1748.

1748.. po kalendarima
Gregorijanski	1748.. (MDCCXLVIII)
Ab urbe condita	2501.
Islamski	1160–1162.
Iranski	1126–1127.
Hebrejski	5508–5509.
Bizantski	7256–7257.
Koptski	1464–1465.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1803–1804.
• Shaka Samvat	1670–1671.
• Kali Yuga	4849–4850.
	Kineski
• Kontinualno	4384–4385.
• 60 godina	Yang Zemlja Zmaj; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11748.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1710-e 1720-e 1730-e – 1740-e – 1750-e 1760-e 1770-e
Godine:	1745 1746 1747 – 1748 – 1749 1750 1751

Ovo je članak o godini 1748.

Godina 1748 (MDCCXLVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

januar - Afganski vladar Ahmad Šah Durani je na pohodu protiv indijskih mogula: zauzima Lahore.
18. 1. - Umro karlovački mitropolit Arsenije IV Jovanović.
poč. godine - Manja buna u Mostaru zbog vojničkih plaća.^[1] Janičari okrenuli topove na defterdara bosanskog paše koji je došao da isplati gradsku posadu a ne i njih. Bostandži Sulejman-paša je na kraju smenjen zbog novih buna a ponovo je poslat Abdulah-paša Muhsinzade.^[2]
1. 2. - Novi Sad dobio status slobodnog kraljevskog grada od Marije Terezije.
23. 2. - Švedski kralj Frederik I ustanovio Orden Serafima, najviše švedsko odličje, kao i Orden mača i Orden Polarne zvezde.
mart - Bitka kod Manupura u Pendžabu: Duranijevi Afganci su pobegli nakon što je zapaljena artiljerija izazvala velike žrtve, Siki ih napadaju u povlačenju.
15. 3. - Formiran prvi Magistrat i usvojen Statut Novog Sada.

April/Travanj – Jun/Lipanj

9. 4. - Rat Jenkinsovog uha - Bitka kod Santiago de Cuba: Britanci pokušali prodreti u luku ali su odbijeni topovskim baterijama.
24. 4. - U Aachenu počinje veliki diplomatski kongres čiji je cilj sklopiti sporazum kojim bi se okončao Rat za austrijsko nasljedstvo (a zajedno sa njim i Rat Jenkinsovog uha).
26. 4. - Umro je mogulski car Muhammad Shah, nasleđuje ga sin Ahmad Shah Bahadur (do 1754) - carstvo je u opadanju.
proleće? - Rat za austrijsko naslijeđe: Ruske snage od 36.000 ljudi na čelu sa Vasilijem Repnjinom stižu na Rajnu, u skladu sa prošlogodišnjom konvencijom sa Britanijom.
1. 5. - Utemeljena Nova Gradiška, kao zapovjedno mjesto Gradiške graničarske pukovnije.
1. 5. - Otvoreno Nadbiskupsko sjemenište Zmajević, Zadar.
7. 5. - Rat za austrijsko naslijeđe: francuski maršal de Saxe zauzima Maastricht nakon trosedmične opsade.
1. 6. - Umire nizam Hajderabada Asaf Jah I. Nasleđuje ga sin Nasir Jung (do 1750), ali ubrzo dolazi do sukoba za presto, u koji će se mešati i Britanci i Francuzi.
17. 6. - Prvi karnatički rat: Francuzi ne uspevaju uzeti Cuddalore Britancima.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

6. 7. - Nader-šah Afšarov nećak Ebrahim Afšar je vladar Persije nakon što je poražen njegov brat Adel-šah.
avgust - Prvi karnatički rat: Britanci opsedaju francuski Pondichery u Indiji - do oktobra, bezuspešno.
25. 8. - Pariski Salon: uveden je žiri nagrađivanih umetnika - uticaj Salona postaje neupitan.
6. 9. - Crkveno-narodni sabor u Sremskim Karlovcima: za karlovačkog mitropolita izabran episkop aradski i vršački Isaija Antonović - potvrđen u novembru, umire već u januaru. Gornjokarlovački episkop Pavle Nenadović određen za aradskog episkopa (dok ne nasledi Antonovića), u Vršcu će stolovati Jovan Đorđević (1749-69).
24. 9. - Ebrahim Afšar je ubijen u pobuni svoje vojske,

