang najjače regionalne sile. Iako nije uspeo da zauzme Carigrad 1235. godine u saradnji sa Bugarima, smatra se da je direktno njegova vladavina dovela do konačnog oslobođenja Carigrada i obnove Vizantije 1261. godine. Na unutrašnjem planu je mnogo učinio na polju pravosuđa, ali i podizanja bolnica i pomaganja sirotinji zajedno sa svojom suprugom Irinom, zbog čega je nakon smrti kanonizovan kao sveti car Jovan Milostivi.
Pretpostavlja se da je Jovan bio sin vojskovođe Vasilija Vataca i neke rođake careva Isaka II (prva vlada 1185 — 1195, druga vlada 1203 — 1204) i Aleksija III (1195 — 1203). On se 1212. godine oženio Irinom Laskaris, ćerkom nikejskog cara Teodora Laskarisa koji ga je odredio za svog naslednika. Sa njom je imao jednog sina Teodora (II) koji ga je nasledio. Posle Irinine smrti 1239. godine se oženio po drugi put Konstancom, vanbračnom ćerkom Fridriha II sa kojom nije imao dece.
- Georgije Ostrogorski, „Istorija Vizantije“, Beograd 1959.
| Prethodnik: Teodor I Laskaris |
Nikejski carevi (1222 — 1254) |
Nasljednik: Teodor II Laskaris |