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

1. 10. - Nader-šahov unuk Šahroh-šah je zavladao Horasanom (do 1750).
12 - 14. 10. - Pomorska Bitka kod Havane: Britanci su naneli gubitke Špancima, ali prilika nije iskorišćena.
18. 10. - U Aachenu sklopljen Aachenski mirovni sporazum koji je uglavnom cementirao granice po načelu status quo ante bellum (s izuzetkom Pruske) koja je od Habsburgovaca ranije preuzela Šlesku); lotarinški vojvoda Franz Stephan I i suprug austrijske carice Marije Terezije priznat za rimsko-njemačkog cara.
- Pruskoj je potvrđena Šleska a Mariji Tereziji titula
- Francuskoj je hitno potreban mir, pa pristaje vratiti Habsburzima osvajanja u Nizozemskoj (Francuzi će govoriti "glupo k'o mir" i "raditi za Prusku" tj. ni za šta)
- Britaniji se vraća Madras u Indiji a Francuzima Louisbourg i Île-Royale u Novoj Škotskoj i Sveti Martin u Karibima. Napetost i sukobi u Severnoj Americi se nastavljaju: Rat oca Le Loutrea u Akadiji i Novoj Škotskoj 1749-55. te Francuski i indijanski rat na širem prostoru 1754-63.
- Španski princ Filip dobija Parmu i Pjačencu, kojoj je priključena Gvastala, teritorije koje trenutno drže Habsburzi - Parma je postojbina Filipove majke Elisabette, ovim nastaje vladarski dom Bourbon-Parma.
- Obnovljena je nezavisnost Modene, kao i Đenove; Sardinija dobija manje ustupke od Habsburga (Vigevano)
- Nezadovoljstvo ishodom rata vodi gledanju na mir kao na primirje, Diplomatskoj revoluciji 1756. i Sedmogodišnjem ratu 1756-63.
decembar - Britanski pretendent Charles Edward Stuart je uhapšen u Parizu, da bi bio proteran iz Francuske, u skladu sa Ahenskim mirom.
decembar - Ahmed-šah Durani je pokrenuo još jedan pohod u Pendžab, koji donosi proširenje na račun Mogula.
22. 12. - Knez Lihtenštajna Johann Nepomuk Karl umire bez nasljednika, nasljeđuje ga stric Joseph Wenzel, raniji vladar i regent (vlada do 1772).

Kroz godinu

U habsburškim nasljednim zemljama počinje rektifikacija direktnih poreza, povišeni su na 14 miliona forinti.^[3] Ukinut dotadašnji sistem financiranja starih krajiških generalata, prenosi se na centralnu vlast.^[4]
Stara Gradiška je prvi vojni komunitet - osnivaju se s ciljem da budu središta trgovačke i obrtničke aktivnosti u Vojnoj krajini.^[5] Petrovaradin dobio pravo 1747-48.^[6] Odn. prvi je Petrovaradin (a St. Gradiška 1753).^[7]
Uvode se jedinstvena pravila za vojsku u Habsburškoj monarhiji.^[8]
Virovitička i Požeška županija primorane da račune za '45. i '46. predlože Ugarskom namjesničkom vijeću, jer ih je hrvatski sabor iz nejasnih razloga propustio primiti.^[9]
Komisija za spajanje Potiske i Pomoriške granice u Aradu poručuje Srbima da pređu u Banat da bi ostali "militari" ili da ostanu na mestu kao ugarski kontribuenti - ovi odbijaju i jedno i drugo (ipak se moraju odlučiti 1751).^[10]
U rumunskoj štampariji u Blažu, u Erdelju, objavljen srpski prevod Regulamenta za vojnu granicu - prvi štampani tekst na narodnom govoru pravoslavnih Srba.^[11]
Dubrovački sveštenik Andrija Zvonić završio pred crkvenim sudom zbog ljubavi prema guslama.^[12]
Hrvatski isusovac Ferdinand Konščak je poglavar misije San Ignacio Kadakaamán u Donjoj Kaliforniji.
1747-48 - Nakon nereda na Rabu, Pagu i Šolti, u Kaštelima i okolici Zadra, mletačke vlasti hapšenjem istaknutijih ljudi za sada zavode mir. Dalmatinski providur se protivi tome da imućniji uživaoci zemlje postanu vlasnici, jer bi se time "upropastili seljaci".^[13] Dalmacija s Bokom, bez Kvarnera, ima 25.000 porodica ili 166.000 stanovnika.^[14]
Jovan Kurtović se sa trojicom braće odselio iz okoline Trebinja u Trst, gde postaje ugledan trgovac.
Friedrich Gottlieb Klopstock počinje objavljivanje epa Der Messias (do 1773).
Nauka i tehnika
- Francuski filozof i publicist Montesqieu objavljuje svoju znamenitu knjigu O duhu zakona u kojoj iznosi doktrinu o trodiobi vlasti.
- David Hume: "Istraživanje glede ljudskog razuma" (Kant će za ovu knjigu reći da ga je probudila iz "dogmatskog dremeža").
- Julien Offray de La Mettrie: L'Homme Machine.
- Počelo iskopavanje Pompeja - španski vojni inženjer Roque Joaquín de Alcubierre za kralja Karla.
- Leonhard Euler: Introductio in analysin infinitorum, osnovi matematičke analize, dat je Eulerov identitet i formula.
- Ruđer Bošković: Dissertatio de lumine.
- Jean-Antoine Nollet dokumentovano posmatra osmozu u prirodnim membranama;
- Thomas Frye proizveo koštani porcelan u novoj londonskoj fabrici.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1748.

6. 2. - Adam Weishaupt, osnivač iluminata († 1830)
15. 2. - Jeremy Bentham, filozof († 1832)
8. 3. - Willem V van Oranje-Nassau, stadtholder Holandske republike († 1806)
13. 4. - Joseph Bramah, pionir hidrauličkog inženjerstva († 1814)
27. 4. - Adamantios Korais, grčki prosvetitelj († 1833)
3. 5. - Emmanuel Joseph Sieyès, svećenik, politički teoretik, francuski državnik († 1836)
7. 5. - Olympe de Gouges, spisateljica, politička aktivistkinja († 1793)
30. 8. - Jacques-Louis David, slikar († 1825)
12. 9. - Jean-Michel Huon de Kermadec, francuski moreplovac († 1793)
sept.? - Petar I Petrović Njegoš, crnogorski vladika († 1830)
7. 10. - Karl XIII, kralj Švedske i Norveške († 1818)
11. 11. - Carlos IV, kralj Španjolske († 1819)
9. 12. - Claude Louis Berthollet, kemičar, francuski državnik († 1822)
Jovan Radonjić, crnogorski guvernadur († 1803)
Mihailo Mihaljević, habsburški pukovnik, komandant frajkora († 1794)
Saud bin Abdulaziz Al Saud, emir i imam Dirije († 1814)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1748.

1. 1. - Johann Bernoulli, matematičar (* 1667)
18. 1. - Arsenije IV Jovanović, srpski patrijarh (* 1698-99)
26. 1. - Pierre Rameau, koreograf (* 1674)
18. 2. - Otto Ferdinand von Abensperg und Traun, habsburški feldmaršal (* 1677)
26. 4. - Muhammad Shah, mogulski car Indije (* 1702)
1. 6. - Nizam-ul-Mulk, Asaf Jah I, prvi nizam Hajderabada (* 1671)
11. 12. - Ewald Georg von Kleist, pravnik, prirodnjak (* 1700)
22. 12. - Johann Nepomuk Karl, knez Liechtensteina (* 1724)
Johann Baring, začetnik bankarske porodice (* 1697)

Reference

↑ Historija n. J. II, 1328
↑ Istorija s. n. IV-1, 442
↑ Historija n. J. II, 870
↑ Historija n. J. II, 1043
↑ Historija n. J. II, 1056
↑ Historija n. J. II, 1168
↑ Istorija s. n. IV-1, 257
↑ Historija n. J. II, 871
↑ Historija n. J. II, 1037
↑ Istorija s. n. IV-1, 198
↑ Istorija s. n. IV-2, 97
↑ Istorija s. n. IV-2, 111-2
↑ Historija n. J. II, 1233-4
↑ Historija n. J. II, 1238

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

Vanjske veze

[1] Historija n. J. II, 1328

[2] Istorija s. n. IV-1, 442

[3] Historija n. J. II, 870

[4] Historija n. J. II, 1043

[5] Historija n. J. II, 1056

[6] Historija n. J. II, 1168

[7] Istorija s. n. IV-1, 257

[8] Historija n. J. II, 871

[9] Historija n. J. II, 1037

[10] Istorija s. n. IV-1, 198

[11] Istorija s. n. IV-2, 97

[12] Istorija s. n. IV-2, 111-2

[13] Historija n. J. II, 1233-4

[14] Historija n. J. II, 1238

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]